Page 208 of 513
PDF/HTML Page 241 of 546
single page version
ଵିସ୍ତାର୍ଯତେ, ତଥୈକସ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ସତ୍ତାଗୁଣଃ ସଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସଦ୍ଗୁଣଃ ସତ୍ପର୍ଯାଯ ଇତି ତ୍ରେଧା ଵିସ୍ତାର୍ଯତେ
ଯଶ୍ଚ ହାରଃ ସୂତ୍ରଂ ମୁକ୍ତାଫଲଂ ଵା ସ ନ ଶୁକ୍ଲୋ ଗୁଣ ଇତୀତରେତରସ୍ଯ ଯସ୍ତସ୍ଯାଭାଵଃ ସ ତଦଭାଵ-
ଲକ୍ଷଣୋଽତଦ୍ଭାଵୋଽନ୍ଯତ୍ଵନିବନ୍ଧନଭୂତଃ, ତଥୈକସ୍ମିନ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯେ ଯଃ ସତ୍ତାଗୁଣସ୍ତନ୍ନ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ନାନ୍ଯୋ ଗୁଣୋ
ଭଣ୍ଯତ ଇତି ତଦ୍ଭାଵସ୍ଯ ଲକ୍ଷଣମିଦମ୍
ଅତଦ୍ଭାଵ ହୈ
Page 209 of 513
PDF/HTML Page 242 of 546
single page version
ସ ତଦଭାଵଲକ୍ଷଣୋଽତଦ୍ଭାଵୋଽନ୍ଯତ୍ଵନିବନ୍ଧନଭୂତଃ
ଵାଚ୍ଯୋ ନ ଭଵତି
‘ଅତଦ୍ଭାଵ’ ହୈ, ଜୋ କି ଅନ୍ଯତ୍ଵକା କାରଣ ହୈ
ଜ୍ଞାନାଦିଗୁଣ ହୈ ଯା ସିଦ୍ଧତ୍ଵାଦି ପର୍ଯାଯ ହୈ ଵହ ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଗୁଣ ନହୀଂ ହୈ
Page 210 of 513
PDF/HTML Page 243 of 546
single page version
ଶୁଦ୍ଧସତ୍ତାଗୁଣୋ ଵାଚ୍ଯୋ ନ ଭଵତି
ଔର ସିଦ୍ଧତ୍ଵାଦି ପର୍ଯାଯକୋ ଅତଦ୍ଭାଵ ହୈ, ଜୋ କି ଉନମେଂ ଅନ୍ଯତ୍ଵକା କାରଣ ହୈ
[ଇତି ନିର୍ଦିଷ୍ଟଃ ] ଐସା (ଜିନେନ୍ଦ୍ରଦେଵ ଦ୍ଵାରା) ଦରଶାଯା ଗଯା ହୈ
Page 211 of 513
PDF/HTML Page 244 of 546
single page version
ଗୁଣସ୍ଯାଭାଵୋ ଦ୍ରଵ୍ଯମିତ୍ଯେକସ୍ଯାପି ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯାନେକତ୍ଵଂ ସ୍ଯାତ
ଅତଦ୍ଭାଵ ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ଇତନେସେ ହୀ ଅନ୍ଯତ୍ଵଵ୍ଯଵହାର (-ଅନ୍ଯତ୍ଵରୂପ ଵ୍ଯଵହାର) ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ
ଅଭାଵ ହୋନେ ପର ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଅଭାଵ ହୋ ଜାଯଗା;
Page 212 of 513
PDF/HTML Page 245 of 546
single page version
ମିତ୍ଯତ୍ରାପ୍ଯପୋହରୂପତ୍ଵଂ ସ୍ଯାତ
ସତ୍ତାଗୁଣାଦ୍ଭିନ୍ନଂ ସତ୍ପୃଥଗ୍ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରଂ ପ୍ରାପ୍ନୋତି
‘ଦ୍ରଵ୍ଯୋ ସ୍ଵଭାଵେ ସ୍ଥିତ ସତ୍ ଛେ’
Page 213 of 513
PDF/HTML Page 246 of 546
single page version
ପ୍ରଦେଶେଭ୍ଯୋ ଭିନ୍ନସ୍ଯ ମୁକ୍ତଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯାଭାଵସ୍ତଥୈଵ ମୁକ୍ତଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯପ୍ରଦେଶେଭ୍ଯୋ ଭିନ୍ନସ୍ଯ ସତ୍ତାଗୁଣସ୍ଯାପ୍ଯଭାଵଃ
ଇତ୍ଯୁଭଯଶୂନ୍ଯତ୍ଵଂ ପ୍ରାପ୍ନୋତି
ପ୍ରଯୋଜନାଦିଭେଦରୂପସ୍ଯାତଦ୍ଭାଵସ୍ଯ ଵିଵରଣରୂପେଣ ତୃତୀଯା, ତସ୍ଯୈଵ ଦୃଢୀକରଣାର୍ଥଂ ଚ ଚତୁର୍ଥୀତି ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣ-
ଯୋରଭେଦଵିଷଯେ ଯୁକ୍ତିକଥନମୁଖ୍ଯତଯା ଗାଥାଚତୁଷ୍ଟଯେନ ପଞ୍ଚମସ୍ଥଲଂ ଗତମ୍
ସେ ଅଵିଶିଷ୍ଟ (-ସତ୍ତାସେ ଅଭିନ୍ନ ହୈ ଐସା) ଗୁଣ ହୈ
ପରିଣାମ ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ
Page 214 of 513
PDF/HTML Page 247 of 546
single page version
ର୍ଗୁଣଗୁଣିଭାଵଃ ସିଦ୍ଧଯତି
ନନ୍ଦୈକାନୁଭୂତିରୂପଃ ସ୍ଵସ୍ଥଭାଵସ୍ତସ୍ଯୋତ୍ପାଦଃ, ପୂର୍ଵୋକ୍ତଵିକଲ୍ପଜାଲଵିନାଶୋ ଵ୍ଯଯଃ, ତଦୁଭଯାଧାରଭୂତଜୀଵତ୍ଵଂ
ଧ୍ରୌଵ୍ଯମିତ୍ଯୁକ୍ତଲକ୍ଷଣୋତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମକଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ସ୍ଵଭାଵଭୂତୋ ଯୋଽସୌ ପରିଣାମଃ
ତଦେଵେଦଂ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନମ୍, ଗୁଣକଥନଂ ପୁନରଧିକମିତି ତାତ୍ପର୍ଯମ୍
ଦ୍ରଵ୍ଯଵିଧାଯକ (-ଦ୍ରଵ୍ଯକା ରଚଯିତା) ଗୁଣ ହୀ ହୈ
Page 215 of 513
PDF/HTML Page 248 of 546
single page version
ଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ପୃଥଗ୍ଭୂତତ୍ଵେନ ଵର୍ତତେ
[ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵଂ ପୁନଃ ଭାଵଃ ] ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵ ଵହ ଭାଵ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଗୁଣ ହୈ); [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ
[ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସ୍ଵଯଂ ସତ୍ତା ] ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଯଂ ସତ୍ତା (ଅସ୍ତିତ୍ଵ) ହୈ
ଵର୍ତତା ହୈ ? ନହୀଂ ହୀ ଵର୍ତତା
Page 216 of 513
PDF/HTML Page 249 of 546
single page version
ନ ଵିଦ୍ଯତେ
ସହାଵେ ଇତି ପାଠାନ୍ତରମ୍
ସଦ୍ଭାଵସଂବଦ୍ଧ ଔର ଅସଦ୍ଭାଵସଂବଦ୍ଧ ଉତ୍ପାଦକୋ [ସଦା ଲଭତେ ] ସଦା ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ
Page 217 of 513
PDF/HTML Page 250 of 546
single page version
ହେମଵତ
ପର୍ଯାଯନିଷ୍ପାଦିକା ଵ୍ଯତିରେକଵ୍ଯକ୍ତୀସ୍ତାସ୍ତାଃ ସଂକ୍ରାମତୋ ହେମ୍ନଃ ସଦ୍ଭାଵନିବଦ୍ଧ ଏଵ ପ୍ରାଦୁର୍ଭାଵଃ
ପର୍ଯାଯନିଷ୍ପାଦିକାଭିର୍ଵ୍ଯତିରେକଵ୍ଯକ୍ତିଭିସ୍ତାଭିସ୍ତାଭିଃ ପ୍ରଭଵାଵସାନଵର୍ଜିତା ଯୌଗପଦ୍ଯପ୍ରଵୃତ୍ତା ଦ୍ରଵ୍ଯ-
ସଦ୍ଭାଵସଂବଦ୍ଧ ଉତ୍ପାଦ (ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ, ଵିଦ୍ଯମାନକା ଉତ୍ପାଦ) ହୈ
ବାଜୂବଂଧ ଇତ୍ଯାଦି ପର୍ଯାଯ ଜିତନେ ସ୍ଥାଯୀ, କ୍ରମଶଃ ପ୍ରଵର୍ତମାନ, ବାଜୂବଂଧ ଇତ୍ଯାଦି ପର୍ଯାଯୋଂକୀ ଉତ୍ପାଦକ
ଉନ -ଉନ ଵ୍ଯତିରେକଵ୍ଯକ୍ତିଯୋଂକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେଵାଲେ ସୁଵର୍ଣକା ସଦ୍ଭାଵସଂବଦ୍ଧ ହୀ ଉତ୍ପାଦ ହୈ
ଉତ୍ପତ୍ତିଵିନାଶ ରହିତ, ଯୁଗପତ୍ ପ୍ରଵର୍ତମାନ, ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ଉତ୍ପାଦକ ଅନ୍ଵଯଶକ୍ତିଯୋଂକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେଵାଲେ
Page 218 of 513
PDF/HTML Page 251 of 546
single page version
ଯୌଗପଦ୍ଯପ୍ରଵୃତ୍ତା ହେମନିଷ୍ପାଦିକା ଅନ୍ଵଯଶକ୍ତିଃ ସଂକ୍ରାମତୋ ହେମ୍ନୋଽସଦ୍ଭାଵନିବଦ୍ଧ ଏଵ ପ୍ରାଦୁର୍ଭାଵଃ
ମାସାଦ୍ଯାନ୍ଵଯଶକ୍ତିତ୍ଵମାପନ୍ନାଃ ପର୍ଯାଯାନ୍ ଦ୍ରଵୀକୁର୍ଯୁଃ, ତଥାଂଗଦାଦିପର୍ଯାଯନିଷ୍ପାଦିକାଭିସ୍ତାଭି-
ସ୍ତାଭିର୍ଵ୍ଯତିରେକଵ୍ଯକ୍ତିଭିର୍ଯୌଗପଦ୍ଯପ୍ରଵୃତ୍ତିମାସାଦ୍ଯାନ୍ଵଯଶକ୍ତିତ୍ଵମାପନ୍ନାଭିରଂଗଦାଦିପର୍ଯାଯା ଅପି ହେମୀ-
କ୍ରିଯେରନ୍
ଜିତନୀ ଟିକନେଵାଲୀ, ଯୁଗପତ୍ ପ୍ରଵର୍ତମାନ, ସୁଵର୍ଣକୀ ଉତ୍ପାଦକ ଅନ୍ଵଯଶକ୍ତିଯୋଂକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ସୁଵର୍ଣକେ
ଅସଦ୍ଭାଵଯୁକ୍ତ ହୀ ଉତ୍ପାଦ ହୈ
ପର୍ଯାଯୋଂକୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ କରତା ହୈ (-ପର୍ଯାଯୋଂକୀ ଵିଵକ୍ଷାକେ ସମଯ ଭୀ ଵ୍ଯତିରେକଵ୍ଯକ୍ତିଯାଁ ଅନ୍ଵଯଶକ୍ତିରୂପ
ବନତୀ ହୁଈ ପର୍ଯାଯୋଂକୋ ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପ କରତୀ ହୈଂ ); ଜୈସେ ବାଜୂବଂଧ ଆଦି ପର୍ଯାଯୋଂକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ କରନେଵାଲୀ ଵେ-
ଵେ ଵ୍ଯତିରେକଵ୍ଯକ୍ତିଯାଁ ଯୁଗପତ୍ ପ୍ରଵୃତ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ଅନ୍ଵଯଶକ୍ତିପନେକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରତୀ ହୁଈ ବାଜୁବଂଧ
ଇତ୍ଯାଦି ପର୍ଯାଯୋଂକୋ ସୁଵର୍ଣ କରତା ହୈ ତଦ୍ନୁସାର
ହୋତୀ ହୁଈ, ଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ପର୍ଯାଯେଂ (-ପର୍ଯାଯରୂପ) କରତୀ ହୈଂ; ଜୈସେ ସୁଵର୍ଣକୀ ଉତ୍ପାଦକ ଅନ୍ଵଯଶକ୍ତିଯାଁ
ଉତ୍ପାଦ (ଅସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ, ଅଵିଦ୍ଯମାନକା ଉତ୍ପାଦ) ହୈ
Page 219 of 513
PDF/HTML Page 252 of 546
single page version
ପର୍ଯାଯମାତ୍ର (-ପର୍ଯାଯମାତ୍ରରୂପ) କରତୀ ହୈଂ
ଦ୍ରଵ୍ଯ ତୋ ତୀନୋଂ କାଲମେଂ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୈ); ଇସଲିଯେ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ ନଯସେ ତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ ହୈ; ଔର
ଜବ ଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଗୌଣ କରକେ ପର୍ଯାଯୋଂକା ମୁଖ୍ଯତଯା କଥନ କିଯା ଜାତା ହୈ ତବ ଜୋ ଵିଦ୍ଯମାନ ନହୀଂ ଥା
ଵହ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ (କ୍ଯୋଂକି ଵର୍ତମାନ ପର୍ଯାଯ ଭୂତକାଲମେଂ ଵିଦ୍ଯମାନ ନହୀଂ ଥୀ), ଇସଲିଯେ ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ
ନଯସେ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଅସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ ହୈ
ଵିଵକ୍ଷାକେ ସମଯ ଭୀ ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦମେଂ, ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ ଵେ ହୀ ପର୍ଯାଯେଂ ହୀ ହୈଂ
Page 220 of 513
PDF/HTML Page 253 of 546
single page version
ଵଶ୍ଯମେଵ ଭଵିଷ୍ଯତି
[ପୁନଃ ] ପରନ୍ତୁ [ଭୂତ୍ଵା ] ମନୁଷ୍ଯ ଦେଵାଦି ହୋକର [କିଂ ] କ୍ଯା ଵହ [ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵଂ ପ୍ରଜହାତି ] ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵକୋ
ଛୋଡ଼ ଦେତା ହୈ ? [ନ ଜହତ୍ ] ନହୀଂ ଛୋଡ଼ତା ହୁଆ ଵହ [ଅନ୍ଯଃ କଥଂ ଭଵତି ] ଅନ୍ଯ କୈସେ ହୋ ସକତା
ହୈ ? (ଅର୍ଥାତ୍ ଵହ ଅନ୍ଯ ନହୀଂ, ଵହକା ଵହୀ ହୈ
ଅନ୍ଵଯଶକ୍ତି ତୋ ଅପତିତ -ଅଵିନଷ୍ଟ -ନିଶ୍ଚଲ ହୋନେସେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଵହକା ଵହୀ ହୈ, ଅନ୍ଯ ନହୀଂ
ଦ୍ରଵ୍ଯାପେକ୍ଷାସେ ଅନନ୍ଯପନା ହୋନେସେ, ଉସକେ ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ ହୈ,
Page 221 of 513
PDF/HTML Page 254 of 546
single page version
ଯଦ୍ଯପି ନିଶ୍ଚଯେନ ମନୁଷ୍ଯପର୍ଯାଯେ ଦେଵପର୍ଯାଯେ ଚ ସମାନଂ ତଥାପି ମନୁଜୋ ଦେଵୋ ନ ଭଵତି
ପ୍ରକାରକୀ ସତ୍ତା) ଜିସକେ ପ୍ରଗଟ ହୈ ଐସା ଵହ (ଜୀଵ), ଵହୀ ନ ହୋ ?
ପୂର୍ଵଭଵମେଂ ମନୁଷ୍ଯ ଥା ଔର ଅମୁକ ଭଵମେଂ ତିର୍ଯଂଚ ଥା’ ଐସା ଜ୍ଞାନ ହୋ ସକତା ହୈ
ଜାତା,
ହୋତା ହୁଆ [ଅନନ୍ଯ ଭାଵଂ କଥଂ ଲଭତେ ] ଅନନ୍ଯଭାଵକୋ କୈସେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ସକତା ହୈ ?
ଛୋଡ଼ତା ହୋନେସେ ଅନନ୍ଯ
Page 222 of 513
PDF/HTML Page 255 of 546
single page version
ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯାସଦୁତ୍ପାଦଃ
ମନ୍ଯନ୍ନ ସ୍ଯାତ
ଉତ୍ପାଦ ହୋତା ହୈ ଉସମେଂ ପର୍ଯାଯଭୂତ ସ୍ଵଵ୍ଯତିରେକଵ୍ଯକ୍ତିକା ପହଲେ ଅସତ୍ପନା ହୋନେସେ, ପର୍ଯାଯେଂ ଅନ୍ଯ ହୀ
ହୈଂ
ମନୁଷ୍ଯାଦି ପର୍ଯାଯେଂ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୈଂ ଐସା ଜୀଵ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଭୀ
ଉନ ପର୍ଯାଯୋଂକା କର୍ତା ସୁଵର୍ଣ ଭୀ ଅନ୍ଯ ହୈ, ଇସୀପ୍ରକାର ମନୁଷ୍ଯ, ଦେଵ ଇତ୍ଯାଦି ପର୍ଯାଯେଂ ଅନ୍ଯ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ
ଉନ ପର୍ଯାଯୋଂକା କର୍ତା ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯ ଭୀ ପର୍ଯାଯାପେକ୍ଷାସେ ଅନ୍ଯ ହୈ
ଵେ ପର୍ଯାଯେଂ ଅନ୍ଯ ଅନ୍ଯ ହୈଂ
Page 223 of 513
PDF/HTML Page 256 of 546
single page version
ଅନ୍ଯ ହୈ, [ତତ୍କାଲେ ତନ୍ମଯତ୍ଵାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି ଉସ ସମଯ ତନ୍ମଯ ହୋନେସେ [ଅନନ୍ଯତ୍ ] (ଦ୍ରଵ୍ଯ ପର୍ଯାଯୋଂସେ)
ଅନନ୍ଯ ହୈ
ଛେ ଅନ୍ଯ, ଜେଥୀ ତେ ସମଯ ତଦ୍ରୂପ ହୋଈ ଅନନ୍ଯ ଛେ. ୧୧୪
Page 224 of 513
PDF/HTML Page 257 of 546
single page version
ମନୁଷ୍ଯଦେଵସିଦ୍ଧତ୍ଵପର୍ଯାଯାତ୍ମକେଷୁ ଵିଶେଷେଷୁ ଵ୍ଯଵସ୍ଥିତଂ ଜୀଵସାମାନ୍ଯମେକମଵଲୋକଯତାମନଵ-
ଲୋକିତଵିଶେଷାଣାଂ ତତ୍ସର୍ଵଂ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯମିତି ପ୍ରତିଭାତି
ସିଦ୍ଧତ୍ଵପର୍ଯାଯାତ୍ମକାନ୍ ଵିଶେଷାନନେକାନଵଲୋକଯତାମନଵଲୋକିତସାମାନ୍ଯାନାମନ୍ଯଦନ୍ଯତ୍ପ୍ରତିଭାତି,
ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ତତ୍ତଦ୍ଵିଶେଷକାଲେ ତତ୍ତଦ୍ଵିଶେଷେଭ୍ଯସ୍ତନ୍ମଯତ୍ଵେନାନନ୍ଯତ୍ଵାତ
ତଦା ନାରକତିର୍ଯଙ୍ମନୁଷ୍ଯଦେଵସିଦ୍ଧତ୍ଵପର୍ଯାଯେଷୁ ଵ୍ଯଵସ୍ଥିତଂ ଜୀଵସାମାନ୍ଯଂ ଜୀଵସାମାନ୍ଯେ ଚ ଵ୍ଯଵସ୍ଥିତା
ନାରକତିର୍ଯଙ୍ମନୁଷ୍ଯଦେଵସିଦ୍ଧତ୍ଵପର୍ଯାଯାତ୍ମକା ଵିଶେଷାଶ୍ଚ ତୁଲ୍ଯକାଲମେଵାଵଲୋକ୍ଯନ୍ତେ
ଜୀଵୋଂକୋ ‘ଵହ ସବ ଜୀଵ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ’ ଐସା ଭାସିତ ହୋତା ହୈ
ନାରକପନା, ତିର୍ଯଂଚପନା, ମନୁଷ୍ଯପନା, ଦେଵପନା ଔର ସିଦ୍ଧପନା
ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଦ୍ରଵ୍ଯ ଉନ -ଉନ ଵିଶେଷୋଂକେ ସମଯ ତନ୍ମଯ ହୋନେସେ ଉନ -ଉନ ଵିଶେଷୋଂସେ ଅନନ୍ଯ ହୈ
ଉନ ପର୍ଯାଯରୂପ ଵିଶେଷୋଂକେ ସମଯ ତନ୍ମଯ ହୋନେସେ ଉନସେ ଅନନ୍ଯ ହୈ
(-ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ ତଥା ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ ଚକ୍ଷୁଓଂକେ) ଦେଖା ଜାତା ହୈ ତବ ନାରକପନା, ତିର୍ଯଂଚପନା, ମନୁଷ୍ଯପନା,
ଦେଵପନା ଔର ସିଦ୍ଧପନା ପର୍ଯାଯୋଂମେଂ ରହନେଵାଲା ଜୀଵସାମାନ୍ଯ ତଥା ଜୀଵସାମାନ୍ଯମେଂ ରହନେଵାଲା
ନାରକପନା -ତିର୍ଯଂଚପନା -ମନୁଷ୍ଯପନା -ଦେଵପନା ଔର ସିଦ୍ଧତ୍ଵପର୍ଯାଯସ୍ଵରୂପ ଵିଶେଷ ତୁଲ୍ଯକାଲମେଂ ହୀ
(ଏକ ହୀ ସାଥ) ଦିଖାଈ ଦେତେ ହୈଂ
Page 225 of 513
PDF/HTML Page 258 of 546
single page version
ପ୍ରତିପାଦନେନ ଚତୁର୍ଥୀତି ସଦୁତ୍ପାଦାସଦୁତ୍ପାଦଵ୍ଯାଖ୍ଯାନମୁଖ୍ଯତଯା ଗାଥାଚତୁଷ୍ଟଯେନ ସପ୍ତମସ୍ଥଲଂ ଗତମ୍
ପ୍ରକାରକା ଵିରୋଧ ନହୀଂ ହୈ
ଚକ୍ଷୁସେ ଦେଖନେ ପର ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ପର୍ଯାଯରୂପ ଵିଶେଷ ଜ୍ଞାତ ହୋତେ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅନ୍ଯ -ଅନ୍ଯ ଭାସିତ
ହୋତା ହୈ
Page 226 of 513
PDF/HTML Page 259 of 546
single page version
ପରରୂପେଣ ୨, ସ୍ଵପରରୂପଯୌଗପଦ୍ଯେନ ୩, ସ୍ଵପରରୂପକ୍ର ମେଣ ୪, ସ୍ଵରୂପସ୍ଵପରରୂପଯୌଗପଦ୍ଯାଭ୍ଯାଂ ୫,
ପରରୂପସ୍ଵପରରୂପଯୌଗପଦ୍ଯାଭ୍ଯାଂ ୬, ସ୍ଵରୂପପରରୂପସ୍ଵପରରୂପଯୌଗପଦ୍ଯୈଃ ୭, ଆଦିଶ୍ଯମାନସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପେଣ
ଶୁଦ୍ଧଚୈତନ୍ଯଂ ଭାଵଶ୍ଚେତ୍ଯୁକ୍ତଲକ୍ଷଣଦ୍ରଵ୍ଯାଦିଚତୁଷ୍ଟଯ ଇତି ପ୍ରଥମଭଙ୍ଗଃ ୧
ପର୍ଯାଯସେ ‘ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ, [କେନଚିତ୍ ପର୍ଯାଯେଣ ତୁ ତଦୁଭଯଂ ] ଔର କିସୀ ପର୍ଯାଯସେ ‘ଅସ୍ତି-
ନାସ୍ତି’ [ଵା ] ଅଥଵା [ଅନ୍ଯତ୍ ଆଦିଷ୍ଟମ୍ ] କିସୀ ପର୍ଯାଯସେ ଅନ୍ଯ ତୀନ ଭଂଗରୂପ କହା
ଗଯା ହୈ
ସ୍ଵରୂପ -ପରରୂପକୀ ଯୁଗପତ୍ ଅପେକ୍ଷାସେ ‘ସ୍ଯାତ୍ ଅସ୍ତି -ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’; (୬) ପରରୂପକୀ ଔର
ସ୍ଵରୂପ -ପରରୂପକୀ ଯୁଗପତ୍ ଅପେକ୍ଷାସେ ‘ସ୍ଯାତ୍ ନାସ୍ତି’, ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ; ଔର (୭) ସ୍ଵରୂପକୀ,
ପରରୂପକୀ ତଥା ସ୍ଵରୂପ -ପରରୂପକୀ ଯୁଗପତ୍ ଅପେକ୍ଷାସେ ‘ସ୍ଯାତ୍ ଅସ୍ତି -ନାସ୍ତି -ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ
ପର୍ଯାଯରୂପସେ ପରିଣତ ଵର୍ତମାନ ସମଯ ଵହ କାଲ ହୈ, ଔର ଶୁଦ୍ଧ ଚୈତନ୍ଯ ଵହ ଭାଵ ହୈ
Page 227 of 513
PDF/HTML Page 260 of 546
single page version
ସ୍ଵରୂପସ୍ଵପରରୂପଯୌଗପଦ୍ଯାଭ୍ଯାଂ ସତୋ ଵକ୍ତୁମଶକ୍ଯସ୍ଯ ଚ, ପରରୂପସ୍ଵପରରୂପଯୌଗପଦ୍ଯାଭ୍ଯାମସତୋ ଵକ୍ତୁମ-
ଶକ୍ଯସ୍ଯ ଚ, ସ୍ଵରୂପପରରୂପସ୍ଵପରରୂପଯୌଗପଦ୍ଯୈଃ ସତୋଽସତୋ ଵକ୍ତୁମଶକ୍ଯସ୍ଯ ଚାନନ୍ତଧର୍ମଣୋ ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯୈ-
କୈକଂ ଧର୍ମମାଶ୍ରିତ୍ଯ ଵିଵକ୍ଷିତାଵିଵକ୍ଷିତଵିଧିପ୍ରତିଷେଧାଭ୍ଯାମଵତରନ୍ତୀ ସପ୍ତଭଂଗିକୈଵକାରଵିଶ୍ରାନ୍ତମ-
ସ୍ଯାଦସ୍ତିନାସ୍ତ୍ଯେଵାଵକ୍ତଵ୍ଯମ୍
ତନ୍ନଯସପ୍ତଭଙ୍ଗୀଜ୍ଞାପନାର୍ଥମିତି ଭାଵାର୍ଥଃ
ଔର ପରରୂପସେ କ୍ରମଶଃ ‘ସତ୍ ଔର ଅସତ୍’ ହୈ; (୫) ଜୋ ସ୍ଵରୂପସେ, ଔର ସ୍ଵରୂପ -ପରରୂପସେ
ଯୁଗପତ୍ ‘ସତ୍ ଔର ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ; (୬) ଜୋ ପରରୂପସେ, ଔର ସ୍ଵରୂପ -ପରରୂପସେ ଯୁଗପତ୍
‘ଅସତ୍ ଔର ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ; ତଥା (୭) ଜୋ ସ୍ଵରୂପସେ ପର -ରୂପ ଔର ସ୍ଵରୂପ -ପରରୂପସେ
ଯୁଗପତ୍ ‘ସତ୍’, ‘ଅସତ୍’ ଔର ‘ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ