Page 148 of 513
PDF/HTML Page 181 of 546
single page version
ਪਚਯਃ
ਸੋ ਉਪਾਯਾਨ੍ਤਰ ਹੈ
ਭਿਨ੍ਨ ਵਸ੍ਤੁ ਨਹੀਂ ਹੈਂ) [ ਇਤਿ ਉਪਦੇਸ਼ਃ ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ (ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰਕਾ) ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ
ਪਰਮਸਮਾਧਿਕਾਲੇ ਰਾਗਾਦਿਵਿਕਲ੍ਪਰਹਿਤਮਾਨਸਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਣ ਚ ਤਮੇਵਾਤ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨਤ੍ਤਿ, ਤਥੈਵਾਨੁਮਾਨੇਨ ਵਾ
ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਯੋਨੋ ਆਤਮਾ ਛੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜਿਨ
Page 149 of 513
PDF/HTML Page 182 of 546
single page version
ਭੂਤੈਰਰ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਵਾ ਅਰ੍ਥਾ ਗੁਣਾਃ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ ਕ੍ਰਮਪਰਿਣਾਮੇਨੇਯ੍ਰਤਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯੈਃ ਕ੍ਰਮਪਰਿਣਾਮੇਨਾਰ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ
ਵਾ ਅਰ੍ਥਾਃ ਪਰ੍ਯਾਯਾਃ
ਭੇਦ ਨ ਦਂਖੇਂ ਤੋ ‘ਅਰ੍ਥ’ ਐਸੇ ਏਕ ਹੀ ਵਾਚਕ (-ਸ਼ਬ੍ਦ) ਸੇ ਯੇ ਤੀਨੋਂ ਪਹਿਚਾਨੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ]
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ
ਜ੍ਞਾਯਨ੍ਤੇ
Page 150 of 513
PDF/HTML Page 183 of 546
single page version
ਕੁਣ੍ਡਲਾਦਯਃ ਪਰ੍ਯਾਯਾਃ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੇਸ਼ੁ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭਾਵਾਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਵਾਤ੍ਮਾ
(-ਪੀਲਾਪਨ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਗੁਣੋਂਕਾ ਔਰ ਕੁਣ੍ਡਲ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕਾ) ਸੁਵਰ੍ਣ ਹੀ ਆਤ੍ਮਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ
ਉਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਮੇਂ ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਅਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵ ਹੋਨੇਸੇ ਉਨਕਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੀ ਆਤ੍ਮਾ ਹੈ
(ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੀ ਗੁਣ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕਾ ਆਤ੍ਮਾ -ਸ੍ਵਰੂਪ -ਸਰ੍ਵਸ੍ਵ -ਸਤ੍ਯ ਹੈ)
ਸਰ੍ਵਸ੍ਵ) ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੀ ਹੈ
ਹੈਂ) ਇਸਲਿਯੇ ਸੁਵਰ੍ਣ ‘ਅਰ੍ਥ’ ਹੈ, ਵੈਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ‘ਅਰ੍ਥ’; ਜੈਸੇ ਪੀਲਾਪਨ ਆਦਿ ਆਸ਼੍ਰਯਭੂਤ ਸੁਵਰ੍ਣਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ
ਹੈ ਅਥਵਾ ਆਸ਼੍ਰਯਭੂਤ ਸੁਵਰ੍ਣਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਿਯੇ ਜਾਤੇ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਸ਼੍ਰਯਭੂਤ ਸੁਵਰ੍ਣ ਪੀਲਾਪਨ ਆਦਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ
ਹੈ) ਇਸਲਿਯੇ ਪੀਲਾਪਨ ਆਦਿ ‘ਅਰ੍ਥ’ ਹੈਂ, ਵੈਸੇ ਗੁਣ ‘ਅਰ੍ਥ’ ਹੈਂ; ਜੈਸੇ ਕੁਣ੍ਡਲ ਆਦਿ ਸੁਵਰ੍ਣਕੋ ਕ੍ਰਮਪਰਿਣਾਮਸੇ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਅਥਵਾ ਸੁਵਰ੍ਣ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕ੍ਰਮਪਰਿਣਾਮਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸੁਵਰ੍ਣ ਕੁਣ੍ਡਲ ਆਦਿਕੋ
ਕ੍ਰਮਪਰਿਣਾਮਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੈ) ਇਸਲਿਯੇ ਕੁਣ੍ਡਲ ਆਦਿ ‘ਅਰ੍ਥ’ ਹੈਂ, ਵੈਸੇ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ‘ਅਰ੍ਥ’ ਹੈਂ
Page 151 of 513
PDF/HTML Page 184 of 546
single page version
ਅਲ੍ਪ ਕਾਲਮੇਂ [ਸਰ੍ਵਦੁਃਖਮੋਕ੍ਸ਼ਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ] ਸਰ੍ਵ ਦੁਃਖੋਂਸੇ ਮੁਕ੍ਤ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਦ੍ਰੁਢਤਾ ਪੂਰ੍ਵਕ ਉਸਕਾ ਪ੍ਰਹਾਰ ਕਰਤਾ ਹੈ ਵਹੀ ਹਾਥਮੇਂ ਤਲਵਾਰ ਲਿਯੇ ਹੁਏ ਮਨੁਸ਼੍ਯਕੀ ਭਾਁਤਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰ ਹੀ
ਸਮਸ੍ਤ ਦੁਃਖੋਂਸੇ ਪਰਿਮੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਅਨ੍ਯ (ਕੋਈ) ਵ੍ਯਾਪਾਰ (ਪ੍ਰਯਤ੍ਨ; ਕ੍ਰਿਯਾ) ਸਮਸ੍ਤ ਦੁਃਖੋਂਸੇ
ਤੇ ਜੀਵ ਪਾਮੇ ਅਲ੍ਪ ਕਾਲੇ ਸਰ੍ਵਦੁਃਖਵਿਮੋਕ੍ਸ਼ਨੇ. ੮੮
Page 152 of 513
PDF/HTML Page 185 of 546
single page version
ਇਸ ਅਨਾਦਿ ਸਂਸਾਰਮੇਂ ਮਹਾਭਾਗ੍ਯਸੇ ਜਿਨੇਸ਼੍ਵਰਦੇਵਕੇ ਉਪਦੇਸ਼ਰੂਪੀ ਤੀਕ੍ਸ਼੍ਣ ਤਲਵਾਰਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਭੀ ਜੋ
ਜੀਵ ਮੋਹ -ਰਾਗ -ਦ੍ਵੇਸ਼ਰੂਪੀ ਸ਼ਤ੍ਰੁਓਂ ਪਰ ਅਤਿਦ੍ਰੁਢਤਾ ਪੂਰ੍ਵਕ ਉਸਕਾ ਪ੍ਰਹਾਰ ਕਰਤਾ ਹੈ ਵਹੀ ਸਰ੍ਵ ਦੁਃਖੋਂਸੇ
ਮੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਅਨ੍ਯਥਾ ਨਹੀਂ) ਇਸੀਲਿਯੇ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ ਆਰਮ੍ਭਸੇ (-ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਪੂਰ੍ਵਕ) ਮੋਹਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਨੇਕੇ
ਲਿਯੇ ਮੈਂ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਤਾ ਹੂਁ
(-ਸਂਯੁਕ੍ਤ) [ਯਦਿ ਜਾਨਾਤਿ ] ਜਾਨਤਾ ਹੈ, [ਸਃ ] ਵਹ [ਮੋਹ ਕ੍ਸ਼ਯਂ ਕਰੋਤਿ ] ਮੋਹਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ
ਕਰਤਾ ਹੈ
ਪਾਤਯਤਿ ਸ ਏਵ ਪਾਰਮਾਰ੍ਥਿਕਾਨਾਕੁਲਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਸੁਖਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਾਨਾਂ ਦੁਃਖਾਨਾਂ ਕ੍ਸ਼ਯਂ ਕਰੋਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਥੀ ਸਂਬਦ੍ਧ ਜਾਣੇ, ਮੋਹਨੋ ਕ੍ਸ਼ਯ ਤੇ ਕਰੇ. ੮੯
Page 153 of 513
PDF/HTML Page 186 of 546
single page version
ਕ੍ਸ਼ਪਯਤਿ
ਕਰਤਾ ਹੈ
[ਇਚ੍ਛਤਿ ] ਚਾਹਤਾ ਹੋ ਤੋ [ਜਿਨਮਾਰ੍ਗਾਤ੍ ] ਜਿਨਮਾਰ੍ਗਸੇ [ਗੁਣੈਃ ] ਗੁਣੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ [ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਮੇਂ
[ ਆਤ੍ਮਾਨਂ ਪਰਂ ਚ ] ਸ੍ਵ ਔਰ ਪਰਕੋ [ਅਭਿਗਚ੍ਛਤੁ ] ਜਾਨੋ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜਿਨਾਗਮਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼
ਗੁਣੋਂਸੇ ਐਸਾ ਵਿਵੇਕ ਕਰੋ ਕਿ
ਜਿਨਮਾਰ੍ਗਥੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋ ਮਹੀਂ ਜਾਣੋ ਸ੍ਵ -ਪਰਨੇ ਗੁਣ ਵਡੇ. ੯੦
Page 154 of 513
PDF/HTML Page 187 of 546
single page version
ਲਬ੍ਧਵਰ੍ਣਾਃ
ਪਹਾਯ ਮਮਾਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇਨਾਤ੍ਮੀਯਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਸਕਲਤ੍ਰਿਕਾਲਕਲਿਤਧ੍ਰੌਵ੍ਯਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਜਾਨਾਮਿ
ਹੈਂ ਔਰ ਯਹ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈਂ’ ਐਸਾ ਵਿਵੇਕ ਕਰੋ), ਜੋਕਿ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈਂ :
ਹੈ ਉਸਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ
Page 155 of 513
PDF/HTML Page 188 of 546
single page version
ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਾਕਾਸ਼ਂ ਧਰ੍ਮਮਧਰ੍ਮਂ ਕਾਲਂ ਪੁਦ੍ਗਲਮਾਤ੍ਮਾਨ੍ਤਰਂ ਚ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੋਮਿ
ਦੀਪਪ੍ਰਕਾਸ਼ੇਸ਼੍ਵਿਵ ਸਂਭੂਯਾਵਸ੍ਥਿਤੇਸ਼੍ਵਪਿ ਮਚ੍ਚੈਤਨ੍ਯਂ ਸ੍ਵਰੂਪਾਦਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤਮੇਵ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁਥਗਵਗਮਯਤਿ
ਤਤਃ ਕਾਰਣਾਦੇਕਾਪਵਰਕ ਪ੍ਰਬੋਧਿਤਾਨੇਕਪ੍ਰਦੀਪਪ੍ਰਕਾਸ਼ੇਸ਼੍ਵਿਵ ਸਂਭੂਯਾਵਸ੍ਥਿਤੇਸ਼੍ਵਪਿ ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ਮਮ ਸਹਜਸ਼ੁਦ੍ਧ-
ਚਿਦਾਨਨ੍ਦੈਕਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਯ ਕੇਨਾਪਿ ਸਹ ਮੋਹੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ
ਧ੍ਰੁਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਜਾਨਾ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਅਵਗਾਹਹੇਤੁਤ੍ਵ, ਗਤਿਹੇਤੁਤ੍ਵ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਲਕ੍ਸ਼ਣੋਂਸੇ
ਨਹੀਂ ਹੂਁ, ਅਧਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੂਁ, ਕਾਲ ਨਹੀਂ ਹੂਁ, ਪੁਦ੍ਗਲ ਨਹੀਂ ਹੂਁ, ਔਰ ਆਤ੍ਮਾਨ੍ਤਰ ਨਹੀਂ ਹੂਁ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ
ਸਕਤਾ ਹੈ
(ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਨਮੇਂਸੇ ਏਕ ਦੀਪਕ ਬੁਝ ਜਾਨੇ ਪਰ ਉਸੀ ਦੀਪਕਕਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਅਨ੍ਯ ਦੀਪਕੋਂਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼
ਨਸ਼੍ਟ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ) ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵਾਦਿਕ ਅਨੇਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਏਕ ਹੀ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮੇਂ ਰਹਤੇ ਹੈਂ ਫਿ ਰ ਭੀ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਸੇ ਦੇਖਨੇ ਪਰ
ਵੇ ਸਬ ਭਿਨ੍ਨ -ਭਿਨ੍ਨ ਹੀ ਹੈਂ, ਏਕਮੇਕ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
Page 156 of 513
PDF/HTML Page 189 of 546
single page version
ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਸ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸਕੇ ਧਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ
(ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੁਨਿਤ੍ਵਸੇ) ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਦਮਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਵਹ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸ਼੍ਰਮਣ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ, ਜੈਸੇ ਜਿਸੇ
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਨਹਿ, ਤੇ ਸ਼੍ਰਮਣ ਨਾ; ਤੇਮਾਂਥੀ ਧਰ੍ਮੋਦ੍ਭਵ ਨਹੀਂ. ੯੧
Page 157 of 513
PDF/HTML Page 190 of 546
single page version
ਤਕ੍ਕਾਲਂ ਤਮ੍ਮਯਂ ਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਪਰਿਣਦੋ ਆਦਾ ਧਮ੍ਮੋ ਮੁਣੇਯਵ੍ਵੋ’ ਇਤਿ ਯਦਾਤ੍ਮਨੋ
ਚਾਰਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਤ੍ਵਂ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਿਤਮ੍
ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਮੁਨਿ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਜੈਸੇ ਜਿਸੇ ਰੇਤੀ ਔਰ ਸ੍ਵਰ੍ਣਕਣਕਾ ਵਿਵੇਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸੇ
ਧੂਲਕੋ ਧੋਨੇਵਾਲੇਕੋ, ਚਾਹੇ ਜਿਤਨਾ ਪਰਿਸ਼੍ਰਮ ਕਰਨੇ ਪਰ ਭੀ, ਸ੍ਵਰ੍ਣਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ
ਜਿਸੇ ਸ੍ਵ ਔਰ ਪਰਕਾ ਵਿਵੇਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸੇ ਉਸ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੁਨਿਕੋ, ਚਾਹੇ ਜਿਤਨੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੁਨਿਤ੍ਵਕੀ
ਕ੍ਰਿਯਾਓਂਕਾ ਕਸ਼੍ਟ ਉਠਾਨੇ ਪਰ ਭੀ, ਧਰ੍ਮਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ
Page 158 of 513
PDF/HTML Page 191 of 546
single page version
ਪਾਵਦਿ ਣਿਵ੍ਵਾਣਸੁਹਂ’ ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਵਾਣਸੁਖਸਾਧਨਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗੋਧਿਕਰ੍ਤੁਮਾਰਬ੍ਧਃ, ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗੌ ਚ
ਵਿਰੋਧਿਨੌ ਨਿਰ੍ਧ੍ਵਸ੍ਤੌ, ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਸ੍ਵਰੂਪਂ ਚੋਪਵਰ੍ਣਿਤਂ, ਤਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਜੌ ਚਾਤ੍ਮਨੋ ਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦੌ ਸਹਜੌ
ਸਮੁਦ੍ਯੋਤਯਤਾ ਸਂਵੇਦਨਸ੍ਵਰੂਪਂ ਸੁਖਸ੍ਵਰੂਪਂ ਚ ਪ੍ਰਪਂਚਿਤਮ੍, ਤਦਧੁਨਾ ਕਥਂ ਕਥਮਪਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋ-
ਪਯੋਗਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਪ੍ਰਸਾਧ੍ਯ ਪਰਮਨਿਸ੍ਪ੍ਰੁਹਾਮਾਤ੍ਮਤ੍ਰੁਪ੍ਤਾਂ ਪਾਰਮੇਸ਼੍ਵਰੀਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਭ੍ਯੁਪਗਤਃ ਕ੍ਰੁਤਕ੍ਰੁਤ੍ਯਤਾਮਵਾਪ੍ਯ
ਨਿਤਾਨ੍ਤਮਨਾਕੁਲੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਲੀਨਭੇਦਵਾਸਨੋਨ੍ਮੇਸ਼ਃ ਸ੍ਵਯਂ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਦ੍ਧਰ੍ਮ ਏਵਾਸ੍ਮੀਤ੍ਯਵਤਿਸ਼੍ਠਤੇ
ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਰ੍ਵਿਧ੍ਵਂਸਿਤਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹੋ ਯਃ
ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਕਾ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਰਮ੍ਭ ਕਿਯਾ, ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭ ਉਪਯੋਗਕੋ ਨਸ਼੍ਟ ਕਿਯਾ (-ਹੇਯ
ਬਤਾਯਾ), ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਵਰ੍ਣਨ ਕਿਯਾ, ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਕੇ ਪ੍ਰਸਾਦਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਐਸੇ
ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਸਹਜ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਆਨਨ੍ਦਕੋ ਸਮਝਾਤੇ ਹੁਏ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਔਰ ਸੁਖਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ
ਵਿਸ੍ਤਾਰ ਕਿਯਾ, ਉਸੇ (-ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਧਰ੍ਮਤ੍ਵਕੋ) ਅਬ ਕਿਸੀ ਭੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਕੇ ਪ੍ਰਸਾਦਸੇ
ਹੈਂ, (-ਐਸੇ ਭਾਵਮੇਂ ਨਿਸ਼੍ਚਲ ਸ੍ਥਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ) :
Page 159 of 513
PDF/HTML Page 192 of 546
single page version
ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ
ਆਰੂਢ ਹੈ, [ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਸ਼੍ਰਮਣਃ ] ਉਸ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਸ਼੍ਰਮਣਕੋ [ਧਰ੍ਮਃ ਇਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਿਤਃ ] (ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮੇਂ) ‘ਧਰ੍ਮ’
ਕਹਾ ਹੈਂ
ਵੀਤਰਾਗ
Page 160 of 513
PDF/HTML Page 193 of 546
single page version
ਨਿਤ੍ਯਾਨਨ੍ਦਪ੍ਰਸਰਸਰਸੇ ਜ੍ਞਾਨਤਤ੍ਤ੍ਵੇ ਨਿਲੀਯ
ਸ੍ਫੂ ਰ੍ਜਜ੍ਜ੍ਯੋਤਿਃਸਹਜਵਿਲਸਦ੍ਰਤ੍ਨਦੀਪਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼੍ਮੀਮ੍
ਧਮ੍ਮਮਾਦਿਯਦਿ ‘ਤਵਸਿਦ੍ਧੇ ਣਯਸਿਦ੍ਧੇ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਵਨ੍ਦਨਾ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਨਮੋਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਨਮਸ੍ਕਾਰੋ ਭਣ੍ਯਤੇ,
“
“
“
“
ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਧਰ੍ਮ ਹੁਆ ਹੈ
ਪ੍ਰਸਾਰਸੇ ਰਸਯੁਕ੍ਤ) ਐਸੇ ਜ੍ਞਾਨਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ ਲੀਨ ਹੋਕਰ, ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਅਵਿਚਲਤਾਕੇ ਕਾਰਣ, ਦੈਦੀਪ੍ਯਮਾਨ
ਜ੍ਯੋਤਿਮਯ ਔਰ ਸਹਜਰੂਪਸੇ ਵਿਲਸਿਤ (-ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ) ਰਤ੍ਨਦੀਪਕਕੀ ਨਿਸ਼੍ਕਂਪ-
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਯ ਸ਼ੋਭਾਕੋ ਪਾਤਾ ਹੈ
Page 161 of 513
PDF/HTML Page 194 of 546
single page version
ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭੂਤਿਰ੍ਨ ਭਵਤਿ ਯਥਾ ਜਾਤੁ ਮੋਹਾਂਕੁ ਰਸ੍ਯ
ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਭਵੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਸਂਪੂਰ੍ਣਮਨੋਰਥਾ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ
ਪਞ੍ਚਵਿਂਸ਼ਤਿਗਾਥਾਭਿਰ੍ਜ੍ਞਾਨਕਣ੍ਡਿਕਾਚਤੁਸ਼੍ਟਯਾਭਿਧਾਨੋ ਦ੍ਵਿਤੀਯੋਧਿਕਾਰਃ, ਤਤਸ਼੍ਚ ‘ਸਤ੍ਤਾਸਂਬਦ੍ਧੇਦੇ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ
ਸਮ੍ਯਕਤ੍ਵਕਥਨਰੂਪੇਣ ਪ੍ਰਥਮਾ ਗਾਥਾ, ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਧਾਰਪੁਰੁਸ਼ਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਃ ਸਂਭਵਤੀਤਿ ‘ਜੋ ਣਿਹਦਮੋਦਿਟ੍ਠੀ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ
ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ ਚੇਤਿ ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰਗਾਥਾਦ੍ਵਯਮ੍, ਤਸ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਯਧਰ੍ਮਸਂਜ੍ਞਤਪੋਧਨਸ੍ਯ ਯੋਸੌ ਭਕ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ ਤਤ੍ਫਲਕਥਨੇਨ
‘ਜੋ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਾ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਗਾਥਾਦ੍ਵਯਮ੍
ਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਹੋ
Page 162 of 513
PDF/HTML Page 195 of 546
single page version
ਗਾਥਾਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਸਾਮਾਨ੍ਯਜ੍ਞੇਯਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ‘ਦਵ੍ਵਂ ਜੀਵਮਜੀਵਂ’ ਇਤ੍ਯਾਦ੍ਯੇਕੋਨਵਿਂਸ਼ਤਿਗਾਥਾਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਜ੍ਞੇਯਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਂ, ਅਥਾਨਨ੍ਤਰਂ ‘ਸਪਦੇਸੇਹਿਂ ਸਮਗ੍ਗੋ ਲੋਗੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਗਾਥਾਸ਼੍ਟਕਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਸਾਮਾਨ੍ਯਭੇਦਭਾਵਨਾ,
[ਪਰ੍ਯਾਯਾਃ ] ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੋਤੀ ਹੈਂ
ਵਲ਼ੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਗੁਣਥੀ ਪਰ੍ਯਯੋ; ਪਰ੍ਯਾਯਮੂਢ ਪਰਸਮਯ ਛੇ. ੯੩
Page 163 of 513
PDF/HTML Page 196 of 546
single page version
ਸਮੁਦਾਯਪਾਤਨਿਕਾ
ਸੂਚਨਗਾਥਾ ਚੇਤਿ ਪੀਠਿਕਾਭਿਧਾਨੇ ਪ੍ਰਥਮਸ੍ਥਲੇ ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰਗਾਥਾਚਤੁਸ਼੍ਟਯਮ੍
ਗਾਥਾਤ੍ਰਯਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮੁਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣਕਥਨਮੁਖ੍ਯਤਾ, ਤਤਸ਼੍ਚ ‘ਪਾਡੁਬ੍ਭਵਦਿ ਯ ਅਣ੍ਣੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਗਾਥਾਦ੍ਵਯੇਨ
ਗੁਣਾਤ੍ਮਕ ਭੀ ਹੈਂ
ਜ੍ਞਾਨ, ਦਰ੍ਸ਼ਨ, ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਵਿਸ੍ਤਾਰਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਗੁਣ ਹੈਂ
Page 164 of 513
PDF/HTML Page 197 of 546
single page version
ਰੂਪਾਦੀਨਾਂ ਜ੍ਞਾਨਾਦੀਨਾਂ ਵਾ ਸ੍ਵਪਰਪ੍ਰਤ੍ਯਯਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰਾਵਸ੍ਥਾਵਤੀਰ੍ਣਤਾਰਤਮ੍ਯੋਪਦਰ੍ਸ਼ਿਤਸ੍ਵਭਾਵ-
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਨੇਕਤ੍ਵਾਪਤ੍ਤਿਃ
ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਪਦਾਰ੍ਥੋਵਸ੍ਥਾਯਿਨਾ ਵਿਸ੍ਤਾਰਸਾਮਾਨ੍ਯਸਮੁਦਾਯੇਨਾਭਿਧਾਵਤਾਯਤਸਾਮਾਨ੍ਯਸਮੁਦਾਯੇਨ ਚ
ਪ੍ਰਥਮਗਾਥਾ, ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ ਸਹ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਯੋਰਭੇਦਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ‘ਣਤ੍ਥਿ ਗੁਣੋ ਤ੍ਤਿ ਵ ਕੋਈ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ ਚੇਤਿ
ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰਗਾਥਾਦ੍ਵਯਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕਨਯੇਨ ਸਦੁਤ੍ਪਾਦੋ ਭਵਤਿ, ਪਰ੍ਯਾਯਾਰ੍ਥਿਕਨਯੇਨਾਸਦਿਤ੍ਯਾਦਿ-
ਕਥਨਰੂਪੇਣ ‘ਏਵਂਵਿਹਂ’ ਇਤਿਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤਿ ਗਾਥਾਚਤੁਸ਼੍ਟਯਂ, ਤਤਸ਼੍ਚ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਤ੍ਤਿ ਯ’ ਇਤ੍ਯਾਦ੍ਯੇਕਸੂਤ੍ਰੇਣ
ਨਯਸਪ੍ਤਭਙ੍ਗੀਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮਿਤਿ ਸਮੁਦਾਯੇਨ ਚਤੁਰ੍ਵਿਂਸ਼ਤਿਗਾਥਾਭਿਰਸ਼੍ਟਭਿਃ ਸ੍ਥਲੈਰ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਿਰ੍ਣਯਂ ਕਰੋਤਿ
ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਕੇ
ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ ਪਦਾਰ੍ਥ ‘ਦ੍ਰਵ੍ਯ’ ਨਾਮਕ ਅਵਸ੍ਥਾਯੀ ਵਿਸ੍ਤਾਰਸਾਮਾਨ੍ਯਸਮੁਦਾਯਸੇ ਔਰ ਦੌੜਤੇ ਹੁਯੇ
ਆਯਤਸਾਮਾਨ੍ਯਸਮੁਦਾਯਸੇ ਰਚਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਯ ਹੀ ਹੈ
Page 165 of 513
PDF/HTML Page 198 of 546
single page version
ਗੁਣਾਤ੍ਮਕ ਏਵ, ਤਥੈਵ ਚ ਪਦਾਰ੍ਥੇਸ਼੍ਵਵਸ੍ਥਾਯੀ ਵਿਸ੍ਤਾਰਸਾਮਾਨ੍ਯਸਮੁਦਾਯੋਭਿਧਾਵਨ੍ਨਾਯਤ-
ਸਾਮਾਨ੍ਯਸਮੁਦਾਯੋ ਵਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਾਮਾ ਗੁਣੈਰਭਿਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤ੍ਯਮਾਨੋ ਗੁਣੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰੁਥਗਨੁਪਲਮ੍ਭਾਦ੍ ਗੁਣਾਤ੍ਮਕ ਏਵ
ਚਾਨੇਕਪੁਦ੍ਗਲਾਤ੍ਮਕੋ ਦ੍ਵਯਣੁਕਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਣੁਕ ਇਤਿ ਸਮਾਨਜਾਤੀਯੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਃ
ਚਾਨੇਕਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਤ੍ਮਕੋ ਦੇਵੋ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਇਤ੍ਯਸਮਾਨਜਾਤੀਯੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਃ
ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਰ੍ਗੁਣਾਤ੍ਮਕਃ ਸ੍ਵਭਾਵਪਰ੍ਯਾਯਃ, ਤਥੈਵ ਚ ਸਮਸ੍ਤੇਸ਼੍ਵਪਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਾਤ੍ਮੀਯਾਤ੍ਮੀਯਾਗੁਰੁ-
ਨਿਤ੍ਯਮਪਿ ਤਦ੍ਗਤਮਨਾ ਭੂਤ੍ਵਾ
ਸੂਤੀ) ਤੋ ਅਸਮਾਨਜਾਤੀਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯ ਕਹਲਾਤਾ ਹੈ
ਯਾ ਦੌੜਤਾ ਹੁਆ ਆਯਤਸਾਮਾਨ੍ਯਸਮੁਦਾਯ
ਅਨੇਕ ਰੇਸ਼ਮੀ ਔਰ ਸੂਤੀ ਪਟੋਂਕੇ ਬਨੇ ਹੁਏ ਦ੍ਵਿਪਟਿਕ, ਤ੍ਰਿਪਟਿਕ ਐਸੀ ਅਸਮਾਨਜਾਤੀਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯ
ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਅਨੇਕ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਤ੍ਮਕ ਦੇਵ, ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਐਸੀ ਅਸਮਾਨਜਾਤੀਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈ
ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਨੇਕਤ੍ਵਕੀ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿ ਗੁਣਾਤ੍ਮਕ ਸ੍ਵਭਾਵਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮਸ੍ਤ
ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਮੇਂ ਅਪਨੇ -ਅਪਨੇ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮ ਅਗੁਰੁਲਘੁਗੁਣ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰਤਿਸਮਯ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਨੇਵਾਲੀ ਸ਼ਟ੍ਸ੍ਥਾਨਪਤਿਤ
ਹਾਨਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਰੂਪ ਅਨੇਕਤ੍ਵਕੀ ਅਨੁਭੂਤਿ ਵਹ ਗੁਣਾਤ੍ਮਕ ਸ੍ਵਭਾਵਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈ; ਔਰ ਜੈਸੇ ਪਟਮੇਂ,
Page 166 of 513
PDF/HTML Page 199 of 546
single page version
ਸ੍ਵਭਾਵਪਰ੍ਯਾਯਃ
ਰੂਪਾਦੀਨਾਂ ਜ੍ਞਾਨਾਦੀਨਾਂ ਵਾ ਸ੍ਵਪਰਪ੍ਰਤ੍ਯਯਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰਾਵਸ੍ਥਾਵਤੀਰ੍ਣਤਾਰਤਮ੍ਯੋਪਦਰ੍ਸ਼ਿਤਸ੍ਵਭਾਵ-
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਨੇਕਤ੍ਵਾਪਤ੍ਤਿਃ ਗੁਣਾਤ੍ਮਕੋ ਵਿਭਾਵਪਰ੍ਯਾਯਃ
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਤਤ੍ ਪਰਮਾਰ੍ਥਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਾਧਿਗਮਮ੍
ਸਿਦ੍ਧਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਂ, ਤਥੈਵ ਸ੍ਵਕੀਯਸ੍ਵਕੀਯਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸਾਮਾਨ੍ਯਗੁਣੇਭ੍ਯਃ ਸਕਾਸ਼ਾਦਭਿਨ੍ਨਤ੍ਵਾਤ੍ ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ
ਗੁਣਾਤ੍ਮਕਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ
ਆਨੇਵਾਲੇ ਸ੍ਵਭਾਵਵਿਸ਼ੇਸ਼ਰੂਪ ਅਨੇਕਤ੍ਵਕੀ ਆਪਤ੍ਤਿ ਵਹ ਗੁਣਾਤ੍ਮਕ ਵਿਭਾਵਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ
ਸਮਸ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਮੇਂ, ਰੂਪਾਦਿਕਕੇ ਯਾ ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਕੇ ਸ੍ਵ -ਪਰਕੇ ਕਾਰਣ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ
ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਤਾਰਤਮ੍ਯਕੇ ਕਾਰਣ ਦੇਖਨੇਮੇਂ ਆਨੇਵਾਲੇ ਸ੍ਵਭਾਵਵਿਸ਼ੇਸ਼ਰੂਪ ਅਨੇਕਤ੍ਵਕੀ ਆਪਤ੍ਤਿ ਵਹ
ਗੁਣਾਤ੍ਮਕ ਵਿਭਾਵਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈ
Page 167 of 513
PDF/HTML Page 200 of 546
single page version
ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਸ਼੍ਚ, ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ਸ੍ਵਭਾਵਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾਃ ਸ੍ਵਜਾਤੀਯਵਿਜਾਤੀਯਵਿਭਾਵਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾਸ਼੍ਚ, ਤਥੈਵ
ਸ੍ਵਭਾਵਵਿਭਾਵਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਸ਼੍ਚ ‘ਜੇਸਿਂ ਅਤ੍ਥਿ ਸਹਾਓ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਗਾਥਾਯਾਂ, ਤਥੈਵ ‘ਭਾਵਾ ਜੀਵਾਦੀਯਾ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ-
ਗਾਥਾਯਾਂ ਚ
ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਹੈਂ [ਤੇ ] ਵੇ [ਸ੍ਵਕਸਮਯਾਃ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਾਃ ] ਸ੍ਵਸਮਯ ਜਾਨਨੇ
ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵੇ ਸ੍ਥਿਤ ਜੇ ਤੇ ‘ਸ੍ਵਕਸਮਯ’ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯ ਛੇ