Pravachansar-Hindi (Oriya transliteration). Gatha: 223-231.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 23 of 28

 

Page 408 of 513
PDF/HTML Page 441 of 546
single page version

ଵିଶିଷ୍ଟକାଲକ୍ଷେତ୍ରଵଶାତ୍କଶ୍ଚିଦପ୍ରତିଷିଦ୍ଧ ଇତ୍ଯପଵାଦଃ . ଯଦା ହି ଶ୍ରମଣଃ ସର୍ଵୋପଧିପ୍ରତିଷେଧମାସ୍ଥାଯ
ପରମମୁପେକ୍ଷାସଂଯମଂ ପ୍ରତିପତ୍ତୁକାମୋଽପି ଵିଶିଷ୍ଟକାଲକ୍ଷେତ୍ରଵଶାଵସନ୍ନଶକ୍ତିର୍ନ ପ୍ରତିପତ୍ତୁଂ କ୍ଷମତେ,
ତଦାପକୃଷ୍ଯ ସଂଯମଂ ପ୍ରତିପଦ୍ଯମାନସ୍ତଦ୍ବହିରଂଗସାଧନମାତ୍ରମୁପଧିମାତିଷ୍ଠତେ
. ସ ତୁ ତଥାସ୍ଥୀଯମାନୋ ନ
ଖଲୂପଧିତ୍ଵାଚ୍ଛେଦଃ, ପ୍ରତ୍ଯୁତ ଛେଦପ୍ରତିଷେଧ ଏଵ . ଯଃ କିଲାଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗାଵିନାଭାଵୀ ସ ଛେଦଃ . ଅଯଂ
ତୁ ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯସହକାରିକାରଣଶରୀରଵୃତ୍ତିହେତୁଭୂତାହାରନିହାରାଦିଗ୍ରହଣଵିସର୍ଜନଵିଷଯଚ୍ଛେଦପ୍ରତିଷେଧାର୍ଥ-
ମୁପାଦୀଯମାନଃ ସର୍ଵଥା ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗାଵିନାଭୂତତ୍ଵାଚ୍ଛେଦପ୍ରତିଷେଧ ଏଵ ସ୍ଯାତ
..୨୨୨..
ଅଥାପ୍ରତିଷିଦ୍ଧୋପଧିସ୍ଵରୂପମୁପଦିଶତି
ଅପ୍ପଡିକୁଟ୍ଠଂ ଉଵଧିଂ ଅପତ୍ଥଣିଜ୍ଜଂ ଅସଂଜଦଜଣେହିଂ .
ମୁଚ୍ଛାଦିଜଣଣରହିଦଂ ଗେଣ୍ହଦୁ ସମଣୋ ଜଦି ଵି ଅପ୍ପଂ ..୨୨୩..
ନିଶ୍ଚଯଵ୍ଯଵହାରମୋକ୍ଷମାର୍ଗସହକାରିକାରଣତ୍ଵେନାପ୍ରତିଷିଦ୍ଧମୁପଧିମୁପକରଣରୂପୋପଧିଂ, ଅପତ୍ଥଣିଜ୍ଜଂ ଅସଂଜଦଜଣେହିଂ
ଅପ୍ରାର୍ଥନୀଯଂ ନିର୍ଵିକାରାତ୍ମୋପଲବ୍ଧିଲକ୍ଷଣଭାଵସଂଯମରହିତସ୍ଯାସଂଯତଜନସ୍ଯାନଭିଲଷଣୀଯମ୍,
ମୁଚ୍ଛାଦିଜଣଣରହିଦଂ
ହୈଐସା ଉତ୍ସର୍ଗ (-ସାମାନ୍ଯ ନିଯମ) ହୈ; ଔର ଵିଶିଷ୍ଟ କାଲକ୍ଷେତ୍ରକେ ଵଶ କୋଈ ଉପଧି ଅନିଷିଦ୍ଧ
ଐସା ଅପଵାଦ ହୈ . ଜବ ଶ୍ରମଣ ସର୍ଵ ଉପଧିକେ ନିଷେଧକା ଆଶ୍ରଯ ଲେକର ପରମୋପେକ୍ଷାସଂଯମକୋ
ପ୍ରାପ୍ତ କରନେକା ଇଚ୍ଛୁକ ହୋନେ ପର ଭୀ ଵିଶିଷ୍ଟ କାଲକ୍ଷେତ୍ରକେ ଵଶ ହୀନ ଶକ୍ତିଵାଲା ହୋନେସେ ଉସେ ପ୍ରାପ୍ତ
କରନେମେଂ ଅସମର୍ଥ ହୋତା ହୈ, ତବ ଉସମେଂ
ଅପକର୍ଷଣ କରକେ (ଅନୁତ୍କୃଷ୍ଟ) ସଂଯମ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୁଆ
ଉସକୀ ବହିରଂଗ ସାଧନମାତ୍ର ଉପଧିକା ଆଶ୍ରଯ କରତା ହୈ . ଇସପ୍ରକାର ଜିସକା ଆଶ୍ରଯ କିଯା ଜାତା
ହୈ ଐସୀ ଵହ ଉପଧି ଉପଧିପନେକେ କାରଣ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଛେଦରୂପ ନହୀଂ ହୈ, ପ୍ରତ୍ଯୁତ ଛେଦକୀ ନିଷେଧରୂପ
(-ତ୍ଯାଗରୂପ) ହୀ ହୈ
. ଜୋ ଉପଧି ଅଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକେ ବିନା ନହୀଂ ହୋତୀ ଵହ ଛେଦ ହୈ . କିନ୍ତୁ ଯହ
(ସଂଯମକୀ ବାହ୍ଯସାଧନମାତ୍ରଭୂତ ଉପଧି) ତୋ ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯକୀ ସହକାରୀ କାରଣଭୂତ ଶରୀରକୀ ଵୃତ୍ତିକେ
ହେତୁଭୂତ ଆହାର -ନୀହାରାଦିକେ ଗ୍ରହଣ
ଵିସର୍ଜନ (ଗ୍ରହଣତ୍ଯାଗ) ସଂବଂଧୀ ଛେଦକେ ନିଷେଧାର୍ଥ ଗ୍ରହଣ କୀ
ଜାନେସେ ସର୍ଵଥା ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ ସହିତ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଛେଦକେ ନିଷେଧରୂପ ହୀ ହୈ ..୨୨୨..
ଅବ, ଅନିଷିଦ୍ଧ ଉପଧିକା ସ୍ଵରୂପ କହତେ ହୈଂ :
୧. ପରମୋପେକ୍ଷାସଂଯମ = ପରମଉପେକ୍ଷାସଂଯମ [ଉତ୍ସର୍ଗ, ନିଶ୍ଚଯନଯ, ସର୍ଵପରିତ୍ଯାଗ ପରମୋପେକ୍ଷାସଂଯମ, ଵୀତରାଗ ଚାରିତ୍ର, ଔର
ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ;ଯେ ସବ ଏକାର୍ଥଵାଚୀ ହୈଂ .]]
୨. ଅପକର୍ଷଣ = ହୀନତା [ଅପଵାଦ, ଵ୍ଯଵହାରନଯ, ଏକଦେଶପରିତ୍ଯାଗ, ଅପହୃତସଂଯମ (ଅଲ୍ପତାହୀନତାଵାଲା ସଂଯମ)
ସରାଗଚାରିତ୍ର ଔର ଶୁଭୋପଯୋଗଯେ ସବ ଏକାର୍ଥଵାଚୀ ହୈଂ .]]
ଉପଧି ଅନିଂଦିତନେ, ଅସଂଯତ ଜନ ଥକୀ ଅଣପ୍ରାର୍ଥ୍ଯନେ,
ମୂର୍ଛାଦିଜନନ ରହିତନେ ଜ ଗ୍ରହୋ ଶ୍ରମଣ, ଥୋଡୋ ଭଲେ. ୨୨୩
.

Page 409 of 513
PDF/HTML Page 442 of 546
single page version

ଅପ୍ରତିକ୍ରୁଷ୍ଟମୁପଧିମପ୍ରାର୍ଥନୀଯମସଂଯତଜନୈଃ .
ମୂର୍ଚ୍ଛାଦିଜନନରହିତଂ ଗୃହ୍ଣାତୁ ଶ୍ରମଣୋ ଯଦ୍ଯପ୍ଯଲ୍ପମ୍ ..୨୨୩..
ଯଃ କିଲୋପଧିଃ ସର୍ଵଥା ବନ୍ଧାସାଧକତ୍ଵାଦପ୍ରତିକ୍ରୁଷ୍ଟଃ, ସଂଯମାଦନ୍ଯତ୍ରାନୁଚିତତ୍ଵାଦସଂଯତଜନା-
ପ୍ରାର୍ଥନୀଯୋ, ରାଗାଦିପରିଣାମମନ୍ତରେଣ ଧାର୍ଯମାଣତ୍ଵାନ୍ମୂର୍ଚ୍ଛାଦିଜନନରହିତଶ୍ଚ ଭଵତି, ସ ଖଲ୍ଵପ୍ରତିଷିଦ୍ଧଃ .
ଅତୋ ଯଥୋଦିତସ୍ଵରୂପ ଏଵୋପଧିରୁପାଦେଯୋ, ନ ପୁନରଲ୍ପୋଽପି ଯଥୋଦିତଵିପର୍ଯସ୍ତସ୍ଵରୂପଃ ..୨୨୩..
ଅଥୋତ୍ସର୍ଗ ଏଵ ଵସ୍ତୁଧର୍ମୋ, ନ ପୁନରପଵାଦ ଇତ୍ଯୁପଦିଶତି
କିଂ କିଂଚଣ ତ୍ତି ତକ୍କଂ ଅପୁଣବ୍ଭଵକାମିଣୋଧ ଦେହେ ଵି .
ସଂଗ ତ୍ତି ଜିଣଵରିଂଦା ଅପ୍ପଡିକମ୍ମତ୍ତମୁଦ୍ଦିଟ୍ଠା ..୨୨୪..
ପରମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଵିଲକ୍ଷଣବହିର୍ଦ୍ରଵ୍ଯମମତ୍ଵରୂପମୂର୍ଚ୍ଛାରକ୍ଷଣାର୍ଜନସଂସ୍କାରାଦିଦୋଷଜନନରହିତମ୍, ଗେଣ୍ହଦୁ ସମଣୋ ଜଦି ଵି
ଅପ୍ପଂ
ଗୃହ୍ଣାତୁ ଶ୍ରମଣୋ ଯମପ୍ଯଲ୍ପଂ ପୂର୍ଵୋକ୍ତମୁପକରଣୋପଧିଂ ଯଦ୍ଯପ୍ଯଲ୍ପଂ ତଥାପି ପୂର୍ଵୋକ୍ତୋଚିତଲକ୍ଷଣମେଵ ଗ୍ରାହ୍ଯଂ,
ନ ଚ ତଦ୍ଵିପରୀତମଧିକଂ ଵେତ୍ଯଭିପ୍ରାଯଃ ..୨୨୩.. ଅଥ ସର୍ଵସଙ୍ଗପରିତ୍ଯାଗ ଏଵ ଶ୍ରେଷ୍ଠଃ, ଶେଷମଶକ୍ଯାନୁଷ୍ଠାନମିତି
ପ୍ରରୂପଯତିକିଂ କିଂଚଣ ତ୍ତି ତକ୍କଂ କିଂ କିଂଚନମିତି ତର୍କଃ, କିଂ କିଂଚନଂ ପରିଗ୍ରହ ଇତି ତର୍କୋ ଵିଚାରଃ କ୍ରିଯତେ
ତାଵତ୍ . କସ୍ଯ . ଅପୁଣବ୍ଭଵକାମିଣୋ ଅପୁନର୍ଭଵକାମିନଃ ଅନନ୍ତଜ୍ଞାନାଦିଚତୁଷ୍ଟଯାତ୍ମକମୋକ୍ଷାଭିଲାଷିଣଃ . ଅଧ
ଅହୋ, ଦେହୋ ଵି ଦେହୋଽପି ସଂଗ ତ୍ତି ସଙ୍ଗଃ ପରିଗ୍ରହ ଇତି ହେତୋଃ ଜିଣଵରିଂଦା ଜିନଵରେନ୍ଦ୍ରାଃ କର୍ତାରଃ
પ્ર. ૫૨
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଯଦ୍ଯପି ଅଲ୍ପମ୍ ] ଭଲେ ହୀ ଅଲ୍ପ ହୋ ତଥାପି, [ଅପ୍ରତିକ୍ରୁଷ୍ଟମ୍ ] ଜୋ
ଅନିଂଦିତ ହୋ, [ଅସଂଯତଜନୈଃ ଅପ୍ରାର୍ଥନୀଯଂ ] ଅସଂଯତଜନୋଂମେଂ ଅପ୍ରାର୍ଥନୀଯ ହୋ ଔର
[ମୂର୍ଚ୍ଛାଦିଜନନରହିତଂ ] ଜୋ ମୂର୍ଚ୍ଛାଦିକୀ ଜନନରହିତ ହୋ
[ଉପଧିଂ ] ଐସୀ ହୀ ଉପଧିକୋ [ଶ୍ରମଣଃ ]
ଶ୍ରମଣ [ଗୃହ୍ଣାତୁ ] ଗ୍ରହଣ କରୋ ..୨୨୩..
ଟୀକା :ଜୋ ଉପଧି ସର୍ଵଥା ବଂଧକା ଅସାଧକ ହୋନେସେ ଅନିଂଦିତ ହୈ, ସଂଯତକେ ଅତିରିକ୍ତ
ଅନ୍ଯତ୍ର ଅନୁଚିତ ହୋନେସେ ଅସଂଯତଜନୋଂକେ ଦ୍ଵାରା ଅପ୍ରାର୍ଥନୀଯ (ଅନିଚ୍ଛନୀଯ) ହୈ ଔର ରାଗାଦିପରିଣାମକେ
ବିନା ଧାରଣକୀ ଜାନେସେ ମୂର୍ଚ୍ଛାଦିକେ ଉତ୍ପାଦନସେ ରହିତ ହୈ, ଵହ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଅନିଷିଦ୍ଧ ହୈ
. ଇସସେ ଯଥୋକ୍ତ
ସ୍ଵରୂପଵାଲୀ ଉପଧି ହୀ ଉପାଦେଯ ହୈ, କିନ୍ତୁ କିଂଚିତ୍ମାତ୍ର ଭୀ ଯଥୋକ୍ତ ସ୍ଵରୂପସେ ଵିପରୀତ ସ୍ଵରୂପଵାଲୀ
ଉପଧି ଉପାଦେଯ ନହୀଂ ହୈ
..୨୨୩..
ଅବ, ‘ଉତ୍ସର୍ଗ ହୀ ଵସ୍ତୁଧର୍ମ ହୈ, ଅପଵାଦ ନହୀଂ’ ଐସା ଉପଦେଶ କରତେ ହୈଂ :
କ୍ଯମ ଅନ୍ଯ ପରିଗ୍ରହ ହୋଯ ଜ୍ଯାଂ କହୀ ଦେହନେ ପରିଗ୍ରହ ଅହୋ !
ମୋକ୍ଷେଚ୍ଛୁନେ ଦେହେଯ ନିଷ୍ପ୍ରତିକର୍ମ ଉପଦେଶେ ଜିନୋ ? ୨୨୪
.

Page 410 of 513
PDF/HTML Page 443 of 546
single page version

କିଂ କିଞ୍ଚନମିତି ତର୍କଃ ଅପୁନର୍ଭଵକାମିନୋଽଥ ଦେହେଽପି .
ସଙ୍ଗ ଇତି ଜିନଵରେନ୍ଦ୍ରା ଅପ୍ରତିକର୍ମତ୍ଵମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଵନ୍ତଃ ..୨୨୪..
ଅତ୍ର ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯସହକାରିକାରଣତ୍ଵେନାପ୍ରତିଷିଧ୍ଯମାନେଽତ୍ଯନ୍ତମୁପାତ୍ତେଦେହେଽପି ପରଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵାତ
ପରିଗ୍ରହୋଽଯଂ ନ ନାମାନୁଗ୍ରହାର୍ହଃ କିନ୍ତୂପେକ୍ଷ୍ଯ ଏଵେତ୍ଯପ୍ରତିକର୍ମତ୍ଵମୁପଦିଷ୍ଟଵନ୍ତୋ ଭଗଵନ୍ତୋଽର୍ହଦ୍ଦେଵାଃ . ଅଥ
ତତ୍ର ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵୋପଲମ୍ଭସମ୍ଭାଵନରସିକସ୍ଯ ପୁଂସଃ ଶେଷୋଽନ୍ଯୋଽନୁପାତ୍ତଃ ପରିଗ୍ରହୋ ଵରାକଃ କିଂ ନାମ
ସ୍ଯାଦିତି ଵ୍ଯକ୍ତ ଏଵ ହି ତେଷାମାକୂତଃ
. ଅତୋଽଵଧାର୍ଯତେ ଉତ୍ସର୍ଗ ଏଵ ଵସ୍ତୁଧର୍ମୋ, ନ ପୁନରପଵାଦଃ .
ଇଦମତ୍ର ତାତ୍ପର୍ଯଂ, ଵସ୍ତୁଧର୍ମତ୍ଵାତ୍ପରମନୈର୍ଗ୍ରନ୍ଥ୍ଯମେଵାଵଲମ୍ବ୍ଯମ୍ ..୨୨୪..
ଣିପ୍ପଡିକମ୍ମତ୍ତମୁଦ୍ଦିଟ୍ଠା ନିଃପ୍ରତିକର୍ମତ୍ଵମୁପଦିଷ୍ଟଵନ୍ତଃ . ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗଲକ୍ଷଣପରମୋପେକ୍ଷାସଂଯମବଲେନ ଦେହେଽପି
ନିଃପ୍ରତିକାରିତ୍ଵଂ କଥିତଵନ୍ତ ଇତି. ତତୋ ଜ୍ଞାଯତେ ମୋକ୍ଷସୁଖାଭିଲାଷିଣାଂ ନିଶ୍ଚଯେନ ଦେହାଦିସର୍ଵସଙ୍ଗପରିତ୍ଯାଗ
ଏଵୋଚିତୋଽନ୍ଯସ୍ତୂପଚାର ଏଵେତି ..୨୨୪.. ଏଵମପଵାଦଵ୍ଯାଖ୍ଯାନରୂପେଣ ଦ୍ଵିତୀଯସ୍ଥଲେ ଗାଥାତ୍ରଯଂ ଗତମ୍ .
ଅଥୈକାଦଶଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ ସ୍ତ୍ରୀନିର୍ଵାଣନିରାକରଣମୁଖ୍ଯତ୍ଵେନ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ କରୋତି . ତଦ୍ଯଥାଶ୍ଵେତାମ୍ବରମତାନୁସାରୀ
ଶିଷ୍ଯଃ ପୂର୍ଵପକ୍ଷଂ କରୋତି
ପେଚ୍ଛଦି ଣ ହି ଇହ ଲୋଗଂ ପରଂ ଚ ସମଣିଂଦଦେସିଦୋ ଧମ୍ମୋ .
ଧମ୍ମମ୍ହି ତମ୍ହି କମ୍ହା ଵିଯପ୍ପିଯଂ ଲିଂଗମିତ୍ଥୀଣଂ ..“୨୦..
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଅଥ ] ଜବ କି [ଜିନଵରେନ୍ଦ୍ରାଃ ] ଜିନଵରେନ୍ଦ୍ରୋଂନେ [ଅପୁନର୍ଭଵକାମିନଃ ]
ମୋକ୍ଷାଭିଲାଷୀକେ, [ସଂଗଃ ଇତି ] ‘ଦେହ ପରିଗ୍ରହ ହୈ’ ଐସା କହକର [ଦେହେ ଅପି ] ଦେହମେଂ ଭୀ
[ଅପ୍ରତିକର୍ମତ୍ଵମ୍ ] ଅପ୍ରତିକର୍ମପନା (ସଂସ୍କାରରହିତପନା) [ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟଵନ୍ତଃ ] କହା (ଉପଦେଶା) ହୈ, ତବ
[କିଂ କିଂଚନମ୍ ଇତି ତର୍କଃ ] ଉନକା ଯହ (ସ୍ପଷ୍ଟ) ଆଶଯ ହୈ କି ଉସକେ ଅନ୍ଯ ପରିଗ୍ରହ ତୋ କୈସେ
ହୋ ସକତା ହୈ ?
..୨୨୪..
ଟୀକା :ଯହାଁ, ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯକା ସହକାରୀ କାରଣ ହୋନେସେ ଜିସକା ନିଷେଧ ନହୀଂ କିଯା ଗଯା
ହୈ ଐସେ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଉପାତ୍ତ ଶରୀରମେଂ ଭୀ, ‘ଯହ (ଶରୀର) ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ହୋନେସେ ପରିଗ୍ରହ ହୈ, ଵାସ୍ତଵମେଂ ଯହ
ଅନୁଗ୍ରହଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ, କିନ୍ତୁ ଉପେକ୍ଷା ଯୋଗ୍ଯ ହୀ ହୈ’ ଐସା କହକର, ଭଗଵନ୍ତ ଅର୍ହଂନ୍ତଦେଵୋଂନେ ଅପ୍ରତିକର୍ମପନେକା
ଉପଦେଶ ଦିଯା ହୈ, ତବ ଫି ର ଵହାଁ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵୋପଲବ୍ଧିକୀ ସଂଭାଵନାକେ ରସିକ ପୁରୁଷୋଂକେ ଶେଷ ଅନ୍ଯ
ଅନୁପାତ୍ତ ପରିଗ୍ରହ ବେଚାରା କୈସେ (ଅନୁଗ୍ରହ ଯୋଗ୍ଯ) ହୋ ସକତା ହୈ ?ଐସା ଉନକା (-ଅର୍ହନ୍ତ ଦେଵୋଂକା)
ଆଶଯ ଵ୍ଯକ୍ତ ହୀ ହୈ . ଇସସେ ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ କିଉତ୍ସର୍ଗ ହୀ ଵସ୍ତୁଧର୍ମ ହୈ, ଅପଵାଦ ନହୀଂ .
ଯହାଁ ଐସା ତାତ୍ପର୍ଯ ହୈ କି ଵସ୍ତୁଧର୍ମ ହୋନେସେ ପରମ ନିର୍ଗ୍ରଂଥପନା ହୀ ଅଵଲମ୍ବନ ଯୋଗ୍ଯ
..୨୨୪..
୧. ଉପାତ୍ତ = ପ୍ରାପ୍ତ, ମିଲା ହୁଆ . ୨. ଅନୁପାତ୍ତ = ଅପ୍ରାପ୍ତ .

Page 411 of 513
PDF/HTML Page 444 of 546
single page version

ଅଥ କେଽପଵାଦଵିଶେଷା ଇତ୍ଯୁପଦିଶତି
ଉଵଯରଣଂ ଜିଣମଗ୍ଗେ ଲିଂଗଂ ଜହଜାଦରୂଵମିଦି ଭଣିଦଂ .
ଗୁରୁଵଯଣଂ ପି ଯ ଵିଣଓ ସୁତ୍ତଜ୍ଝଯଣଂ ଚ ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ..୨୨୫..
ପେଚ୍ଛଦି ଣ ହି ଇହ ଲୋଗଂ ନିରୁପରାଗନିଜଚୈତନ୍ଯନିତ୍ଯୋପଲବ୍ଧିଭାଵନାଵିନାଶକଂ ଖ୍ଯାତିପୂଜାଲାଭରୂପଂ
ପ୍ରେକ୍ଷତେ ନ ଚ ହି ସ୍ଫୁ ଟଂ ଇହ ଲୋକମ୍ . ନ ଚ କେଵଲମିହ ଲୋକଂ , ପରଂ ଚ ସ୍ଵାତ୍ମପ୍ରାପ୍ତିରୂପଂ ମୋକ୍ଷଂ ଵିହାଯ
ସ୍ଵର୍ଗଭୋଗପ୍ରାପ୍ତିରୂପଂ ପରଂ ଚ ପରଲୋକଂ ଚ ନେଚ୍ଛତି . ସ କଃ . ସମଣିଂଦଦେସିଦୋ ଧମ୍ମୋ ଶ୍ରମଣେନ୍ଦ୍ରଦେଶିତୋ ଧର୍ମଃ,
ଜିନେନ୍ଦ୍ରୋପଦିଷ୍ଟ ଇତ୍ଯର୍ଥଃ . ଧମ୍ମମ୍ହି ତମ୍ହି କମ୍ହା ଧର୍ମେ ତସ୍ମିନ୍ କସ୍ମାତ୍ ଵିଯପ୍ପିଯଂ ଵିକଲ୍ପିତଂ ନିର୍ଗ୍ରନ୍ଥଲିଙ୍ଗାଦ୍ଵସ୍ତ୍ର-
ପ୍ରାଵରଣେନ ପୃଥକ୍କୃତମ୍ . କିମ୍ . ଲିଂଗଂ ସାଵରଣଚିହ୍ନମ୍ . କାସାଂ ସଂବନ୍ଧି . ଇତ୍ଥୀଣଂ ସ୍ତ୍ରୀଣାମିତି
ପୂର୍ଵପକ୍ଷଗାଥା ..“୨୦.. ଅଥ ପରିହାରମାହ
ଣିଚ୍ଛଯଦୋ ଇତ୍ଥୀଣଂ ସିଦ୍ଧୀ ଣ ହି ତେଣ ଜମ୍ମଣା ଦିଟ୍ଠା .
ତମ୍ହା ତପ୍ପଡିରୂଵଂ ଵିଯପ୍ପିଯଂ ଲିଂଗମିତ୍ଥୀଣଂ ..“୨୧..
ଣିଚ୍ଛଯଦୋ ଇତ୍ଥୀଣଂ ସିଦ୍ଧୀ ଣ ହି ତେଣ ଜମ୍ମଣା ଦିଟ୍ଠା ନିଶ୍ଚଯତଃ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ନରକାଦିଗତିଵିଲକ୍ଷଣାନନ୍ତ-
ସୁଖାଦିଗୁଣସ୍ଵଭାଵା ତେନୈଵ ଜନ୍ମନା ସିଦ୍ଧିର୍ନ ଦ୍ରଷ୍ଟା, ନ କଥିତା . ତମ୍ହା ତପ୍ପଡିରୂଵଂ ତସ୍ମାତ୍କାରଣାତ୍ତତ୍ପ୍ରତିଯୋଗ୍ଯଂ
ସାଵରଣରୂପଂ ଵିଯପ୍ପିଯଂ ଲିଂଗମିତ୍ଥୀଣଂ ନିର୍ଗ୍ରନ୍ଥଲିଙ୍ଗାତ୍ପୃଥକ୍ତ୍ଵେନ ଵିକଲ୍ପିତଂ କଥିତଂ ଲିଙ୍ଗଂ ପ୍ରାଵରଣସହିତଂ ଚିହ୍ନମ୍ .
କାସାମ୍ . ସ୍ତ୍ରୀଣାମିତି ..“୨୧.. ଅଥ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ମୋକ୍ଷପ୍ରତିବନ୍ଧକଂ ପ୍ରମାଦବାହୁଲ୍ଯଂ ଦର୍ଶଯତି
ପଇଡୀପମାଦମଇଯା ଏଦାସିଂ ଵିତ୍ତି ଭାସିଯା ପମଦା .
ତମ୍ହା ତାଓ ପମଦା ପମାଦବହୁଲା ତ୍ତି ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠା ..“୨୨..
ପଇଡୀପମାଦମଇଯା ପ୍ରକୃତ୍ଯା ସ୍ଵଭାଵେନ ପ୍ରମାଦେନ ନିର୍ଵୃତ୍ତା ପ୍ରମାଦମଯୀ . କା କର୍ତ୍ରୀ ଭଵତି . ଏଦାସିଂ
ଵିତ୍ତି . ଏତାସାଂ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଵୃତ୍ତିଃ ପରିଣତିଃ . ଭାସିଯା ପମଦା ତତ ଏଵ ନାମମାଲାଯାଂ ପ୍ରମଦାଃ ପ୍ରମଦାସଂଜ୍ଞା
ଭାଷିତାଃ ସ୍ତ୍ରିଯଃ . ତମ୍ହା ତାଓ ପମଦା ଯତ ଏଵ ପ୍ରମଦାସଂଜ୍ଞାସ୍ତାଃ ସ୍ତ୍ରିଯଃ, ତସ୍ମାତ୍ତତ ଏଵ ପମାଦବହୁଲା ତ୍ତି
ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠା ନିଃପ୍ରମାଦପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଭାଵନାଵିନାଶକପ୍ରମାଦବହୁଲା ଇତି ନିର୍ଦିଷ୍ଟାଃ ..“୨୨.. ଅଥ ତାସାଂ ମୋହାଦି-
ବାହୁଲ୍ଯଂ ଦର୍ଶଯତି
ସଂତି ଧୁଵଂ ପମଦାଣଂ ମୋହପଦୋସା ଭଯଂ ଦୁଗୁଂଛା ଯ .
ଚିତ୍ତେ ଚିତ୍ତା ମାଯା ତମ୍ହା ତାସିଂ ଣ ଣିଵ୍ଵାଣଂ ..“୨୩..
ଅବ, ଅପଵାଦକେ କୌନସେ ଵିଶେଷ (ଭେଦ) ହୈଂ, ସୋ କହତେ ହୈଂ :
ଜନ୍ମ୍ଯା ପ୍ରମାଣେ ରୂପ ଭାଖ୍ଯୁଂ ଉପକରଣ ଜିନମାର୍ଗମାଂ,
ଗୁରୁଵଚନ ନେ ସୂତ୍ରାଧ୍ଯଯନ, ଵଳୀ ଵିନଯ ପଣ ଉପକରଣମାଂ. ୨୨୫
.

Page 412 of 513
PDF/HTML Page 445 of 546
single page version

ଉପକରଣଂ ଜିନମାର୍ଗେ ଲିଙ୍ଗଂ ଯଥାଜାତରୂପମିତି ଭଣିତମ୍ .
ଗୁରୁଵଚନମପି ଚ ଵିନଯଃ ସୂତ୍ରାଧ୍ଯଯନଂ ଚ ନିର୍ଦିଷ୍ଟମ୍ ..୨୨୫..
ସଂତି ଧୁଵଂ ପମଦାଣଂ ସନ୍ତି ଵିଦ୍ଯନ୍ତେ ଧ୍ରୁଵଂ ନିଶ୍ଚିତଂ ପ୍ରମଦାନାଂ ସ୍ତ୍ରୀଣାମ୍ . କେ ତେ . ମୋହପଦୋସା ଭଯଂ ଦୁଗୁଂଛା
ମୋହାଦିରହିତାନନ୍ତସୁଖାଦିଗୁଣସ୍ଵରୂପମୋକ୍ଷକାରଣପ୍ରତିବନ୍ଧକାଃ ମୋହପ୍ରଦ୍ଵେଷଭଯଦୁଗୁଂଛାପରିଣାମାଃ, ଚିତ୍ତେ ଚିତ୍ତା
ମାଯା କୌଟିଲ୍ଯାଦିରହିତପରମବୋଧାଦିପରିଣତେଃ ପ୍ରତିପକ୍ଷଭୂତା ଚିତ୍ତେ ମନସି ଚିତ୍ରା ଵିଚିତ୍ରା ମାଯା, ତମ୍ହା ତାସିଂ
ଣ ଣିଵ୍ଵାଣଂ ତତ ଏଵ ତାସାମଵ୍ଯାବାଧସୁଖାଦ୍ଯନନ୍ତଗୁଣାଧାରଭୂତଂ ନିର୍ଵାଣଂ ନାସ୍ତୀତ୍ଯଭିପ୍ରାଯଃ ..“୨୩.. ଅଥୈତଦେଵ
ଦ୍ରଢଯତି
ଣ ଵିଣା ଵଟ୍ଟଦି ଣାରୀ ଏକ୍କଂ ଵା ତେସୁ ଜୀଵଲୋଯମ୍ହି .
ଣ ହି ସଂଉଡଂ ଚ ଗତ୍ତଂ ତମ୍ହା ତାସିଂ ଚ ସଂଵରଣଂ ..“୨୪..
ଣ ଵିଣା ଵଟ୍ଟଦି ଣାରୀ ନ ଵିନା ଵର୍ତତେ ନାରୀ ଏକ୍କଂ ଵା ତେସୁ ଜୀଵଲୋଯମ୍ହି ତେଷୁ ନିର୍ଦୋଷି-
ପରମାତ୍ମଧ୍ଯାନଵିଘାତକେଷୁ ପୂର୍ଵୋକ୍ତଦୋଷେଷୁ ମଧ୍ଯେ ଜୀଵଲୋକେ ତ୍ଵେକମପି ଦୋଷଂ ଵିହାଯ ଣ ହି ସଂଉଡଂ ଚ ଗତ୍ତଂ
ହି ସ୍ଫୁ ଟଂ ସଂଵୃତ୍ତଂ ଗାତ୍ରଂ ଚ ଶରୀରଂ, ତମ୍ହା ତାସିଂ ଚ ସଂଵରଣଂ ତତ ଏଵ ଚ ତାସାଂ ସଂଵରଣଂ ଵସ୍ତ୍ରାଵରଣଂ କ୍ରିଯତ
ଇତି ..“୨୪.. ଅଥ ପୁନରପି ନିର୍ଵାଣପ୍ରତିବନ୍ଧକଦୋଷାନ୍ଦର୍ଶଯତି
ଚିତ୍ତସ୍ସାଵୋ ତାସିଂ ସିତ୍ଥିଲ୍ଲଂ ଅତ୍ତଵଂ ଚ ପକ୍ଖଲଣଂ .
ଵିଜ୍ଜଦି ସହସା ତାସୁ ଅ ଉପ୍ପାଦୋ ସୁହମମଣୁଆଣଂ ..“୨୫..
ଵିଜ୍ଜଦି ଵିଦ୍ଯତେ ତାସୁ ଅ ତାସୁ ଚ ସ୍ତ୍ରୀଷୁ . କିମ୍ . ଚିତ୍ତସ୍ସାଵୋ ଚିତ୍ତସ୍ରଵଃ, ନିଃକାମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵ-
ସଂଵିତ୍ତିଵିନାଶକଚିତ୍ତସ୍ଯ କାମୋଦ୍ରେକେଣ ସ୍ରଵୋ ରାଗସାର୍ଦ୍ରଭାଵଃ, ତାସିଂ ତାସାଂ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ, ସିତ୍ଥିଲ୍ଲଂ ଶିଥିଲସ୍ଯ
ଭାଵଃ ଶୈଥିଲ୍ଯଂ, ତଦ୍ଭଵମୁକ୍ତିଯୋଗ୍ଯପରିଣାମଵିଷଯେ ଚିତ୍ତଦାଢର୍ଯାଭାଵଃ ସତ୍ତ୍ଵହୀନପରିଣାମ ଇତ୍ଯର୍ଥଃ, ଅତ୍ତଵଂ ଚ
ପକ୍ଖଲଣଂ
ଋତୌ ଭଵମାର୍ତଵଂ ପ୍ରସ୍ଖଲନଂ ରକ୍ତସ୍ରଵଣଂ,
ସହସା ଝଟିତି, ମାସେ ମାସେ ଦିନତ୍ରଯପର୍ଯନ୍ତଂ
ଚିତ୍ତଶୁଦ୍ଧିଵିନାଶକୋ ରକ୍ତସ୍ରଵୋ ଭଵତୀତ୍ଯର୍ଥଃ, ଉପ୍ପାଦୋ ସୁହମମଣୁଆଣଂ ଉତ୍ପାଦ ଉତ୍ପତ୍ତିଃ ସୂକ୍ଷ୍ମଲବ୍ଧ୍ଯପର୍ଯାପ୍ତ-
ମନୁଷ୍ଯାଣାମିତି ..““
““
.୨୫.. ଅଥୋତ୍ପତ୍ତିସ୍ଥାନାନି କଥଯତି
ଲିଂଗମ୍ହି ଯ ଇତ୍ଥୀଣଂ ଥଣଂତରେ ଣାହିକକ୍ଖପଦେସେସୁ .
ଭଣିଦୋ ସୁହୁମୁପ୍ପାଦୋ ତାସିଂ କହ ସଂଜମୋ ହୋଦି ..“୨୬..
ଲିଂଗମ୍ହି ଯ ଇତ୍ଥୀଣଂ ଥଣଂତରେ ଣାହିକକ୍ଖପଦେସେସୁ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଲିଙ୍ଗେ ଯୋନିପ୍ରଦେଶେ, ସ୍ତନାନ୍ତରେ, ନାଭିପ୍ରଦେଶେ,
କକ୍ଷପ୍ରଦେଶେ ଚ, ଭଣିଦୋ ସୁହୁମୁପ୍ପାଦୋ ଏତେଷୁ ସ୍ଥାନେଷୁ ସୂକ୍ଷ୍ମମନୁଷ୍ଯାଦିଜୀଵୋତ୍ପାଦୋ ଭଣିତଃ . ଏତେ ପୂର୍ଵୋକ୍ତଦୋଷାଃ
ଗାଥା : ୨୨୫ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଯଥାଜାତରୂପଂ ଲିଗଂ ] ଯଥାଜାତରୂପ (-ଜନ୍ମଜାତ
ନଗ୍ନ) ଜୋ ଲିଂଗ ଵହ [ଜିନମାର୍ଗେ ] ଜିନମାର୍ଗମେଂ [ଉପକରଣଂ ଇତି ଭଣିତମ୍ ] ଉପକରଣ କହା ଗଯା
ହୈ, [ଗୁରୁଵଚନଂ ] ଗୁରୁକେ ଵଚନ, [ସୂତ୍ରାଧ୍ଯଯନଂ ଚ ] ସୂତ୍ରୋଂକା ଅଧ୍ଯଯନ [ଚ ] ଔର [ଵିନଯଃ ଅପି ]
ଵିନଯ ଭୀ [ନିର୍ଦିଷ୍ଟମ୍ ] ଉପକରଣ କହୀ ଗଈ ହୈ
..୨୨୫..

Page 413 of 513
PDF/HTML Page 446 of 546
single page version

ଯୋ ହି ନାମାପ୍ରତିଷିଦ୍ଧୋଽସ୍ମିନ୍ନୁପଧିରପଵାଦଃ, ସ ଖଲୁ ନିଖିଲୋଽପି ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯ-
ସହକାରିକାରଣତ୍ଵେନୋପକାରକାରକତ୍ଵାଦୁପକରଣଭୂତ ଏଵ, ନ ପୁନରନ୍ଯଃ . ତସ୍ଯ ତୁ ଵିଶେଷାଃ ସର୍ଵାହାର୍ଯ-
ଵର୍ଜିତସହଜରୂପାପେକ୍ଷିତଯଥାଜାତରୂପତ୍ଵେନ ବହିରଂଗଲିଂଗଭୂତାଃ କାଯପୁଦ୍ଗଲାଃ, ଶ୍ରୂଯମାଣତତ୍କାଲବୋଧକ-
ପୁରୁଷାଣାଂ କିଂ ନ ଭଵନ୍ତୀତି ଚେତ୍ . ଏଵଂ ନ ଵକ୍ତଵ୍ଯଂ, ସ୍ତ୍ରୀଷୁ ବାହୁଲ୍ଯେନ ଭଵନ୍ତି . ନ ଚାସ୍ତିତ୍ଵମାତ୍ରେଣ
ସମାନତ୍ଵମ୍ . ଏକସ୍ଯ ଵିଷକଣିକାସ୍ତି, ଦ୍ଵିତୀଯସ୍ଯ ଚ ଵିଷପର୍ଵତୋଽସ୍ତି, କିଂ ସମାନତ୍ଵଂ ଭଵତି . କିଂତୁ
ପୁରୁଷାଣାଂ ପ୍ରଥମସଂହନନବଲେନ ଦୋଷଵିନାଶକୋ ମୁକ୍ତିଯୋଗ୍ଯଵିଶେଷସଂଯମୋଽସ୍ତି . ତାସିଂ କହ ସଂଜମୋ ହୋଦି ତତଃ
କାରଣାତ୍ତାସାଂ କଥଂ ସଂଯମୋ ଭଵତୀତି ..“୨୬.. ଅଥ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ତଦ୍ଭଵମୁକ୍ତିଯୋଗ୍ଯାଂ ସକଲକର୍ମନିର୍ଜରାଂ
ନିଷେଧଯତି
ଜଦି ଦଂସଣେଣ ସୁଦ୍ଧା ସୁତ୍ତଜ୍ଝଯଣେଣ ଚାଵି ସଂଜୁତ୍ତା .
ଘୋରଂ ଚରଦି ଵ ଚରିଯଂ ଇତ୍ଥିସ୍ସ ଣ ଣିଜ୍ଜରା ଭଣିଦା ..“୨୭..
ଜଦି ଦଂସଣେଣ ସୁଦ୍ଧା ଯଦ୍ଯପି ଦର୍ଶନେନ ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵେନ ଶୁଦ୍ଧା, ସୁତ୍ତଜ୍ଝଯଣେ ଚାଵି ସଂଜୁତ୍ତା ଏକାଦଶାଙ୍ଗ-
ସୂତ୍ରାଧ୍ଯଯନେନାପି ସଂଯୁକ୍ତା, ଘୋରଂ ଚରଦି ଵ ଚରିଯଂ ଘୋରଂ ପକ୍ଷୋପଵାସମାସୋପଵାସାଦି ଚରତି ଵା ଚାରିତ୍ରଂ, ଇତ୍ଥିସ୍ସ
ଣ ଣିଜ୍ଜରା ଭଣିଦା ତଥାପି ସ୍ତ୍ରୀଜନସ୍ଯ ତଦ୍ଭଵକର୍ମକ୍ଷଯଯୋଗ୍ଯା ସକଲନିର୍ଜରା ନ ଭଣିତେତି ଭାଵଃ . କିଂଚ ଯଥା
ପ୍ରଥମସଂହନନାଭାଵାତ୍ସ୍ତ୍ରୀ ସପ୍ତମନରକଂ ନ ଗଚ୍ଛତି, ତଥା ନିର୍ଵାଣମପି . ‘‘ପୁଂଵେଦଂ ଵେଦଂତା ପୁରିସା ଜେ
ଖଵଗସେଢିମାରୂଢା . ସେସୋଦଯେଣ ଵି ତହା ଝାଣୁଵଜୁତ୍ତା ଯ ତେ ଦୁ ସିଜ୍ଝଂତି’’ ଇତି ଗାଥାକଥିତାର୍ଥାଭିପ୍ରାଯେଣ
ଭାଵସ୍ତ୍ରୀଣାଂ କଥଂ ନିର୍ଵାଣମିତି ଚେତ୍ . ତାସାଂ ଭାଵସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ପ୍ରଥମସଂହନନମସ୍ତି, ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ତ୍ରୀଵେଦାଭାଵାତ୍ତଦ୍ଭଵମୋକ୍ଷ-
ପରିଣାମପ୍ରତିବନ୍ଧକତୀଵ୍ରକାମୋଦ୍ରେକୋଽପି ନାସ୍ତି . ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ପ୍ରଥମସଂହନନଂ ନାସ୍ତୀତି କସ୍ମିନ୍ନାଗମେ
କଥିତମାସ୍ତ ଇତି ଚେତ୍ . ତତ୍ରୋଦାହରଣଗାଥା‘‘ଅଂତିମତିଗସଂଘଡଣଂ ଣିଯମେଣ ଯ କମ୍ମଭୂମିମହିଲାଣଂ .
ଆଦିମତିଗସଂଘଡଣଂ ଣତ୍ଥି ତ୍ତି ଜିଣେହିଂ ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ’’.. ଅଥ ମତମ୍ଯଦି ମୋକ୍ଷୋ ନାସ୍ତି ତର୍ହି ଭଵଦୀଯମତେ
କିମର୍ଥମର୍ଜିକାନାଂ ମହାଵ୍ରତାରୋପଣମ୍ . ପରିହାରମାହତଦୁପଚାରେଣ କୁଲଵ୍ଯଵସ୍ଥାନିମିତ୍ତମ୍ . ନ ଚୋପଚାରଃ
ସାକ୍ଷାଦ୍ଭଵିତୁମର୍ହତି, ଅଗ୍ନିଵତ୍ କ୍ରୂରୋଽଯଂ ଦେଵଦତ୍ତ ଇତ୍ଯାଦିଵତ୍ . ତଥାଚୋକ୍ତମ୍ମୁଖ୍ଯାଭାଵେ ସତି ପ୍ରଯୋଜନେ
ନିମିତ୍ତେ ଚୋପଚାରଃ ପ୍ରଵର୍ତତେ . କିଂତୁ ଯଦି ତଦ୍ଭଵେ ମୋକ୍ଷୋ ଭଵତି ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ତର୍ହି ଶତଵର୍ଷଦୀକ୍ଷିତାଯା ଅର୍ଜିକାଯା
ଅଦ୍ଯଦିନେ ଦୀକ୍ଷିତଃ ସାଧୁଃ କଥଂ ଵନ୍ଦ୍ଯୋ ଭଵତି . ସୈଵ ପ୍ରଥମତଃ କିଂ ନ ଵନ୍ଦ୍ଯା ଭଵତି ସାଧୋଃ . କିଂତୁ ଭଵନ୍ମତେ
ଟୀକା :ଇସମେଂ ଜୋ ଅନିଷିଦ୍ଧ ଉପଧି ଅପଵାଦ ହୈ, ଵହ ସଭୀ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଐସା ହୀ
ହୈ କି ଜୋ ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯକେ ସହକାରୀ କାରଣକେ ରୂପମେଂ ଉପକାର କରନେଵାଲା ହୋନେସେ ଉପକରଣଭୂତ
ହୈ, ଦୂସରା ନହୀଂ
. ଉସକେ ଵିଶେଷ (ଭେଦ) ଇସପ୍ରକାର ହୈଂ :(୧) ସର୍ଵ ଆହାର୍ଯ ରହିତ ସହଜରୂପସେ
ଅପେକ୍ଷିତ (ସର୍ଵ ଆହାର୍ଯ ରହିତ) ଯଥାଜାତରୂପପନେକେ କାରଣ ଜୋ ବହିରଂଗ ଲିଂଗଭୂତ ହୈଂ ଐସେ
୧. ଆହାର୍ଯ = ବାହରସେ ଲାଯା ଜାନେଵାଲା; କୃତ୍ରିମ; ଔପାଧିକ, (ସର୍ଵ କୃତ୍ରିମଔପାଧିକ ଭାଵୋଂସେ ରହିତ ମୁନିକେ
ଆତ୍ମାକା ସହଜରୂପ ଵସ୍ତ୍ରାଭୂଷଣାଦି ସର୍ଵ କୃତ୍ରିମତାଓଂସେ ରହିତ ଯଥାଜାତରୂପପନେକୀ ଅପେକ୍ଷା ରଖତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍
ମୁନିକେ ଆତ୍ମାକା ରୂପ
ଦଶାସହଜ ହୋନେସେ ଶରୀର ଭୀ ଯଥାଜାତ ହୀ ହୋନା ଚାହିଯେ; ଇସଲିଯେ ଯଥାଜାତରୂପପନା
ଵହ ମୁନିପନେକା ବାହ୍ଯଲିଂଗ ହୈ .])

Page 414 of 513
PDF/HTML Page 447 of 546
single page version

ଗୁରୁଗୀର୍ଯମାଣାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଦ୍ଯୋତକସିଦ୍ଧୋପଦେଶଵଚନପୁଦ୍ଗଲାଃ, ତଥାଧୀଯମାନନିତ୍ଯବୋଧକାନାଦିନିଧନଶୁଦ୍ଧାତ୍ମ-
ତତ୍ତ୍ଵଦ୍ଯୋତନସମର୍ଥଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନସାଧନୀଭୂତଶବ୍ଦାତ୍ମକସୂତ୍ରପୁଦ୍ଗଲାଶ୍ଚ, ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଵ୍ଯଂଜକଦର୍ଶନାଦିପର୍ଯାଯ-
ମଲ୍ଲିତୀର୍ଥକରଃ ସ୍ତ୍ରୀତି କଥ୍ଯତେ, ତଦପ୍ଯଯୁକ୍ତମ୍ . ତୀର୍ଥକରା ହି ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନଵିଶୁଦ୍ଧଯାଦିଷୋଡଶଭାଵନାଃ ପୂର୍ଵଭଵେ
ଭାଵଯିତ୍ଵା ପଶ୍ଚାଦ୍ଭଵନ୍ତି . ସମ୍ଯଗ୍ଦ୍ରଷ୍ଟେଃ ସ୍ତ୍ରୀଵେଦକର୍ମଣୋ ବନ୍ଧ ଏଵ ନାସ୍ତି, କଥଂ ସ୍ତ୍ରୀ ଭଵିଷ୍ଯତୀତି . କିଂଚ
ଯଦି ମଲ୍ଲିତୀର୍ଥକରୋ ଵାନ୍ଯଃ କୋଽପି ଵା ସ୍ତ୍ରୀ ଭୂତ୍ଵା ନିର୍ଵାଣଂ ଗତଃ ତର୍ହି ସ୍ତ୍ରୀରୂପପ୍ରତିମାରାଧନା କିଂ ନ କ୍ରିଯତେ
ଭଵଦ୍ଭିଃ
. ଯଦି ପୂର୍ଵୋକ୍ତଦୋଷାଃ ସନ୍ତି ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ତର୍ହି ସୀତାରୁକ୍ମିଣୀକୁନ୍ତୀଦ୍ରୌପଦୀସୁଭଦ୍ରାପ୍ରଭୃତଯୋ ଜିନଦୀକ୍ଷାଂ
ଗୃହୀତ୍ଵା ଵିଶିଷ୍ଟତପଶ୍ଚରଣେନ କଥଂ ଷୋଡଶସ୍ଵର୍ଗେ ଗତା ଇତି ଚେତ୍ . ପରିହାରମାହତତ୍ର ଦୋଷୋ ନାସ୍ତି,
ତସ୍ମାତ୍ସ୍ଵର୍ଗାଦାଗତ୍ଯ ପୁରୁଷଵେଦେନ ମୋକ୍ଷଂ ଯାସ୍ଯନ୍ତ୍ଯଗ୍ରେ . ତଦ୍ଭଵମୋକ୍ଷୋ ନାସ୍ତି, ଭଵାନ୍ତରେ ଭଵତୁ, କୋ ଦୋଷ ଇତି .
ଇଦମତ୍ର ତାତ୍ପର୍ଯମ୍ସ୍ଵଯଂ ଵସ୍ତୁସ୍ଵରୂପମେଵ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯଂ, ପରଂ ପ୍ରତି ଵିଵାଦୋ ନ କର୍ତଵ୍ଯଃ . କସ୍ମାତ୍ . ଵିଵାଦେ
ରାଗଦ୍ଵେଷୋତ୍ପତ୍ତିର୍ଭଵତି, ତତଶ୍ଚ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମଭାଵନା ନଶ୍ଯତୀତି ..“୨୭.. ଅଥୋପସଂହାରରୂପେଣ ସ୍ଥିତପକ୍ଷଂ ଦର୍ଶଯତି
ତମ୍ହା ତଂ ପଡିରୂଵଂ ଲିଂଗଂ ତାସିଂ ଜିଣେହିଂ ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ .
କୁଲରୂଵଵଓଜୁତ୍ତା ସମଣୀଓ ତସ୍ସମାଚାରା ..“୨୮..
ତମ୍ହା ଯସ୍ମାତ୍ତଦ୍ଭଵେ ମୋକ୍ଷୋ ନାସ୍ତି ତସ୍ମାତ୍କାରଣାତ୍ ତଂ ପଡିରୂଵଂ ଲିଂଗଂ ତାସିଂ ଜିଣେହିଂ ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ତତ୍ପ୍ରତିରୂପଂ
ଵସ୍ତ୍ରପ୍ରାଵରଣସହିତଂ ଲିଙ୍ଗଂ ଚିହ୍ନଂ ଲାଞ୍ଛନଂ ତାସାଂ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଜିନଵରୈଃ ସର୍ଵଜ୍ଞୈର୍ନିର୍ଦିଷ୍ଟଂ କଥିତମ୍ . କୁଲରୂଵଵଓଜୁତ୍ତା
ସମଣୀଓ ଲୋକଦୁଗୁଞ୍ଛାରହିତତ୍ଵେନ ଜିନଦୀକ୍ଷାଯୋଗ୍ଯଂ କୁଲଂ ଭଣ୍ଯତେ, ଅନ୍ତରଙ୍ଗନିର୍ଵିକାରଚିତ୍ତଶୁଦ୍ଧିଜ୍ଞାପକଂ
ବହିରଙ୍ଗନିର୍ଵିକାରଂ ରୂପଂ ଭଣ୍ଯତେ, ଶରୀରଭଙ୍ଗରହିତଂ ଵା ଅତିବାଲଵୃଦ୍ଧବୁଦ୍ଧିଵୈକଲ୍ଯରହିତଂ ଵଯୋ ଭଣ୍ଯତେ, ତୈଃ
କୁଲରୂପଵଯୋଭିର୍ଯୁକ୍ତାଃ କୁଲରୂପଵଯୋଯୁକ୍ତା ଭଵନ୍ତି
. କାଃ . ଶ୍ରମଣ୍ଯୋଽର୍ଜିକାଃ . ପୁନରପି କିଂଵିଶିଷ୍ଟାଃ .
ତସ୍ସମାଚାରା ତାସାଂ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଯୋଗ୍ଯସ୍ତଦ୍ଯୋଗ୍ଯ ଆଚାରଶାସ୍ତ୍ରଵିହିତଃ ସମାଚାର ଆଚାର ଆଚରଣଂ ଯାସାଂ
ତାସ୍ତତ୍ସମାଚାରା ଇତି ..“୨୮.. ଅଥେଦାନୀଂ ପୁରୁଷାଣାଂ ଦୀକ୍ଷାଗ୍ରହଣେ ଵର୍ଣଵ୍ଯଵସ୍ଥାଂ କଥଯତି
କାଯପୁଦ୍ଗଲ; (୨) ଜିନକା ଶ୍ରଵଣ କିଯା ଜାତା ହୈ ଐସେ ତତ୍କାଲବୋଧକ, ଗୁରୁ ଦ୍ଵାରା କହେ ଜାନେ
ପର ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଦ୍ଯୋତକ, ସିଦ୍ଧ ଉପଦେଶରୂପ ଵଚନପୁଦ୍ଗଲ; ତଥା (୩) ଜିନକା ଅଧ୍ଯଯନ କିଯା
ଜାତା ହୈ ଐସେ, ନିତ୍ଯବୋଧକ, ଅନାଦିନିଧନ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୋ ପ୍ରକାଶିତ କରନେମେଂ ସମର୍ଥ
ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନକେ ସାଧନଭୂତ ଶବ୍ଦାତ୍ମକ ସୂତ୍ରପୁଦ୍ଗଲ; ଔର (୪) ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୋ ଵ୍ଯକ୍ତ କରନେଵାଲୀ
ଜୋ ଦର୍ଶନାଦିକ ପର୍ଯାଯେଂ, ଉନରୂପସେ ପରିଣମିତ ପୁରୁଷକେ ପ୍ରତି
ଵିନୀତତାକା ଅଭିପ୍ରାଯ ପ୍ରଵର୍ତିତ
୧. ତତ୍କାଲବୋଧକ = ଉସୀ (ଉପଦେଶକେ) ସମଯ ହୀ ବୋଧ ଦେନେଵାଲା . [ଶାସ୍ତ୍ର ଶବ୍ଦ ସଦା ବୋଧକେ ନିମିତ୍ତଭୂତ
ହୋନେସେ ନିତ୍ଯବୋଧକ କହେ ଗଯେ ହୈଂ, ଗୁରୁଵଚନ ଉପଦେଶକାଲମେଂ ହୀ ବୋଧକେ ନିମିତ୍ତଭୂତ ହୋନେସେ ତତ୍କାଲବୋଧକ କହେ
ଗଯେ ହୈଂ .]]
୨. ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଦ୍ଯୋତକ = ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୋ ସମଝାନେଵାଲେପ୍ରକାଶିତ କରନେଵାଲେ .
୩. ସିଦ୍ଧ = ସଫଲ; ରାମବାଣ; ଅମୋଘ = ଅଚୂକ; [ଗୁରୁକା ଉପଦେଶ ସିଦ୍ଧସଫଲରାମବାଣ ହୈ .]]
୪. ଵିନୀତତା = ଵିନଯ; ନମ୍ରତା; [ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନାଦି ପର୍ଯାଯମେଂ ପରିଣମିତ ପୁରୁଷକେ ପ୍ରତି ଵିନଯଭାଵସେ ପ୍ରଵୃତ୍ତ ହୋନେମେଂ ମନକେ
ପୁଦ୍ଗଲ ନିମିତ୍ତଭୂତ ହୈଂ .]]

Page 415 of 513
PDF/HTML Page 448 of 546
single page version

ତତ୍ପରିଣତପୁରୁଷଵିନୀତତାଭିପ୍ରାଯପ୍ରଵର୍ତକଚିତ୍ତପୁଦ୍ଗଲାଶ୍ଚ ଭଵନ୍ତି . ଇଦମତ୍ର ତାତ୍ପର୍ଯଂ, କାଯଵଦ୍ଵଚନ-
ମନସୀ ଅପି ନ ଵସ୍ତୁଧର୍ମଃ ..୨୨୫..
ଵଣ୍ଣେସୁ ତୀସୁ ଏକ୍କୋ କଲ୍ଲାଣଂଗୋ ତଵୋସହୋ ଵଯସା .
ସୁମୁହୋେ କୁଚ୍ଛାରହିଦୋ ଲିଂଗଗ୍ଗହଣେ ହଵଦି ଜୋଗ୍ଗୋ ..“୨୯..
ଵଣ୍ଣେସୁ ତୀସୁ ଏକ୍କୋ ଵର୍ଣେଷୁ ତ୍ରିଷ୍ଵେକଃ ବ୍ରାହ୍ମଣକ୍ଷତ୍ରିଯଵୈଶ୍ଯଵର୍ଣେଷ୍ଵେକଃ . କଲ୍ଲାଣଂଗୋ କଲ୍ଯାଣାଙ୍ଗ
ଆରୋଗ୍ଯଃ . ତଵୋସହୋ ଵଯସା ତପଃସହଃ ତପଃକ୍ଷମଃ . କେନ . ଅତିଵୃଦ୍ଧବାଲତ୍ଵରହିତଵଯସା . ସୁମୁହୋ
ନିର୍ଵିକାରାଭ୍ଯନ୍ତରପରମଚୈତନ୍ଯପରିଣତିଵିଶୁଦ୍ଧିଜ୍ଞାପକଂ ଗମକଂ ବହିରଙ୍ଗନିର୍ଵିକାରଂ ମୁଖଂ ଯସ୍ଯ, ମୁଖାଵଯଵଭଙ୍ଗ-
ରହିତଂ ଵା, ସ ଭଵତି ସୁମୁଖଃ
. କୁଚ୍ଛାରହିଦୋ ଲୋକମଧ୍ଯେ ଦୁରାଚାରାଦ୍ଯପଵାଦରହିତଃ . ଲିଂଗଗ୍ଗହଣେ ହଵଦି ଜୋଗ୍ଗୋ
ଏଵଂଗୁଣଵିଶିଷ୍ଟପୁରୁଷୋ ଜିନଦୀକ୍ଷାଗ୍ରହଣେ ଯୋଗ୍ଯୋ ଭଵତି . ଯଥାଯୋଗ୍ଯଂ ସଚ୍ଛୂଦ୍ରାଦ୍ଯପି ..“୨୯.. ଅଥ
ନିଶ୍ଚଯନଯାଭିପ୍ରାଯଂ କଥଯତି
ଜୋ ରଯଣତ୍ତଯଣାସୋ ସୋ ଭଂଗୋ ଜିଣଵରେହିଂ ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠୋ .
ସେସଂ ଭଂଗେଣ ପୁଣୋ ଣ ହୋଦି ସଲ୍ଲେହଣାଅରିହୋ ..“୩୦..
ଜୋ ରଯଣତ୍ତଯଣାସୋ ସୋ ଭଂଗୋ ଜିଣଵରେହିଂ ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠୋ ଯୋ ରତ୍ନତ୍ରଯନାଶଃ ସ ଭଙ୍ଗୋ ଜିନଵରୈର୍ନିର୍ଦିଷ୍ଟଃ .
ଵିଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନଦର୍ଶନସ୍ଵଭାଵନିଜପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସମ୍ଯକ୍ଶ୍ରଦ୍ଧାଜ୍ଞାନାନୁଷ୍ଠାନରୂପୋ ଯୋଽସୌ ନିଶ୍ଚଯରତ୍ନତ୍ରଯସ୍ଵଭାଵସ୍ତସ୍ଯ
ଵିନାଶଃ ସ ଏଵ ନିଶ୍ଚଯେନ ନାଶୋ ଭଙ୍ଗୋ ଜିନଵରୈର୍ନିର୍ଦିଷ୍ଟଃ
. ସେସଂ ଭଂଗେଣ ପୁଣୋ ଶେଷଭଙ୍ଗେନ ପୁନଃ
ଶେଷଖଣ୍ଡମୁଣ୍ଡଵାତଵୃଷଣାଦିଭଙ୍ଗେନ ଣ ହୋଦି ସଲ୍ଲେହଣାଅରିହୋ ନ ଭଵତି ସଲ୍ଲେଖନାର୍ହଃ . ଲୋକଦୁଗୁଞ୍ଛାଭଯେନ
ନିର୍ଗ୍ରନ୍ଥରୂପଯୋଗ୍ଯୋ ନ ଭଵତି . କୌପୀନଗ୍ରହଣେନ ତୁ ଭାଵନାଯୋଗ୍ଯୋ ଭଵତୀତ୍ଯଭିପ୍ରାଯଃ ..“୩୦.. ଏଵଂ
ସ୍ତ୍ରୀନିର୍ଵାଣନିରାକରଣଵ୍ଯାଖ୍ଯାନମୁଖ୍ଯତ୍ଵେନୈକାଦଶଗାଥାଭିସ୍ତୃତୀଯଂ ସ୍ଥଲଂ ଗତମ୍ . ଅଥ ପୂର୍ଵୋକ୍ତସ୍ଯୋପକରଣରୂପା-
ପଵାଦଵ୍ଯାଖ୍ଯାନସ୍ଯ ଵିଶେଷଵିଵରଣଂ କରୋତିଇଦି ଭଣିଦଂ ଇତି ଭଣିତଂ କଥିତମ୍ . କିମ୍ . ଉଵଯରଣଂ
ଉପକରଣମ୍ . କ୍ଵ . ଜିଣମଗ୍ଗେ ଜିନୋକ୍ତମୋକ୍ଷମାର୍ଗେ . କିମୁପକରଣମ୍ . ଲିଂଗଂ ଶରୀରାକାରପୁଦ୍ଗଲପିଣ୍ଡରୂପଂ
କରନେଵାଲେ ଚିତ୍ରପୁଦ୍ଗଲ . (ଅପଵାଦମାର୍ଗମେଂ ଜିସ ଉପକରଣଭୂତ ଉପଧିକା ନିଷେଧ ନହୀଂ ହୈ ଉସକେ
ଉପରୋକ୍ତ ଚାର ଭେଦ ହୈଂ .)
ଯହାଁ ଐସା ତାତ୍ପର୍ଯ ହୈ କି କାଯକୀ ଭାଁତି ଵଚନ ଔର ମନ ଭୀ ଵସ୍ତୁଧର୍ମ ନହୀଂ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ :ଜିସ ଶ୍ରମଣକୀ ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯକେ ସହକାରୀ କାରଣଭୂତ, ସର୍ଵ କୃତ୍ରିମତାଓଂସେ
ରହିତ ଯଥାଜାତରୂପକେ ସମ୍ମୁଖ ଵୃତ୍ତି ଜାଯେ, ଉସେ କାଯକା ପରିଗ୍ରହ ହୈ; ଜିସ ଶ୍ରମଣକୀ ଗୁରୁଉପଦେଶକେ
ଶ୍ରଵଣମେଂ ଵୃତ୍ତି ରୁକେ, ଉସେ ଵଚନପୁଦ୍ଗଲୋଂକା ପରିଗ୍ରହ ହୈ; ଜିସ ଶ୍ରମଣକୀ ସୂତ୍ରାଧ୍ଯଯନମେଂ ଵୃତ୍ତି ରୁକେ
ଉସକେ ସୂତ୍ରପୁଦ୍ଗଲୋଂକା ପରିଗ୍ରହ ହୈ; ଔର ଜିସ ଶ୍ରମଣକେ ଯୋଗ୍ଯ ପୁରୁଷକେ ଵିନଯରୂପ ପରିଣାମ ହୋଂ ଉସକେ
ମନକେ ପୁଦ୍ଗଲୋଂକା ପରିଗ୍ରହ ହୈ
. ଯଦ୍ଯପି ଵହ ପରିଗ୍ରହ ଉପକରଣଭୂତ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଅପଵାଦମାର୍ଗମେଂ ଉନକା
ନିଷେଧ ନହୀଂ ହୈ, ତଥାପି ଵେ ଵସ୍ତୁଧର୍ମ ନହୀଂ ହୈଂ ..୨୨୫..

Page 416 of 513
PDF/HTML Page 449 of 546
single page version

ଅଥାପ୍ରତିଷିଦ୍ଧଶରୀରମାତ୍ରୋପଧିପାଲନଵିଧାନମୁପଦିଶତି
ଇହଲୋଗଣିରାଵେକ୍ଖୋ ଅପ୍ପଡିବଦ୍ଧୋ ପରମ୍ହି ଲୋଯମ୍ହି .
ଜୁତ୍ତାହାରଵିହାରୋ ରହିଦକସାଓ ହଵେ ସମଣୋ ..୨୨୬..
ଇହଲୋକନିରାପେକ୍ଷଃ ଅପ୍ରତିବଦ୍ଧଃ ପରସ୍ମିନ୍ ଲୋକେ .
ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରୋ ରହିତକଷାଯୋ ଭଵେତ୍ ଶ୍ରମଣଃ ..୨୨୬..
ଅନାଦିନିଧନୈକରୂପଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵପରିଣତତ୍ଵାଦଖିଲକର୍ମପୁଦ୍ଗଲଵିପାକାତ୍ଯନ୍ତଵିଵିକ୍ତସ୍ଵଭାଵତ୍ଵେନ
ରହିତକଷାଯତ୍ଵାତ୍ତଦାତ୍ଵମନୁଷ୍ଯତ୍ଵେଽପି ସମସ୍ତମନୁଷ୍ଯଵ୍ଯଵହାରବହିର୍ଭୂତତ୍ଵେନେହଲୋକନିରାପେକ୍ଷତ୍ଵାତ୍ତଥା
ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଙ୍ଗମ୍ . କିଂଵିଶିଷ୍ଟମ୍ . ଜହଜାଦରୂଵଂ ଯଥାଜାତରୂପଂ, ଯଥାଜାତରୂପଶବ୍ଦେନାତ୍ର ଵ୍ଯଵହାରେଣ ସଂଗପରିତ୍ଯାଗଯୁକ୍ତଂ
ନଗ୍ନରୂପଂ, ନିଶ୍ଚଯେନାଭ୍ଯନ୍ତରେଣ ଶୁଦ୍ଧବୁଦ୍ଧୈକସ୍ଵଭାଵଂ ପରମାତ୍ମସ୍ଵରୂପଂ . ଗୁରୁଵଯଣଂ ପି ଯ ଗୁରୁଵଚନମପି,
ନିର୍ଵିକାରପରମଚିଜ୍ଜଯୋତିଃସ୍ଵରୂପପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵପ୍ରତିବୋଧକଂ ସାରଭୂତଂ ସିଦ୍ଧୋପଦେଶରୂପଂ ଗୁରୂପଦେଶଵଚନମ୍ .
କେଵଲଂ ଗୁରୂପଦେଶଵଚନମ୍, ସୁତ୍ତଜ୍ଝଯଣଂ ଚ ଆଦିମଧ୍ଯାନ୍ତଵର୍ଜିତଜାତିଜରାମରଣରହିତନିଜାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯପ୍ରକାଶକ-
ସୂତ୍ରାଧ୍ଯଯନଂ ଚ, ପରମାଗମଵାଚନମିତ୍ଯର୍ଥଃ . ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ଉପକରଣରୂପେଣ ନିର୍ଦିଷ୍ଟଂ କଥିତମ୍ . ଵିଣଓ
ସ୍ଵକୀଯନିଶ୍ଚଯରତ୍ନତ୍ରଯଶୁଦ୍ଧିର୍ନିଶ୍ଚଯଵିନଯଃ, ତଦାଧାରପୁରୁଷେଷୁ ଭକ୍ତିପରିଣାମୋ ଵ୍ଯଵହାରଵିନଯଃ . ଉଭଯୋଽପି
ଵିନଯପରିଣାମ ଉପକରଣଂ ଭଵତୀତି ନିର୍ଦିଷ୍ଟଃ . ଅନେନ କିମୁକ୍ତଂ ଭଵତିନିଶ୍ଚଯେନ ଚତୁର୍ଵିଧମେଵୋପକରଣମ୍ .
ଅନ୍ଯଦୁପକରଣଂ ଵ୍ଯଵହାର ଇତି ..୨୨୫.. ଅଥ ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରଲକ୍ଷଣତପୋଧନସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପମାଖ୍ଯାତି
ଇହଲୋଗଣିରାଵେକ୍ଖୋ ଇହଲୋକନିରାପେକ୍ଷଃ, ଟଙ୍କୋତ୍କୀର୍ଣଜ୍ଞାଯକୈକସ୍ଵଭାଵନିଜାତ୍ମସଂଵିତ୍ତିଵିନାଶକଖ୍ଯାତିପୂଜା-
ଲାଭରୂପେହଲୋକକାଙ୍କ୍ଷାରହିତଃ, ଅପ୍ପଡିବଦ୍ଧୋ ପରମ୍ହି ଲୋଯମ୍ହି ଅପ୍ରତିବଦ୍ଧଃ ପରସ୍ମିନ୍ ଲୋକେ, ତପଶ୍ଚରଣେ କୃତେ
ଦିଵ୍ଯଦେଵସ୍ତ୍ରୀପରିଵାରାଦିଭୋଗା ଭଵନ୍ତୀତି, ଏଵଂଵିଧପରଲୋକେ ପ୍ରତିବଦ୍ଧୋ ନ ଭଵତି, ଜୁତ୍ତାହାରଵିହାରୋ ହଵେ
ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରୋ ଭଵେତ୍
. ସ କଃ . ସମଣୋ ଶ୍ରମଣଃ . ପୁନରପି କଥଂଭୂତଃ . ରହିଦକସାଓ ନିଃକଷାଯସ୍ଵରୂପ-
ଅବ, ଅନିଷିଦ୍ଧ ଐସା ଜୋ ଶରୀର ମାତ୍ର ଉପଧି ଉସକେ ପାଲନକୀ ଵିଧିକା ଉପଦେଶ କରତେ ହୈଂ :
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଶ୍ରମଣଃ ] ଶ୍ରମଣ [ରହିତକଷାଯଃ ] କଷାଯରହିତ ଵର୍ତତା ହୁଆ [ଇହଲୋକ
ନିରାପେକ୍ଷଃ ] ଇସ ଲୋକମେଂ ନିରପେକ୍ଷ ଔର [ପରସ୍ମିନ୍ ଲୋକେ ] ପରଲୋକମେଂ [ଅପ୍ରତିବଦ୍ଧଃ ] ଅପ୍ରତିବଦ୍ଧ
ହୋନେସେ [ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରଃ ଭଵେତ୍ ]
ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରୀ ହୋତା ହୈ ..୨୨୬..
ଟୀକା :ଅନାଦିନିଧନ ଏକରୂପ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵମେଂ ପରିଣତ ହୋନେସେ ଶ୍ରମଣ ସମସ୍ତ
କର୍ମପୁଦ୍ଗଲକେ ଵିପାକସେ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଵିଵିକ୍ତ (-ଭିନ୍ନ) ସ୍ଵଭାଵକେ ଦ୍ଵାରା କଷାଯରହିତ ହୋନେସେ, ଉସ
୧. ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରୀ = (୧) ଯୋଗ୍ଯ (-ଉଚିତ) ଆହାରଵିହାରଵାଲା; (୨) ଯୁକ୍ତ ଅର୍ଥାତ୍ ଯୋଗୀକେ ଆହାର
-ଵିହାରଵାଲା; ଯୋଗପୂର୍ଵକ (ଆତ୍ମସ୍ଵଭାଵମେଂ ଯୁକ୍ତତା ପୂର୍ଵକ) ଆହାର -ଵିହାରଵାଲା .
ଆ ଲୋକମାଂ ନିରପେକ୍ଷ ନେ ପରଲୋକଅଣପ୍ରତିବଦ୍ଧ ଛେ
ସାଧୁ କଷାଯରହିତ, ତେଥୀ ଯୁକ୍ତ ଆ’ରଵିହାରୀ ଛେ. ୨୨୬.

Page 417 of 513
PDF/HTML Page 450 of 546
single page version

ଭଵିଷ୍ଯଦମର୍ତ୍ଯାଦିଭାଵାନୁଭୂତିତୃଷ୍ଣାଶୂନ୍ଯତ୍ଵେନ ପରଲୋକାପ୍ରତିବଦ୍ଧତ୍ଵାଚ୍ଚ, ପରିଚ୍ଛେଦ୍ଯାର୍ଥୋପଲମ୍ଭପ୍ରସିଦ୍ଧଯର୍ଥ-
ପ୍ରଦୀପପୂରଣୋତ୍ସର୍ପଣସ୍ଥାନୀଯାଭ୍ଯାଂ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵୋପଲମ୍ଭପ୍ରସିଦ୍ଧଯର୍ଥତଚ୍ଛରୀରସମ୍ଭୋଜନସଂଚଲନାଭ୍ଯାଂ
ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରୋ ହି ସ୍ଯାତ
୍ ଶ୍ରମଣଃ . ଇଦମତ୍ର ତାତ୍ପର୍ଯମ୍ଯତୋ ହି ରହିତକଷାଯଃ ତତୋ ନ
ତଚ୍ଛରୀରାନୁରାଗେଣ ଦିଵ୍ଯଶରୀରାନୁରାଗେଣ ଵାହାରଵିହାରଯୋରଯୁକ୍ତ୍ଯା ପ୍ରଵର୍ତେତ . ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵୋପଲମ୍ଭ-
ସାଧକଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯପାଲନାଯୈଵ କେଵଲଂ ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରଃ ସ୍ଯାତ..୨୨୬..
ଅଥ ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରଃ ସାକ୍ଷାଦନାହାରଵିହାର ଏଵେତ୍ଯୁପଦିଶତି
ଜସ୍ସ ଅଣେସଣମପ୍ପା ତଂ ପି ତଵୋ ତପ୍ପଡିଚ୍ଛଗା ସମଣା .
ଅଣ୍ଣଂ ଭିକ୍ଖମଣେସଣମଧ ତେ ସମଣା ଅଣାହାରା ..୨୨୭..
ସଂଵିତ୍ତ୍ଯଵଷ୍ଟମ୍ଭବଲେନ ରହିତକଷାଯଶ୍ଚେତି . ଅଯମତ୍ର ଭାଵାର୍ଥଃଯୋଽସୌ ଇହଲୋକପରଲୋକନିରପେକ୍ଷତ୍ଵେନ
ନିଃକଷାଯତ୍ଵେନ ଚ ପ୍ରଦୀପସ୍ଥାନୀଯଶରୀରେ ତୈଲସ୍ଥାନୀଯଂ ଗ୍ରାସମାତ୍ରଂ ଦତ୍ଵା ଘଟପଟାଦିପ୍ରକାଶ୍ଯପଦାର୍ଥସ୍ଥାନୀଯଂ
ନିଜପରମାତ୍ମପଦାର୍ଥମେଵ ନିରୀକ୍ଷତେ ସ ଏଵ ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରୋ ଭଵତି, ନ ପୁନରନ୍ଯଃ ଶରୀରପୋଷଣନିରତ

ଇତି
..୨୨୬.. ଅଥ ପଞ୍ଚଦଶପ୍ରମାଦୈସ୍ତପୋଧନଃ ପ୍ରମତ୍ତୋ ଭଵତୀତି ପ୍ରତିପାଦଯତି
પ્ર. ૫૩
(ଵର୍ତମାନ) କାଲମେଂ ମନୁଷ୍ଯତ୍ଵକେ ହୋତେ ହୁଏ ଭୀ (ସ୍ଵଯଂ) ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ଯଵ୍ଯଵହାରସେ ବହିର୍ଭୂତ ହୋନେକେ
କାରଣ ଇସ ଲୋକକେ ପ୍ରତି ନିରପେକ୍ଷ (ନିସ୍ପୃହ) ହୈ; ତଥା ଭଵିଷ୍ଯମେଂ ହୋନେଵାଲେ ଦେଵାଦି ଭାଵୋଂକେ
ଅନୁଭଵକୀ ତୃଷ୍ଣାସେ ଶୂନ୍ଯ ହୋନେକେ କାରଣ ପରଲୋକକେ ପ୍ରତି ଅପ୍ରତିବଦ୍ଧ ହୈ; ଇସଲିଯେ, ଜୈସେ ଜ୍ଞେଯ
ପଦାର୍ଥୋଂକେ ଜ୍ଞାନକୀ ସିଦ୍ଧିକେ ଲିଯେ (-ଘଟପଟାଦି ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଦେଖନେକେ ଲିଯେ ହୀ) ଦୀପକମେଂ ତେଲ ଡାଲା
ଜାତା ହୈ ଔର ଦୀପକକୋ ହଟାଯା ଜାତା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଶ୍ରମଣ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୀ ଉପଲବ୍ଧିକୀ
ସିଦ୍ଧିକେ ଲିଯେ (-ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରନେକେ ଲିଯେ ହୀ) ଵହ ଶରୀରକୋ ଖିଲାତା ଔର ଚଲାତା ହୈ,
ଇସଲିଯେ ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରୀ ହୋତା ହୈ
.
ଯହାଁ ଐସା ତାତ୍ପର୍ଯ ହୈ କି :ଶ୍ରମଣ କଷାଯରହିତ ହୈ ଇସଲିଯେ ଵହ ଶରୀରକେ (-ଵର୍ତମାନ
ମନୁଷ୍ଯଶରୀରକେ) ଅନୁରାଗସେ ଯା ଦିଵ୍ଯ ଶରୀରକେ (-ଭାଵୀ ଦେଵଶରୀରକେ) ଅନୁରାଗସେ ଆହାରଵିହାରମେଂ
ଅଯୁକ୍ତରୂପସେ ପ୍ରଵୃତ୍ତ ନହୀଂ ହୋତା; କିନ୍ତୁ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ଵକୀ ଉପଲବ୍ଧିକୀ ସାଧକଭୂତ ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯକେ
ପାଲନକେ ଲିଯେ ହୀ କେଵଲ ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରୀ ହୋତା ହୈ
..୨୨୬..
ଅବ, ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରୀ ସାକ୍ଷାତ୍ ଅନାହାରଵିହାରୀ (-ଅନାହାରୀ ଔର ଅଵିହାରୀ) ହୀ ହୈ ଐସା
ଉପଦେଶ କରତେ ହୈଂ :
୧ ବହିର୍ଭୂତ = ବାହର, ରହିତ, ଉଦାସୀନ .
ଆତ୍ମା ଅନେଷକ ତେ ଯ ତପ, ତତ୍ସିଦ୍ଧିମାଂ ଉଦ୍ଯତ ରହୀ
ଵଣ
ଏଷଣା ଭିକ୍ଷା ଵଳୀ, ତେଥୀ ଅନାହାରୀ ମୁନି. ୨୨୭.

Page 418 of 513
PDF/HTML Page 451 of 546
single page version

ଯସ୍ଯାନେଷଣ ଆତ୍ମା ତଦପି ତପଃ ତତ୍ପ୍ରତ୍ଯେଷକାଃ ଶ୍ରମଣାଃ .
ଅନ୍ଯଦ୍ଭୈକ୍ଷମନେଷଣମଥ ତେ ଶ୍ରମଣା ଅନାହାରାଃ ..୨୨୭..
ସ୍ଵଯମନଶନସ୍ଵଭାଵତ୍ଵାଦେଷଣାଦୋଷଶୂନ୍ଯଭୈକ୍ଷ୍ଯତ୍ଵାଚ୍ଚ, ଯୁକ୍ତାହାରଃ ସାକ୍ଷାଦନାହାର ଏଵ ସ୍ଯାତ.
ତଥା ହିଯସ୍ଯ ସକଲକାଲମେଵ ସକଲପୁଦ୍ଗଲାହରଣଶୂନ୍ଯମାତ୍ମାନମଵବୁଦ୍ଧଯମାନସ୍ଯ ସକଲାଶନତୃଷ୍ଣା-
ଶୂନ୍ଯତ୍ଵାତ୍ସ୍ଵଯମନଶନ ଏଵ ସ୍ଵଭାଵଃ, ତଦେଵ ତସ୍ଯାନଶନଂ ନାମ ତପୋଽନ୍ତରଂଗସ୍ଯ ବଲୀଯସ୍ତ୍ଵାତ୍;
ଇତି କୃତ୍ଵା ଯେ ତଂ ସ୍ଵଯମନଶନସ୍ଵଭାଵଂ ଭାଵଯନ୍ତି ଶ୍ରମଣାଃ, ତତ୍ପ୍ରତିଷିଦ୍ଧଯେ ଚୈଷଣାଦୋଷଶୂନ୍ଯ-
କୋହାଦିଏହି ଚଉହି ଵି ଵିକହାହି ତହିଂଦିଯାଣମତ୍ଥେହିଂ .
ସମଣୋ ହଵଦି ପମତ୍ତୋ ଉଵଜୁତ୍ତୋ ଣେହଣିଦ୍ଦାହିଂ ..“୩୧..
ହଵଦି କ୍ରୋଧାଦିପଞ୍ଚଦଶପ୍ରମାଦରହିତଚିଚ୍ଚମତ୍କାରମାତ୍ରାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଭାଵନାଚ୍ଯୁତଃ ସନ୍ ଭଵତି . ସ କଃ
କର୍ତା . ସମଣୋ ସୁଖଦୁଃଖାଦିସମଚିତ୍ତଃ ଶ୍ରମଣଃ . କିଂଵିଶିଷ୍ଟୋ ଭଵତି . ପମତ୍ତୋ ପ୍ରମତ୍ତଃ ପ୍ରମାଦୀ . କୈଃ କୃତ୍ଵା .
କୋହାଦିଏହି ଚଉହି ଵି ଚତୁର୍ଭିରପି କ୍ରୋଧାଦିଭିଃ, ଵିକହାହି ସ୍ତ୍ରୀଭକ୍ତଚୋରରାଜକଥାଭିଃ, ତହିଂଦିଯାଣମତ୍ଥେହିଂ ତଥୈଵ
ପଞ୍ଚେନ୍ଦ୍ରିଯାଣାମର୍ଥୈଃ ସ୍ପର୍ଶାଦିଵିଷଯୈଃ . ପୁନରପି କିଂରୂପଃ. ଉଵଜୁତ୍ତୋ ଉପଯୁକ୍ତଃ ପରିଣତଃ . କାଭ୍ଯାମ୍ . ଣେହଣିଦ୍ଦାହିଂ
ସ୍ନେହନିଦ୍ରାଭ୍ଯାମିତି ..“୩୧.. ଅଥ ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରତପୋଧନସ୍ଵରୂପମୁପଦିଶତିଜସ୍ସ ଯସ୍ଯ ମୁନେଃ ସଂବନ୍ଧୀ ଅପ୍ପା
ଆତ୍ମା . କିଂଵିଶିଷ୍ଟଃ . ଅଣେସଣଂ ସ୍ଵକୀଯଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଭାଵନୋତ୍ପନ୍ନସୁଖାମୃତାହାରେଣ ତୃପ୍ତତ୍ଵାନ୍ନ ଵିଦ୍ଯତେ
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଯସ୍ଯ ଆତ୍ମା ଅନେଷଣଃ ] ଜିସକା ଆତ୍ମା ଏଷଣାରହିତ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ
ଅନଶନସ୍ଵଭାଵୀ ଆତ୍ମାକା ଜ୍ଞାତା ହୋନେସେ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ଆହାରକୀ ଇଚ୍ଛାସେ ରହିତ ହୈ ) [ତତ୍ ଅପି
ତପଃ ]
ଉସେ ଵହ ଭୀ ତପ ହୈ; (ଔର) [ତତ୍ପ୍ରତ୍ଯେଷକାଃ ] ଉସେ ପ୍ରାପ୍ତ କରନେକେ ଲିଯେ (-ଅନଶନସ୍ଵଭାଵଵାଲେ
ଆତ୍ମାକୋ ପରିପୂର୍ଣତଯା ପ୍ରାପ୍ତ କରନେକେ ଲିଯେ) ପ୍ରଯତ୍ନ କରନେଵାଲେ [ଶ୍ରମଣାଃ ] ଶ୍ରମଣୋଂକେ [ଅନ୍ଯତ୍
ଭୈକ୍ଷମ୍ ]
ଅନ୍ଯ (-ସ୍ଵରୂପସେ ପୃଥକ୍) ଭିକ୍ଷା [ଅନେଷଣମ୍ ] ଏଷଣାରହିତ (-ଏଷଣଦୋଷସେ ରହିତ) ହୋତୀ
ହୈ; [ଅଥ ] ଇସଲିଏ [ତେ ଶ୍ରମଣାଃ ] ଵେ ଶ୍ରମଣ [ଅନାହାରାଃ ] ଅନାହାରୀ ହୈଂ
..୨୨୭..
ଟୀକା :(୧) ସ୍ଵଯଂ ଅନଶନସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୋନେସେ (ଅପନେ ଆତ୍ମାକୋ ସ୍ଵଯଂ ଅନଶନ-
ସ୍ଵଭାଵଵାଲା ଜାନନେସେ) ଔର (୨) ଏଷଣାଦୋଷଶୂନ୍ଯ ଭିକ୍ଷାଵାଲା ହୋନେସେ, ଯୁକ୍ତାହାରୀ (-ଯୁକ୍ତାହାରଵାଲା
ଶ୍ରମଣ) ସାକ୍ଷାତ୍ ଅନାହାରୀ ହୀ ହୈ
. ଵହ ଇସପ୍ରକାରସଦା ହୀ ସମସ୍ତ ପୁଦ୍ଗଲାହାରସେ ଶୂନ୍ଯ ଐସେ
ଆତ୍ମାକୋ ଜାନତା ହୁଆ ସମସ୍ତ ଅଶନତୃଷ୍ଣା ରହିତ ହୋନେସେ ଜିସକା ସ୍ଵଯଂ ଅନଶନ ହୀ ସ୍ଵଭାଵ ହୈ, ଵହୀ
ଉସକେ ଅନଶନ ନାମକ ତପ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଅଂତରଂଗକୀ ଵିଶେଷ ବଲଵତ୍ତା ହୈ;ଐସା ସମଝକର ଜୋ ଶ୍ରମଣ
(୧) ଆତ୍ମାକୋ ସ୍ଵଯଂ ଅନଶନସ୍ଵଭାଵ ଭାତେ ହୈଂ (-ସମଝତେ ହୈଂ, ଅନୁଭଵ କରତେ ହୈଂ ) ଔର (୨) ଉସକୀ
ସିଦ୍ଧିକେ ଲିଯେ (-ପୂର୍ଣ ପ୍ରାପ୍ତିକେ ଲିଯେ) ଏଷଣାଦୋଷଶୂନ୍ଯ ଐସୀ ଅନ୍ଯ (-ପରରୂପ) ଭିକ୍ଷା ଆଚରତେ ହୈଂ;
ଵେ ଆହାର କରତେ ହୁଏ ଭୀ ମାନୋଂ ଆହାର ନହୀଂ କରତେ ହୋଂ
ଐସେ ହୋନେସେ ସାକ୍ଷାତ୍ ଅନାହାରୀ ହୀ ହୈଂ, କ୍ଯୋଂକି
୧. ସ୍ଵଯଂ = ଅପନେ ଆପ; ଅପନେସେ; ସହଜତାସେ (ଅପନେ ଆତ୍ମାକୋ ସ୍ଵଯଂ ଅନଶନସ୍ଵଭାଵୀ ଜାନନା ଵହୀ ଅନଶନ
ନାମକ ତପ ହୈ .)

Page 419 of 513
PDF/HTML Page 452 of 546
single page version

ମନ୍ଯଦ୍ଭୈକ୍ଷଂ ଚରନ୍ତି, ତେ କିଲାହରନ୍ତୋଽପ୍ଯନାହରନ୍ତ ଇଵ ଯୁକ୍ତାହାରତ୍ଵେନ ସ୍ଵଭାଵପରଭାଵପ୍ରତ୍ଯଯ-
ବନ୍ଧାଭାଵାତ୍ସାକ୍ଷାଦନାହାରା ଏଵ ଭଵନ୍ତି
. ଏଵଂ ସ୍ଵଯମଵିହାରସ୍ଵଭାଵତ୍ଵାତ୍ସମିତିଶୁଦ୍ଧଵିହାରତ୍ଵାଚ୍ଚ
ଯୁକ୍ତଵିହାରଃ ସାକ୍ଷାଦଵିହାର ଏଵ ସ୍ଯାତ୍ ଇତ୍ଯନୁକ୍ତମପି ଗମ୍ଯେତେତି ..୨୨୭..
ଅଥ କୁତୋ ଯୁକ୍ତାହାରତ୍ଵଂ ସିଦ୍ଧଯତୀତ୍ଯୁପଦିଶତି
କେଵଲଦେହୋ ସମଣୋ ଦେହେ ଣ ମମ ତ୍ତି ରହିଦପରିକମ୍ମୋ .
ଆଜୁତ୍ତୋ ତଂ ତଵସା ଅଣିଗୂହିଯ ଅପ୍ପଣୋ ସତ୍ତିଂ ..୨୨୮..
କେଵଲଦେହଃ ଶ୍ରମଣୋ ଦେହେ ନ ମମେତି ରହିତପରିକର୍ମା .
ଆଯୁକ୍ତବାଂସ୍ତଂ ତପସା ଅନିଗୂହ୍ଯାତ୍ମନଃ ଶକ୍ତିମ୍ ..୨୨୮..
ଏଷଣମାହାରାକାଙ୍କ୍ଷା ଯସ୍ଯ ସ ଭଵତ୍ଯନେଷଣଃ, ତଂ ପି ତଵୋ ତସ୍ଯ ତଦେଵ ନିଶ୍ଚଯେନ ନିରାହାରାତ୍ମଭାଵନା-
ରୂପମୁପଵାସଲକ୍ଷଣଂ ତପଃ, ତପ୍ପଡିଚ୍ଛଗା ସମଣା ତତ୍ପ୍ରତ୍ଯେଷକାଃ ଶ୍ରମଣାଃ, ତନ୍ନିଶ୍ଚଯୋପଵାସଲକ୍ଷଣଂ ତପଃ
ପ୍ରତୀଚ୍ଛନ୍ତି ତତ୍ପ୍ରତ୍ଯେଷକାଃ ଶ୍ରମଣାଃ . ପୁନରପି କିଂ ଯେଷାମ୍ . ଅଣ୍ଣଂ ନିଜପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵାଦନ୍ଯଦ୍ଭିନ୍ନଂ ହେଯମ୍ .
କିମ୍ . ଅଣେସଣଂ ଅନ୍ନସ୍ଯାହାରସ୍ଯୈଷଣଂ ଵାଚ୍ଛା ଅନ୍ନୈଷଣମ୍ . କଥଂଭୂତମ୍ . ଭିକ୍ଖଂ ଭିକ୍ଷାଯାଂ ଭଵଂ ଭୈକ୍ଷ୍ଯଂ . ଅଧ
ଅଥ ଅହୋ, ତେ ସମଣା ଅଣାହାରା ତେ ଅନଶନାଦିଗୁଣଵିଶିଷ୍ଟାଃ ଶ୍ରମଣା ଆହାରଗ୍ରହଣେଽପ୍ଯନାହାରା ଭଵନ୍ତି .. ତଥୈଵ
ଚ ନିଃକ୍ରିଯପରମାତ୍ମାନଂ ଯେ ଭାଵଯନ୍ତି, ପଞ୍ଚସମିତିସହିତା ଵିହରନ୍ତି ଚ, ତେ ଵିହାରେଽପ୍ଯଵିହାରା
ଭଵନ୍ତୀତ୍ଯର୍ଥଃ
..୨୨୭.. ଅଥ ତଦେଵାନାହାରକତ୍ଵଂ ପ୍ରକାରାନ୍ତରେଣ ପ୍ରାହକେଵଲଦେହୋ କେଵଲଦେହୋଽନ୍ଯପରିଗ୍ରହରହିତୋ
ଯୁକ୍ତାହାରୀପନେକେ କାରଣ ଉନକେ ସ୍ଵଭାଵ ତଥା ପରଭାଵକେ ନିମିତ୍ତସେ ବନ୍ଧ ନହୀଂ ହୋତା .
ଇସପ୍ରକାର (ଜୈସେ ଯୁକ୍ତାହାରୀ ସାକ୍ଷାତ୍ ଅନାହାରୀ ହୀ ହୈ, ଐସା କହା ଗଯା ହୈ ଉସୀପ୍ରକାର),
(୧) ସ୍ଵଯଂ ଅଵିହାରସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୋନେସେ ଔର (୨) ସମିତିଶୁଦ୍ଧ (-ଈଯାସମିତିସେ ଶୁଦ୍ଧ ଐସେ)
ଵିହାରଵାଲା ହୋନେସେ ଯୁକ୍ତଵିହାରୀ (-ଯୁକ୍ତଵିହାରଵାଲା ଶ୍ରମଣ) ସାକ୍ଷାତ୍ ଅଵିହାରୀ ହୀ ହୈ
ଐସା
ଅନୁକ୍ତ ହୋନେ ପର ଭୀ (-ଗାଥାମେଂ ନହୀଂ କହା ଜାନେ ପର ଭୀ) ସମଝନା ଚାହିଯେ ..୨୨୭..
ଅବ, (ଶ୍ରମଣକେ) ଯୁକ୍ତାହାରୀପନା କୈସେ ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ ସୋ ଉପଦେଶ କରତେ ହୈଂ :
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[କେଵଲଦେହଃ ଶ୍ରମଣଃ ] କେଵଲଦେହୀ (-ଜିସକେ ମାତ୍ର ଦେହରୂପ ପରିଗ୍ରହ
ଵର୍ତତା ହୈ, ଐସେ) ଶ୍ରମଣନେ [ଦେହେ ] ଶରୀରମେଂ ଭୀ [ନ ମମ ଇତି ] ‘ମେରା ନହୀଂ ହୈ’ ଐସା ସମଝକର
[ରହିତପରିକର୍ମା ]
ପରିକର୍ମ ରହିତ ଵର୍ତତେ ହୁଏ, [ଆତ୍ମନଃ ] ଅପନେ ଆତ୍ମାକୀ [ଶକ୍ତିଂ ] ଶକ୍ତିକୋ
୧. ପରିକର୍ମ = ଶୋଭା; ଶ୍ରୃଙ୍ଗାର; ସଂସ୍କାର; ପ୍ରତିକର୍ମ .
କେଵଲଶରୀର ମୁନି ତ୍ଯାଂଯ ‘ମାରୁଂ ନ’ ଜାଣୀ ଵଣପ୍ରତିକର୍ମ ଛେ,
ନିଜ ଶକ୍ତିନା ଗୋପନ ଵିନା ତପ ସାଥ ତନ ଯୋଜେଲ ଛେ. ୨୨୮.

Page 420 of 513
PDF/HTML Page 453 of 546
single page version

ଯତୋ ହି ଶ୍ରମଣଃ ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯସହକାରିକାରଣତ୍ଵେନ କେଵଲଦେହମାତ୍ରସ୍ଯୋପଧେଃ ପ୍ରସହ୍ଯା-
ପ୍ରତିଷେଧକତ୍ଵାତ୍କେଵଲଦେହତ୍ଵେ ସତ୍ଯପି ଦେହେ ‘କିଂ କିଂଚଣ’ ଇତ୍ଯାଦିପ୍ରାକ୍ତନସୂତ୍ରଦ୍ଯୋତିତପରମେଶ୍ଵରାଭିପ୍ରାଯ-
ପରିଗ୍ରହେଣ ନ ନାମ ମମାଯଂ ତତୋ ନାନୁଗ୍ରହାର୍ହଃ କିନ୍ତୂପେକ୍ଷ୍ଯ ଏଵେତି ପରିତ୍ଯକ୍ତସମସ୍ତସଂସ୍କାରତ୍ଵାଦ୍ରହିତ-
ପରିକର୍ମା ସ୍ଯାତ
୍, ତତସ୍ତନ୍ମମତ୍ଵପୂର୍ଵକାନୁଚିତାହାରଗ୍ରହଣାଭାଵାଦ୍ଯୁକ୍ତାହାରତ୍ଵଂ ସିଦ୍ଧଯେତ. ଯତଶ୍ଚ
ସମସ୍ତାମପ୍ଯାତ୍ମଶକ୍ତିଂ ପ୍ରକଟଯନ୍ନନନ୍ତରସୂତ୍ରୋଦିତେନାନଶନସ୍ଵଭାଵଲକ୍ଷଣେନ ତପସା ତଂ ଦେହଂ ସର୍ଵାରମ୍ଭେଣା-
ଭିଯୁକ୍ତଵାନ୍ ସ୍ଯାତ
୍, ତତ ଆହାରଗ୍ରହଣପରିଣାମାତ୍ମକଯୋଗଧ୍ଵଂସାଭାଵାଦ୍ଯୁକ୍ତସ୍ଯୈଵାହାରେଣ ଚ ଯୁକ୍ତାହାରତ୍ଵଂ
ସିଦ୍ଧଯେତ..୨୨୮..
ଭଵତି . ସ କଃ କର୍ତା . ସମଣୋ ନିନ୍ଦାପ୍ରଶଂସାଦିସମଚିତ୍ତଃ ଶ୍ରମଣଃ . ତର୍ହି କିଂ ଦେହେ ମମତ୍ଵଂ ଭଵିଷ୍ଯତି . ନୈଵଂ .
ଦେହେ ଵି ମମତ୍ତରହିଦପରିକମ୍ମୋ ଦେହେଽପି ମମତ୍ଵରହିତପରିକର୍ମା, ‘‘ମମତ୍ତିଂ ପରିଵଜ୍ଜାମି ଣିମ୍ମମତ୍ତିଂ ଉଵଟ୍ଠିଦୋ .
ଆଲଂବଣଂ ଚ ମେ ଆଦା ଅଵସେସାଇଂ ଵୋସରେ ..’’ ଇତି ଶ୍ଲୋକକଥିତକ୍ରମେଣ ଦେହେଽପି ମମତ୍ଵରହିତଃ . ଆଜୁତ୍ତୋ
ତଂ ତଵସା ଆଯୁକ୍ତଵାନ୍ ଆଯୋଜିତଵାଂସ୍ତଂ ଦେହଂ ତପସା . କିଂ କୃତ୍ଵା . ଅଣିଗୂହିଯ ଅନିଗୂହ୍ଯ ପ୍ରଚ୍ଛାଦନମକୃତ୍ଵା .
କାଂ . ଅପ୍ପଣୋ ସତ୍ତିଂ ଆତ୍ମନଃ ଶକ୍ତିମିତି . ଅନେନ କିମୁକ୍ତଂ ଭଵତିଯଃ କୋଽପି ଦେହାଚ୍ଛେଷପରିଗ୍ରହଂ ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା
[ଅନିଗୂହ୍ଯ ] ଛୁପାଯେ ଵିନା [ତପସା ] ତପକେ ସାଥ [ତଂ ] ଉସେ (-ଶରୀରକୋ) [ଆଯୁକ୍ତଵାନ୍ ] ଯୁକ୍ତ
କିଯା (-ଜୋଡ଼ା) ହୈ
..୨୨୮..
ଟୀକା :ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯକେ ସହକାରୀ କାରଣକେ ରୂପମେଂ କେଵଲ ଦେହମାତ୍ର ଉପଧିକୋ ଶ୍ରମଣ
ବଲପୂର୍ଵକହଠସେ ନିଷେଧ ନହୀଂ କରତା ଇସଲିଯେ ଵହ କେଵଲ ଦେହଵାନ୍ ହୈ; ଐସା (ଦେହଵାନ୍) ହୋନେ ପର
ଭୀ, ‘କିଂ କିଂଚଣ’ ଇତ୍ଯାଦି ପୂର୍ଵସୂତ୍ର (ଗାଥା ୨୪୪) ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ କିଯେ ଗଯେ ପରମେଶ୍ଵରକେ
ଅଭିପ୍ରାଯକା ଗ୍ରହଣ କରକେ ‘ଯହ (ଶରୀର) ଵାସ୍ତଵମେଂ ମେରା ନହୀଂ ହୈ ଇସଲିଯେ ଯହ ଅନୁଗ୍ରହ ଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ
ହୈ କିନ୍ତୁ ଉପେକ୍ଷା ଯୋଗ୍ଯ ହୀ ହୈ’ ଇସପ୍ରକାର ଦେହମେଂ ସମସ୍ତ ସଂସ୍କାରକୋ ଛୋଡ଼ା ହୋନେସେ ପରିକର୍ମରହିତ ହୈ
.
ଇସଲିଯେ ଉସକେ ଦେହକେ ମମତ୍ଵପୂର୍ଵକ ଅନୁଚିତ ଆହାରଗ୍ରହଣକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଯୁକ୍ତାହାରୀପନା ସିଦ୍ଧ
ହୋତା ହୈ
. ଔର (ଅନ୍ଯ ପ୍ରକାରସେ) ଉସନେ (ଆତ୍ମଶକ୍ତିକୋ କିଂଚିତ୍ମାତ୍ର ଭୀ ଛୁପାଯେ ବିନା) ସମସ୍ତ
ହୀ ଆତ୍ମଶକ୍ତିକୋ ପ୍ରଗଟ କରକେ, ଅନ୍ତିମ ସୂତ୍ର (ଗାଥା ୨୨୭) ଦ୍ଵାରା କହେ ଗଯେ ଅନଶନସ୍ଵଭାଵ-
ଲକ୍ଷଣ ତପକେ ସାଥ ଉସ ଶରୀରକୋ ସର୍ଵାରମ୍ଭ (-ଉଦ୍ଯମ) ସେ ଯୁକ୍ତ କିଯା ହୈ (-ଜୋଡ଼ା ହୈ ); ଇସଲିଯେ
ଆହାରଗ୍ରହଣକେ ପରିଣାମସ୍ଵରୂପ
ଯୋଗଧ୍ଵଂସକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଉସକା ଆହାର ଯୁକ୍ତକା (-ଯୋଗୀକା)
ଆହାର ହୈ; ଇସଲିଯେ ଉସକେ ଯୁକ୍ତାହାରୀପନା ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ .
୧. ଅନଶନସ୍ଵଭାଵଲକ୍ଷଣତପ = ଅନଶନସ୍ଵଭାଵ ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସା ତପ . [ଜୋ ଆତ୍ମାକେ ଅନଶନ ସ୍ଵଭାଵକୋ
ଜାନତା ହୈ ଉସକେ ଅନଶନସ୍ଵଭାଵଲକ୍ଷଣ ତପ ପାଯା ଜାତା ହୈ] ]
୨. ଯୋଗଧ୍ଵଂସ = ଯୋଗକା ନାଶ [‘ଆହାର ଗ୍ରହଣ କରନା ଆତ୍ମାକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ’ ଐସେ ପରିଣାମସେ ପରିଣମିତ ହୋନା
ଯୋଗଧ୍ଵଂସ ହୈ . ଶ୍ରମଣକେ ଐସା ଯୋଗଧ୍ଵଂସ ନହୀଂ ହୋତା, ଇସଲିଯେ ଯହ ଯୁକ୍ତ ଅର୍ଥାତ୍ ଯୋଗୀ ହୈ ଔର ଇସଲିଯେ ଉସକା
ଆହାର ଯୁକ୍ତାହାର ଅର୍ଥାତ୍ ଯୋଗୀକା ଆହାର ହୈ .]]

Page 421 of 513
PDF/HTML Page 454 of 546
single page version

ଅଥ ଯୁକ୍ତାହାରସ୍ଵରୂପଂ ଵିସ୍ତରେଣୋପଦିଶତି
ଏକ୍କଂ ଖଲୁ ତଂ ଭତ୍ତଂ ଅପ୍ପଡିପୁଣ୍ଣୋଦରଂ ଜହାଲଦ୍ଧଂ .
ଚରଣଂ ଭିକ୍ଖେଣ ଦିଵା ଣ ରସାଵେକ୍ଖଂ ଣ ମଧୁମଂସଂ ..୨୨୯..
ଏକଃ ଖଲୁ ସ ଭକ୍ତଃ ଅପ୍ରତିପୂର୍ଣୋଦରୋ ଯଥାଲବ୍ଧଃ .
ଭୈକ୍ଷାଚରଣେନ ଦିଵା ନ ରସାପେକ୍ଷୋ ନ ମଧୁମାଂସଃ ..୨୨୯..
ଏକକାଲ ଏଵାହାରୋ ଯୁକ୍ତାହାରଃ, ତାଵତୈଵ ଶ୍ରାମଣ୍ଯପର୍ଯାଯସହକାରିକାରଣଶରୀରସ୍ଯ ଧାରଣ-
ତ୍ଵାତ. ଅନେକକାଲସ୍ତୁ ଶରୀରାନୁରାଗସେଵ୍ଯମାନତ୍ଵେନ ପ୍ରସହ୍ଯ ହିଂସାଯତନୀକ୍ରିଯମାଣୋ ନ ଯୁକ୍ତଃ,
ଦେହେଽପି ମମତ୍ଵରହିତସ୍ତଥୈଵ ତଂ ଦେହଂ ତପସା ଯୋଜଯତି ସ ନିଯମେନ ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରୋ ଭଵତୀତି ..୨୨୮.. ଅଥ
ଯୁକ୍ତାହାରତ୍ଵଂ ଵିସ୍ତରେଣାଖ୍ଯାତିଏକ୍କଂ ଖଲୁ ତଂ ଭତ୍ତଂ ଏକକାଲ ଏଵ ଖଲୁ ହି ସ୍ଫୁ ଟଂ ସ ଭକ୍ତ ଆହାରୋ ଯୁକ୍ତାହାରଃ .
କସ୍ମାତ୍ . ଏକଭକ୍ତେନୈଵ ନିର୍ଵିକଲ୍ପସମାଧିସହକାରିକାରଣଭୂତଶରୀରସ୍ଥିତିସଂଭଵାତ୍ . ସ ଚ କଥଂଭୂତଃ .
ଅପ୍ପଡିପୁଣ୍ଣୋଦରଂ ଯଥାଶକ୍ତ୍ଯା ନ୍ଯୂନୋଦରଃ . ଜହାଲଦ୍ଧଂ ଯଥାଲବ୍ଧୋ, ନ ଚ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଲବ୍ଧଃ . ଚରଣଂ ଭିକ୍ଖେଣ
ଭାଵାର୍ଥ :ଶ୍ରମଣ ଦୋ ପ୍ରକାରସେ ଯୁକ୍ତାହାରୀ ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ; (୧) ଶରୀର ପର ମମତ୍ଵ ନ
ହୋନେସେ ଉସକେ ଉଚିତ ହୀ ଆହାର ହୋତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଵହ ଯୁକ୍ତାହାରୀ ଅର୍ଥାତ୍ ଉଚିତ ଆହାରଵାଲା ହୈ.
ଔର (୨) ‘ଆହାରଗ୍ରହଣ ଆତ୍ମାକା ସ୍ଵଭାଵ ନହୀଂ ହୈ’ ଐସା ପରିଣାମସ୍ଵରୂପ ଯୋଗ ଶ୍ରମଣକେ ଵର୍ତତା
ହୋନେସେ ଵହ ଶ୍ରମଣ ଯୁକ୍ତ ଅର୍ଥାତ୍ ଯୋଗୀ ହୈ ଔର ଇସଲିଯେ ଉସକା ଆହାର ଯୁକ୍ତାହାର ଅର୍ଥାତ୍ ଯୋଗୀକା
ଆହାର ହୈ
..୨୨୮..
ଅବ ଯୁକ୍ତାହାରକା ସ୍ଵରୂପ ଵିସ୍ତାରସେ ଉପଦେଶ କରତେ ହୈଂ :
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଖଲୁ ] ଵାସ୍ତଵମେଂ [ସଃ ଭକ୍ତଃ ] ଵହ ଆହାର (-ଯୁକ୍ତାହାର) [ଏକଃ ]
ଏକ ବାର [ଅପ୍ରତିପୂର୍ଣୋଦରଃ ] ଊ ନୋଦର [ଯଥାଲବ୍ଧଃ ] ଯଥାଲବ୍ଧ (-ଜୈସା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ଵୈସା),
[ଭୈକ୍ଷାଚରଣେନ ] ଭିକ୍ଷାଚରଣସେ, [ଦିଵା ] ଦିନମେଂ [ନ ରସାପେକ୍ଷଃ ] ରସକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ରହିତ ଔର [ନ
ମଧୁମାଂସଃ ]
ମଧୁ
ମାଂସ ରହିତ ହୋତା ହୈ ..୨୨୯..
ଟୀକା :ଏକବାର ଆହାର ହୀ ଯୁକ୍ତାହାର ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଉତନେସେ ହୀ ଶ୍ରାମଣ୍ଯ ପର୍ଯାଯକା
ସହକାରୀ କାରଣଭୂତ ଶରୀର ଟିକା ରହତା ହୈ . [ଏକସେ ଅଧିକ ବାର ଆହାର ଲେନା ଯୁକ୍ତାହାର ନହୀଂ ହୈ,
ଐସା ନିମ୍ନାନୁସାର ଦୋ ପ୍ରକାରସେ ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ : ] (୧) ଶରୀରକେ ଅନୁରାଗସେ ହୀ ଅନେକବାର
ଆହାରକା ସେଵନ କିଯା ଜାତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଅତ୍ଯନ୍ତରୂପସେ ହିଂସାଯତନ କିଯା ଜାନେସେ କାରଣ ଯୁକ୍ତ
୧. ହିଂସାଯତନ = ହିଂସାକା ସ୍ଥାନ [ଏକସେ ଅଧିକବାର ଆହାର କରନେମେଂ ଶରୀରକା ଅନୁରାଗ ହୋତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଵହ
ଆହାର ଆତ୍ଯଂତିକ ହିଂସାକା ସ୍ଥାନ ହୋତା ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଶରୀରକା ଅନୁରାଗ ହୀ ସ୍ଵହିଂସା ହୈ .]]
ଆହାର ତେ ଏକ ଜ, ଉଣୋଦର ନେ ଯଥାଉପଲବ୍ଧ ଛେ,
ଭିକ୍ଷା ଵଡେ, ଦିଵସେ, ରସେଚ୍ଛାହୀନ, ଵଣମଧୁମାଂସ ଛେ. ୨୨୯.

Page 422 of 513
PDF/HTML Page 455 of 546
single page version

ଶରୀରାନୁରାଗସେଵକତ୍ଵେନ ନ ଚ ଯୁକ୍ତସ୍ଯ . ଅପ୍ରତିପୂର୍ଣୋଦର ଏଵାହାରୋ ଯୁକ୍ତାହାରଃ, ତସ୍ଯୈଵାପ୍ରତିହତ-
ଯୋଗତ୍ଵାତ. ପ୍ରତିପୂର୍ଣୋଦରସ୍ତୁ ପ୍ରତିହତଯୋଗତ୍ଵେନ କଥଂଚିତ୍ ହିଂସାଯତନୀଭଵନ୍ ନ ଯୁକ୍ତଃ, ପ୍ରତିହତ-
ଯୋଗତ୍ଵେନ ନ ଚ ଯୁକ୍ତସ୍ଯ . ଯଥାଲବ୍ଧ ଏଵାହାରୋ ଯୁକ୍ତାହାରଃ, ତସ୍ଯୈଵ ଵିଶେଷପ୍ରିଯତ୍ଵଲକ୍ଷଣାନୁରାଗ-
ଶୂନ୍ଯତ୍ଵାତ. ଅଯଥାଲବ୍ଧସ୍ତୁ ଵିଶେଷପ୍ରିଯତ୍ଵଲକ୍ଷଣାନୁରାଗସେଵ୍ଯମାନତ୍ଵେନ ପ୍ରସହ୍ଯ ହିଂସାଯତନୀକ୍ରିଯମାଣୋ
ନ ଯୁକ୍ତଃ, ଵିଶେଷପ୍ରିଯତ୍ଵଲକ୍ଷଣାନୁରାଗସେଵକତ୍ଵେନ ନ ଚ ଯୁକ୍ତସ୍ଯ . ଭିକ୍ଷାଚରଣେନୈଵାହାରୋ ଯୁକ୍ତାହାରଃ,
ତସ୍ଯୈଵାରମ୍ଭଶୂନ୍ଯତ୍ଵାତ. ଅଭୈକ୍ଷାଚରଣେନ ତ୍ଵାରମ୍ଭସମ୍ଭଵାତ୍ପ୍ରସିଦ୍ଧହିଂସାଯତନତ୍ଵେନ ନ ଯୁକ୍ତଃ, ଏଵଂ-
ଵିଧାହାରସେଵନଵ୍ଯକ୍ତାନ୍ତରଶୁଦ୍ଧିତ୍ଵାନ୍ନ ଚ ଯୁକ୍ତସ୍ଯ . ଦିଵସ ଏଵାହାରୋ ଯୁକ୍ତାହାରଃ, ତଦେଵ ସମ୍ଯଗଵ-
ଲୋକନାତ. ଅଦିଵସେ ତୁ ସମ୍ଯଗଵଲୋକନାଭାଵାଦନିଵାର୍ଯହିଂସାଯତନତ୍ଵେନ ନ ଯୁକ୍ତଃ,
ଭିକ୍ଷାଚରଣେନୈଵ ଲବ୍ଧୋ, ନ ଚ ସ୍ଵପାକେନ . ଦିଵା ଦିଵୈଵ, ନ ଚ ରାତ୍ରୌ . ଣ ରସାଵେକ୍ଖଂ ରସାପେକ୍ଷୋ ନ ଭଵତି,
କିଂତୁ ସରସଵିରସାଦୌ ସମଚିତ୍ତଃ . ଣ ମଧୁମଂସଂ ଅମଧୁମାଂସଃ, ଅମଧୁମାଂସ ଇତ୍ଯୁପଲକ୍ଷଣେନ ଆଚାରଶାସ୍ତ୍ର-
କଥିତପିଣ୍ଡଶୁଦ୍ଧିକ୍ରମେଣ ସମସ୍ତାଯୋଗ୍ଯାହାରରହିତ ଇତି . ଏତାଵତା କିମୁକ୍ତଂ ଭଵତି . ଏଵଂଵିଶିଷ୍ଟଵିଶେଷଣଯୁକ୍ତ
ଏଵାହାରସ୍ତପୋଧନାନାଂ ଯୁକ୍ତାହାରଃ . କସ୍ମାଦିତି ଚେତ୍ . ଚିଦାନନ୍ଦୈକଲକ୍ଷଣନିଶ୍ଚଯପ୍ରାଣରକ୍ଷଣଭୂତା ରାଗାଦି-
(-ଯୋଗ୍ଯ) ନହୀଂ ହୈ; (ଅର୍ଥାତ୍ ଵହ ଯୁକ୍ତାହାର ନହୀଂ ହୈ ); ଔର (୨) ଅନେକବାର ଆହାରକା ସେଵନ
କରନେଵାଲା ଶରୀରାନୁରାଗସେ ସେଵନ କରନେଵାଲା ହୋନେସେ ଵହ ଆହାର
ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗୀ) କା ନହୀଂ ହୈ
(ଅର୍ଥାତ୍ ଵହ ଯୁକ୍ତାହାର ନହୀଂ ହୈ .)
ଅପୂର୍ଣୋଦର ଆହାର ହୀ ଯୁକ୍ତାହାର ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵହୀ ପ୍ରତିହତ ଯୋଗ ରହିତ ହୈ . [ପୂର୍ଣୋଦର
ଆହାର ଯୁକ୍ତାହାର ନହୀଂ ହୈ, ଐସା ନିମ୍ନାନୁସାର ଦୋ ପ୍ରକାରସେ ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ : ] (୧) ପୂର୍ଣୋଦର ଆହାର
ତୋ ପ୍ରତିହତ ଯୋଗଵାଲା ହୋନେସେ କଥଂଚିତ୍ ହିଂସାଯତନ ହୋତା ହୁଆ ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗ୍ଯ) ନହୀଂ ହୈ; ଔର (୨)
ପୂର୍ଣୋଦର ଆହାର କରନେଵାଲା ପ୍ରତିହତ ଯୋଗଵାଲା ହୋନେସେ ଵହ ଆହାର ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗୀ) କା ଆହାର
ନହୀଂ ହୈ
.
ଯଥାଲବ୍ଧ ଆହାର ହୀ ଯୁକ୍ତାହାର ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵହୀ (ଆହାର) ଵିଶେଷପ୍ରିଯତାସ୍ଵରୂପ ଅନୁରାଗସେ
ଶୂନ୍ଯ ହୈ . (୧) ଅଯଥାଲବ୍ଧ ଆହାର ତୋ ଵିଶେଷପ୍ରିଯତାସ୍ଵରୂପ ଅନୁରାଗସେ ସେଵନ କିଯା ଜାତା ହୈ,
ଇସଲିଯେ ଅତ୍ଯନ୍ତରୂପସେ ହିଂସାଯତନ କିଯା ଜାନେକେ କାରଣ ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗ୍ଯ) ନହୀଂ ହୈ; ଔର
ଅଯଥାଲବ୍ଧ ଆହାରକା ସେଵନ କରନେଵାଲା ଵିଶେଷପ୍ରିଯତାସ୍ଵରୂପ ଅନୁରାଗ ଦ୍ଵାରା ସେଵନ କରନେଵାଲା
ହୋନେସେ ଵହ ଆହାର ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗୀ) କା ନହୀଂ ହୈ
.
୧. ଯୁକ୍ତ = ଆତ୍ମସ୍ଵଭାଵମେଂ ଲଗା ହୁଆ; ଯୋଗୀ . ୨.ଅପୂର୍ଣୋଦର = ପୂରା ପେଟ ନ ଭରକର; ଊ ନୋଦର କରନା .
୩. ପ୍ରତିହତ = ହନିତ, ନଷ୍ଟ, ରୁକା ହୁଆ, ଵିଘ୍ନକୋ ପ୍ରାପ୍ତ .
୪. ଯୋଗ = ଆତ୍ମସ୍ଵଭାଵମେଂ ଜୁଡ଼ନା .
୫. ଅଯଥାଲବ୍ଧ = ଜୈସା ମିଲ ଜାଯ ଵୈସା ନହୀଂ, କିନ୍ତୁ ଅପନୀ ପସଂଦଗୀକା; ସ୍ଵେଚ୍ଛାଲବ୍ଧ .

Page 423 of 513
PDF/HTML Page 456 of 546
single page version

ଏଵଂଵିଧାହାରସେଵନଵ୍ଯକ୍ତାନ୍ତରଶୁଦ୍ଧିତ୍ଵାନ୍ନ ଚ ଯୁକ୍ତସ୍ଯ . ଅରସାପେକ୍ଷ ଏଵାହାରୋ ଯୁକ୍ତାହାରଃ, ତସ୍ଯୈଵାନ୍ତଃ-
ଶୁଦ୍ଧିସୁନ୍ଦରତ୍ଵାତ. ରସାପେକ୍ଷସ୍ତୁ ଅନ୍ତରଶୁଦ୍ଧଯା ପ୍ରସହ୍ଯ ହିଂସାଯତନୀକ୍ରିଯମାଣୋ ନ ଯୁକ୍ତଃ, ଅନ୍ତର-
ଶୁଦ୍ଧିସେଵକତ୍ଵେନ ନ ଚ ଯୁକ୍ତସ୍ଯ . ଅମଧୁମାଂସ ଏଵାହାରୋ ଯୁକ୍ତାହାରଃ, ତସ୍ଯୈଵାହିଂସାଯତନତ୍ଵାତ.
ସମଧୁମାଂସସ୍ତୁ ହିଂସାଯତନତ୍ଵାନ୍ନ ଯୁକ୍ତଃ, ଏଵଂଵିଧାହାରସେଵନଵ୍ଯକ୍ତାନ୍ତରଶୁଦ୍ଧିତ୍ଵାନ୍ନ ଚ ଯୁକ୍ତସ୍ଯ .
ମଧୁମାଂସମତ୍ର ହିଂସାଯତନୋପଲକ୍ଷଣଂ, ତେନ ସମସ୍ତହିଂସାଯତନଶୂନ୍ଯ ଏଵାହାରୋ ଯୁକ୍ତାହାରଃ..୨୨୯..
ଵିକଲ୍ପୋପାଧିରହିତା ଯା ତୁ ନିଶ୍ଚଯନଯେନାହିଂସା, ତତ୍ସାଧକରୂପା ବହିରଙ୍ଗପରଜୀଵପ୍ରାଣଵ୍ଯପରୋପଣନିଵୃତ୍ତିରୂପା
ଦ୍ରଵ୍ଯାହିଂସା ଚ, ସା ଦ୍ଵିଵିଧାପି ତତ୍ର ଯୁକ୍ତାହାରେ ସଂଭଵତି
. ଯସ୍ତୁ ତଦ୍ଵିପରୀତଃ ସ ଯୁକ୍ତାହାରୋ ନ ଭଵତି .
କସ୍ମାଦିତି ଚେତ୍ . ତଦ୍ଵିଲକ୍ଷଣଭୂତାଯା ଦ୍ରଵ୍ଯଭାଵରୂପାଯା ହିଂସାଯାଃ ସଦ୍ଭାଵାଦିତି ..୨୨୯.. ଅଥ ଵିଶେଷେଣ
ମାଂସଦୂଷଣଂ କଥଯତି
ପକ୍କେସୁ ଅ ଆମେସୁ ଅ ଵିପଚ୍ଚମାଣାସୁ ମଂସପେସୀସୁ .
ସଂତତ୍ତିଯମୁଵଵାଦୋ ତଜ୍ଜାଦୀଣଂ ଣିଗୋଦାଣଂ ..“୩୨..
ଜୋ ପକ୍କମପକ୍କଂ ଵା ପେସୀଂ ମଂସସ୍ସ ଖାଦି ଫାସଦି ଵା .
ସୋ କିଲ ଣିହଣଦି ପିଂଡଂ ଜୀଵାଣମଣେଗକୋଡୀଣଂ ..“୩୩.. (ଜୁମ୍ମଂ)
ଭିକ୍ଷାଚରଣସେ ଆହାର ହୀ ଯୁକ୍ତାହାର ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵହୀ ଆରଂଭଶୂନ୍ଯ ହୈ . (୧) ଅଭିକ୍ଷାଚରଣସେ
(-ଭିକ୍ଷାଚରଣ ରହିତ) ଜୋ ଆହାର ଉସମେଂ ଆରମ୍ଭକା ସମ୍ଭଵ ହୋନେସେ ହିଂସାଯତନପନା ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୈ, ଅତଃ
ଵହ ଆହାର ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗ୍ଯ) ନହୀଂ ହୈ; ଔର (୨) ଐସେ ଆହାରକେ ସେଵନମେଂ (ସେଵନ କରନେଵାଲେକୀ)
ଅନ୍ତରଂଗ ଅଶୁଦ୍ଧି ଵ୍ଯକ୍ତ (-ପ୍ରଗଟ) ହୋନେସେ ଵହ ଆହାର ଯୁକ୍ତ (ଯୋଗୀ) କା ନହୀଂ ହୈ
.
ଦିନକା ଆହାର ହୀ ଯୁକ୍ତାହାର ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵହୀ ସମ୍ଯକ୍ (ବରାବର) ଦେଖା ଜା ସକତା ହୈ .
(୧) ଅଦିଵସ (ଦିନକେ ଅତିରିକ୍ତ ସମଯମେଂ) ଆହାର ତୋ ସମ୍ଯକ୍ ନହୀଂ ଦେଖା ଜା ସକତା, ଇସଲିଯେ
ଉସକେ ହିଂସାଯତନପନା ଅନିଵାର୍ଯ ହୋନେସେ ଵହ ଆହାର ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗ୍ଯ) ନହୀଂ ହୈ; ଔର (୨) ଐସେ
ଆହାରକେ ସେଵନମେଂ ଅନ୍ତରଂଗ ଅଶୁଦ୍ଧି ଵ୍ଯକ୍ତ ହୋନେସେ ଆହାର ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗୀ) କା ନହୀଂ ହୈ
.
ରସକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ରହିତ ଆହାର ହୀ ଯୁକ୍ତାହାର ହୈ . କ୍ଯୋଂକି ଵହୀ ଅନ୍ତରଂଗ ଶୁଦ୍ଧିସେ ସୁନ୍ଦର ହୈ .
(୧) ରସକୀ ଅପେକ୍ଷାଵାଲା ଆହାର ତୋ ଅନ୍ତରଂଗ ଅଶୁଦ୍ଧି ଦ୍ଵାରା ଅତ୍ଯନ୍ତରୂପସେ ହିଂସାଯତନ କିଯା ଜାନେକେ
କାରଣ
ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗ୍ଯ) ନହୀଂ ହୈ; ଔର (୨) ଉସକା ସେଵନ କରନେଵାଲା ଅନ୍ତରଂଗ ଅଶୁଦ୍ଧି ପୂର୍ଵକ
ସେଵନ କରତା ହୈ ଇସଲିଯେ ଵହ ଆହାର ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗୀ) କା ନହୀଂ ହୈ .
ମଧୁମାଂସ ରହିତ ଆହାର ହୀ ଯୁକ୍ତାହାର ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଉସୀକେ ହିଂସାଯତନପନେକା ଅଭାଵ ହୈ .
(୧) ମଧୁମାଂସ ସହିତ ଆହାର ତୋ ହିଂସାଯତନ ହୋନେସେ ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗ୍ଯ) ନହୀଂ ହୈ; ଔର (୨) ଐସେ
ଆହାରସେ ସେଵନମେଂ ଅନ୍ତରଂଗ ଅଶୁଦ୍ଧି ଵ୍ଯକ୍ତ ହୋନେସେ ଵହ ଆହାର ଯୁକ୍ତ (-ଯୋଗୀ) କା ନହୀଂ ହୈ . ଯହାଁ
ମଧୁମାଂସ ହିଂସାଯତନକା ଉପଲକ୍ଷଣ ହୈ ଇସଲିଯେ (‘ମଧୁମାଂସ ରହିତ ଆହାର ଯୁକ୍ତାହାର ହୈ’ ଇସ
କଥନସେ ଐସା ସମଝନା ଚାହିଯେ କି) ସମସ୍ତ ହିଂସାଯତନଶୂନ୍ଯ ଆହାର ହୀ ଯୁକ୍ତାହାର ହୈ ..୨୨୯..

Page 424 of 513
PDF/HTML Page 457 of 546
single page version

ଅଥୋତ୍ସର୍ଗାପଵାଦମୈତ୍ରୀସୌସ୍ଥିତ୍ଯମାଚରଣସ୍ଯୋପଦିଶତି
ବାଲୋ ଵା ଵୁଡ୍ଢୋ ଵା ସମଭିହଦୋ ଵା ପୁଣୋ ଗିଲାଣୋ ଵା .
ଚରିଯଂ ଚରଦୁ ସଜୋଗ୍ଗଂ ମୂଲଚ୍ଛେଦୋ ଜଧା ଣ ହଵଦି ..୨୩୦..
ବାଲୋ ଵା ଵୃଦ୍ଧୋ ଵା ଶ୍ରମାଭିହତୋ ଵା ପୁନର୍ଗ୍ଲାନୋ ଵା .
ଚର୍ଯାଂ ଚରତୁ ସ୍ଵଯୋଗ୍ଯାଂ ମୂଲଚ୍ଛେଦୋ ଯଥା ନ ଭଵତି ..୨୩୦..
ଭଣିତ ଇତ୍ଯଧ୍ଯାହାରଃ . ସ କଃ . ଉଵଵାଦୋ ଵ୍ଯଵହାରନଯେନୋତ୍ପାଦଃ . କିଂଵିଶିଷ୍ଟଃ . ସଂତତ୍ତିଯଂ ସାନ୍ତତିକୋ
ନିରନ୍ତରଃ . କେଷାଂ ସଂବନ୍ଧୀ . ଣିଗୋଦାଣଂ ନିଶ୍ଚଯେନ ଶୁଦ୍ଧବୁଦ୍ଧୈକସ୍ଵଭାଵାନାମନାଦିନିଧନତ୍ଵେନୋତ୍ପାଦଵ୍ଯଯ-
ରହିତାନାମପି ନିଗୋଦଜୀଵାନାମ୍ . ପୁନରପି କଥଂଭୂତାନାମ୍. ତଜ୍ଜାଦୀଣଂ ତଦ୍ଵର୍ଣତଦ୍ଗନ୍ଧତଦ୍ରସତତ୍ସ୍ପର୍ଶତ୍ଵେନ ତଜ୍ଜାତୀନାଂ
ମାଂସଜାତୀନାମ୍ . କାସ୍ଵଧିକରଣଭୂତାସୁ . ମଂସପେସୀସୁ ମାଂସପେଶୀଷୁ ମାଂସଖଣ୍ଡେଷୁ . କଥଂଭୂତାସୁ . ପକ୍କେସୁ ଅ
ଆମେସୁ ଅ ଵିପଚ୍ଚମାଣାସୁ ପକ୍ଵାସୁ ଚାମାସୁ ଚ ଵିପଚ୍ଯମାନାସ୍ଵିତି ପ୍ରଥମଗାଥା . ଜୋ ପକ୍କମପକ୍କଂ ଵା ଯଃ କର୍ତା
ପକ୍ଵାମପକ୍ଵାଂ ଵା ପେସୀଂ ପେଶୀଂ ଖଣ୍ଡମ୍ . କସ୍ଯ . ମଂସସ୍ସ ମାଂସସ୍ଯ . ଖାଦି ନିଜଶୁଦ୍ଧାତ୍ମଭାଵନୋତ୍ପନ୍ନ-
ସୁଖସୁଧାହାରମଲଭମାନଃ ସନ୍ ଖାଦତି ଭକ୍ଷତି, ଫାସଦି ଵା ସ୍ପର୍ଶତି ଵା, ସୋ କିଲ ଣିହଣଦି ପିଂଡଂ ସ କର୍ତା
କିଲ ଲୋକୋକ୍ତ୍ଯା ପରମାଗମୋକ୍ତ୍ଯା ଵା ନିହନ୍ତି ପିଣ୍ଡମ୍ . କେଷାମ୍ . ଜୀଵାଣଂ ଜୀଵାନାମ୍ . କତି-
ସଂଖ୍ଯୋପେତାନାମ୍ . ଅଣେଗକୋଡୀଣଂ ଅନେକକୋଟୀନାମିତି . ଅତ୍ରେଦମୁକ୍ତଂ ଭଵତିଶେଷକନ୍ଦମୂଲାଦ୍ଯାହାରାଃ କେଚନାନନ୍ତ-
କାଯା ଅପ୍ଯଗ୍ନିପକ୍ଵାଃ ସନ୍ତଃ ପ୍ରାସୁକା ଭଵନ୍ତି, ମାଂସଂ ପୁନରନନ୍ତକାଯଂ ଭଵତି ତଥୈଵ ଚାଗ୍ନିପକ୍ଵମପକ୍ଵଂ ପଚ୍ଯମାନଂ
ଵା ପ୍ରାସୁକଂ ନ ଭଵତି
. ତେନ କାରଣେନାଭୋଜ୍ଯମଭକ୍ଷଣୀଯମିତି ..“୩୨୩୩.. ଅଥ ପାଣିଗତାହାରଃ
ପ୍ରାସୁକୋଽପ୍ଯନ୍ଯସ୍ମୈ ନ ଦାତଵ୍ଯ ଇତ୍ଯୁପାଦିଶତି
ଅପ୍ପଡିକୁ ଟ୍ଠଂ ପିଂଡଂ ପାଣିଗଯଂ ଣେଵ ଦେଯମଣ୍ଣସ୍ସ .
ଦତ୍ତା ଭୋତ୍ତୁମଜୋଗ୍ଗଂ ଭୁତ୍ତୋ ଵା ହୋଦି ପଡିକୁ ଟ୍ଠୋ ..“୩୪..
ଅବ ଉତ୍ସର୍ଗ ଔର ଅପଵାଦକୀ ମୈତ୍ରୀ ଦ୍ଵାରା ଆଚରଣକେ ସୁସ୍ଥିତପନେକା ଉପଦେଶ କରତେ ହୈ :
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ବାଲଃ ଵା ] ବାଲ, [ଵୃଦ୍ଧଃ ଵା ] ଵୃଦ୍ଧ [ଶ୍ରମାଭିହତଃ ଵା ] ଶ୍ରାଂତ [ପୁନଃ
ଗ୍ଲାନଃ ଵା ] ଯା ଗ୍ଲାନ ଶ୍ରମଣ [ମୂଲଚ୍ଛେଦଃ ] ମୂଲକା ଛେଦ [ଯଥା ନ ଭଵତି ] ଜୈସା ନ ହୋ
ଉସପ୍ରକାରସେ [ସ୍ଵଯୋଗ୍ଯାଂ ] ଅପନେ ଯୋଗ୍ଯ [ଚର୍ଯାଂ ଚରତୁ ] ଆଚରଣ ଆଚରୋ ..୨୩୦..
. ଶ୍ରାନ୍ତ = ଶ୍ରମିତ; ପରିଶ୍ରମୀ ଥକା; ହୁଆ .
୨. ଗ୍ଲାନ = ଵ୍ଯାଧିଗ୍ରସ୍ତ; ରୋଗୀ; ଦୁର୍ବଲ .
ଵୃଦ୍ଧତ୍ଵ, ବାଳପଣା ଵିଷେ, ଗ୍ଲାନତ୍ଵ, ଶ୍ରାଂତ ଦଶା ଵିଷେ,
ଚର୍ଯା ଚରୋ ନିଜଯୋଗ୍ଯ, ଜେ ରୀତ ମୂଳଛେଦ ନ ଥାଯ ଛେ. ୨୩୦
.

Page 425 of 513
PDF/HTML Page 458 of 546
single page version

ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନେନାପି ସଂଯମସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସାଧନତ୍ଵେନ ମୂଲଭୂତସ୍ଯ ଛେଦୋ ନ ଯଥା
ସ୍ଯାତ୍ତଥା ସଂଯତସ୍ଯ ସ୍ଵସ୍ଯ ଯୋଗ୍ଯମତିକର୍କଶମେଵାଚରଣମାଚରଣୀଯମିତ୍ଯୁତ୍ସର୍ଗଃ . ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନେନ
ଶରୀରସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସାଧନଭୂତସଂଯମସାଧନତ୍ଵେନ ମୂଲଭୂତସ୍ଯ ଛେଦୋ ନ ଯଥା ସ୍ଯାତ୍ତଥା ବାଲଵୃଦ୍ଧ-
ଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନସ୍ଯ ସ୍ଵସ୍ଯ ଯୋଗ୍ଯଂ ମୃଦ୍ଵେଵାଚରଣମାଚରଣୀଯମିତ୍ଯପଵାଦଃ
. ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନେନ ସଂଯମସ୍ଯ
ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସାଧନତ୍ଵେନ ମୂଲଭୂତସ୍ଯ ଛେଦୋ ନ ଯଥା ସ୍ଯାତ୍ତଥା ସଂଯତସ୍ଯ ସ୍ଵସ୍ଯ ଯୋଗ୍ଯମତି-
କର୍କଶମାଚରଣମାଚରତା ଶରୀରସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସାଧନଭୂତସଂଯମସାଧନତ୍ଵେନ ମୂଲଭୂତସ୍ଯ ଛେଦୋ ନ ଯଥା
ସ୍ଯାତ
୍ ତଥା ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନସ୍ଯ ସ୍ଵସ୍ଯ ଯୋଗ୍ଯଂ ମୃଦ୍ଵପ୍ଯାଚରଣମାଚରଣୀଯମିତ୍ଯପଵାଦସାପେକ୍ଷ ଉତ୍ସର୍ଗଃ .
ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନେନ ଶରୀରସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସାଧନଭୂତସଂଯମସାଧନତ୍ଵେନ ମୂଲଭୂତସ୍ଯ ଛେଦୋ ନ ଯଥା
ଅପ୍ପଡିକୁଟ୍ଠଂ ପିଂଡଂ ପାଣିଗଯଂ ଣେଵ ଦେଯମଣ୍ଣସ୍ସ ଅପ୍ରତିକୃଷ୍ଟ ଆଗମାଵିରୁଦ୍ଧ ଆହାରଃ ପାଣିଗତୋ ହସ୍ତଗତୋ
ନୈଵ ଦେଯୋ, ନ ଦାତଵ୍ଯୋଽନ୍ଯସ୍ମୈ, ଦତ୍ତା ଭୋତ୍ତୁମଜୋଗ୍ଗଂ ଦତ୍ଵା ପଶ୍ଚାଦ୍ଭୋକ୍ତୁମଯୋଗ୍ଯଂ, ଭୁତ୍ତୋ ଵା ହୋଦି ପଡିକୁଟ୍ଠୋ କଥଂଚିତ୍
ଭୁକ୍ତୋ ଵା, ଭୋଜନଂ କୃତଵାନ୍, ତର୍ହି ପ୍ରତିକୃଷ୍ଟୋ ଭଵତି, ପ୍ରାଯଶ୍ଚିତ୍ତଯୋଗ୍ଯୋ ଭଵତୀତି . ଅଯମତ୍ର ଭାଵଃ
ହସ୍ତଗତାହାରଂ ଯୋଽସାଵନ୍ଯସ୍ମୈ ନ ଦଦାତି ତସ୍ଯ ନିର୍ମୋହାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଭାଵନାରୂପଂ ନିର୍ମୋହତ୍ଵଂ ଜ୍ଞାଯତ ଇତି ..“୩୪..
ଅଥ ନିଶ୍ଚଯଵ୍ଯଵହାରସଂଜ୍ଞଯୋରୁତ୍ସର୍ଗାପଵାଦଯୋଃ କଥଂଚିତ୍ପରସ୍ପରସାପେକ୍ଷଭାଵଂ ସ୍ଥାପଯନ୍ ଚାରିତ୍ରସ୍ଯ ରକ୍ଷାଂ
ଦର୍ଶଯତି
ଚରଦୁ ଚରତୁ, ଆଚରତୁ . କିମ୍ . ଚରିଯଂ ଚାରିତ୍ରମନୁଷ୍ଠାନମ୍ . କଥଂଭୂତମ୍ . ସଜୋଗ୍ଗଂ ସ୍ଵଯୋଗ୍ଯଂ,
ସ୍ଵକୀଯାଵସ୍ଥାଯୋଗ୍ଯମ୍ . କଥଂ ଯଥା ଭଵତି . ମୂଲଚ୍ଛେଦୋ ଜଧା ଣ ହଵଦି ମୂଲଚ୍ଛେଦୋ ଯଥା ନ ଭଵତି . ସ କଃ
କର୍ତା ଚରତି . ବାଲୋ ଵା ଵୁଡ୍ଢୋ ଵା ସମଭିହଦୋ ଵା ପୁଣୋ ଗିଲାଣୋ ଵା ବାଲୋ ଵା, ଵୃଦ୍ଧୋ ଵା, ଶ୍ରମେଣାଭିହତଃ ପୀଡିତଃ
ଶ୍ରମାଭିହତୋ ଵା, ଗ୍ଲାନୋ ଵ୍ଯାଧିସ୍ଥୋ ଵେତି . ତଦ୍ଯଥାଉତ୍ସର୍ଗାପଵାଦଲକ୍ଷଣଂ କଥ୍ଯତେ ତାଵତ୍ . ସ୍ଵଶୁଦ୍ଧାତ୍ମନଃ
ପ୍ର. ୫୪
ଟୀକା :ବାଲ -ଵୃଦ୍ଧ -ଶ୍ରମିତ ଯା ଗ୍ଲାନ (ଶ୍ରମଣ) କୋ ଭୀ ସଂଯମକାଜୋ କି
ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକା ସାଧନ ହୋନେସେ ମୂଲଭୂତ ହୈ ଉସକାଛେଦ ଜୈସେ ନ ହୋ ଉସପ୍ରକାର, ସଂଯତ ଐସେ ଅପନେ
ଯୋଗ୍ଯ ଅତି କର୍କଶ (-କଠୋର) ଆଚରଣ ହୀ ଆଚରନା; ଇସପ୍ରକାର ଉତ୍ସର୍ଗ ହୈ .
ବାଲ -ଵୃଦ୍ଧ -ଶ୍ରମିତ ଯା ଗ୍ଲାନ (ଶ୍ରମଣ) କୋ ଭୀ ଶରୀରକାଜୋ କି ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକେ
ସାଧନଭୂତ ସଂଯମକା ସାଧନ ହୋନେସେ ମୂଲଭୂତ ହୈ ଉସକାଛେଦ ଜୈସେ ନ ହୋ ଉସପ୍ରକାର, ବାଲଵୃଦ୍ଧ
ଶ୍ରାଂତଗ୍ଲାନକୋ ଅପନେ ଯୋଗ୍ଯ ମୃଦୁ ଆଚରଣ ହୀ ଆଚରନା; ଇସପ୍ରକାର ଅପଵାଦ ହୈ .
ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାଂତଗ୍ଲାନକେ ସଂଯମକାଜୋ କି ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକା ସାଧନ ହୋନେସେ ମୂଲଭୂତ ହୈ
ଉସକାଛେଦ ଜୈସେ ନ ହୋ ଉସ ପ୍ରକାରକା ସଂଯତ ଐସା ଅପନେ ଯୋଗ୍ଯ ଅତି କଠୋର ଆଚରଣ ଆଚରତେ
ହୁଏ, (ଉସକେ) ଶରୀରକାଜୋ କି ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକେ ସାଧନଭୂତ ସଂଯମକା ସାଧନ ହୋନେସେ ମୂଲଭୂତ ହୈ
ଉସକା (ଭୀ)ଛେଦ ଜୈସେ ନ ହୋ ଉସପ୍ରକାର ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାଂତଗ୍ଲାନ ଐସେ ଅପନେ ଯୋଗ୍ଯ ମୃଦୁ
ଆଚରଣ ଭୀ ଆଚରନା . ଇସପ୍ରକାର ଅପଵାଦସାପେକ୍ଷ ଉତ୍ସର୍ଗ ହୈ .
ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାଂତଗ୍ଲାନକୋ ଶରୀରକାଜୋ କି ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକେ ସାଧନଭୂତ ସଂଯମକା
୧. ଅପଵାଦସାପେକ୍ଷ = ଅପଵାଦକୀ ଅପେକ୍ଷା ସହିତ .

Page 426 of 513
PDF/HTML Page 459 of 546
single page version

ସ୍ଯାତ୍ତଥା ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନସ୍ଯ ସ୍ଵସ୍ଯ ଯୋଗ୍ଯଂ ମୃଦ୍ଵାଚରଣମାଚରତା ସଂଯମସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସାଧନତ୍ଵେନ
ମୂଲଭୂତସ୍ଯ ଛେଦୋ ନ ଯଥା ସ୍ଯାତ୍ତଥା ସଂଯତସ୍ଯ ସ୍ଵସ୍ଯ ଯୋଗ୍ଯମତିକର୍କଶମପ୍ଯାଚରଣମାଚରଣୀଯ-
ମିତ୍ଯୁତ୍ସର୍ଗସାପେକ୍ଷୋଽପଵାଦଃ
. ଅତଃ ସର୍ଵଥୋତ୍ସର୍ଗାପଵାଦମୈତ୍ର୍ଯା ସୌସ୍ଥିତ୍ଯମାଚରଣସ୍ଯ ଵିଧେଯମ୍ ..୨୩୦..
ଅଥୋତ୍ସର୍ଗାପଵାଦଵିରୋଧଦୌଃସ୍ଥ୍ଯମାଚରଣସ୍ଯୋପଦିଶତି
ଆହାରେ ଵ ଵିହାରେ ଦେସଂ କାଲଂ ସମଂ ଖମଂ ଉଵଧିଂ .
ଜାଣିତ୍ତା ତେ ସମଣୋ ଵଟ୍ଟଦି ଜଦି ଅପ୍ପଲେଵୀ ସୋ ..୨୩୧..
ସକାଶାଦନ୍ଯଦ୍ବାହ୍ଯାଭ୍ଯନ୍ତରପରିଗ୍ରହରୂପଂ ସର୍ଵଂ ତ୍ଯାଜ୍ଯମିତ୍ଯୁତ୍ସର୍ଗୋ ନିଶ୍ଚଯନଯଃ ସର୍ଵପରିତ୍ଯାଗଃ ପରମୋପେକ୍ଷାସଂଯମୋ
ଵୀତରାଗଚାରିତ୍ରଂ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ ଇତି ଯାଵଦେକାର୍ଥଃ
. ତତ୍ରାସମର୍ଥଃ ପୁରୁଷଃ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମଭାଵନାସହକାରିଭୂତଂ କିମପି
ପ୍ରାସୁକାହାରଜ୍ଞାନୋପକରଣାଦିକଂ ଗୃହ୍ଣାତୀତ୍ଯପଵାଦୋ ଵ୍ଯଵହାରନଯ ଏକଦେଶପରିତ୍ଯାଗଃ ତଥାଚାପହୃତସଂଯମଃ
ସରାଗଚାରିତ୍ରଂ ଶୁଭୋପଯୋଗ ଇତି ଯାଵଦେକାର୍ଥଃ
. ତତ୍ର ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମଭାଵନାନିମିତ୍ତଂ ସର୍ଵତ୍ଯାଗଲକ୍ଷଣୋତ୍ସର୍ଗେ
ଦୁର୍ଧରାନୁଷ୍ଠାନେ ପ୍ରଵର୍ତମାନସ୍ତପୋଧନଃ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସାଧକତ୍ଵେନ ମୂଲଭୂତସଂଯମସ୍ଯ ସଂଯମସାଧକତ୍ଵେନ
ମୂଲଭୂତଶରୀରସ୍ଯ ଵା ଯଥା ଛେଦୋ ଵିନାଶୋ ନ ଭଵତି ତଥା କିମପି ପ୍ରାସୁକାହାରାଦିକଂ ଗୃହ୍ଣାତୀତ୍ଯପଵାଦସାପେକ୍ଷ

ଉତ୍ସର୍ଗୋ ଭଣ୍ଯତେ
. ଯଦା ପୁନରପଵାଦଲକ୍ଷଣେଽପହୃତସଂଯମେ ପ୍ରଵର୍ତତେ ତଦାପି ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସାଧକତ୍ଵେନ
ମୂଲଭୂତସଂଯମସ୍ଯ ସଂଯମସାଧକତ୍ଵେନ ମୂଲଭୂତଶରୀରସ୍ଯ ଵା ଯଥୋଚ୍ଛେଦୋ ଵିନାଶୋ ନ ଭଵତି
ତଥୋତ୍ସର୍ଗସାପେକ୍ଷତ୍ଵେନ ପ୍ରଵର୍ତତେ
. ତଥା ପ୍ରଵର୍ତତେ ଇତି କୋଽର୍ଥଃ . ଯଥା ସଂଯମଵିରାଧନା ନ ଭଵତି
ତଥେତ୍ଯୁତ୍ସର୍ଗସାପେକ୍ଷୋଽପଵାଦ ଇତ୍ଯଭିପ୍ରାଯଃ ..୨୩୦.. ଅଥାପଵାଦନିରପେକ୍ଷମୁତ୍ସର୍ଗଂ ତଥୈଵୋତ୍ସର୍ଗନିରପେକ୍ଷମପଵାଦଂ ଚ
ସାଧନ ହୋନେସେ ମୂଲଭୂତ ହୈ ଉସକାଛେଦ ଜୈସେ ନ ହୋ ଉସପ୍ରକାରସେ ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାଂତଗ୍ଲାନ ଐସେ
ଅପନେ ଯୋଗ୍ଯ ମୃଦୁ ଆଚରଣ ଆଚରତେ ହୁଏ, (ଉସକେ) ସଂଯମକାଜୋ କି ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ଵକା ସାଧନ
ହୋନେସେ ମୂଲଭୂତ ହୈ ଉସକା (ଭୀ)ଛେଦ ଜୈସେ ନ ହୋ ଉସପ୍ରକାରସେ ସଂଯତ ଐସା ଅପନେ ଯୋଗ୍ଯ
ଅତିକର୍କଶ ଆଚରଣ ଭୀ ଆଚରନା; ଇସପ୍ରକାର ଉତ୍ସର୍ଗସାପେକ୍ଷ ଅପଵାଦ ହୈ .
ଇସସେ (ଐସା କହା ହୈ କି) ସର୍ଵଥା (ସର୍ଵପ୍ରକାରସେ) ଉତ୍ସର୍ଗ ଔର ଅପଵାଦକୀ ମୈତ୍ରୀ ଦ୍ଵାରା
ଆଚରଣକା ସୁସ୍ଥିତପନା କରନା ଚାହିଯେ ..୨୩୦..
ଅବ, ଉତ୍ସର୍ଗ ଔର ଅପଵାଦକେ ଵିରୋଧ (-ଅମୈତ୍ରୀ) ସେ ଆଚରଣକା ଦୁଃସ୍ଥିତପନା ହୋତା ହୈ,
ଐସା ଉପଦେଶ କରତେ ହୈଂ :
୧. ଦୁଃସ୍ଥିତ = ଖରାବ ସ୍ଥିତିଵାଲା; ନଷ୍ଟ .
ଜୋ ଦେଶକାଳ ତଥା କ୍ଷମାଶ୍ରମଉପଧିନେ ମୁନି ଜାଣୀନେ
ଵର୍ତେ ଆହାରଵିହାରମାଂ, ତୋ ଅଲ୍ପଲେପୀ ଶ୍ରମଣ ତେ. ୨୩୧.

Page 427 of 513
PDF/HTML Page 460 of 546
single page version

ଆହାରେ ଵା ଵିହାରେ ଦେଶଂ କାଲଂ ଶ୍ରମଂ କ୍ଷମାମୁପଧିମ୍ .
ଜ୍ଞାତ୍ଵା ତାନ୍ ଶ୍ରମଣୋ ଵର୍ତତେ ଯଦ୍ଯଲ୍ପଲେପୀ ସଃ ..୨୩୧..
ଅତ୍ର କ୍ଷମାଗ୍ଲାନତ୍ଵହେତୁରୂପଵାସଃ, ବାଲଵୃଦ୍ଧତ୍ଵାଧିଷ୍ଠାନଂ ଶରୀରମୁପଧିଃ, ତତୋ ବାଲଵୃଦ୍ଧ-
ଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନା ଏଵ ତ୍ଵାକୃଷ୍ଯନ୍ତେ . ଅଥ ଦେଶକାଲଜ୍ଞସ୍ଯାପି ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନତ୍ଵାନୁରୋଧେନାହାର-
ଵିହାରଯୋଃ ପ୍ରଵର୍ତମାନସ୍ଯ ମୃଦ୍ଵାଚରଣପ୍ରଵୃତ୍ତତ୍ଵାଦଲ୍ପୋ ଲେପୋ ଭଵତ୍ଯେଵ, ତଦ୍ଵରମୁତ୍ସର୍ଗଃ . ଦେଶକାଲଜ୍ଞସ୍ଯାପି
ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନତ୍ଵାନୁରୋଧେନାହାରଵିହାରଯୋଃ ପ୍ରଵର୍ତମାନସ୍ଯ ମୃଦ୍ଵାଚରଣପ୍ରଵୃତ୍ତତ୍ଵାଦଲ୍ପ ଏଵ ଲେପୋ
ଭଵତି, ତଦ୍ଵରମପଵାଦଃ
. ଦେଶକାଲଜ୍ଞସ୍ଯାପି ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନତ୍ଵାନୁରୋଧେନାହାରଵିହାରଯୋରଲ୍ପଲେପ-
ନିଷେଧଯଂଶ୍ଚାରିତ୍ରରକ୍ଷଣାଯ ଵ୍ଯତିରେକଦ୍ଵାରେଣ ତମେଵାର୍ଥଂ ଦ୍ରଢଯତିଵଟ୍ଟଦି ଵର୍ତତେ ପ୍ରଵର୍ତତେ . ସ କଃ କର୍ତା . ସମଣୋ
ଶତ୍ରୁମିତ୍ରାଦିସମଚିତ୍ତଃ ଶ୍ରମଣଃ . ଯଦି କିମ୍ . ଜଦି ଅପ୍ପଲେଵୀ ସୋ ଯଦି ଚେଦଲ୍ପଲେପୀ ସ୍ତୋକସାଵଦ୍ଯୋ ଭଵତି .
କଯୋର୍ଵିଷଯଯୋର୍ଵର୍ତତେ . ଆହାରେ ଵ ଵିହାରେ ତପୋଧନଯୋଗ୍ଯାହାରଵିହାରଯୋଃ . କିଂ କୃତ୍ଵା ପୂର୍ଵଂ . ଜାଣିତ୍ତା ଜ୍ଞାତ୍ଵା .
କାନ୍ . ତେ ତାନ୍ କର୍ମତାପନ୍ନାନ୍; ଦେସଂ କାଲଂ ସମଂ ଖମଂ ଉଵଧିଂ ଦେଶଂ, କାଲଂ, ମାର୍ଗାଦିଶ୍ରମଂ, କ୍ଷମାଂ
କ୍ଷମତାମୁପଵାସାଦିଵିଷଯେ ଶକ୍ତିଂ , ଉପଧିଂ ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାନ୍ତଗ୍ଲାନସଂବନ୍ଧିନଂ ଶରୀରମାତ୍ରୋପଧିଂ ପରିଗ୍ରହମିତି ପଞ୍ଚ
ଦେଶାଦୀନ୍ ତପୋଧନାଚରଣସହକାରିଭୂତାନିତି
. ତଥାହିପୂର୍ଵକଥିତକ୍ରମେଣ ତାଵଦ୍ଦୁର୍ଧରାନୁଷ୍ଠାନରୂପୋତ୍ସର୍ଗେ ଵର୍ତତେ;
ତତ୍ର ଚ ପ୍ରାସୁକାହାରାଦିଗ୍ରହଣନିମିତ୍ତମଲ୍ପଲେପଂ ଦ୍ରଷ୍ଟଵା ଯଦି ନ ପ୍ରଵର୍ତତେ ତଦା ଆର୍ତଧ୍ଯାନସଂକ୍ଲେଶେନ ଶରୀରତ୍ଯାଗଂ
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଯଦି ] ଯଦି [ଶ୍ରମଣଃ ] ଶ୍ରମଣ [ଆହାରେ ଵା ଵିହାରେ ] ଆହାର
ଅଥଵା ଵିହାରମେଂ [ଦେଶଂ ] ଦେଶ, [କାଲଂ ] କାଲ, [ଶ୍ରମଂ ] ଶ୍ରମ, [କ୍ଷମାଂ ] କ୍ଷମତା ତଥା
[ଉପଧିଂ ] ଉପଧି, [ତାନ୍ ଜ୍ଞାତ୍ଵା ] ଇନକୋ ଜାନକର [ଵର୍ତତେ ] ପ୍ରଵର୍ତେ [ସଃ ଅଲ୍ପଲେପୀ ] ତୋ ଵହ
ଅଲ୍ପଲେପୀ ହୋତା ହୈ
..୨୩୧..
ଟୀକା :କ୍ଷମତା ତଥା ଗ୍ଲାନତାକା ହେତୁ ଉପଵାସ ହୈ ଔର ବାଲ ତଥା ଵୃଦ୍ଧତ୍ଵକା ଅଧିଷ୍ଠାନ
ଉପଧିଶରୀର ହୈ, ଇସଲିଯେ ଯହାଁ (ଟୀକାମେଂ) ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାଂତଗ୍ଲାନ ହୀ ଲିଯେ ଗଯେ ହୈଂ . (ଅର୍ଥାତ୍
ମୂଲ ଗାଥାମେଂ ଜୋ କ୍ଷମା, ଉପଧି ଇତ୍ଯାଦି ଶବ୍ଦ ହୈଂ ଉନକା ଆଶଯ ଖୀଂଚକର ଟୀକାମେଂ ‘ବାଲ, ଵୃଦ୍ଧ,
ଶ୍ରାଂତ, ଗ୍ଲାନ’ ଶବ୍ଦ ହୀ ପ୍ରଯୁକ୍ତ କିଯେ ଗଯେ ହୈଂ)
.
ଦେଶକାଲଜ୍ଞକୋ ଭୀ, ଯଦି ଵହ ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାଂତଗ୍ଲାନତ୍ଵକେ ଅନୁରୋଧସେ (ଅର୍ଥାତ୍ ବାଲତ୍ଵ,
ଵୃଦ୍ଧତ୍ଵ, ଶ୍ରାଂତତ୍ଵ ଅଥଵା ଗ୍ଲାନତ୍ଵକା ଅନୁସରଣ କରକେ) ଆହାରଵିହାରମେଂ ପ୍ରଵୃତ୍ତି କରେ ତୋ ମୃଦୁ
ଆଚରଣମେଂ ପ୍ରଵୃତ୍ତ ହୋନେସେ ଅଲ୍ପ ଲେପ ହୋତା ହୀ ହୈ, (-ଲେପକା ସର୍ଵଥା ଅଭାଵ ନହୀଂ ହୋତା), ଇସଲିଯେ
ଉତ୍ସର୍ଗ ଅଚ୍ଛା ହୈ
.
ଦେଶକାଲଜ୍ଞକୋ ଭୀ, ଯଦି ଵହ ବାଲଵୃଦ୍ଧଶ୍ରାଂତଗ୍ଲାନତ୍ଵକେ ଅନୁରୋଧସେ ଆହାରଵିହାରମେଂ
ପ୍ରଵୃତ୍ତି କରେ ତୋ ମୃଦୁ ଆଚରଣମେଂ ପ୍ରଵୃତ୍ତ ହୋନେସେ ଅଲ୍ପ ହୀ ଲେପ ହୋତା ହୈ . (-ଵିଶେଷ ଲେପ ନହୀଂ ହୋତା),
ଇସଲିଯେ ଅପଵାଦ ଅଚ୍ଛା ହୈ .
୧. କ୍ଷମତା = ଶକ୍ତି; ସହନଶକ୍ତି; ଧୀରଜ. ୨. ଦେଶକାଲଜ୍ଞ = ଦେଶକାଲକୋ ଜାନନେଵାଲା .