Page 148 of 513
PDF/HTML Page 181 of 546
single page version
ପଚଯଃ
ସୋ ଉପାଯାନ୍ତର ହୈ
ଭିନ୍ନ ଵସ୍ତୁ ନହୀଂ ହୈଂ) [ ଇତି ଉପଦେଶଃ ] ଇସପ୍ରକାର (ଜିନେନ୍ଦ୍ରକା) ଉପଦେଶ ହୈ
ପରମସମାଧିକାଲେ ରାଗାଦିଵିକଲ୍ପରହିତମାନସପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷେଣ ଚ ତମେଵାତ୍ମାନଂ ପରିଚ୍ଛିନତ୍ତି, ତଥୈଵାନୁମାନେନ ଵା
ଗୁଣ -ପର୍ଯଯୋନୋ ଆତମା ଛେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଜିନ
Page 149 of 513
PDF/HTML Page 182 of 546
single page version
ଭୂତୈରର୍ଯନ୍ତ ଇତି ଵା ଅର୍ଥା ଗୁଣାଃ, ଦ୍ରଵ୍ଯାଣି କ୍ରମପରିଣାମେନେଯ୍ରତି ଦ୍ରଵ୍ଯୈଃ କ୍ରମପରିଣାମେନାର୍ଯନ୍ତ ଇତି
ଵା ଅର୍ଥାଃ ପର୍ଯାଯାଃ
ଭେଦ ନ ଦଂଖେଂ ତୋ ‘ଅର୍ଥ’ ଐସେ ଏକ ହୀ ଵାଚକ (-ଶବ୍ଦ) ସେ ଯେ ତୀନୋଂ ପହିଚାନେ ଜାତେ ହୈଂ ]
ପ୍ରାପ୍ତ କରତେ ହୈଂ
ଜ୍ଞାଯନ୍ତେ
Page 150 of 513
PDF/HTML Page 183 of 546
single page version
କୁଣ୍ଡଲାଦଯଃ ପର୍ଯାଯାଃ
ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣପର୍ଯାଯେଷୁ ଗୁଣପର୍ଯାଯାଣାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯାଦପୃଥଗ୍ଭାଵାଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯମେଵାତ୍ମା
(-ପୀଲାପନ ଇତ୍ଯାଦି ଗୁଣୋଂକା ଔର କୁଣ୍ଡଲ ଇତ୍ଯାଦି ପର୍ଯାଯୋଂକା) ସୁଵର୍ଣ ହୀ ଆତ୍ମା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର
ଉନ ଦ୍ରଵ୍ଯ -ଗୁଣ -ପର୍ଯାଯୋଂମେଂ ଗୁଣ -ପର୍ଯାଯୋଂକା ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ଅପୃଥକ୍ତ୍ଵ ହୋନେସେ ଉନକା ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୀ ଆତ୍ମା ହୈ
(ଅର୍ଥାତ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୀ ଗୁଣ ଔର ପର୍ଯାଯୋଂକା ଆତ୍ମା -ସ୍ଵରୂପ -ସର୍ଵସ୍ଵ -ସତ୍ଯ ହୈ)
ସର୍ଵସ୍ଵ) ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୀ ହୈ
ହୈଂ) ଇସଲିଯେ ସୁଵର୍ଣ ‘ଅର୍ଥ’ ହୈ, ଵୈସେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ‘ଅର୍ଥ’; ଜୈସେ ପୀଲାପନ ଆଦି ଆଶ୍ରଯଭୂତ ସୁଵର୍ଣକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା
ହୈ ଅଥଵା ଆଶ୍ରଯଭୂତ ସୁଵର୍ଣଦ୍ଵାରା ପ୍ରାପ୍ତ କିଯେ ଜାତେ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆଶ୍ରଯଭୂତ ସୁଵର୍ଣ ପୀଲାପନ ଆଦିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା
ହୈ) ଇସଲିଯେ ପୀଲାପନ ଆଦି ‘ଅର୍ଥ’ ହୈଂ, ଵୈସେ ଗୁଣ ‘ଅର୍ଥ’ ହୈଂ; ଜୈସେ କୁଣ୍ଡଲ ଆଦି ସୁଵର୍ଣକୋ କ୍ରମପରିଣାମସେ
ପ୍ରାପ୍ତ କରତେ ହୈଂ ଅଥଵା ସୁଵର୍ଣ ଦ୍ଵାରା କ୍ରମପରିଣାମସେ ପ୍ରାପ୍ତ କିଯା ଜାତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ସୁଵର୍ଣ କୁଣ୍ଡଲ ଆଦିକୋ
କ୍ରମପରିଣାମସେ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ) ଇସଲିଯେ କୁଣ୍ଡଲ ଆଦି ‘ଅର୍ଥ’ ହୈଂ, ଵୈସେ ପର୍ଯାଯେଂ ‘ଅର୍ଥ’ ହୈଂ
Page 151 of 513
PDF/HTML Page 184 of 546
single page version
ଅଲ୍ପ କାଲମେଂ [ସର୍ଵଦୁଃଖମୋକ୍ଷଂ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ] ସର୍ଵ ଦୁଃଖୋଂସେ ମୁକ୍ତ ହୋ ଜାତା ହୈ
ଦୃଢତା ପୂର୍ଵକ ଉସକା ପ୍ରହାର କରତା ହୈ ଵହୀ ହାଥମେଂ ତଲଵାର ଲିଯେ ହୁଏ ମନୁଷ୍ଯକୀ ଭାଁତି ଶୀଘ୍ର ହୀ
ସମସ୍ତ ଦୁଃଖୋଂସେ ପରିମୁକ୍ତ ହୋତା ହୈ; ଅନ୍ଯ (କୋଈ) ଵ୍ଯାପାର (ପ୍ରଯତ୍ନ; କ୍ରିଯା) ସମସ୍ତ ଦୁଃଖୋଂସେ
ତେ ଜୀଵ ପାମେ ଅଲ୍ପ କାଲେ ସର୍ଵଦୁଃଖଵିମୋକ୍ଷନେ. ୮୮
Page 152 of 513
PDF/HTML Page 185 of 546
single page version
ଇସ ଅନାଦି ସଂସାରମେଂ ମହାଭାଗ୍ଯସେ ଜିନେଶ୍ଵରଦେଵକେ ଉପଦେଶରୂପୀ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ତଲଵାରକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ଭୀ ଜୋ
ଜୀଵ ମୋହ -ରାଗ -ଦ୍ଵେଷରୂପୀ ଶତ୍ରୁଓଂ ପର ଅତିଦୃଢ଼ତା ପୂର୍ଵକ ଉସକା ପ୍ରହାର କରତା ହୈ ଵହୀ ସର୍ଵ ଦୁଃଖୋଂସେ
ମୁକ୍ତ ହୋତା ହୈ ଅନ୍ଯଥା ନହୀଂ) ଇସୀଲିଯେ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଆରମ୍ଭସେ (-ପ୍ରଯତ୍ନପୂର୍ଵକ) ମୋହକା କ୍ଷଯ କରନେକେ
ଲିଯେ ମୈଂ ପୁରୁଷାର୍ଥକା ଆଶ୍ରଯ ଗ୍ରହଣ କରତା ହୂଁ
(-ସଂଯୁକ୍ତ) [ଯଦି ଜାନାତି ] ଜାନତା ହୈ, [ସଃ ] ଵହ [ମୋହ କ୍ଷଯଂ କରୋତି ] ମୋହକା କ୍ଷଯ
କରତା ହୈ
ପାତଯତି ସ ଏଵ ପାରମାର୍ଥିକାନାକୁଲତ୍ଵଲକ୍ଷଣସୁଖଵିଲକ୍ଷଣାନାଂ ଦୁଃଖାନାଂ କ୍ଷଯଂ କରୋତୀତ୍ଯର୍ଥଃ
ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵଥୀ ସଂବଦ୍ଧ ଜାଣେ, ମୋହନୋ କ୍ଷଯ ତେ କରେ. ୮୯
Page 153 of 513
PDF/HTML Page 186 of 546
single page version
କ୍ଷପଯତି
କରତା ହୈ
[ଇଚ୍ଛତି ] ଚାହତା ହୋ ତୋ [ଜିନମାର୍ଗାତ୍ ] ଜିନମାର୍ଗସେ [ଗୁଣୈଃ ] ଗୁଣୋଂକେ ଦ୍ଵାରା [ଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ] ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ
[ ଆତ୍ମାନଂ ପରଂ ଚ ] ସ୍ଵ ଔର ପରକୋ [ଅଭିଗଚ୍ଛତୁ ] ଜାନୋ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିନାଗମକେ ଦ୍ଵାରା ଵିଶେଷ
ଗୁଣୋଂସେ ଐସା ଵିଵେକ କରୋ କି
ଜିନମାର୍ଗଥୀ ଦ୍ରଵ୍ଯୋ ମହୀଂ ଜାଣୋ ସ୍ଵ -ପରନେ ଗୁଣ ଵଡେ. ୯୦
Page 154 of 513
PDF/HTML Page 187 of 546
single page version
ଲବ୍ଧଵର୍ଣାଃ
ପହାଯ ମମାତ୍ମନ୍ଯେଵ ଵର୍ତମାନେନାତ୍ମୀଯମାତ୍ମାନଂ ସକଲତ୍ରିକାଲକଲିତଧ୍ରୌଵ୍ଯଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଜାନାମି
ହୈଂ ଔର ଯହ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈଂ’ ଐସା ଵିଵେକ କରୋ), ଜୋକି ଇସପ୍ରକାର ହୈଂ :
ହୈ ଉସକେ ଦ୍ଵାରା
Page 155 of 513
PDF/HTML Page 188 of 546
single page version
ଦ୍ରଵ୍ଯମାକାଶଂ ଧର୍ମମଧର୍ମଂ କାଲଂ ପୁଦ୍ଗଲମାତ୍ମାନ୍ତରଂ ଚ ନିଶ୍ଚିନୋମି
ଦୀପପ୍ରକାଶେଷ୍ଵିଵ ସଂଭୂଯାଵସ୍ଥିତେଷ୍ଵପି ମଚ୍ଚୈତନ୍ଯଂ ସ୍ଵରୂପାଦପ୍ରଚ୍ଯୁତମେଵ ମାଂ ପୃଥଗଵଗମଯତି
ତତଃ କାରଣାଦେକାପଵରକ ପ୍ରବୋଧିତାନେକପ୍ରଦୀପପ୍ରକାଶେଷ୍ଵିଵ ସଂଭୂଯାଵସ୍ଥିତେଷ୍ଵପି ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ମମ ସହଜଶୁଦ୍ଧ-
ଚିଦାନନ୍ଦୈକସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ କେନାପି ସହ ମୋହୋ ନାସ୍ତୀତ୍ଯଭିପ୍ରାଯଃ
ଧ୍ରୁଵ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ରୂପମେଂ ଜାନା, ଉସୀପ୍ରକାର ଅଵଗାହହେତୁତ୍ଵ, ଗତିହେତୁତ୍ଵ ଇତ୍ଯାଦି ଲକ୍ଷଣୋଂସେ
ନହୀଂ ହୂଁ, ଅଧର୍ମ ନହୀଂ ହୂଁ, କାଲ ନହୀଂ ହୂଁ, ପୁଦ୍ଗଲ ନହୀଂ ହୂଁ, ଔର ଆତ୍ମାନ୍ତର ନହୀଂ ହୂଁ; କ୍ଯୋଂକି
ସକତା ହୈ
(କ୍ଯୋଂକି ଉନମେଂସେ ଏକ ଦୀପକ ବୁଝ ଜାନେ ପର ଉସୀ ଦୀପକକା ପ୍ରକାଶ ନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ; ଅନ୍ଯ ଦୀପକୋଂକେ ପ୍ରକାଶ
ନଷ୍ଟ ନହୀଂ ହୋତେ) ଉସୀପ୍ରକାର ଜୀଵାଦିକ ଅନେକ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଏକ ହୀ କ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହତେ ହୈଂ ଫି ର ଭୀ ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖନେ ପର
ଵେ ସବ ଭିନ୍ନ -ଭିନ୍ନ ହୀ ହୈଂ, ଏକମେକ ନହୀଂ ହୋତେ
Page 156 of 513
PDF/HTML Page 189 of 546
single page version
ନହୀଂ ହୋତା (ଅର୍ଥାତ୍ ଉସ ଶ୍ରମଣାଭାସକେ ଧର୍ମ ନହୀଂ ହୋତା
(ଦ୍ରଵ୍ଯମୁନିତ୍ଵସେ) ଆତ୍ମାକା ଦମନ କରତା ହୈ ଵହ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଶ୍ରମଣ ନହୀଂ ହୈ; ଇସଲିଯେ, ଜୈସେ ଜିସେ
ଶ୍ରଦ୍ଧା ନହି, ତେ ଶ୍ରମଣ ନା; ତେମାଂଥୀ ଧର୍ମୋଦ୍ଭଵ ନହୀଂ. ୯୧
Page 157 of 513
PDF/HTML Page 190 of 546
single page version
ତକ୍କାଲଂ ତମ୍ମଯଂ ତି ପଣ୍ଣତ୍ତଂ, ତମ୍ହା ଧମ୍ମପରିଣଦୋ ଆଦା ଧମ୍ମୋ ମୁଣେଯଵ୍ଵୋ’ ଇତି ଯଦାତ୍ମନୋ
ଚାରିତ୍ରସ୍ଯ ଧର୍ମତ୍ଵଂ ଵ୍ଯଵସ୍ଥାପିତମ୍
ଅଭାଵକେ କାରଣ ମୁନି ନହୀଂ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜୈସେ ଜିସେ ରେତୀ ଔର ସ୍ଵର୍ଣକଣକା ଵିଵେକ ନହୀଂ ହୈ ଐସେ
ଧୂଲକୋ ଧୋନେଵାଲେକୋ, ଚାହେ ଜିତନା ପରିଶ୍ରମ କରନେ ପର ଭୀ, ସ୍ଵର୍ଣକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ନହୀଂ ହୋତୀ, ଉସୀପ୍ରକାର
ଜିସେ ସ୍ଵ ଔର ପରକା ଵିଵେକ ନହୀଂ ହୈ ଐସେ ଉସ ଦ୍ରଵ୍ଯମୁନିକୋ, ଚାହେ ଜିତନୀ ଦ୍ରଵ୍ଯମୁନିତ୍ଵକୀ
କ୍ରିଯାଓଂକା କଷ୍ଟ ଉଠାନେ ପର ଭୀ, ଧର୍ମକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ନହୀଂ ହୋତୀ
Page 158 of 513
PDF/HTML Page 191 of 546
single page version
ପାଵଦି ଣିଵ୍ଵାଣସୁହଂ’ ଇତି ନିର୍ଵାଣସୁଖସାଧନଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗୋଽଧିକର୍ତୁମାରବ୍ଧଃ, ଶୁଭାଶୁଭୋପଯୋଗୌ ଚ
ଵିରୋଧିନୌ ନିର୍ଧ୍ଵସ୍ତୌ, ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗସ୍ଵରୂପଂ ଚୋପଵର୍ଣିତଂ, ତତ୍ପ୍ରସାଦଜୌ ଚାତ୍ମନୋ ଜ୍ଞାନାନନ୍ଦୌ ସହଜୌ
ସମୁଦ୍ଯୋତଯତା ସଂଵେଦନସ୍ଵରୂପଂ ସୁଖସ୍ଵରୂପଂ ଚ ପ୍ରପଂଚିତମ୍, ତଦଧୁନା କଥଂ କଥମପି ଶୁଦ୍ଧୋ-
ପଯୋଗପ୍ରସାଦେନ ପ୍ରସାଧ୍ଯ ପରମନିସ୍ପୃହାମାତ୍ମତୃପ୍ତାଂ ପାରମେଶ୍ଵରୀପ୍ରଵୃତ୍ତିମଭ୍ଯୁପଗତଃ କୃତକୃତ୍ଯତାମଵାପ୍ଯ
ନିତାନ୍ତମନାକୁଲୋ ଭୂତ୍ଵା ପ୍ରଲୀନଭେଦଵାସନୋନ୍ମେଷଃ ସ୍ଵଯଂ ସାକ୍ଷାଦ୍ଧର୍ମ ଏଵାସ୍ମୀତ୍ଯଵତିଷ୍ଠତେ
ଦୃଷ୍ଟିର୍ଵିଧ୍ଵଂସିତଦର୍ଶନମୋହୋ ଯଃ
ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକା ଅଧିକାର ପ୍ରାରମ୍ଭ କିଯା, ଵିରୋଧୀ ଶୁଭାଶୁଭ ଉପଯୋଗକୋ ନଷ୍ଟ କିଯା (-ହେଯ
ବତାଯା), ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକା ସ୍ଵରୂପ ଵର୍ଣନ କିଯା, ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକେ ପ୍ରସାଦସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ଐସେ
ଆତ୍ମାକେ ସହଜ ଜ୍ଞାନ ଔର ଆନନ୍ଦକୋ ସମଝାତେ ହୁଏ ଜ୍ଞାନକେ ସ୍ଵରୂପକା ଔର ସୁଖକେ ସ୍ଵରୂପକା
ଵିସ୍ତାର କିଯା, ଉସେ (-ଆତ୍ମାକେ ଧର୍ମତ୍ଵକୋ) ଅବ କିସୀ ଭୀ ପ୍ରକାର ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକେ ପ୍ରସାଦସେ
ହୈଂ, (-ଐସେ ଭାଵମେଂ ନିଶ୍ଚଲ ସ୍ଥିତ ହୋତେ ହୈଂ) :
Page 159 of 513
PDF/HTML Page 192 of 546
single page version
ଇତ୍ଯର୍ଥଃ
ଆରୂଢ଼ ହୈ, [ମହାତ୍ମା ଶ୍ରମଣଃ ] ଉସ ମହାତ୍ମା ଶ୍ରମଣକୋ [ଧର୍ମଃ ଇତି ଵିଶେଷିତଃ ] (ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ) ‘ଧର୍ମ’
କହା ହୈଂ
ଵୀତରାଗ
Page 160 of 513
PDF/HTML Page 193 of 546
single page version
ନିତ୍ଯାନନ୍ଦପ୍ରସରସରସେ ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ଵେ ନିଲୀଯ
ସ୍ଫୂ ର୍ଜଜ୍ଜ୍ଯୋତିଃସହଜଵିଲସଦ୍ରତ୍ନଦୀପସ୍ଯ ଲକ୍ଷ୍ମୀମ୍
ଧମ୍ମମାଦିଯଦି ‘ତଵସିଦ୍ଧେ ଣଯସିଦ୍ଧେ’ ଇତ୍ଯାଦି ଵନ୍ଦନା ଭଣ୍ଯତେ, ନମୋଽସ୍ତ୍ଵିତି ନମସ୍କାରୋ ଭଣ୍ଯତେ,
“
“
“
“
ସ୍ଵଯମେଵ ଧର୍ମ ହୁଆ ହୈ
ପ୍ରସାରସେ ରସଯୁକ୍ତ) ଐସେ ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ଵମେଂ ଲୀନ ହୋକର, ଅତ୍ଯନ୍ତ ଅଵିଚଲତାକେ କାରଣ, ଦୈଦୀପ୍ଯମାନ
ଜ୍ଯୋତିମଯ ଔର ସହଜରୂପସେ ଵିଲସିତ (-ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ପ୍ରକାଶିତ) ରତ୍ନଦୀପକକୀ ନିଷ୍କଂପ-
ପ୍ରକାଶମଯ ଶୋଭାକୋ ପାତା ହୈ
Page 161 of 513
PDF/HTML Page 194 of 546
single page version
ପ୍ରାଦୁର୍ଭୂତିର୍ନ ଭଵତି ଯଥା ଜାତୁ ମୋହାଂକୁ ରସ୍ଯ
ତାଭ୍ଯାଂ ଵିଭଵୈଶ୍ଵର୍ଯାଭ୍ଯାଂ ସଂପୂର୍ଣମନୋରଥା ଭଵନ୍ତୀତି
ପଞ୍ଚଵିଂଶତିଗାଥାଭିର୍ଜ୍ଞାନକଣ୍ଡିକାଚତୁଷ୍ଟଯାଭିଧାନୋ ଦ୍ଵିତୀଯୋଽଧିକାରଃ, ତତଶ୍ଚ ‘ସତ୍ତାସଂବଦ୍ଧେଦେ’ ଇତ୍ଯାଦି
ସମ୍ଯକତ୍ଵକଥନରୂପେଣ ପ୍ରଥମା ଗାଥା, ରତ୍ନତ୍ରଯାଧାରପୁରୁଷସ୍ଯ ଧର୍ମଃ ସଂଭଵତୀତି ‘ଜୋ ଣିହଦମୋଦିଟ୍ଠୀ’ ଇତ୍ଯାଦି
ଦ୍ଵିତୀଯା ଚେତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରଗାଥାଦ୍ଵଯମ୍, ତସ୍ଯ ନିଶ୍ଚଯଧର୍ମସଂଜ୍ଞତପୋଧନସ୍ଯ ଯୋଽସୌ ଭକ୍ତିଂ କରୋତି ତତ୍ଫଲକଥନେନ
‘ଜୋ ତଂ ଦିଟ୍ଠା’ ଇତ୍ଯାଦି ଗାଥାଦ୍ଵଯମ୍
ମାତ୍ର ଭୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ନ ହୋ
Page 162 of 513
PDF/HTML Page 195 of 546
single page version
ଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ ସାମାନ୍ଯଜ୍ଞେଯଵ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ, ତଦନନ୍ତରଂ ‘ଦଵ୍ଵଂ ଜୀଵମଜୀଵଂ’ ଇତ୍ଯାଦ୍ଯେକୋନଵିଂଶତିଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ
ଵିଶେଷଜ୍ଞେଯଵ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ, ଅଥାନନ୍ତରଂ ‘ସପଦେସେହିଂ ସମଗ୍ଗୋ ଲୋଗୋ’ ଇତ୍ଯାଦିଗାଥାଷ୍ଟକପର୍ଯନ୍ତଂ ସାମାନ୍ଯଭେଦଭାଵନା,
[ପର୍ଯାଯାଃ ] ପର୍ଯାଯେଂ ହୋତୀ ହୈଂ
ଵଳୀ ଦ୍ରଵ୍ଯ -ଗୁଣଥୀ ପର୍ଯଯୋ; ପର୍ଯାଯମୂଢ ପରସମଯ ଛେ. ୯୩
Page 163 of 513
PDF/HTML Page 196 of 546
single page version
ସମୁଦାଯପାତନିକା
ସୂଚନଗାଥା ଚେତି ପୀଠିକାଭିଧାନେ ପ୍ରଥମସ୍ଥଲେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରଗାଥାଚତୁଷ୍ଟଯମ୍
ଗାଥାତ୍ରଯପର୍ଯନ୍ତମୁତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯଲକ୍ଷଣକଥନମୁଖ୍ଯତା, ତତଶ୍ଚ ‘ପାଡୁବ୍ଭଵଦି ଯ ଅଣ୍ଣୋ’ ଇତ୍ଯାଦିଗାଥାଦ୍ଵଯେନ
ଗୁଣାତ୍ମକ ଭୀ ହୈଂ
ଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ, ଚାରିତ୍ର ଇତ୍ଯାଦି ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଵିସ୍ତାରଵିଶେଷ ଅର୍ଥାତ୍ ଗୁଣ ହୈଂ
Page 164 of 513
PDF/HTML Page 197 of 546
single page version
ରୂପାଦୀନାଂ ଜ୍ଞାନାଦୀନାଂ ଵା ସ୍ଵପରପ୍ରତ୍ଯଯପ୍ରଵର୍ତମାନପୂର୍ଵୋତ୍ତରାଵସ୍ଥାଵତୀର୍ଣତାରତମ୍ଯୋପଦର୍ଶିତସ୍ଵଭାଵ-
ଵିଶେଷାନେକତ୍ଵାପତ୍ତିଃ
ସର୍ଵ ଏଵ ପଦାର୍ଥୋଽଵସ୍ଥାଯିନା ଵିସ୍ତାରସାମାନ୍ଯସମୁଦାଯେନାଭିଧାଵତାଽଽଯତସାମାନ୍ଯସମୁଦାଯେନ ଚ
ପ୍ରଥମଗାଥା, ଦ୍ରଵ୍ଯେଣ ସହ ଗୁଣପର୍ଯାଯଯୋରଭେଦମୁଖ୍ଯତ୍ଵେନ ‘ଣତ୍ଥି ଗୁଣୋ ତ୍ତି ଵ କୋଈ’ ଇତ୍ଯାଦି ଦ୍ଵିତୀଯା ଚେତି
ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରଗାଥାଦ୍ଵଯଂ, ତଦନନ୍ତରଂ ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକନଯେନ ସଦୁତ୍ପାଦୋ ଭଵତି, ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକନଯେନାସଦିତ୍ଯାଦି-
କଥନରୂପେଣ ‘ଏଵଂଵିହଂ’ ଇତିପ୍ରଭୃତି ଗାଥାଚତୁଷ୍ଟଯଂ, ତତଶ୍ଚ ‘ଅତ୍ଥି ତ୍ତି ଯ’ ଇତ୍ଯାଦ୍ଯେକସୂତ୍ରେଣ
ନଯସପ୍ତଭଙ୍ଗୀଵ୍ଯାଖ୍ଯାନମିତି ସମୁଦାଯେନ ଚତୁର୍ଵିଂଶତିଗାଥାଭିରଷ୍ଟଭିଃ ସ୍ଥଲୈର୍ଦ୍ରଵ୍ଯନିର୍ଣଯଂ କରୋତି
ଜ୍ଞାନାଦିକେ
ଉସୀପ୍ରକାର ସମ୍ପୂର୍ଣ ପଦାର୍ଥ ‘ଦ୍ରଵ୍ଯ’ ନାମକ ଅଵସ୍ଥାଯୀ ଵିସ୍ତାରସାମାନ୍ଯସମୁଦାଯସେ ଔର ଦୌଡ଼ତେ ହୁଯେ
ଆଯତସାମାନ୍ଯସମୁଦାଯସେ ରଚିତ ହୋତା ହୁଆ ଦ୍ରଵ୍ଯମଯ ହୀ ହୈ
Page 165 of 513
PDF/HTML Page 198 of 546
single page version
ଗୁଣାତ୍ମକ ଏଵ, ତଥୈଵ ଚ ପଦାର୍ଥେଷ୍ଵଵସ୍ଥାଯୀ ଵିସ୍ତାରସାମାନ୍ଯସମୁଦାଯୋଽଭିଧାଵନ୍ନାଯତ-
ସାମାନ୍ଯସମୁଦାଯୋ ଵା ଦ୍ରଵ୍ଯନାମା ଗୁଣୈରଭିନିର୍ଵର୍ତ୍ଯମାନୋ ଗୁଣେଭ୍ଯଃ ପୃଥଗନୁପଲମ୍ଭାଦ୍ ଗୁଣାତ୍ମକ ଏଵ
ଚାନେକପୁଦ୍ଗଲାତ୍ମକୋ ଦ୍ଵଯଣୁକସ୍ତ୍ର୍ଯଣୁକ ଇତି ସମାନଜାତୀଯୋ ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯଃ
ଚାନେକଜୀଵପୁଦ୍ଗଲାତ୍ମକୋ ଦେଵୋ ମନୁଷ୍ଯ ଇତ୍ଯସମାନଜାତୀଯୋ ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯଃ
ପ୍ରତିପତ୍ତିର୍ଗୁଣାତ୍ମକଃ ସ୍ଵଭାଵପର୍ଯାଯଃ, ତଥୈଵ ଚ ସମସ୍ତେଷ୍ଵପି ଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ସୂକ୍ଷ୍ମାତ୍ମୀଯାତ୍ମୀଯାଗୁରୁ-
ନିତ୍ଯମପି ତଦ୍ଗତମନା ଭୂତ୍ଵା
ସୂତୀ) ତୋ ଅସମାନଜାତୀଯ ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯ କହଲାତା ହୈ
ଯା ଦୌଡ଼ତା ହୁଆ ଆଯତସାମାନ୍ଯସମୁଦାଯ
ଅନେକ ରେଶମୀ ଔର ସୂତୀ ପଟୋଂକେ ବନେ ହୁଏ ଦ୍ଵିପଟିକ, ତ୍ରିପଟିକ ଐସୀ ଅସମାନଜାତୀଯ ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯ
ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଅନେକ ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲାତ୍ମକ ଦେଵ, ମନୁଷ୍ଯ ଐସୀ ଅସମାନଜାତୀଯ ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯ ହୈ
ପରିଣମିତ ହୋନେକେ କାରଣ ଅନେକତ୍ଵକୀ ପ୍ରତିପତ୍ତି ଗୁଣାତ୍ମକ ସ୍ଵଭାଵପର୍ଯାଯ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ସମସ୍ତ
ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ଅପନେ -ଅପନେ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅଗୁରୁଲଘୁଗୁଣ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିସମଯ ପ୍ରଗଟ ହୋନେଵାଲୀ ଷଟ୍ସ୍ଥାନପତିତ
ହାନିଵୃଦ୍ଧିରୂପ ଅନେକତ୍ଵକୀ ଅନୁଭୂତି ଵହ ଗୁଣାତ୍ମକ ସ୍ଵଭାଵପର୍ଯାଯ ହୈ; ଔର ଜୈସେ ପଟମେଂ,
Page 166 of 513
PDF/HTML Page 199 of 546
single page version
ସ୍ଵଭାଵପର୍ଯାଯଃ
ରୂପାଦୀନାଂ ଜ୍ଞାନାଦୀନାଂ ଵା ସ୍ଵପରପ୍ରତ୍ଯଯପ୍ରଵର୍ତମାନପୂର୍ଵୋତ୍ତରାଵସ୍ଥାଵତୀର୍ଣତାରତମ୍ଯୋପଦର୍ଶିତସ୍ଵଭାଵ-
ଵିଶେଷାନେକତ୍ଵାପତ୍ତିଃ ଗୁଣାତ୍ମକୋ ଵିଭାଵପର୍ଯାଯଃ
ଯସ୍ମାତ୍ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵାତ୍ତତ୍ ପରମାର୍ଥଵିନିଶ୍ଚଯାଧିଗମମ୍
ସିଦ୍ଧଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ତଥୈଵ ସ୍ଵକୀଯସ୍ଵକୀଯଵିଶେଷସାମାନ୍ଯଗୁଣେଭ୍ଯଃ ସକାଶାଦଭିନ୍ନତ୍ଵାତ୍ ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣି
ଗୁଣାତ୍ମକାନି ଭଵନ୍ତି
ଆନେଵାଲେ ସ୍ଵଭାଵଵିଶେଷରୂପ ଅନେକତ୍ଵକୀ ଆପତ୍ତି ଵହ ଗୁଣାତ୍ମକ ଵିଭାଵପର୍ଯାଯ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର
ସମସ୍ତ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ, ରୂପାଦିକକେ ଯା ଜ୍ଞାନାଦିକେ ସ୍ଵ -ପରକେ କାରଣ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ପୂର୍ଵୋତ୍ତର ଅଵସ୍ଥାମେଂ
ହୋନେଵାଲେ ତାରତମ୍ଯକେ କାରଣ ଦେଖନେମେଂ ଆନେଵାଲେ ସ୍ଵଭାଵଵିଶେଷରୂପ ଅନେକତ୍ଵକୀ ଆପତ୍ତି ଵହ
ଗୁଣାତ୍ମକ ଵିଭାଵପର୍ଯାଯ ହୈ
Page 167 of 513
PDF/HTML Page 200 of 546
single page version
ଗୁଣପର୍ଯାଯାଶ୍ଚ, ତଥା ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ସ୍ଵଭାଵଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯାଃ ସ୍ଵଜାତୀଯଵିଜାତୀଯଵିଭାଵଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯାଶ୍ଚ, ତଥୈଵ
ସ୍ଵଭାଵଵିଭାଵଗୁଣପର୍ଯାଯାଶ୍ଚ ‘ଜେସିଂ ଅତ୍ଥି ସହାଓ’ ଇତ୍ଯାଦିଗାଥାଯାଂ, ତଥୈଵ ‘ଭାଵା ଜୀଵାଦୀଯା’ ଇତ୍ଯାଦି-
ଗାଥାଯାଂ ଚ
ଆତ୍ମସ୍ଵଭାଵମେଂ ସ୍ଥିତ ହୈଂ [ତେ ] ଵେ [ସ୍ଵକସମଯାଃ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯାଃ ] ସ୍ଵସମଯ ଜାନନେ
ଆତ୍ମସ୍ଵଭାଵେ ସ୍ଥିତ ଜେ ତେ ‘ସ୍ଵକସମଯ’ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯ ଛେ