Page 348 of 513
PDF/HTML Page 381 of 546
single page version
ଭାଵେନ ପରିଣମତି ତଦା ଅନ୍ଯେ ଯୋଗଦ୍ଵାରେଣ ପ୍ରଵିଶନ୍ତଃ କର୍ମପୁଦ୍ଗଲାଃ ସ୍ଵଯମେଵ ସମୁପାତ୍ତଵୈଚିତ୍ର୍ଯୈ-
ର୍ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦିଭାଵୈଃ ପରିଣମନ୍ତେ
ପ୍ରାପ୍ତ ହରିଯାଲୀ, କୁକୁରମୁତ୍ତା (ଛତ୍ତା), ଔର ଇନ୍ଦ୍ରଗୋପ (ଚାତୁର୍ମାସମେଂ ଉତ୍ପନ୍ନ ଲାଲ କୀଡ଼ା) ଆଦିରୂପ
ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ, ଇସୀପ୍ରକାର ଜବ ଯହ ଆତ୍ମା ରାଗଦ୍ଵେଷକେ ଵଶୀଭୂତ ହୋତା ହୁଆ ଶୁଭାଶୁଭଭାଵରୂପ
ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ, ତବ ଅନ୍ଯ, ଯୋଗଦ୍ଵାରୋଂମେଂ ପ୍ରଵିଷ୍ଟ ହୋତେ ହୁଏ କର୍ମପୁଦ୍ଗଲ ସ୍ଵଯମେଵ ଵିଚିତ୍ରତାକୋ ପ୍ରାପ୍ତ
ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି ଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତେ ହୈଂ
ସଂବଂଧ ପାମୀ କର୍ମରଜନୋ, ବଂଧରୂପ କଥାଯ ଛେ. ୧୮୮
Page 349 of 513
PDF/HTML Page 382 of 546
single page version
“
“
“
“
ଵିଷଯ ଶୁଦ୍ଧ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ
ଅର୍ହଂତଦେଵେ ଯୋଗୀନେ; ଵ୍ଯଵହାର ଅନ୍ଯ ରୀତେ କହ୍ଯୋ. ୧୮୯
Page 350 of 513
PDF/HTML Page 383 of 546
single page version
ମଞ୍ଜୀଷ୍ଠସ୍ଥାନୀଯକର୍ମପୁଦ୍ଗଲୈଃ ସଂଶ୍ଲିଷ୍ଟଃ ସଂବଦ୍ଧଃ ସନ୍ ଭେଦେଽପ୍ଯଭେଦୋପଚାରଲକ୍ଷଣେନାସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାରେଣ ବନ୍ଧ
ଇତ୍ଯଭିଧୀଯତେ
[ନିର୍ଦିଷ୍ଟଃ ] କହା ହୈ; [ଵ୍ଯଵହାରଃ ] ଵ୍ଯଵହାର [ଅନ୍ଯଥା ] ଅନ୍ଯପ୍ରକାରସେ [ଭଣିତଃ ] କହା
ହୈ
ଔର ଵ୍ଯଵହାରନଯ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ପରିଣାମକୋ ଆତ୍ମପରିଣାମ ବତଲାତା ହୈ ଇସଲିଯେ ଉସେ ଅଶୁଦ୍ଧଦ୍ରଵ୍ଯକା କଥନ
କରନେଵାଲା କହା ହୈ
Page 351 of 513
PDF/HTML Page 384 of 546
single page version
କିନ୍ତୁ ଅଶୁଦ୍ଧତ୍ଵକା ଦ୍ଯୋତକ ଵ୍ଯଵହାରନଯ ସାଧକତମ ନହୀଂ ହୈ
ହୈ, ଵହ ଜୀଵ ପରଦ୍ରଵ୍ଯସେ ସଂଯୁକ୍ତ ନହୀଂ ହୋତା, ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯସାମାନ୍ଯକେ ଭୀତର ପର୍ଯାଯୋଂକୋ ଡୁବାକର, ସୁଵିଶୁଦ୍ଧ ହୋତା
ହୈ
Page 352 of 513
PDF/HTML Page 385 of 546
single page version
ନ ଜହାତି ସ ଖଲୁ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମପରିଣତିରୂପଂ ଶ୍ରାମଣ୍ଯାଖ୍ଯଂ ମାର୍ଗଂ ଦୂରାଦପହାଯାଶୁଦ୍ଧାତ୍ମପରିଣତି-
ରୂପମୁନ୍ମାର୍ଗମେଵ ପ୍ରତିପଦ୍ଯତେ
ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାନଂ ଭାଵଯତି
ଭଣ୍ଯତେ ଇତ୍ଯଭିପ୍ରାଯଃ
ଵିଭାଗେନ ବନ୍ଧସମର୍ଥନମୁଖ୍ଯତଯୈକୋନଵିଂଶତିଗାଥାଭିଃ ସ୍ଥଲଷଟ୍କେନ ତୃତୀଯଵିଶେଷାନ୍ତରାଘିକାରଃ ସମାପ୍ତଃ
[ଶ୍ରାମଣ୍ଯଂ ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ] ଶ୍ରମଣତାକୋ ଛୋଡ଼କର [ଉନ୍ମାର୍ଗ ପ୍ରତିପନ୍ନଃ ଭଵତି ] ଉନ୍ମାର୍ଗକା ଆଶ୍ରଯ ଲେତା
ହୈ
ଯହ ହୂଁ ଔର ଯହ ମେରା ହୈ’ ଇସପ୍ରକାର
ଅଶୁଦ୍ଧାତ୍ମପରିଣତିରୂପ ଉନ୍ମାର୍ଗକା ହୀ ଆଶ୍ରଯ ଲେତା ହୈ
Page 353 of 513
PDF/HTML Page 386 of 546
single page version
ସ୍ଵପରଯୋଃ ପରସ୍ପରସ୍ଵସ୍ଵାମିସମ୍ବନ୍ଧମୁଦ୍ଧୂଯ, ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନମେଵୈକମହମିତ୍ଯନାତ୍ମାନମୁତ୍ସୃଜ୍ଯାତ୍ମାନମେଵାତ୍ମ-
ସମୁଦାଯପାତନିକା
[ସଃ ଧ୍ଯାତା ] ଵହ ଧ୍ଯାତା [ଧ୍ଯାନେ ] ଧ୍ଯାନକାଲମେଂ [ଆତ୍ମା ଭଵତି ] ଆତ୍ମା ହୋତା ହୈ
ନିରୂପଣସ୍ଵରୂପ ନିଶ୍ଚଯନଯକେ ଦ୍ଵାରା ଜିସନେ ମୋହକୋ ଦୂର କିଯା ହୈ ଐସା ହୋତା ହୁଆ, ‘ମୈଂ ପରକା ନହୀଂ
ହୂଁ, ପର ମେରେ ନହୀଂ ହୈଂ’ ଇସପ୍ରକାର ସ୍ଵ
ଜେ ଏମ ଧ୍ଯାଵେ, ଧ୍ଯାନକାଳେ ତେହ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ବନେ. ୧୯୧
Page 354 of 513
PDF/HTML Page 387 of 546
single page version
ନିରୋଧକ ସ୍ତସ୍ମିନ୍ନେକାଗ୍ରଚିନ୍ତାନିରୋଧସମଯେ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ସ୍ଯାତ
ଭିନ୍ନତ୍ଵକେ କାରଣ ଆତ୍ମାରୂପ ହୀ ଏକ
[ଅଚଲମ୍ ] ଅଚଲ, [ଅନାଲମ୍ବଂ ] ନିରାଲମ୍ବ ଔର [ଶୁଦ୍ଧମ୍ ] ଶୁଦ୍ଧ [ମନ୍ଯେ ] ମାନତା ହୂଁ
Page 355 of 513
PDF/HTML Page 388 of 546
single page version
ସ୍ଯୈକସ୍ଯ ସତୋ ମହତୋଽର୍ଥସ୍ଯେନ୍ଦ୍ରିଯାତ୍ମକପରଦ୍ରଵ୍ଯଵିଭାଗେନ ସ୍ପର୍ଶାଦିଗ୍ରହଣାତ୍ମକସ୍ଵଧର୍ମାଵିଭାଗେନ
ପଦାର୍ଥପନେକେ କାରଣ, (୪) ଅଚଲପନେକେ କାରଣ, ଔର (୫) ନିରାଲମ୍ବପନେକେ କାରଣ ହୈ
ସମସ୍ତ ସ୍ପର୍ଶ
(ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ) ସ୍ଵଧର୍ମସେ ଅଵିଭାଗ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉସକେ ଏକତ୍ଵ ହୈ, (୪) ଔର କ୍ଷଣଵିନାଶରୂପସେ
ପ୍ରଵର୍ତମାନ ଜ୍ଞେଯପର୍ଯାଯୋଂକୋ (ପ୍ରତିକ୍ଷଣ ନଷ୍ଟ ହୋନେଵାଲୀ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯ ପର୍ଯାଯୋଂକୋ) ଗ୍ରହଣ କରନେ ଔର ଛୋଡ଼ନେକା
Page 356 of 513
PDF/HTML Page 389 of 546
single page version
ଚାସ୍ତ୍ଯେକତ୍ଵମ୍
ଐସେ ଆତ୍ମାକା ଜ୍ଞେଯ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂସେ ଵିଭାଗ ହୈ ଔର ତନ୍ନିମିତ୍ତକ ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ସ୍ଵଧର୍ମସେ ଅଵିଭାଗ ହୈ,
ଇସଲିଯେ ଉସକେ ଏକତ୍ଵ ହୈ
(-ଅନ୍ଯ ଜୋ ଅଧ୍ରୁଵ ପଦାର୍ଥ) ଉନସେ କ୍ଯା ପ୍ରଯୋଜନ ହୈ ?
Page 357 of 513
PDF/HTML Page 390 of 546
single page version
ଦୂସରା କୋଈ ଭୀ ଧ୍ରୁଵ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵହ
ଜୀଵନେ ନଥୀ କଂଈ ଧ୍ରୁଵ, ଧ୍ରୁଵ ଉପଯୋଗ
Page 358 of 513
PDF/HTML Page 391 of 546
single page version
ଗାଥାଚତୁଷ୍ଟଯଂ ଗତମ୍
Page 359 of 513
PDF/HTML Page 392 of 546
single page version
ଗ୍ରଥନଂ ସ୍ଯାତ
ଜୀଵ ପରିଣମେ ଶ୍ରାମଣ୍ଯମାଂ, ତେ ସୌଖ୍ଯ ଅକ୍ଷଯନେ ଲହେ. ୧୯୫
Page 360 of 513
PDF/HTML Page 393 of 546
single page version
ଅନାକୁଲତା ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସେ ଅକ୍ଷଯ ସୁଖକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ
ଆତ୍ମସ୍ଵଭାଵେ ସ୍ଥିତ ଛେ, ତେ ଆତ୍ମନେ ଧ୍ଯାନାର ଛେ. ୧୯୬
Page 361 of 513
PDF/HTML Page 394 of 546
single page version
ନିରୋଧଃ ସ୍ଯାତ
ସମଵସ୍ଥିତଃ ] ସ୍ଵଭାଵମେଂ ସମଵସ୍ଥିତ ହୈ, [ସଃ ] ଵହ [ଆତ୍ମାନଂ ] ଆତ୍ମାକା [ଧ୍ଯାତା ଭଵତି ]
ଧ୍ଯାନ କରନେଵାଲା ହୈ
ଜହାଜକା, ଵୃକ୍ଷକା ଯା ଭୂମି ଇତ୍ଯାଦିକା ଆଧାର ନ ହୋନେସେ ଦୂସରା କୋଈ ଶରଣ ନହୀଂ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉସକା
ଉଡ଼ନା ବନ୍ଦ ହୋ ଜାତା ହୈ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ଵିଷଯଵିରକ୍ତତା ହୋନେସେ ମନକୋ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଅତିରିକ୍ତ କିନ୍ହୀଂ
ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକା ଆଧାର ନହୀଂ ରହତା ଇସଲିଯେ ଦୂସରା କୋଈ ଶରଣ ନ ରହନେସେ ମନ ନିରୋଧକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା
ହୈ ); ଔର ଇସଲିଯେ (ଅର୍ଥାତ୍ ମନକା ନିରୋଧ ହୋନେସେ), ମନ ଜିସକା ମୂଲ ହୈ ଐସୀ ଚଂଚଲତାକା ଵିଲଯ
ହୋନେକେ କାରଣ ଅନନ୍ତସହଜ
Page 362 of 513
PDF/HTML Page 395 of 546
single page version
ତତ୍ତ୍ଵଚିନ୍ତେତି ପ୍ରମତ୍ତାପ୍ରମତ୍ତଗୁଣସ୍ଥାନଵଦନ୍ତର୍ମୁହୂର୍ତେଽନ୍ତର୍ମୁହୂର୍ତେ ଗତେ ସତି ପରାଵର୍ତନମସ୍ତି ସ
ଭଣ୍ଯତେ
ଧ୍ଯାନଚିନ୍ତା ଭଣ୍ଯତେ
ପାରକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୈଂ, [ଅସଂଦେହଃ ଶ୍ରମଣଃ ] ଐସେ ସଂଦେହ ରହିତ ଶ୍ରମଣ [କମ୍ ଅର୍ଥଂ ] କିସ ପଦାର୍ଥକୋ
[ଧ୍ଯାଯତି ] ଧ୍ଯାତେ ହୈଂ ?
ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ସର୍ଵ ପଦାର୍ଥ ନେ ଜ୍ଞେଯାନ୍ତପ୍ରାନ୍ତ, ନିଃଶଂକ ଛେ.
Page 363 of 513
PDF/HTML Page 396 of 546
single page version
ନିହତଘନଘାତିକର୍ମତଯା ମୋହାଭାଵେ ଜ୍ଞାନଶକ୍ତିପ୍ରତିବନ୍ଧକାଭାଵେ ଚ ନିରସ୍ତତୃଷ୍ଣତ୍ଵାତ୍ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷସର୍ଵଭାଵ-
ତତ୍ତ୍ଵଜ୍ଞେଯାନ୍ତଗତତ୍ଵାଭ୍ଯାଂ ଚ ନାଭିଲଷତି, ନ ଜିଜ୍ଞାସତି, ନ ସନ୍ଦିହ୍ଯତି ଚ; କୁତୋଽଭିଲଷିତୋ
ଜିଜ୍ଞାସିତଃ ସନ୍ଦିଗ୍ଧଶ୍ଚାର୍ଥଃ
ତୃତୀଯା ଚେତ୍ଯାତ୍ମୋପଲମ୍ଭଫଲକଥନରୂପେଣ ଦ୍ଵିତୀଯସ୍ଥଲେ ଗାଥାତ୍ରଯଂ ଗତମ୍
ଅଭାଵ ହୋନେସେ, (୧) ତୃଷ୍ଣା ନଷ୍ଟ କୀ ଗଈ ହୈ ତଥା (୨) ସମସ୍ତ ପଦାର୍ଥୋଂକା ସ୍ଵରୂପ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ହୈ ତଥା
ଜ୍ଞେଯୋଂକା ପାର ପା ଲିଯା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଭଗଵାନ ସର୍ଵଜ୍ଞଦେଵ ଅଭିଲାଷା ନହୀଂ କରତେ, ଜିଜ୍ଞାସା ନହୀଂ କରତେ
ଔର ସଂଦେହ ନହୀଂ କରତେ; ତବ ଫି ର (ଉନକେ) ଅଭିଲଷିତ, ଜିଜ୍ଞାସିତ ଔର ସଂଦିଗ୍ଧ ପଦାର୍ଥ କହାଁସେ
ହୋ ସକତା ହୈ ? ଐସା ହୈ ତବ ଫି ର ଵେ କ୍ଯା ଧ୍ଯାତେ ହୈଂ ?
କର୍ମକା ସଦ୍ଭାଵ ହୋନେସେ ଵହ ବହୁତସେ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ତୋ ଜାନତା ହୀ ନହୀଂ ହୈ ତଥା ଜିସ ପଦାର୍ଥକୋ ଜାନତା
ହୈ ଉସେ ଭୀ ପୃଥକ୍କରଣ ପୂର୍ଵକ
ହୋତା ହୈ
ହୈଂ ତଥା ପ୍ରତ୍ଯେକ ପଦାର୍ଥକୋ ଅତ୍ଯନ୍ତ ସ୍ପଷ୍ଟତାପୂର୍ଵକ
Page 364 of 513
PDF/HTML Page 397 of 546
single page version
ତଦାରାଧନାଧ୍ଯାନଂ ନ କରୋତି, ତଥାଯଂ ଭଗଵାନପି କେଵଲଜ୍ଞାନଵିଦ୍ଯାନିମିତ୍ତଂ ତତ୍ଫଲଭୂତାନନ୍ତସୁଖନିମିତ୍ତଂ ଚ ପୂର୍ଵଂ
ଛଦ୍ମସ୍ଥାଵସ୍ଥାଯାଂ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମଭାଵନାରୂପଂ ଧ୍ଯାନଂ କୃତଵାନ୍, ଇଦାନୀଂ ତଦ୍ଧଯାନେନ କେଵଲଜ୍ଞାନଵିଦ୍ଯା ସିଦ୍ଧା
ତତ୍ଫଲଭୂତମନନ୍ତସୁଖଂ ଚ ସିଦ୍ଧମ୍; କିମର୍ଥଂ ଧ୍ଯାନଂ କରୋତୀତି ପ୍ରଶ୍ନଃ ଆକ୍ଷେପୋ ଵା; ଦ୍ଵିତୀଯଂ ଚ କାରଣଂ
ସମଂତ (ସର୍ଵପ୍ରକାରକେ, ପରିପୂର୍ଣ) ସୌଖ୍ଯ ତଥା ଜ୍ଞାନସେ ସମୃଦ୍ଧ ଵର୍ତତା ହୁଆ [ପରଂ ସୌଖ୍ଯଂ ] ପରମ
ସୌଖ୍ଯକା [ଧ୍ଯାଯତି ] ଧ୍ଯାନ କରତା ହୈ
ଇନ୍ଦ୍ରିଯ
Page 365 of 513
PDF/HTML Page 398 of 546
single page version
ସହଜସୌଖ୍ଯଜ୍ଞାନତ୍ଵାତ
‘ଇନ୍ଦ୍ରିଯାତୀତ’ (ଇନ୍ଦ୍ରିଯଅଗୋଚର) ଵର୍ତତା ହୁଆ, ନିରାବାଧ ସହଜସୁଖ ଔର ଜ୍ଞାନଵାଲା ହୋନେସେ
‘ସର୍ଵବାଧା ରହିତ’ ତଥା ସକଲ ଆତ୍ମାମେଂ ସର୍ଵପ୍ରକାରକେ (ପରିପୂର୍ଣ) ସୁଖ ଔର ଜ୍ଞାନସେ ପରିପୂର୍ଣ
ହୋନେସେ ‘ସମସ୍ତ ଆତ୍ମାମେଂ ସଂମତ ସୌଖ୍ଯ ଔର ଜ୍ଞାନସେ ସମୃଦ୍ଧ’ ହୋତା ହୈ
ପରମସୌଖ୍ଯକା ଧ୍ଯାନ କରତା ହୈ; ଅର୍ଥାତ୍ ଅନାକୁଲତ୍ଵସଂଗତ ଏକ ‘ଅଗ୍ର’କେ ସଂଚେତନମାତ୍ରରୂପସେ
ଅଵସ୍ଥିତ ରହତା ହୈ, (ଅର୍ଥାତ୍ ଅନାକୁଲତାକେ ସାଥ ରହନେଵାଲେ ଏକ ଆତ୍ମାରୂପୀ ଵିଷଯକେ
ଅନୁଭଵନରୂପ ହୀ ମାତ୍ର ସ୍ଥିତ ରହତା ହୈ ) ଔର ଐସା ଅଵସ୍ଥାନ ସହଜଜ୍ଞାନାନନ୍ଦସ୍ଵଭାଵ ସିଦ୍ଧତ୍ଵକୀ
ସିଦ୍ଧି ହୀ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଇସପ୍ରକାର ସ୍ଥିତ ରହନା, ସହଜଜ୍ଞାନ ଔର ଆନନ୍ଦ ଜିସକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ ଐସେ
ସିଦ୍ଧତ୍ଵକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୀ ହୈ
କରତେ ହୈଂ ? ଉସକା ଉତ୍ତର ଇସ ଗାଥାମେଂ ଇସପ୍ରକାର ଦିଯା ଗଯା ହୈ କି :
ପରମାନନ୍ଦକା ଧ୍ଯାନ ହୈ, ଅର୍ଥାତ୍ ଵେ ପରମସୌଖ୍ଯକା ଧ୍ଯାନ କରତେ ହୈଂ
Page 366 of 513
PDF/HTML Page 399 of 546
single page version
ପୁନରନ୍ଯଥାପି, ତତୋଽଵଧାର୍ଯତେ କେଵଲମଯମେକ ଏଵ ମୋକ୍ଷସ୍ଯ ମାର୍ଗୋ, ନ ଦ୍ଵିତୀଯ ଇତି
ସୂତ୍ରାଭିପ୍ରାଯଃ
ଗତମ୍
ମାର୍ଗମେଂ ଆରୂଢ଼ ହୋତେ ହୁଏ [ସିଦ୍ଧାଃ ଜାତାଃ ] ସିଦ୍ଧ ହୁଏ [ନମୋଽସ୍ତୁ ] ନମସ୍କାର ହୋ [ତେଭ୍ଯଃ ] ଉନ୍ହେଂ
[ଚ ] ଔର [ତସ୍ମୈ ନିର୍ଵାଣମାର୍ଗାଯ ] ଉସ ନିର୍ଵାଣମାର୍ଗକୋ
ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ସିଦ୍ଧ ହୁଏ; କିନ୍ତୁ ଐସା ନହୀଂ ହୈ କି କିସୀ ଦୂସରୀ ଵିଧିସେ ଭୀ ସିଦ୍ଧ ହୁଏ
ସିଦ୍ଧି ଵର୍ଯା; ନମୁଂ ତେମନେ, ନିର୍ଵାଣନା ତେ ମାର୍ଗନେ. ୧୯୯
Page 367 of 513
PDF/HTML Page 400 of 546
single page version
ନିର୍ମମପଣେ ରହୀ ସ୍ଥିତ ଆ ପରିଵର୍ଜୁଂ ଛୁଂ ହୁଂ ମମତ୍ଵନେ. ୨୦୦
’’’’
’’
ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକୋ, ଜିସମେଂସେ
[ଜ୍ଞାତ୍ଵା ] ଜାନକର [ନିର୍ମମତ୍ଵେ ଉପସ୍ଥିତଃ ] ମୈଂ ନିର୍ମମତ୍ଵମେଂ ସ୍ଥିତ ରହତା ହୁଆ [ମମତାଂ
ପରିଵର୍ଜଯାମି ] ମମତାକା ପରିତ୍ଯାଗ କରତା ହୂଁ