Page 128 of 513
PDF/HTML Page 161 of 546
single page version

ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਭਿਰ੍ਦੁਃਖਬੀਜਤਯਾਤ੍ਯਨ੍ਤਦੁਃਖਿਤਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਮ੍ਰੁਗਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਭ੍ਯ ਇਵਾਮ੍ਭਾਂਸਿ ਵਿਸ਼ਯੇਭ੍ਯਃ ਸੌਖ੍ਯਾਨ੍ਯ- ਭਿਲਸ਼ਨ੍ਤਿ . ਤਦ੍ਦੁਃਖਸਂਤਾਪਵੇਗਮਸਹਮਾਨਾ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤਿ ਚ ਵਿਸ਼ਯਾਨ੍, ਜਲਾਯੁਕਾ ਇਵ, ਤਾਵਦ੍ਯਾਵਤ੍ ਕ੍ਸ਼ਯਂ ਯਾਨ੍ਤਿ . ਯਥਾ ਹਿ ਜਲਾਯੁਕਾਸ੍ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਬੀਜੇਨ ਵਿਜਯਮਾਨੇਨ ਦੁਃਖਾਂਕੁ ਰੇਣ ਕ੍ਰਮਤਃ ਸਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯਮਾਣਾ ਦੁਸ਼੍ਟਕੀਲਾਲਮਭਿਲਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਤਦੇਵਾਨੁਭਵਨ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪ੍ਰਲਯਾਤ੍ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ, ਏਵਮਮੀ ਅਪਿ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ਾਲਿਨਃ ਪਾਪਸ਼ਾਲਿਨ ਇਵ ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਬੀਜੇਨ ਵਿਜਯਮਾਨੇਨ ਦੁਃਖਾਂਕੁ ਰੇਣ ਕ੍ਰਮਤਃ ਸਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯਮਾਣਾ ਵਿਸ਼ਯਾਨ- ਭਿਲਸ਼ਨ੍ਤਸ੍ਤਾਨੇਵਾਨੁਭਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚਾਪ੍ਰਲਯਾਤ੍ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ . ਅਤਃ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਸੁਖਾਭਾਸਸ੍ਯ ਦੁਃਖਸ੍ਯੈਵ ਸਾਧਨਾਨਿ ਸ੍ਯੁਃ ..੭੫.. ਸੁਖਾਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਾਨਿ ਵਿਸ਼ਯਸੁਖਾਨਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ . ਨ ਕੇਵਲਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੇਵਲਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਣੁਭਵਂਤਿ ਯ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤਿ ਚ . ਕਿਂਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮ੍ . ਆਮਰਣਂ ਮਰਣਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮ੍ . ਕਥਂਭੂਤਾਃ . ਦੁਕ੍ਖਸਂਤਤ੍ਤਾ ਦੁਃਖਸਂਤਪ੍ਤਾ ਇਤਿ . ਅਯਮਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ — ਯਥਾ ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣੋਦ੍ਰੇਕੇਣ ਹੋਨੇਸੇ ਪੁਣ੍ਯਜਨਿਤ ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਓਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਭੀ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਦੁਃਖੀ ਹੋਤੇ ਹੁਏ ੧ਮ੍ਰੁਗਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਮੇਂਸੇ ਜਲਕੀ ਭਾਁਤਿ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂਸੇ ਸੁਖ ਚਾਹਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਉਸ ੨ਦੁਃਖਸਂਤਾਪਕੇ ਵੇਗਕੋ ਸਹਨ ਨ ਕਰ ਸਕਨੇਸੇ ਵਿਸ਼ਯੋਂਕੋ ਤਬ -ਤਕ ਭੋਗਤੇ ਹੈਂ, ਜਬ ਤਕ ਕਿ ਵਿਨਾਸ਼ਕੋ [-ਮਰਣਕੋ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ . ਜੈਸੇ ਜੋਂਕ (ਗੋਂਚ) ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾ ਜਿਸਕਾ ਬੀਜ ਹੈ ਐਸੇ ਵਿਜਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੀ ਹੁਈ ਦੁਃਖਾਂਕੁਰਸੇ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਆਕ੍ਰਾਨ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਦੂਸ਼ਿਤ ਰਕ੍ਤ ਕੋ ਚਾਹਤੀ ਹੈ ਔਰ ਉਸੀਕੋ ਭੋਗਤੀ ਹੁਈ ਮਰਣਪਰ੍ਯਨ੍ਤ ਕ੍ਲੇਸ਼ਕੋ ਪਾਤੀ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਯਹ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ਾਲੀ ਜੀਵ ਭੀ, ਪਾਪਸ਼ਾਲੀ ਜੀਵੋਂਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾ ਜਿਸਕਾ ਬੀਜ ਹੈ ਐਸੇ ਵਿਜਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਦੁਃਖਾਂਕੁਰੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਆਕ੍ਰਾਂਤ ਹੋਨੇਸੇ, ਵਿਸ਼ਯੋਂਕੋ ਚਾਹਤੇ ਹੁਏ ਔਰ ਉਨ੍ਹੀਂਕੋ ਭੋਗਤੇ ਹੁਏ ਵਿਨਾਸ਼ਪਰ੍ਯਂਤ (-ਮਰਣਪਰ੍ਯਨ੍ਤ) ਕ੍ਲੇਸ਼ ਪਾਤੇ ਹੈਂ . ਇਸਸੇ ਪੁਣ੍ਯ ਸੁਖਾਭਾਸ ਐਸੇ ਦੁਃਖਕਾ ਹੀ ਸਾਧਨ ਹੈ .

ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਸਮਸ੍ਤਵਿਕਲ੍ਪਜਾਲ ਰਹਿਤ ਪਰਮਸਮਾਧਿਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਰੂਪ ਸਰ੍ਵ ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਮੇਂ ਪਰਮਆਹ੍ਲਾਦਭੂਤ ਸ੍ਵਰੂਪਤ੍ਰੁਪ੍ਤਿ ਨਹੀਂ ਵਰ੍ਤਤੀ ਐਸੇ ਸਮਸ੍ਤ ਸਂਸਾਰੀ ਜੀਵੋਂਕੇ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਵਿਸ਼ਯਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾ ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਯਾ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਰੂਪਸੇ ਅਵਸ਼੍ਯ ਵਰ੍ਤਤੀ ਹੈ . ਵੇ ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਰੂਪੀ ਬੀਜ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਅਂਕੁਰਰੂਪ ਹੋਕਰ ਦੁਃਖਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਰੂਪਸੇ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਕਰ, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਦੁਃਖਦਾਹਕਾ ਵੇਗ ਅਸਹ੍ਯ ਹੋਨੇ ਪਰ, ਵੇ ਜੀਵ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ . ਇਸਲਿਯੇ ਜਿਨਕੀ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਦੇਖੀ ਜਾਤੀ ਹੈ ਐਸੇ ਦੇਵੋਂ ਤਕਕੇ ਸਮਸ੍ਤ ਸਂਸਾਰੀ ਜੀਵ ਦੁਃਖੀ ਹੀ ਹੈਂ .

ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਦੁਃਖਭਾਵ ਹੀ ਪੁਣ੍ਯੋਂਕਾ — ਪੁਣ੍ਯਜਨਿਤ ਸਾਮਗ੍ਰੀਕਾ — ਆਲਮ੍ਬਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਪੁਣ੍ਯ ਸੁਖਾਭਾਸ ਐਸੇ ਦੁਃਖਕਾ ਹੀ ਅਵਲਮ੍ਬਨ – ਸਾਧਨ ਹੈ ..੭੫..

੧. ਜੈਸੇ ਮ੍ਰੁਗਜਲਮੇਂਸੇ ਜਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਤਾ ਵੈਸੇ ਹੀ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂਸੇ ਸੁਖ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ .

੨. ਦੁਃਖਸਂਤਾਪ = ਦੁਃਖਦਾਹ; ਦੁਃਖਕੀ ਜਲਨ – ਪੀੜਾ .

Page 129 of 513
PDF/HTML Page 162 of 546
single page version

ਸਪਰਤ੍ਵਾਤ੍ ਬਾਧਾਸਹਿਤਤ੍ਵਾਤ੍ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਵਾਤ੍ ਬਨ੍ਧਕਾਰਣਤ੍ਵਾਤ੍ ਵਿਸ਼ਮਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਪੁਣ੍ਯ- ਜਨ੍ਯਮਪੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖਂ ਦੁਃਖਮੇਵ ਸ੍ਯਾਤ੍ . ਸਪਰਂ ਹਿ ਸਤ੍ ਪਰਪ੍ਰਤ੍ਯਯਤ੍ਵਾਤ੍ ਪਰਾਧੀਨਤਯਾ, ਬਾਧਾਸਹਿਤਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤਾਃ ਜਲੌਕਸਃ ਕੀਲਾਲਮਭਿਲਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਤਦੇਵਾਨੁਭਵਨ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਚਾਮਰਣਂ ਦੁਃਖਿਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮ- ਸਂਵਿਤ੍ਤਿਪਰਾਙ੍ਮੁਖਾ ਜੀਵਾ ਅਪਿ ਮ੍ਰੁਗਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਭ੍ਯੋਮ੍ਭਾਂਸੀਵ ਵਿਸ਼ਯਾਨਭਿਲਸ਼ਨ੍ਤਸ੍ਤਥੈਵਾਨੁਭਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚਾਮਰਣਂ ਦੁਃਖਿਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਤਤ ਏਤਦਾਯਾਤਂ ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਤਙ੍ਕੋਤ੍ਪਾਦਕਤ੍ਵੇਨ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਵਸ੍ਤੁਤੋ ਦੁਃਖਕਾਰਣਾਨਿ ਇਤਿ ..੭੫.. ਅਥ ਪੁਨਰਪਿ ਪੁਣ੍ਯੋਤ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖਸ੍ਯ ਬਹੁਧਾ ਦੁਃਖਤ੍ਵਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਤਿ — ਸਪਰਂ ਸਹ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਾਪੇਕ੍ਸ਼ਯਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਸਪਰਂ ਭਵਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖਂ, ਪਾਰਮਾਰ੍ਥਿਕਸੁਖਂ ਤੁ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵਾਦਾਤ੍ਮਾਧੀਨਂ ਭਵਤਿ . ਬਾਧਾਸਹਿਦਂ ਤੀਵ੍ਰਕ੍ਸ਼ੁਧਾ- ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਦ੍ਯਨੇਕਬਾਧਾਸਹਿਤਤ੍ਵਾਦ੍ਬਾਧਾਸਹਿਤਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖਂ, ਨਿਜਾਤ੍ਮਸੁਖਂ ਤੁ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਸਮਸ੍ਤਬਾਧਾਰਹਿਤਤ੍ਵਾਦ- ਵ੍ਯਾਬਾਧਮ੍ . ਵਿਚ੍ਛਿਣ੍ਣਂ ਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ਭੂਤਾਸਾਤੋਦਯੇਨ ਸਹਿਤਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਸਾਨ੍ਤਰਿਤਂ ਭਵਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖਂ, ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖਂ ਤੁ ਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ਭੂਤਾਸਾਤੋਦਯਾਭਾਵਾਨ੍ਨਿਰਨ੍ਤਰਮ੍ . ਬਂਧਕਾਰਣਂ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਸ਼੍ਰੁਤਾਨੁਭੂਤਭੋਗਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਾ-

ਅਬ, ਪੁਨਃ ਪੁਣ੍ਯਜਨ੍ਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖਕੋ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਦੁਃਖਰੂਪ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਤ੍ ] ਜੋ [ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ ਲਬ੍ਧਂ ] ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ [ਤਤ੍ ਸੌਖ੍ਯਂ ] ਵਹ ਸੁਖ [ਸਪਰਂ ] ਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਯੁਕ੍ਤ, [ਬਾਧਾਸਹਿਤਂ ] ਬਾਧਾਸਹਿਤ [ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ] ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨ [ਬਂਧਕਾਰਣਂ ] ਬਂਧਕਾ ਕਾਰਣ [ਵਿਸ਼ਮਂ ] ਔਰ ਵਿਸ਼ਮ ਹੈ; [ਤਥਾ ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ [ਦੁਃਖਮ੍ ਏਵ ] ਵਹ ਦੁਃਖ ਹੀ ਹੈ ..੭੬..

ਟੀਕਾ : — ਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਯੁਕ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ, ਬਾਧਾ ਸਹਿਤ ਹੋਨੇਸੇ, ਵਿਚ੍ਛਨ੍ਨ ਹੋਨੇਸੇ, ਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ ਹੋਨੇਸੇ, ਔਰ ਵਿਸ਼ਮ ਹੋਨੇਸੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖ — ਪੁਣ੍ਯਜਨ੍ਯ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ — ਦੁਃਖ ਹੀ ਹੈ .

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖ (੧) ‘ਪਰਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਾਲਾ’ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਪਰਾਸ਼੍ਰਯਤਾਕੇ ਕਾਰਣ ਪਰਾਧੀਨ ਹੈ,

Page 130 of 513
PDF/HTML Page 163 of 546
single page version

ਹਿ ਸਦਸ਼ਨਾਯੋਦਨ੍ਯਾਵ੍ਰੁਸ਼ਸ੍ਯਾਦਿਭਿਸ੍ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਵ੍ਯਕ੍ਤਿਭਿਰੁਪੇਤਤ੍ਵਾਤ੍ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਾਕੁਲਤਯਾ, ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਹਿ ਸਦਸਦ੍ਵੇਦ੍ਯੋਦਯਪ੍ਰਚ੍ਯਾਵਿਤਸਦ੍ਵੇਦ੍ਯੋਦਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਤਯਾਨੁਭਵਤ੍ਵਾਦੁਦ੍ਭੂਤਵਿਪਕ੍ਸ਼ਤਯਾ, ਬਨ੍ਧਕਾਰਣਂ ਹਿ ਸਦ੍ਵਿਸ਼ਯੋ- ਪਭੋਗਮਾਰ੍ਗਾਨੁਲਗ੍ਨਰਾਗਾਦਿਦੋਸ਼ਸੇਨਾਨੁਸਾਰਸਂਗਚ੍ਛਮਾਨਘਨਕਰ੍ਮਪਾਂਸੁਪਟਲਤ੍ਵਾਦੁਦਰ੍ਕਦੁਃਸਹਤਯਾ, ਵਿਸ਼ਮਂ ਹਿ ਸਦਭਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਪਰਿਹਾਣਿਪਰਿਣਤਤ੍ਵਾਦਤ੍ਯਨ੍ਤਵਿਸਂਸ਼੍ਠੁਲਤਯਾ ਚ ਦੁਃਖਮੇਵ ਭਵਤਿ . ਅਥੈਵਂ ਪੁਣ੍ਯਮਪਿ ਪਾਪਵਦ੍ ਦੁਃਖਸਾਧਨਮਾਯਾਤਮ੍ ..੭੬.. ਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤ੍ਯਨੇਕਾਪਧ੍ਯਾਨਵਸ਼ੇਨ ਭਾਵਿਨਰਕਾਦਿਦੁਃਖੋਤ੍ਪਾਦਕਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧੋਤ੍ਪਾਦਕਤ੍ਵਾਦ੍ਬਨ੍ਧਕਾਰਣਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖਂ, ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ- ਸੁਖਂ ਤੁ ਸਰ੍ਵਾਪਧ੍ਯਾਨਰਹਿਤਤ੍ਵਾਦਬਨ੍ਧਕਾਰਣਮ੍ . ਵਿਸਮਂ ਵਿਗਤਃ ਸ਼ਮਃ ਪਰਮੋਪਸ਼ਮੋ ਯਤ੍ਰ ਤਦ੍ਵਿਸ਼ਮਮਤ੍ਰੁਪ੍ਤਿਕਰਂ ਹਾਨਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਸਹਿਤਤ੍ਵਾਦ੍ਵਾ ਵਿਸ਼ਮਂ, ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖਂ ਤੁ ਪਰਮਤ੍ਰੁਪ੍ਤਿਕਰਂ ਹਾਨਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਰਹਿਤਮ੍ . ਜਂ ਇਂਦਿਏਹਿਂ ਲਦ੍ਧਂ ਤਂ ਸੋਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਤਹਾ ਯਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਰ੍ਲਬ੍ਧਂ ਸਂਸਾਰਸੁਖਂ ਤਤ੍ਸੁਖਂ ਯਥਾ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਪਞ੍ਚਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਂ ਭਵਤਿ ਤਥੈਵ ਦੁਃਖਮੇਵੇਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..੭੬.. ਏਵਂ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਜੀਵਸ੍ਯ ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣੋਤ੍ਪਾਦਕਤ੍ਵੇਨ ਦੁਃਖਕਾਰਣਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਕਥਨਰੂਪੇਣ ਦ੍ਵਿਤੀਯਸ੍ਥਲੇ ਗਾਥਾਚਤੁਸ਼੍ਟਯਂ ਗਤਮ੍ . ਅਥ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਕਥਯਨ੍ ਪੁਣ੍ਯ- (੨) ‘ਬਾਧਾਸਹਿਤ’ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਖਾਨੇ, ਪੀਨੇ ਔਰ ਮੈਥੁਨਕੀ ਇਚ੍ਛਾ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਕੀ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂਸੇ (-ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਕੀ ਪ੍ਰਗਟਤਾਓਂਸੇ) ਯੁਕ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਆਕੁਲ ਹੈ, (੩)‘ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨ’ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਅਸਾਤਾਵੇਦਨੀਯਕਾ ਉਦਯ ਜਿਸੇ ੧ਚ੍ਯੁਤ ਕਰ ਦੇਤਾ ਹੈ ਐਸੇ ਸਾਤਾਵੇਦਨੀਯਕੇ ਉਦਯਸੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਅਨੁਭਵਮੇਂ ਆਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਿਪਕ੍ਸ਼ਕੀ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿਵਾਲਾ ਹੈ, (੪) ‘ਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ’ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਵਿਸ਼ਯੋਪਭੋਗਕੇ ਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਲਗੀ ਹੁਈ ਰਾਗਾਦਿ ਦੋਸ਼ੋਂਕੀ ਸੇਨਾਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰ੍ਮਰਜਕੇ ੨ਘਨ ਪਟਲਕਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਪਰਿਣਾਮਸੇ ਦੁਃਸਹ ਹੈ, ਔਰ (੫) ‘ਵਿਸ਼ਮ’ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਹਾਨਿ – ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਮੇਂ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਅਸ੍ਥਿਰ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ (ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖ) ਦੁਃਖ ਹੀ ਹੈ .

ਜਬ ਕਿ ਐਸਾ ਹੈ (ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖ ਦੁਃਖ ਹੀ ਹੈ) ਤੋ ਪੁਣ੍ਯ ਭੀ, ਪਾਪਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਦੁਃਖਕਾ ਸਾਧਨ ਹੈ ਐਸਾ ਫਲਿਤ ਹੁਆ .

ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖ ਦੁਃਖ ਹੀ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਪਰਾਧੀਨ ਹੈ, ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਆਕੁਲ ਹੈ, ਵਿਪਕ੍ਸ਼ਕੀ (-ਵਿਰੋਧਕੀ) ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿਵਾਲਾ ਹੈ, ਪਰਿਣਾਮਸੇ ਦੁਃਸ੍ਸਹ ਹੈ, ਔਰ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਅਸ੍ਥਿਰ ਹੈ . ਇਸਸੇ ਯਹ ਸਿਦ੍ਧ ਹੁਆ ਕਿ ਪੁਣ੍ਯ ਭੀ ਦੁਃਖਕਾ ਹੀ ਸਾਧਨ ਹੈ ..੭੬..

੧. ਚ੍ਯੁਤ ਕਰਨਾ = ਹਟਾ ਦੇਨਾ; ਪਦਭ੍ਰਸ਼੍ਟ ਕਰਨਾ; (ਸਾਤਾਵੇਦਨੀਯਕਾ ਉਦਯ ਉਸਕੀ ਸ੍ਥਿਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਰਹਕਰ ਹਟ ਜਾਤਾ ਹੈ ਔਰ ਅਸਾਤਾ ਵੇਦਨੀਯਕਾ ਉਦਯ ਆਤਾ ਹੈ)

੨. ਘਨ ਪਟਲ = ਸਘਨ (ਗਾਢ) ਪਰ੍ਤ, ਬੜਾ ਝੁਣ੍ਡ .

Page 131 of 513
PDF/HTML Page 164 of 546
single page version

ਣ ਹਿ ਮਣ੍ਣਦਿ ਜੋ ਏਵਂ ਣਤ੍ਥਿ ਵਿਸੇਸੋ ਤ੍ਤਿ ਪੁਣ੍ਣਪਾਵਾਣਂ .

ਏਵਮੁਕ੍ਤਕ੍ਰਮੇਣ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਦ੍ਵੈਤਮਿਵ ਸੁਖਦੁਃਖਦ੍ਵੈਤਮਿਵ ਚ ਨ ਖਲੁ ਪਰਮਾਰ੍ਥਤਃ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਦ੍ਵੈਤਮਵਤਿਸ਼੍ਠਤੇ, ਉਭਯਤ੍ਰਾਪ੍ਯਨਾਤ੍ਮਧਰ੍ਮਤ੍ਵਾਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤ੍ਵਾਤ੍ . ਯਸ੍ਤੁ ਪੁਨਰਨਯੋਃ ਕਲ੍ਯਾਣਕਾਲਾਯਸ- ਪਾਪਯੋਰ੍ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮੁਪਸਂਹਰਤਿ — ਣ ਹਿ ਮਣ੍ਣਦਿ ਜੋ ਏਵਂ ਨ ਹਿ ਮਨ੍ਯਤੇ ਯ ਏਵਮ੍ . ਕਿਮ੍ . ਣਤ੍ਥਿ ਵਿਸੇਸੋ ਤ੍ਤਿ ਪੁਣ੍ਣਪਾਵਾਣਂ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਰ੍ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ . ਸ ਕਿਂ ਕਰੋਤਿ . ਹਿਂਡਦਿ ਘੋਰਮਪਾਰਂ ਸਂਸਾਰਂ ਹਿਣ੍ਡਤਿ ਭ੍ਰਮਤਿ . ਕਮ੍ . ਸਂਸਾਰਮ੍ . ਕਥਂਭੂਤਮ੍ . ਘੋਰਮ੍ ਅਪਾਰਂ ਚਾਭਵ੍ਯਾਪੇਕ੍ਸ਼ਯਾ . ਕਥਂਭੂਤਃ . ਮੋਹਸਂਛਣ੍ਣੋ ਮੋਹਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦਿਤ ਇਤਿ . ਤਥਾਹਿ – ਦ੍ਰਵ੍ਯਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਰ੍ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਭੇਦਃ, ਭਾਵਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਸ੍ਤਤ੍ਫਲਭੂਤਸੁਖਦੁਃਖਯੋਸ਼੍ਚਾਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਭੇਦਃ,

ਅਬ, ਪੁਣ੍ਯ ਔਰ ਪਾਪਕੀ ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਕਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਕਰਤੇ ਹੁਏ (ਇਸ ਵਿਸ਼ਯਕਾ) ਉਪਸਂਹਾਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਏਵਂ ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ [ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਃ ] ਪੁਣ੍ਯ ਔਰ ਪਾਪਮੇਂ [ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਃ ਨਾਸ੍ਤਿ ] ਅਨ੍ਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ [ਇਤਿ ] ਐਸਾ [ਯਃ ] ਜੋ [ਨ ਹਿ ਮਨ੍ਯਤੇ ] ਨਹੀਂ ਮਾਨਤਾ, [ਮੋਹਸਂਛਨ੍ਨਃ ] ਵਹ ਮੋਹਾਚ੍ਛਾਦਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ [ਘੋਰ ਅਪਾਰਂ ਸਂਸਾਰਂ ] ਘੋਰ ਅਪਾਰ ਸਂਸਾਰਮੇਂ [ਹਿਣ੍ਡਤਿ ] ਪਰਿਭ੍ਰਮਣ ਕਰਤਾ ਹੈ ..੭੭..

ਟੀਕਾ : — ਯੋਂ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ, ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭ ਉਪਯੋਗਕੇ ਦ੍ਵੈਤਕੀ ਭਾਁਤਿ ਔਰ ਸੁਖਦੁਃਖਕੇ ਦ੍ਵੈਤਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਪਰਮਾਰ੍ਥਸੇ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਕਾ ਦ੍ਵੈਤ ਨਹੀਂ ਟਿਕਤਾ – ਨਹੀਂ ਰਹਤਾ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਦੋਨੋਂਮੇਂ ਅਨਾਤ੍ਮਧਰ੍ਮਤ੍ਵ ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਮਾਨ ਹੈ . (ਪਰਮਾਰ੍ਥਸੇ ਜੈਸੇ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗ ਔਰ ਅਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਰੂਪ ਦ੍ਵੈਤ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੈਸੇ ੧ਸੁਖ ਔਰ ਦੁਃਖਰੂਪ ਦ੍ਵੈਤ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਪੁਣ੍ਯ ਔਰ ਪਾਪਰੂਪ ਦ੍ਵੈਤਕਾ ਭੀ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪੁਣ੍ਯ ਔਰ ਪਾਪ ਦੋਨੋਂ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਧਰ੍ਮ ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਸਮਾਨ ਹੀ ਹੈਂ .)

੧. ਸੁਖ = ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖ

Page 132 of 513
PDF/HTML Page 165 of 546
single page version

ਨਿਗਡਯੋਰਿਵਾਹਂਕਾਰਿਕਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਮਭਿਮਨ੍ਯਮਾਨੋਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰਪਦਾਦਿਸਂਪਦਾਂ ਨਿਦਾਨਮਿਤਿ ਨਿਰ੍ਭਰਤਰਂ ਧਰ੍ਮਾਨੁ- ਰਾਗਮਵਲਮ੍ਬਤੇ ਸ ਖਲੂਪਰਕ੍ਤਚਿਤ੍ਤਭਿਤ੍ਤਿਤਯਾ ਤਿਰਸ੍ਕ੍ਰੁਤਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਸ਼ਕ੍ਤਿਰਾਸਂਸਾਰਂ ਸ਼ਾਰੀਰਂ ਦੁਃਖ- ਮੇਵਾਨੁਭਵਤਿ ..੭੭..

ਅਥੈਵਮਵਧਾਰਿਤਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਾਵਿਸ਼ੇਸ਼ਃ ਸਮਸ੍ਤਮਪਿ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਦ੍ਵੈਤਮਪਹਾਸਯਨ੍ਨਸ਼ੇਸ਼ਦੁਃਖ- ਕ੍ਸ਼ਯਾਯ ਸੁਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮਨਾਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਮਧਿਵਸਤਿ — ਏਵਂ ਵਿਦਿਦਤ੍ਥੋ ਜੋ ਦਵ੍ਵੇਸੁ ਣ ਰਾਗਮੇਦਿ ਦੋਸਂ ਵਾ .

ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਤੁ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੋ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਵਾਦ੍ਭੇਦੋ ਨਾਸ੍ਤਿ . ਏਵਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯੇਨ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਰਭੇਦਂ ਯੋਸੌ ਨ ਮਨ੍ਯਤੇ ਸ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਚਕ੍ਰਵਰ੍ਤਿਬਲਦੇਵਵਾਸੁਦੇਵਕਾਮਦੇਵਾਦਿਪਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਿਦਾਨਬਨ੍ਧੇਨ ਪੁਣ੍ਯਮਿਚ੍ਛਨ੍ਨਿਰ੍ਮੋਹਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ- ਵਿਪਰੀਤਦਰ੍ਸ਼ਨਚਾਰਿਤ੍ਰਮੋਹਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦਿਤਃ ਸੁਵਰ੍ਣਲੋਹਨਿਗਡਦ੍ਵਯਸਮਾਨਪੁਣ੍ਯਪਾਪਦ੍ਵਯਬਦ੍ਧਃ ਸਨ੍ ਸਂਸਾਰਰਹਿਤਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੋ ਵਿਪਰੀਤਂ ਸਂਸਾਰਂ ਭ੍ਰਮਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੭੭.. ਅਥੈਵਂ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਯੋਃ ਸਮਾਨਤ੍ਵਪਰਿਜ੍ਞਾਨੇਨ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਃ ਸਨ੍ ਐਸਾ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ, ਜੋ ਜੀਵ ਉਨ ਦੋਨੋਂਮੇਂ — ਸੁਵਰ੍ਣ ਔਰ ਲੋਹੇਕੀ ਬੇੜੀਕੀ ਭਾਁਤਿ — ੧ਅਹਂਕਾਰਿਕ ਅਨ੍ਤਰ ਮਾਨਤਾ ਹੁਆ, ਅਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰਪਦਾਦਿ ਸਮ੍ਪਦਾਓਂਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ ਧਰ੍ਮਾਨੁਰਾਗ ਪਰ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਰ੍ਭਰਮਯਰੂਪਸੇ (-ਗਾਢਰੂਪਸੇ) ਅਵਲਮ੍ਬਿਤ ਹੈ, ਵਹ ਜੀਵ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਚਿਤ੍ਤਭੂਮਿਕੇ ਉਪਰਕ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ (-ਚਿਤ੍ਤਕੀ ਭੂਮਿ ਕਰ੍ਮੋਪਾਧਿਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਰਂਗੀ ਹੁਈ – ਮਲਿਨ ਵਿਕ੍ਰੁਤ ਹੋਨੇਸੇ) ਜਿਸਨੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗ ਸ਼ਕ੍ਤਿਕਾ ਤਿਰਸ੍ਕਾਰ ਕਿਯਾ ਹੈ, ਐਸਾ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਸਂਸਾਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤ (-ਜਬਤਕ ਇਸ ਸਂਸਾਰਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ ਤਬਤਕ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਦਾਕੇ ਲਿਯੇ) ਸ਼ਾਰੀਰਿਕ ਦੁਃਖਕਾ ਹੀ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੈ .

ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਜੈਸੇ ਸੋਨੇਕੀ ਬੇਡੀ ਔਰ ਲੋਹੇਕੀ ਬੇਡੀ ਦੋਨੋਂ ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼ਰੂਪਸੇ ਬਾਁਧਨੇਕਾ ਹੀ ਕਾਮ ਕਰਤੀ ਹੈਂ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਪੁਣ੍ਯ -ਪਾਪ ਦੋਨੋਂ ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼ਰੂਪਸੇ ਬਨ੍ਧਨ ਹੀ ਹੈਂ . ਜੋ ਜੀਵ ਪੁਣ੍ਯ ਔਰ ਪਾਪਕੀ ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਕੋ ਕਭੀ ਨਹੀਂ ਮਾਨਤਾ ਉਸਕਾ ਉਸ ਭਯਂਕਰ ਸਂਸਾਰਮੇਂ ਪਰਿਭ੍ਰਮਣਕਾ ਕਭੀ ਅਨ੍ਤ ਨਹੀਂ ਆਤਾ ..੭੭..

ਅਬ, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼ੁਭ ਔਰ ਅਸ਼ੁਭ ਉਪਯੋਗਕੀ ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਅਵਧਾਰਿਤ ਕਰਕੇ, ਸਮਸ੍ਤ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕੇ ਦ੍ਵੈਤਕੋ ਦੂਰ ਕਰਤੇ ਹੁਏ, ਅਸ਼ੇਸ਼ ਦੁਃਖਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਨੇਕਾ ਮਨਮੇਂ ਦ੍ਰੁਢ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਕਰਕੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਮੇਂ ਨਿਵਾਸ ਕਰਤਾ ਹੈ (-ਉਸੇ ਅਂਗੀਕਾਰ ਕਰਤਾ ਹੈ ) : —

ਵਿਦਿਤਾਰ੍ਥ ਏ ਰੀਤ, ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ ਲਹੇ ਨ ਜੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ੇ, ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗੀ ਜੀਵ ਤੇ ਕ੍ਸ਼ਯ ਦੇਹਗਤ ਦੁਃਖਨੋ ਕਰੇ. ੭੮.

੧. ਪੁਣ੍ਯ ਔਰ ਪਾਪਮੇਂ ਅਨ੍ਤਰ ਹੋਨੇਕਾ ਮਤ ਅਹਂਕਾਰਜਨ੍ਯ (ਅਵਿਦ੍ਯਾਜਨ੍ਯ, ਅਜ੍ਞਾਨਜਨ੍ਯ ਹੈ) .

Page 133 of 513
PDF/HTML Page 166 of 546
single page version

ਯੋ ਹਿ ਨਾਮ ਸ਼ੁਭਾਨਾਮਸ਼ੁਭਾਨਾਂ ਚ ਭਾਵਾਨਾਮਵਿਸ਼ੇਸ਼ਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨ- ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਃ ਸ੍ਵਪਰਵਿਭਾਗਾਵਸ੍ਥਿਤੇਸ਼ੁ ਸਮਗ੍ਰੇਸ਼ੁ ਸਸਮਗ੍ਰਪਰ੍ਯਾਯੇਸ਼ੁ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ਰਾਗਂ ਦ੍ਵੇਸ਼ਂ ਚਾਸ਼ੇਸ਼ਮੇਵ ਪਰਿਵਰ੍ਜਯਤਿ ਸ ਕਿਲੈਕਾਨ੍ਤੇਨੋਪਯੋਗਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਤਯਾ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਾਲਮ੍ਬਨੋਗ੍ਨਿਰਿਵਾਯਃਪਿਣ੍ਡਾ- ਦਨਨੁਸ਼੍ਠਿਤਾਯਃਸਾਰਃ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡਘਨਘਾਤਸ੍ਥਾਨੀਯਂ ਸ਼ਾਰੀਰਂ ਦੁਃਖਂ ਕ੍ਸ਼ਪਯਤਿ . ਤਤੋ ਮਮਾਯਮੇਵੈਕਃ ਸ਼ਰਣਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਃ ..੭੮.. ਦੁਃਖਕ੍ਸ਼ਯਾਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਂ ਸ੍ਵੀਕਰੋਤਿ — ਏਵਂ ਵਿਦਿਦਤ੍ਥੋ ਜੋ ਏਵਂ ਚਿਦਾਨਨ੍ਦੈਕਸ੍ਵਭਾਵਂ ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ- ਮੇਵੋਪਾਦੇਯਮਨ੍ਯਦਸ਼ੇਸ਼ਂ ਹੇਯਮਿਤਿ ਹੇਯੋਪਾਦੇਯਪਰਿਜ੍ਞਾਨੇਨ ਵਿਦਿਤਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਯਃ ਦਵ੍ਵੇਸੁ ਣ ਰਾਗਮੇਦਿ ਦੋਸਂ ਵਾ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦਨ੍ਯੇਸ਼ੁ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ਰਾਗਂ ਦ੍ਵੇਸ਼ਂ ਵਾ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਉਵਓਗਵਿਸੁਦ੍ਧੋ ਸੋ ਰਾਗਾਦਿਰਹਿਤ- ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਨੁਭੂਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗੇਨ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਸਨ੍ ਸਃ ਖਵੇਦਿ ਦੇਹੁਬ੍ਭਵਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਪ੍ਤਲੋਹਪਿਣ੍ਡਸ੍ਥਾਨੀਯ- ਦੇਹਾਦੁਦ੍ਭਵਂ ਅਨਾਕੁ ਲਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਪਾਰਮਾਰ੍ਥਿਕ ਸੁਖਾਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪਰਮਾਕੁ ਲਤ੍ਵੋਤ੍ਪਾਦਕਂ ਲੋਹਪਿਣ੍ਡਰਹਿਤੋਗ੍ਨਿਰਿਵ ਘਨਘਾਤਪਰਂਪਰਾਸ੍ਥਾਨੀਯਦੇਹਰਹਿਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਸ਼ਾਰੀਰਂ ਦੁਃਖਂ ਕ੍ਸ਼ਪਯਤੀਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..੭੮.. ਏਵਮੁਪਸਂਹਾਰਰੂਪੇਣ ਤ੍ਰੁਤੀਯਸ੍ਥਲੇ ਗਾਥਾਦ੍ਵਯਂ ਗਤਮ੍ . ਇਤਿ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਮੂਢਤ੍ਵਨਿਰਾਸਾਰ੍ਥਂ ਗਾਥਾਦਸ਼ਕਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਸ੍ਥਲਤ੍ਰਯਸਮੁਦਾਯੇਨ

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਏਵਂ ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ [ਵਿਦਿਤਾਰ੍ਥਃ ] ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਜਾਨਕਰ [ਯਃ ] ਜੋ [ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ [ਰਾਗਂ ਦ੍ਵੇਸ਼ਂ ਵਾ ] ਰਾਗ ਯਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ਕੋ [ਨ ਏਤਿ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, [ਸ ] ਵਹ [ਉਪਯੋਗਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ] ਉਪਯੋਗਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਹੋਤਾ ਹੁਆ [ਦੇਹੋਦ੍ਭਵਂ ਦੁਃਖਂ ] ਦੋਹੋਤ੍ਪਨ੍ਨ ਦੁਃਖਕਾ [ਕ੍ਸ਼ਪਯਤਿ ] ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਤਾ ਹੈ ..੭੮..

ਟੀਕਾ : — ਜੋ ਜੀਵ ਸ਼ੁਭ ਔਰ ਅਸ਼ੁਭ ਭਾਵੋਂਕੇ ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼ਦਰ੍ਸ਼ਨਸੇ (-ਸਮਾਨਤਾਕੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਸੇ) ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਜਾਨਤਾ ਹੈ, ਸ੍ਵ ਔਰ ਪਰ ਦੋ ਵਿਭਾਗੋਂਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲੀ, ਸਮਸ੍ਤ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂ ਸਹਿਤ ਸਮਸ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਰਾਗ ਔਰ ਦ੍ਵੇਸ਼ਕੋ ਨਿਰਵਸ਼ੇਸ਼ਰੂਪਸੇ ਛੋੜਤਾ ਹੈ, ਵਹ ਜੀਵ, ਏਕਾਨ੍ਤਸੇ ਉਪਯੋਗਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ (-ਸਰ੍ਵਥਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗੀ) ਹੋਨੇਸੇ ਜਿਸਨੇ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਆਲਮ੍ਬਨ ਛੋੜ ਦਿਯਾ ਹੈ ਐਸਾ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ — ਲੋਹੇਕੇ ਗੋਲੇਮੇਂਸੇ ਲੋਹੇਕੇ ੧ਸਾਰਕਾ ਅਨੁਸਰਣ ਨ ਕਰਨੇਵਾਲੀ ਅਗ੍ਨਿਕੀ ਭਾਁਤਿ — ਪ੍ਰਚਂਡ ਘਨਕੇ ਆਘਾਤ ਸਮਾਨ ਸ਼ਾਰੀਰਿਕ ਦੁਃਖਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਤਾ ਹੈ . (ਜੈਸੇ ਅਗ੍ਨਿ ਲੋਹੇਕੇ ਤਪ੍ਤ ਗੋਲੇਮੇਂਸੇ ਲੋਹੇਕੇ ਸਤ੍ਵਕੋ ਧਾਰਣ ਨਹੀਂ ਕਰਤੀ ਇਸਲਿਯੇ ਅਗ੍ਨਿ ਪਰ ਪ੍ਰਚਂਡ ਘਨਕੇ ਪ੍ਰਹਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਆਲਮ੍ਬਨ ਨ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਸ਼ਾਰੀਰਿਕ ਦੁਃਖਕਾ ਵੇਦਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ .) ਇਸਲਿਯੇ ਯਹੀ ਏਕ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗ ਮੇਰੀ ਸ਼ਰਣ ਹੈ ..੭੮..

੧. ਸਾਰ = ਸਤ੍ਵ, ਘਨਤਾ, ਕਠਿਨਤਾ .

Page 134 of 513
PDF/HTML Page 167 of 546
single page version

ਅਥ ਯਦਿ ਸਰ੍ਵਸਾਵਦ੍ਯਯੋਗਮਤੀਤ੍ਯ ਚਰਿਤ੍ਰਮੁਪਸ੍ਥਿਤੋਪਿ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਾਨੁਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਵਸ਼ਤਯਾ ਮੋਹਾਦੀਨ੍ਨੋਨ੍ਮੂਲਯਾਮਿ, ਤਤਃ ਕੁਤੋ ਮੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਲਾਭ ਇਤਿ ਸਰ੍ਵਾਰਮ੍ਭੇਣੋਤ੍ਤਿਸ਼੍ਠਤੇ — ਚਤ੍ਤਾ ਪਾਵਾਰਂਭਂ ਸਮੁਟ੍ਠਿਦੋ ਵਾ ਸੁਹਮ੍ਮਿ ਚਰਿਯਮ੍ਮਿ .

ਯਃ ਖਲੁ ਸਮਸ੍ਤਸਾਵਦ੍ਯਯੋਗਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪਰਮਸਾਮਾਯਿਕਂ ਨਾਮ ਚਾਰਿਤ੍ਰਂ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯਾਪਿ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਾ ਬਕਾਭਿਸਾਰਿਕ ਯੇਵਾਭਿਸਾਰ੍ਯਮਾਣੋ ਨ ਮੋਹਵਾਹਿਨੀਵਿਧੇਯਤਾਮਵਕਿਰਤਿ ਸ ਕਿਲ ਪ੍ਰਥਮਜ੍ਞਾਨਕਣ੍ਡਿਕਾ ਸਮਾਪ੍ਤਾ . ਅਥ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗੇਨ ਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਭਵਤੀਤਿ ਪੂਰ੍ਵਸੂਤ੍ਰੇ ਭਣਿਤਮ੍ . ਅਤ੍ਰ ਤੁ ਦ੍ਵਿਤੀਯਜ੍ਞਾਨਕਣ੍ਡਿਕਾਪ੍ਰਾਰਮ੍ਭੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਾਭਾਵੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਨਂ ਨ ਲਭਤੇ ਇਤਿ ਤਮੇਵਾਰ੍ਥਂ

ਅਬ, ਸਰ੍ਵ ਸਾਵਦ੍ਯਯੋਗਕੋ ਛੋੜਕਰ ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਅਙ੍ਗੀਕਾਰ ਕਿਯਾ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਯਦਿ ਮੈਂ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਪਰਿਣਤਿਕੇ ਵਸ਼ ਹੋਕਰ ਮੋਹਾਦਿਕਾ ੧ਉਨ੍ਮੂਲਨ ਨ ਕਰੂਁ, ਤੋ ਮੁਝੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਕਹਾਁਸੇ ਹੋਗੀ ? — ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਵਿਚਾਰ ਕਰਕੇ ਮੋਹਾਦਿਕੇ ਉਨ੍ਮੂਲਨਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਸਰ੍ਵਾਰਮ੍ਭ (-ਸਰ੍ਵਉਦ੍ਯਮ) ਪੂਰ੍ਵਕ ਕਟਿਬਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਪਾਪਾਰਮ੍ਭਂ ] ਪਾਪਰਮ੍ਭਕੋ [ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ] ਛੋੜਕਰ [ਸ਼ੁਭੇ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ] ਸ਼ੁਭ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੇਂ [ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਃ ਵਾ ] ਉਦ੍ਯਤ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ [ਯਦਿ ] ਯਦਿ ਜੀਵ [ਮੋਹਾਦੀਨ੍ ] ਮੋਹਾਦਿਕੋ [ਨ ਜਹਾਤਿ ] ਨਹੀਂ ਛੋੜਤਾ, ਤੋ [ਸਃ ] ਵਹ [ਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ਆਤ੍ਮਕਂ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੋ [ ਨ ਲਭਤੇ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ..੭੯..

ਟੀਕਾ : — ਜੋ ਜੀਵ ਸਮਸ੍ਤ ਸਾਵਦ੍ਯਯੋਗਕੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਸ੍ਵਰੂਪ ਪਰਮਸਾਮਾਯਿਕ ਨਾਮਕ ਚਾਰਿਤ੍ਰਕੀ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ਕਰਕੇ ਭੀ ਧੂਰ੍ਤ ੨ਅਭਿਸਾਰਿਕਾ (ਨਾਯਿਕਾ) ਕੀ ਭਾਁਤਿ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਪਰਿਣਤਿਸੇ

ਜੀਵ ਛੋਡੀ ਪਾਪਾਰਂਭਨੇ ਸ਼ੁਭ ਚਰਿਤਮਾਂ ਉਦ੍ਯਤ ਭਲੇ, ਜੋ ਨਵ ਤਜੇ ਮੋਹਾਦਿਨੇ ਤੋ ਨਵ ਲਹੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੇ. ੭੯.

੩ਅਭਿਸਾਰ (-ਮਿਲਨ) ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਪਰਿਣਤਿਕੇ ਪ੍ਰੇਮਮੇਂ ਫਁਸਤਾ ਹੁਆ)

੧. ਉਨ੍ਮੂਲਨ = ਜੜਮੂਲਸੇ ਨਿਕਾਲ ਦੇਨਾ; ਨਿਕਨ੍ਦਨ .

੨. ਅਭਿਸਾਰਿਕਾ = ਸਂਕੇਤ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰੇਮੀਸੇ ਮਿਲਨੇ ਜਾਨੇਵਾਲੀ ਸ੍ਤ੍ਰੀ .

੩. ਅਭਿਸਾਰ = ਪ੍ਰੇਮੀਸੇ ਮਿਲਨੇ ਜਾਨਾ .

Page 135 of 513
PDF/HTML Page 168 of 546
single page version

ਸਮਾਸਨ੍ਨਮਹਾਦੁਃਖਸਂਕ ਟਃ ਕਥਮਾਤ੍ਮਾਨਮਵਿਪ੍ਲੁਤਂ ਲਭਤੇ . ਅਤੋ ਮਯਾ ਮੋਹਵਾਹਿਨੀਵਿਜਯਾਯ ਬਦ੍ਧਾ ਕਕ੍ਸ਼ੇਯਮ੍ ..੭੯..

ਯੋ ਹਿ ਨਾਮਾਰ੍ਹਨ੍ਤਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਗੁਣਤ੍ਵਪਰ੍ਯਯਤ੍ਵੈਃ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨਤ੍ਤਿ ਸ ਖਲ੍ਵਾਤ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨਤ੍ਤਿ, ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਰੂਪੇਣ ਦ੍ਰੁਢਯਤਿ — ਚਤ੍ਤਾ ਪਾਵਾਰਂਭਂ ਪੂਰ੍ਵਂ ਗ੍ਰੁਹਵਾਸਾਦਿਰੂਪਂ ਪਾਪਾਰਮ੍ਭਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਮੁਟ੍ਠਿਦੋ ਵਾ ਸੁਹਮ੍ਮਿ ਚਰਿਯਮ੍ਹਿ ਸਮ੍ਯਗੁਪਸ੍ਥਿਤੋ ਵਾ ਪੁਨਃ . ਕ੍ਵ . ਸ਼ੁਭਚਰਿਤ੍ਰੇ . ਣ ਜਹਦਿ ਜਦਿ ਮੋਹਾਦੀ ਨ ਤ੍ਯਜਤਿ ਯਦਿ ਚੇਨ੍ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਨ੍ ਣ ਲਹਦਿ ਸੋ ਅਪ੍ਪਗਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਨ ਲਭਤੇ ਸ ਆਤ੍ਮਾਨਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਮਿਤਿ . ਇਤੋ ਵਿਸ੍ਤਰਃ — ਕੋਪਿ ਮੋਕ੍ਸ਼ਾਰ੍ਥੀ ਪਰਮੋਪੇਕ੍ਸ਼ਾਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪਰਮਸਾਮਾਯਿਕਂ ਪੂਰ੍ਵਂ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਵਿਸ਼ਯਸੁਖਸਾਧਕਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਪਰਿਣਤ੍ਯਾ ਮੋਹਿਤਾਨ੍ਤਰਙ੍ਗਃ ਸਨ੍ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਸਮਾਧਿਲਕ੍ਸ਼ਣਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਸਾਮਾਯਿਕਚਾਰਿਤ੍ਰਾਭਾਵੇ ਸਤਿ ਨਿਰ੍ਮੋਹਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਤਿ- ਪਕ੍ਸ਼ਭੂਤਾਨ੍ ਮੋਹਾਦੀਨ੍ਨ ਤ੍ਯਜਤਿ ਯਦਿ ਚੇਤ੍ਤਰ੍ਹਿ ਜਿਨਸਿਦ੍ਧਸਦ੍ਰੁਸ਼ਂ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਨਂ ਨ ਲਭਤ ਇਤਿ ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ ..੭੯.. ਮੋਹਕੀ ਸੇਨਾਕੇ ਵਸ਼ਵਰ੍ਤਨਪਨੇਕੋ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਡਾਲਤਾ – ਜਿਸਕੇ ਮਹਾ ਦੁਃਖ ਸਂਕਟ ਨਿਕਟ ਹੈਂ ਐਸਾ ਵਹ, ਸ਼ੁਦ੍ਧ (-ਵਿਕਾਰ ਰਹਿਤ, ਨਿਰ੍ਮਲ) ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਕੈਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰ ਸਕਤਾ ਹੈ ? (ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰ ਸਕਤਾ) ਇਸਲਿਯੇ ਮੈਂਨੇ ਮੋਹਕੀ ਸੇਨਾ ਪਰ ਵਿਜਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਨੇਕੋ ਕਮਰ ਕਸੀ ਹੈ .

ਅਬ, ‘ਮੈਂ ਮੋਹਕੀ ਸੇਨਾਕੋ ਕੈਸੇ ਜੀਤੂਂ’ — ਐਸਾ ਉਪਾਯ ਵਿਚਾਰਤਾ ਹੈ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਃ ] ਜੋ [ਅਰ੍ਹਨ੍ਤਂ ] ਅਰਹਨ੍ਤਕੋ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵ -ਗੁਣਤ੍ਵਪਰ੍ਯਯਤ੍ਵੈਃ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਨੇ ਗੁਣਪਨੇ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯਪਨੇ [ਜਾਨਾਤਿ ] ਜਾਨਤਾ ਹੈ, [ਸਃ ] ਵਹ [ਆਤ੍ਮਾਨਂ ] (ਅਪਨੇ) ਆਤ੍ਮਾਕੋ [ਜਾਨਾਤਿ ] ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਔਰ [ਤਸ੍ਯ ਮੋਹਃ ] ਉਸਕਾ ਮੋਹ [ਖਲੁ ] ਅਵਸ਼੍ਯ [ਲਯਂ ਯਾਤਿ ] ਲਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ..੮੦..

ਟੀਕਾ : — ਜੋ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਅਰਹਂਤਕੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪਸੇ, ਗੁਣਰੂਪਸੇ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪਸੇ ਜਾਨਤਾ ਹੈ

ਜੇ ਜਾਣਤੋ ਅਰ੍ਹਂਤਨੇ ਗੁਣ, ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨੇ ਪਰ੍ਯਯਪਣੇ, ਤੇ ਜੀਵ ਜਾਣੇ ਆਤ੍ਮਨੇ, ਤਸੁ ਮੋਹ ਪਾਮੇ ਲਯ ਖਰੇ. ੮੦.

Page 136 of 513
PDF/HTML Page 169 of 546
single page version

ਉਭਯੋਰਪਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨਾਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਤ੍ . ਅਰ੍ਹਤੋਪਿ ਪਾਕਕਾਸ਼੍ਠਾਗਤਕਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰਸ੍ਯੇਵ ਪਰਿਸ੍ਪਸ਼੍ਟਮਾਤ੍ਮਰੂਪਂ, ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਃ . ਤਤ੍ਰਾਨ੍ਵਯੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ, ਅਨ੍ਵਯਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਂ ਗੁਣਃ, ਅਨ੍ਵਯਵ੍ਯਤਿਰੇਕਾਃ ਪਰ੍ਯਾਯਾਃ . ਤਤ੍ਰ ਭਗਵਤ੍ਯਰ੍ਹਤਿ ਸਰ੍ਵਤੋ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧੇ ਤ੍ਰਿਭੂਮਿਕਮਪਿ ਸ੍ਵਮਨਸਾ ਸਮਯਮੁਤ੍ਪਸ਼੍ਯਤਿ . ਅਥ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਾਭਾਵੇ ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼ਂ ਜਿਨਸਿਦ੍ਧਸ੍ਵਰੂਪਂ ਨ ਲਭਤੇ ਤਮੇਵ ਕਥਯਤਿ —

ਤਵਸਂਜਮਪ੍ਪਸਿਦ੍ਧੋ ਸਮਸ੍ਤਰਾਗਾਦਿਪਰਭਾਵੇਚ੍ਛਾਤ੍ਯਾਗੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪੇ ਪ੍ਰਤਪਨਂ ਵਿਜਯਨਂ ਤਪਃ, ਬਹਿਰਙ੍ਗੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰਾਣਸਂਯਮਬਲੇਨ ਸ੍ਵਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨਿ ਸਂਯਮਨਾਤ੍ਸਮਰਸੀਭਾਵੇਨ ਪਰਿਣਮਨਂ ਸਂਯਮਃ, ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੋ ਜਾਤ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਤਪਃਸਂਯਮਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਃ, ਸੁਦ੍ਧੋ ਕ੍ਸ਼ੁਧਾਦ੍ਯਸ਼੍ਟਾਦਸ਼ਦੋਸ਼ਰਹਿਤਃ, ਸਗ੍ਗਾਪਵਗ੍ਗਮਗ੍ਗਕਰੋ ਸ੍ਵਰ੍ਗਃ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਃ ਕੇਵਲ- ਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਯਨਨ੍ਤਚਤੁਸ਼੍ਟਯਲਕ੍ਸ਼ਣੋਪਵਰ੍ਗੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਤਯੋਰ੍ਮਾਰ੍ਗਂ ਕਰੋਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼ਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਪਵਰ੍ਗਮਾਰ੍ਗਕਰਃ, ਅਮਰਾਸੁਰਿਂਦਮਹਿਦੋ ਤਤ੍ਪਦਾਭਿਲਾਸ਼ਿਭਿਰਮਰਾਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰੈਰ੍ਮਹਿਤਃ ਪੂਜਿਤੋਮਰਾਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰਮਹਿਤਃ, ਦੇਵੋ ਸੋ ਸ ਏਵਂਗੁਣਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟੋਰ੍ਹਨ੍ ਦੇਵੋ ਭਵਤਿ . ਲੋਯਸਿਹਰਤ੍ਥੋ ਸ ਏਵ ਭਗਵਾਨ੍ ਲੋਕਾਗ੍ਰਸ਼ਿਖਰਸ੍ਥਃ ਸਨ੍ ਸਿਦ੍ਧੋ ਭਵਤੀਤਿ ਜਿਨਸਿਦ੍ਧਸ੍ਵਰੂਪਂ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮ੍ ..✽੫.. ਅਥ ਤਮਿਤ੍ਥਂਭੂਤਂ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼ਿਪਰਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਯੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਤਿ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੇਕ੍ਸ਼ਯਸੁਖਂ ਲਭਨ੍ਤ ਇਤਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਯਤਿ —

ਤਂ ਦੇਵਦੇਵਦੇਵਂ ਦੇਵਦੇਵਾਃ ਸੌਧਰ੍ਮੇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤਯਸ੍ਤੇਸ਼ਾਂ ਦੇਵ ਆਰਾਧ੍ਯੋ ਦੇਵਦੇਵਦੇਵਸ੍ਤਂ ਦੇਵਦੇਵਦੇਵਂ, ਜਦਿਵਰਵਸਹਂ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤ੍ਵੇਨ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨਿ ਯਤ੍ਨਪਰਾਸ੍ਤੇ ਯਤਯਸ੍ਤੇਸ਼ਾਂ ਵਰਾ ਗਣਧਰਦੇਵਾਦਯਸ੍ਤੇਭ੍ਯੋਪਿ ਵ੍ਰੁਸ਼ਭਃ ਪ੍ਰਧਾਨੋ ਯਤਿਵਰਵ੍ਰੁਸ਼ਭਸ੍ਤਂ ਯਤਿਵਰਵ੍ਰੁਸ਼ਭਂ, ਗੁਰੁਂ ਤਿਲੋਯਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਜ੍ਞਾਨਾਦਿਗੁਰੁਗੁਣੈਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਗੁਰੁਸ੍ਤਂ ਤ੍ਰਿਲੋਕਗੁਰੁਂ, ਪਣਮਂਤਿ ਜੇ ਮਣੁਸ੍ਸਾ ਤਮਿਤ੍ਥਂਭੂਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਯੇ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਯੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਭਾਵਨਮਸ੍ਕਾਰਾਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਣਮਨ੍ਤ੍ਯਾਰਾਧਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸੋਕ੍ਖਂ ਅਕ੍ਖਯਂ ਜਂਤਿ ਤੇ ਤਦਾਰਾਧਨਾਫਲੇਨ ਪਰਂਪਰਯਾਕ੍ਸ਼ਯਾਨਨ੍ਤਸੌਖ੍ਯਂ ਯਾਨ੍ਤਿ ਲਭਨ੍ਤ ਇਤਿ ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ ..✽੬.. ਅਥ ‘ਚਤ੍ਤਾ ਪਾਵਾਰਂਭਂ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਸੂਤ੍ਰੇਣ ਯਦੁਕ੍ਤਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਾਭਾਵੇ ਮੋਹਾਦਿਵਿਨਾਸ਼ੋ ਨ ਭਵਤਿ, ਮੋਹਾਦਿ- ਵਹ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਜਾਨਤਾ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਦੋਨੋਂਮੇਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਅਨ੍ਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ ਅਰਹਨ੍ਤਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ, ਅਨ੍ਤਿਮ ਤਾਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਸੋਨੇਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਪਰਿਸ੍ਪਸ਼੍ਟ (-ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ) ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਹੋਨੇਪਰ ਸਰ੍ਵ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਵਹਾਁ ਅਨ੍ਵਯ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ, ਅਨ੍ਵਯਕਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਹ ਗੁਣ ਹੈ ਔਰ ਅਨ੍ਵਯਕੇ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕ(-ਭੇਦ) ਵੇ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੈਂ . ਸਰ੍ਵਤਃ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਭਗਵਾਨ ਅਰਹਂਤਮੇਂ (-ਅਰਹਂਤਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਖ੍ਯਾਲ ਕਰਨੇ ਪਰ) ਜੀਵ ਤੀਨੋਂ ਪ੍ਰਕਾਰਯੁਕ੍ਤ ਸਮਯਕੋ (-ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਮਯ ਨਿਜ ਆਤ੍ਮਾਕੋ) ਅਪਨੇ ਮਨਸੇ ਜਾਨ ਲੇਤਾ ਹੈ — ਸਮਝ ਲੇਤਾ ਹੈ . ਯਥਾ ‘ਯਹ

Page 137 of 513
PDF/HTML Page 170 of 546
single page version

ਯਸ਼੍ਚੇਤਨੋਯਮਿਤ੍ਯਨ੍ਵਯਸ੍ਤਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ, ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਵਯਾਸ਼੍ਰਿਤਂ ਚੈਤਨ੍ਯਮਿਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਂ ਸ ਗੁਣਃ, ਯੇ ਚੈਕਸਮਯ- ਮਾਤ੍ਰਾਵਧ੍ਰੁਤਕਾਲਪਰਿਮਾਣਤਯਾ ਪਰਸ੍ਪਰਪਰਾਵ੍ਰੁਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਵਯਵ੍ਯਤਿਰੇਕਾਸ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯਾਯਾਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵਿਵਰ੍ਤਨਗ੍ਰਨ੍ਥਯ ਇਤਿ ਯਾਵਤ੍ . ਅਥੈਵਮਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਕਾਲਮਪ੍ਯੇਕਕਾਲਮਾਕਲਯਤੋ ਮੁਕ੍ਤਾਫਲਾਨੀਵ ਪ੍ਰਲਮ੍ਬੇ ਪ੍ਰਾਲਮ੍ਬੇ ਚਿਦ੍ਵਿਵਰ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚੇਤਨ ਏਵ ਸਂਕ੍ਸ਼ਿਪ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯਤ੍ਵਵਾਸਨਾਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਾਦ੍ਧਵਲਿਮਾਨਮਿਵ ਪ੍ਰਾਲਮ੍ਬੇ ਚੇਤਨ ਏਵ ਚੈਤਨ੍ਯਮਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਂ ਵਿਧਾਯ ਕੇਵਲਂ ਪ੍ਰਾਲਮ੍ਬਮਿਵ ਕੇਵਲਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਸ੍ਤ- ਵਿਨਾਸ਼ਾਭਾਵੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਲਾਭੋ ਨ ਭਵਤਿ, ਤਦਰ੍ਥਮੇਵੇਦਾਨੀਮੁਪਾਯਂ ਸਮਾਲੋਚਯਤਿ — ਜੋ ਜਾਣਦਿ ਅਰਹਂਤਂ ਯਃ ਕਰ੍ਤਾ ਜਾਨਾਤਿ . ਕਮ੍ . ਅਰ੍ਹਨ੍ਤਮ੍ . ਕੈਃ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ . ਦਵ੍ਵਤ੍ਤਗੁਣਤ੍ਤਪਜ੍ਜਯਤ੍ਤੇਹਿਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਗੁਣਤ੍ਵਪਰ੍ਯਾਯਤ੍ਵੈਃ . ਸੋ ਜਾਣਦਿ ਅਪ੍ਪਾਣਂ ਸ ਪੁਰੁਸ਼ੋਰ੍ਹਤ੍ਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਦਾਤ੍ਮਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਮੋਹੋ ਖਲੁ ਜਾਦਿ ਤਸ੍ਸ ਲਯਂ ਤਤ ਆਤ੍ਮਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਮੋਹੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹੋ ਲਯਂ ਵਿਨਾਸ਼ਂ ਕ੍ਸ਼ਯਂ ਯਾਤੀਤਿ . ਤਦ੍ਯਥਾ — ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦਯੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗੁਣਾ, ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾਦਯਃ ਸਾਮਾਨ੍ਯਗੁਣਾਃ, ਪਰਮੌਦਾਰਿਕਸ਼ਰੀਰਾਕਾਰੇਣ ਯਦਾਤ੍ਮਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਨਾਮਵਸ੍ਥਾਨਂ ਸ ਵ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰ੍ਯਾਯਃ, ਅਗੁਰੁਲਘੁਕ ਗੁਣ- ਸ਼ਡ੍ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਹਾਨਿਰੂਪੇਣ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨਾ ਅਰ੍ਥਪਰ੍ਯਾਯਾਃ, ਏਵਂਲਕ੍ਸ਼ਣਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਧਾਰਭੂਤਮਮੂਰ੍ਤਮਸਂਖ੍ਯਾਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ਂ ਗੁਣ ਹੈ, ਔਰ ਏਕ ਸਮਯ ਮਾਤ੍ਰਕੀ ਮਰ੍ਯਾਦਾਵਾਲਾ ਕਾਲਪਰਿਮਾਣ ਹੋਨੇਸੇ ਪਰਸ੍ਪਰ ਅਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ [ਗਾਂਠੇਂ ] ਹੈਂ .

ਅਬ, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਤ੍ਰੈਕਾਲਿਕਕੋ ਭੀ [-ਤ੍ਰੈਕਾਲਿਕ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਭੀ ] ਏਕ ਕਾਲਮੇਂ ਸਮਝ ਲੇਨੇਵਾਲਾ ਵਹ ਜੀਵ, ਜੈਸੈ ਮੋਤਿਯੋਂਕੋ ਝੂਲਤੇ ਹੁਏ ਹਾਰਮੇਂ ਅਨ੍ਤਰ੍ਗਤ ਮਾਨਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਚਿਦ੍ਵਿਵਰ੍ਤੋਂਕਾ ਚੇਤਨਮੇਂ ਹੀ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਣ [-ਅਂਤਰ੍ਗਤ ] ਕਰਕੇ, ਤਥਾ ੩ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯਤਾਕੀ ਵਾਸਨਾਕਾ ਚੇਤਨਮੇਂ ਹੀ ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤ ਕਰਕੇ, ਜੈਸੇ ਮਾਤ੍ਰ ੬ਹਾਰਕੋ ਜਾਨਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਕੇਵਲ ਆਤ੍ਮਾਕੋ પ્ર. ૧૮

੧ਚੇਤਨ ਹੈ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਅਨ੍ਵਯ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ, ਅਨ੍ਵਯਕੇ ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਰਹਨੇਵਾਲਾ ‘ਚੈਤਨ੍ਯ’ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਵਹ

੨ਅਨ੍ਵਯਵ੍ਯਤਿਰੇਕ ਵੇ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੈਂ — ਜੋ ਕਿ ਚਿਦ੍ਵਿਵਰ੍ਤਨਕੀ [-ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਪਰਿਣਮਨਕੀ ] ਗ੍ਰਨ੍ਥਿਯਾਁ

੪ਅਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨ ਹੋਨੇਸੇ — ਜੈਸੇ ਸਫੇ ਦੀਕੋ ਹਾਰਮੇਂ ੫ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ — ਚੈਤਨ੍ਯਕੋ

੧. ਚੇਤਨ = ਆਤ੍ਮਾ .

੨. ਅਨ੍ਵਯਵ੍ਯਤਿਰੇਕ = ਏਕ ਦੂਸਰੇਮੇਂ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ਐਸੇ ਜੋ ਅਨ੍ਵਯਕੇ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕ .

੩. ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਗੁਣ ਹੈ ਔਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯ ਵੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ .

੪. ਅਂਤਰ੍ਧਾਨ = ਅਦ੍ਰੁਸ਼੍ਯ ਹੋ ਜਾਨਾ .

੫. ਅਂਤਰ੍ਹਿਤ = ਗੁਪ੍ਤ; ਅਦ੍ਰੁਸ਼੍ਯ .

੬. ਹਾਰਕੋ ਖਰੀਦਨੇਵਾਲਾ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਹਾਰਕੋ ਖਰੀਦਤੇ ਸਮਯ ਹਾਰ, ਉਸਕੀ ਸਫੇ ਦੀ ਔਰ ਉਨਕੇ ਮੋਤਿਯੋਂ ਇਤ੍ਯਾਦਿਕੀ ਪਰੀਕ੍ਸ਼ਾ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਬਾਦਮੇਂ ਸਫੇ ਦੀ ਔਰ ਮੋਤਿਯੋਂਕੋ ਹਾਰਮੇਂ ਹੀ ਸਮਾਵਿਸ਼੍ਟ ਕਰਕੇ ਉਨਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ ਛੋੜਕਰ ਵਹ ਮਾਤ੍ਰ
ਹਾਰਕੋ ਹੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ . ਯਦਿ ਐਸਾ ਨ ਕਰੇ ਤੋ ਹਾਰਕੇ ਪਹਿਨਨੇ ਪਰ ਭੀ ਉਸਕੀ ਸਫੇ ਦੀ ਆਦਿਕੇ ਵਿਕਲ੍ਪ ਬਨੇ ਰਹਨੇਸੇ ਹਾਰਕੋ ਪਹਨਨੇਕੇ ਸੁਖਕਾ ਵੇਦਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਗਾ .

Page 138 of 513
PDF/HTML Page 171 of 546
single page version

ਦੁਤ੍ਤਰੋਤ੍ਤਰਕ੍ਸ਼ਣਕ੍ਸ਼ੀਯਮਾਣਕਰ੍ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਮਕ੍ਰਿਯਾਵਿਭਾਗਤਯਾ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਂ ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਂ ਭਾਵਮਧਿਗਤਸ੍ਯ ਜਾਤਸ੍ਯ ਮਣੇਰਿਵਾਕਮ੍ਪਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਨਿਰ੍ਮਲਾਲੋਕਸ੍ਯਾਵਸ਼੍ਯਮੇਵ ਨਿਰਾਸ਼੍ਰਯਤਯਾ ਮੋਹਤਮਃ ਪ੍ਰਲੀਯਤੇ . ਯਦ੍ਯੇਵਂ ਲਬ੍ਧੋ ਮਯਾ ਮੋਹਵਾਹਿਨੀਵਿਜਯੋਪਾਯਃ ..੮੦.. ਸ਼ੁਦ੍ਧਚੈਤਨ੍ਯਾਨ੍ਵਯਰੂਪਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਚੇਤਿ . ਇਤ੍ਥਂਭੂਤਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਵਰੂਪਂ ਪੂਰ੍ਵਮਰ੍ਹਦਭਿਧਾਨੇ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪਸ਼੍ਚਾਨ੍ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨ ਤਦੇਵਾਗਮਸਾਰਪਦਭੂਤਯਾਧ੍ਯਾਤ੍ਮਭਾਸ਼ਯਾ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾਭਿਮੁਖਰੂਪੇਣ ਸਵਿਕਲ੍ਪਸ੍ਵ- ਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨੇਨ ਤਥੈਵਾਗਮਭਾਸ਼ਯਾਧਃਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕਰਣਾਪੂਰ੍ਵਕਰਣਾਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕਰਣਸਂਜ੍ਞਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਕ੍ਸ਼ਪਣਸਮਰ੍ਥਪਰਿਣਾਮ- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਬਲੇਨ ਪਸ਼੍ਚਾਦਾਤ੍ਮਨਿ ਯੋਜਯਤਿ . ਤਦਨਨ੍ਤਰਮਵਿਕਲ੍ਪਸ੍ਵਰੂਪੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ, ਯਥਾ ਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਥਾਨੀਯਮੁਕ੍ਤਾਫਲਾਨਿ ਗੁਣਸ੍ਥਾਨੀਯਂ ਧਵਲਤ੍ਵਂ ਚਾਭੇਦਨਯੇਨ ਹਾਰ ਏਵ, ਤਥਾ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾ ਅਭੇਦਨਯੇਨਾਤ੍ਮੈਵੇਤਿ ਭਾਵਯਤੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਾਨ੍ਧਕਾਰਃ ਪ੍ਰਲੀਯਤੇ . ਇਤਿ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ ..੮੦.. ਅਥ ਪ੍ਰਮਾਦੋਤ੍ਪਾਦਕਚਾਰਿਤ੍ਰਮੋਹਸਂਜ੍ਞਸ਼੍ਚੌਰੋਸ੍ਤੀਤਿ ਮਤ੍ਵਾਪ੍ਤਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਦੁਪਲਬ੍ਧਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਚਿਨ੍ਤਾਮਣੇਃ ਰਕ੍ਸ਼ਣਾਰ੍ਥਂ ਜਾਗਰ੍ਤੀਤਿ ਕਥਯਤਿ — ਜੀਵੋ ਜੀਵਃ ਕਰ੍ਤਾ . ਜਾਨਨੇ ਪਰ, ਉਸਕੇ ਉਤ੍ਤਰੋਤ੍ਤਰ ਕ੍ਸ਼ਣਮੇਂ ਕਰ੍ਤਾ -ਕਰ੍ਮ -ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ ਵਿਭਾਗ ਕ੍ਸ਼ਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯ ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰ ਭਾਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਔਰ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਮਣਿਕੀ ਭਾਁਤਿ ਜਿਸਕਾ ਨਿਰ੍ਮਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਕਮ੍ਪਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਹੈ ਐਸੇ ਉਸ (ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰ ਭਾਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ) ਜੀਵਕੇ ਮੋਹਾਨ੍ਧਕਾਰ ਨਿਰਾਸ਼੍ਰਯਤਾਕੇ ਕਾਰਣ ਅਵਸ਼੍ਯਮੇਵ ਪ੍ਰਲਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਯਦਿ ਐਸਾ ਹੈ ਤੋ ਮੈਂਨੇ ਮੋਹਕੀ ਸੇਨਾਕੋ ਜੀਤਨੇਕਾ ਉਪਾਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰ ਲਿਯਾ ਹੈ .

ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਅਰਹਂਤ ਭਗਵਾਨ ਔਰ ਅਪਨਾ ਆਤ੍ਮਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਸਮਾਨ ਹੈ . ਅਰਹਂਤ ਭਗਵਾਨ ਮੋਹ -ਰਾਗ -ਦ੍ਵੇਸ਼ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਉਨਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਯਦਿ ਜੀਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਗੁਣ- ਪਰ੍ਯਾਯ ਰੂਪਸੇ ਉਸ (ਅਰਹਂਤ ਭਗਵਾਨਕੇ) ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਮਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰਥਮ ਸਮਝ ਲੇ ਤੋ ‘‘ਯਹ ਜੋ ਆਤ੍ਮਾ, ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਏਕਰੂਪ (-ਕਥਂਚਿਤ੍ ਸਦ੍ਰੁਸ਼) ਤ੍ਰੈਕਾਲਿਕ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੈ ਸੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ, ਉਸਕਾ ਜੋ ਏਕਰੂਪ ਰਹਨੇਵਾਲਾ ਚੈਤਨ੍ਯਰੂਪ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ ਸੋ ਗੁਣ ਹੈ ਔਰ ਉਸ ਪ੍ਰਵਾਹਮੇਂ ਜੋ ਕ੍ਸ਼ਣਵਰ੍ਤੀ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕ ਹੈਂ ਸੋ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੈਂ’’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਅਪਨਾ ਆਤ੍ਮਾ ਭੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪਸੇ ਮਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਆਤਾ ਹੈ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਤ੍ਰੈਕਾਲਿਕ ਨਿਜ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਮਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਲੇਕਰ — ਜੈਸੇ ਮੋਤਿਯੋਂਕੋ ਔਰ ਸਫੇ ਦੀਕੋ ਹਾਰਮੇਂ ਹੀ ਅਨ੍ਤਰ੍ਗਤ ਕਰਕੇ ਮਾਤ੍ਰ ਹਾਰ ਹੀ ਜਾਨਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ — ਆਤ੍ਮਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਔਰ ਚੈਤਨ੍ਯ -ਗੁਣਕੋ ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਹੀ ਅਨ੍ਤਰ੍ਗਰ੍ਭਿਤ ਕਰਕੇ ਕੇਵਲ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਜਾਨਨੇ ਪਰ ਪਰਿਣਾਮੀ -ਪਰਿਣਾਮ -ਪਰਿਣਤਿਕੇ ਭੇਦਕਾ ਵਿਕਲ੍ਪ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਜੀਵ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯ ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰ ਭਾਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਔਰ ਉਸਸੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹ ਨਿਰਾਸ਼੍ਰਯ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ . ਯਦਿ ਐਸਾ ਹੈ ਤੋ ਮੈਂਨੇ ਮੋਹਕੀ ਸੇਨਾ ਪਰ ਵਿਜਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਨੇਕਾ ਉਪਾਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰ ਲਿਯਾ ਹੈ, — ਐਸਾ ਕਹਾ ਹੈ ..੮੦..

Page 139 of 513
PDF/HTML Page 172 of 546
single page version

ਜੀਵੋ ਵਵਗਦਮੋਹੋ ਉਵਲਦ੍ਧੋ ਤਚ੍ਚਮਪ੍ਪਣੋ ਸਮ੍ਮਂ .

ਏਵਮੁਪਵਰ੍ਣਿਤਸ੍ਵਰੂਪੇਣੋਪਾਯੇਨ ਮੋਹਮਪਸਾਰ੍ਯਾਪਿ ਸਮ੍ਯਗਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮੁਪਲਭ੍ਯਾਪਿ ਯਦਿ ਨਾਮ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੌ ਨਿਰ੍ਮੂਲਯਤਿ ਤਦਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਮਾਤ੍ਮਾਨਮਨੁਭਵਤਿ . ਯਦਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰਪਿ ਤਾਵਨੁਵਰ੍ਤਤੇ ਤਦਾ ਪ੍ਰਮਾਦਤਨ੍ਤ੍ਰਤਯਾ ਲੁਣ੍ਠਿਤਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵੋਪਲਮ੍ਭਚਿਨ੍ਤਾਰਤ੍ਨੋਨ੍ਤਸ੍ਤਾਮ੍ਯਤਿ . ਅਤੋ ਮਯਾ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼- ਨਿਸ਼ੇਧਾਯਾਤ੍ਯਨ੍ਤਂ ਜਾਗਰਿਤਵ੍ਯਮ੍ ..੮੧.. ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਃ . ਵਵਗਦਮੋਹੋ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਰੁਚਿਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧਕਵਿਨਾਸ਼ਿਤਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਃ . ਉਵਲਦ੍ਧੋ ਉਪਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ ਜ੍ਞਾਤਵਾਨ੍ . ਕਿਮ੍ . ਤਚ੍ਚਂ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦੈਕਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ . ਕਸ੍ਯ ਸਂਬਨ੍ਧਿ . ਅਪ੍ਪਣੋ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨਃ . ਕਥਮ੍ . ਸਮ੍ਮਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਸਂਸ਼ਯਾਦਿਰਹਿਤਤ੍ਵੇਨ ਜਹਦਿ ਜਦਿ ਰਾਗਦੋਸੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਨੁਭੂਤਿ- ਲਕ੍ਸ਼ਣਵੀਤਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧਕੌ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੋਹਸਂਜ੍ਞੌ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੌ ਯਦਿ ਤ੍ਯਜਤਿ ਸੋ ਅਪ੍ਪਾਣਂ ਲਹਦਿ ਸੁਦ੍ਧਂ ਸ

ਅਬ, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਮੈਂਨੇ ਚਿਂਤਾਮਣਿ -ਰਤ੍ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰ ਲਿਯਾ ਹੈ ਤਥਾਪਿ ਪ੍ਰਮਾਦ ਚੋਰ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਹੈ, ਐਸਾ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਜਾਗ੍ਰੁਤ ਰਹਤਾ ਹੈ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਵ੍ਯਪਗਤਮੋਹਃ ] ਜਿਸਨੇ ਮੋਹਕੋ ਦੂਰ ਕਿਯਾ ਹੈ ਔਰ [ਸਮ੍ਯਕ੍ ਆਤ੍ਮਨਃ ਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ] ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ (-ਸਚ੍ਚੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ) [ਉਪਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਿਯਾ ਹੈ ਐਸਾ [ਜੀਵਃ ] ਜੀਵ [ਯਦਿ ] ਯਦਿ [ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੌ ] ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕੋ [ਜਹਾਤਿ ] ਛੋੜਤਾ ਹੈ, [ਸਃ ] ਤੋ ਵਹ [ਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ਆਤ੍ਮਾਨਂ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੋ [ ਲਭਤੇ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੈ ..੮੧..

ਟੀਕਾ : — ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜਿਸ ਉਪਾਯਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਵਰ੍ਣਨ ਕਿਯਾ ਹੈ, ਉਸ ਉਪਾਯਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਮੋਹਕੋ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਭੀ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ (ਯਥਾਰ੍ਥ ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ) ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਭੀ ਯਦਿ ਜੀਵ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕੋ ਨਿਰ੍ਮੂਲ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਤੋ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੈ . (ਕਿਨ੍ਤੁ) ਯਦਿ ਪੁਨਃ -ਪੁਨਃ ਉਨਕਾ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰਤਾ ਹੈ, — ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਰੂਪ ਪਰਿਣਮਨ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਤੋ ਪ੍ਰਮਾਦਕੇ ਅਧੀਨ ਹੋਨੇਸੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਅਨੁਭਵਰੂਪ ਚਿਂਤਾਮਣਿ -ਰਤ੍ਨਕੇ ਚੁਰਾਯੇ ਜਾਨੇਸੇ ਅਨ੍ਤਰਂਗਮੇਂ ਖੇਦਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਮੁਝੇ

ਜੀਵ ਮੋਹਨੇ ਕਰੀ ਦੂਰ, ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪਾਮੀਨੇ, ਜੋ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ ਪਰਿਹਰੇ ਤੋ ਪਾਮਤੋ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੇ. ੮੧.

Page 140 of 513
PDF/HTML Page 173 of 546
single page version

ਅਥਾਯਮੇਵੈਕੋ ਭਗਵਦ੍ਭਿਃ ਸ੍ਵਯਮਨੁਭੂਯੋਪਦਰ੍ਸ਼ਿਤੋ ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸਸ੍ਯ ਪਾਰਮਾਰ੍ਥਿਕਃ ਪਨ੍ਥਾ ਇਤਿ ਮਤਿਂ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਯਤਿ —

ਏਵਮਭੇਦਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਪਰਿਣਤੋ ਜੀਵਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧੈਕਸ੍ਵਭਾਵਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਲਭਤੇ ਮੁਕ੍ਤੋ ਭਵਤੀਤਿ . ਕਿਂਚ ਪੂਰ੍ਵਂ ਜ੍ਞਾਨਕਣ੍ਡਿਕਾਯਾਂ ‘ਉਵਓਗਵਿਸੁਦ੍ਧੋ ਸੋ ਖਵੇਦਿ ਦੇਹੁਬ੍ਭਵਂ ਦੁਕ੍ਖਂ’ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਰ ਤੁ ‘ਜਹਦਿ ਜਦਿ ਰਾਗਦੋਸੇ ਸੋ ਅਪ੍ਪਾਣਂ ਲਹਦਿ ਸੁਦ੍ਧਂ’ ਇਤਿ ਭਣਿਤਮ੍, ਉਭਯਤ੍ਰ ਮੋਕ੍ਸ਼ੋਸ੍ਤਿ . ਕੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਃ . ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰਮਾਹ — ਤਤ੍ਰ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਯੋਰ੍ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਵਂ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਛੁਦ੍ਧੇ ਸ਼ੁਭਰਹਿਤੇ ਨਿਜਸ੍ਵਰੂਪੇ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਮੋਕ੍ਸ਼ਂ ਲਭਤੇ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਮੂਢਤ੍ਵਨਿਰਾਸਾਰ੍ਥਂ ਜ੍ਞਾਨਕਣ੍ਡਿਕਾ ਭਣ੍ਯਤੇ . ਅਤ੍ਰ ਤੁ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੈਰਾਪ੍ਤਸ੍ਵਰੂਪਂ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਦ੍ਰੂਪੇ ਸ੍ਵਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨਿ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਮੋਕ੍ਸ਼ਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ, ਤਤਃ ਕਾਰਣਾਦਿਯਮਾਪ੍ਤਾਤ੍ਮਮੂਢਤ੍ਵਨਿਰਾਸਾਰ੍ਥਂ ਜ੍ਞਾਨਕਣ੍ਡਿਕਾ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕੋ ਦੂਰ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਜਾਗ੍ਰੁਤ ਰਹਨਾ ਚਾਹਿਯੇ .

ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ੮੦ ਵੀਂ ਗਾਥਾਮੇਂ ਬਤਾਯੇ ਗਯੇ ਉਪਾਯਸੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਕੋ ਦੂਰ ਕਰਕੇ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਮ੍ਯਕ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਜੋ ਜੀਵ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਨੁਭੂਤਿਸ੍ਵਰੂਪ ਵੀਤਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਕੇ ਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧਕ ਰਾਗ -ਦ੍ਵੇਸ਼ਕੋ ਛੋੜਤਾ ਹੈ, ਪੁਨਃ -ਪੁਨਃ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਭਾਵਮੇਂ ਪਰਿਣਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਵਹੀ ਅਭੇਦਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਪਰਿਣਤ ਜੀਵ ਸ਼ੁਦ੍ਧ- ਬੁਦ੍ਧ -ਏਕਸ੍ਵਭਾਵ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੈ — ਮੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਜੀਵਕੋ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਭੀ ਸਰਾਗ ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਭੀ, ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕੇ ਨਿਵਾਰਣਾਰ੍ਥ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ..੮੧..

ਅਬ, ਯਹੀ ਏਕ (-ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤ ਗਾਥਾਓਂਮੇਂ ਵਰ੍ਣਿਤ ਯਹੀ ਏਕ), ਭਗਵਨ੍ਤੋਂਨੇ ਸ੍ਵਯਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕਿਯਾ ਹੁਆ ੧ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸਕਾ ਪਾਰਮਾਰ੍ਥਿਕਪਨ੍ਥ ਹੈ — ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਮਤਿਕੋ ੨ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਸਰ੍ਵੇ ਅਪਿ ਚ ] ਸਭੀ [ਅਰ੍ਹਨ੍ਤਃ ] ਅਰਹਨ੍ਤ ਭਗਵਾਨ [ਤੇਨ ਵਿਧਾਨੇਨ ] ਉਸੀ ਵਿਧਿਸੇ [ਕ੍ਸ਼ਪਿਤਕਰ੍ਮਾਂਸ਼ਾਃ ] ਕਰ੍ਮਾਂਸ਼ੋਂਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਕੇ [ਤਥਾ ] ਤਥਾ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰਸੇ [ਉਪਦੇਸ਼ਂ

ਅਰ੍ਹਂਤ ਸੌ ਕਰ੍ਮੋ ਤਣੋ ਕਰੀ ਨਾਸ਼ ਏ ਜ ਵਿਧਿ ਵਡੇ, ਉਪਦੇਸ਼ ਪਣ ਏਮ ਜ ਕਰੀ, ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ ਥਯਾ; ਨਮੁਂ ਤੇਮਨੇ. ੮੨.

੧. ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸ = ਮੋਕ੍ਸ਼ .

੨. ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤ = ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ; ਸ੍ਥਿਰ .

Page 141 of 513
PDF/HTML Page 174 of 546
single page version

ਯਤਃ ਖਲ੍ਵਤੀਤਕਾਲਾਨੁਭੂਤਕ੍ਰਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯਃ ਸਮਸ੍ਤਾ ਅਪਿ ਭਗਵਨ੍ਤਸ੍ਤੀਰ੍ਥਕਰਾਃ, ਪ੍ਰਕਾਰਾਨ੍ਤਰ- ਸ੍ਯਾਸਂਭਵਾਦਸਂਭਾਵਿਤਦ੍ਵੈਤੇਨਾਮੁਨੈਵੈਕੇਨ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਕ੍ਸ਼ਪਣਂ ਕਰ੍ਮਾਂਸ਼ਾਨਾਂ ਸ੍ਵਯਮਨੁਭੂਯ, ਪਰਮਾਪ੍ਤਤਯਾ ਪਰੇਸ਼ਾਮਪ੍ਯਾਯਤ੍ਯਾਮਿਦਾਨੀਂਤ੍ਵੇ ਵਾ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੂਣਾਂ ਤਥੈਵ ਤਦੁਪਦਿਸ਼੍ਯ, ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸਮਧ੍ਯਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ . ਤਤੋ ਨਾਨ੍ਯਦ੍ਵਰ੍ਤ੍ਮ ਨਿਰ੍ਵਾਣਸ੍ਯੇਤ੍ਯਵਧਾਰ੍ਯਤੇ . ਅਲਮਥਵਾ ਪ੍ਰਲਪਿਤੇਨ . ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾ ਮਤਿਰ੍ਮਮ . ਨਮੋ ਭਗਵਦ੍ਭਯਃ ..੮੨.. ਇਤ੍ਯੇਤਾਵਾਨ੍ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਃ ..੮੧.. ਅਥ ਪੂਰ੍ਵਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੈਰਾਪ੍ਤਸ੍ਵਰੂਪਂ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਥਾਭੂਤੇ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨਿ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵੇਪ੍ਯਰ੍ਹਨ੍ਤੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ਂ ਗਤਾ ਇਤਿ ਸ੍ਵਮਨਸਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਂ ਕਰੋਤਿ — ਸਵ੍ਵੇ ਵਿ ਯ ਅਰਹਂਤਾ ਸਰ੍ਵੇਪਿ ਚਾਰ੍ਹਨ੍ਤਃ ਤੇਣ ਵਿਧਾਣੇਣ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੈਃ ਪੂਰ੍ਵਮਰ੍ਹਤ੍ਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਵਾਤ੍ਮਾਵਸ੍ਥਾਨਰੂਪੇਣ ਤੇਨ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਖਵਿਦਕਮ੍ਮਂਸਾ ਕ੍ਸ਼ਪਿਤਕਰ੍ਮਾਂਸ਼ਾ ਵਿਨਾਸ਼ਿਤਕਰ੍ਮਭੇਦਾ ਭੂਤ੍ਵਾ, ਕਿਚ੍ਚਾ ਤਧੋਵਦੇਸਂ ਅਹੋ ਭਵ੍ਯਾ ਅਯਮੇਵ ਨਿਸ਼੍ਚਯ- ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮੋਪਲਮ੍ਭਲਕ੍ਸ਼ਣੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗੋ ਨਾਨ੍ਯ ਇਤ੍ਯੁਪਦੇਸ਼ਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਣਿਵ੍ਵਾਦਾ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤਾ ਅਕ੍ਸ਼ਯਾਨਨ੍ਤਸੁਖੇਨ ਤ੍ਰੁਪ੍ਤਾ ਜਾਤਾਃ, ਤੇ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤਃ . ਣਮੋ ਤੇਸਿਂ ਏਵਂ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਨਿਸ਼੍ਚਯਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਰੀਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਾਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਨੁਭੂਤਿਸ੍ਵਰੂਪਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਾਯ ਤਦੁਪਦੇਸ਼ਕੇਭ੍ਯੋਰ੍ਹਦ੍ਭਯਸ਼੍ਚ ਤਦੁਭਯਸ੍ਵਰੂਪਾਭਿਲਾਸ਼ਿਣ; ਸਨ੍ਤੋ ‘ਨਮੋਸ੍ਤੁ ਤੇਭ੍ਯ’ ਇਤ੍ਯਨੇਨ ਪਦੇਨ ਨਮਸ੍ਕਾਰਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..੮੨.. ਅਥ ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਰਾਧਕਾ ਏਵ ਪੁਰੁਸ਼ਾ ਦਾਨਪੂਜਾ- ਗੁਣਪ੍ਰਸ਼ਂਸਾਨਮਸ੍ਕਾਰਾਰ੍ਹਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਨਾਨ੍ਯਾ ਇਤਿ ਕਥਯਤਿ — ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ] ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਕੇ [ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤਾਃ ਤੇ ] ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੁਏ ਹੈਂ [ ਨਮਃ ਤੇਭ੍ਯਃ ] ਉਨ੍ਹੇਂ ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਹੋ ..੮੨..

ਟੀਕਾ : — ਅਤੀਤ ਕਾਲਮੇਂ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਹੁਏ ਸਮਸ੍ਤ ਤੀਰ੍ਥਰ੍ਂਕਰ ਭਗਵਾਨ, ੧ਪ੍ਰਕਾਰਾਨ੍ਤਰਕਾ ਅਸਂਭਵ ਹੋਨੇਸੇ ਜਿਸਮੇਂ ਦ੍ਵੈਤ ਸਂਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਐਸੇ ਇਸੀ ਏਕਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਕਰ੍ਮਾਂਸ਼ੋਂ (ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਾਦਿ ਕਰ੍ਮ ਭੇਦੋਂ)ਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਸ੍ਵਯਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਕੇ (ਤਥਾ) ੨ਪਰਮਾਪ੍ਤਤਾਕੇ ਕਾਰਣ ਭਵਿਸ਼੍ਯਕਾਲਮੇਂ ਅਥਵਾ ਇਸ (ਵਰ੍ਤਮਾਨ) ਕਾਲਮੇਂ ਅਨ੍ਯ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਓਂਕੋ ਭੀ ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਉਸਕਾ (-ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਸ਼ਯਕਾ) ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਕਰ ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸ (ਮੋਕ੍ਸ਼)ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੁਏ ਹੈਂ; ਇਸਲਿਯੇ ਨਿਰ੍ਵਾਣਕਾ ਅਨ੍ਯ (ਕੋਈ) ਮਾਰ੍ਗ ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸਾ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਅਥਵਾ ਅਧਿਕ ਪ੍ਰਲਾਪਸੇ ਬਸ ਹੋਓ ! ਮੇਰੀ ਮਤਿ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ . ਭਗਵਨ੍ਤੋਂਕੋ ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਹੋ .

ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ੮੦ ਔਰ ੮੧ ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੇ ਕਥਨਾਨੁਸਾਰ ਸਮ੍ਯਕ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਵੀਤਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਕੇ ਵਿਰੋਧੀ ਰਾਗ -ਦ੍ਵੇਸ਼ਕੋ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਨਿਸ਼੍ਚਯਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਨੁਭੂਤਿਮੇਂ ਲੀਨ ਹੋਨਾ ਹੀ ਏਕ ਮਾਤ੍ਰ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਹੈ; ਤ੍ਰਿਕਾਲਮੇਂ ਭੀ ਕੋਈ ਦੂਸਰਾ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾ ਮਾਰ੍ਗ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਸਮਸ੍ਤ

੧. ਪ੍ਰਕਾਰਾਨ੍ਤਰ = ਅਨ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਰ (ਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯ ਏਕ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਅਨ੍ਯ -ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸ ਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯਕੇ ਪ੍ਰਕਾਰਮੇਂ ਦ੍ਵੈਤ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦੋ -ਰੂਪਪਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ) .

੨. ਪਰਮਾਪ੍ਤ = ਪਰਮ ਆਪ੍ਤ; ਪਰਮ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਪਾਤ੍ਰ (ਤੀਰ੍ਥਂਕਰ ਭਗਵਾਨ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਔਰ ਵੀਤਰਾਗ ਹੋਨੇਸੇ ਪਰਮ ਆਪ੍ਤ ਹੈ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਪਦੇਸ਼੍ਟਾ ਹੈਂ )

Page 142 of 513
PDF/HTML Page 175 of 546
single page version

ਦਵ੍ਵਾਦਿਏਸੁ ਮੂਢੋ ਭਾਵੋ ਜੀਵਸ੍ਸ ਹਵਦਿ ਮੋਹੋ ਤ੍ਤਿ .

ਦਂਸਣਸੁਦ੍ਧਾ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਰੁਚਿਰੂਪਨਿਸ਼੍ਚਯਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਸਾਧਕੇਨ ਮੂਢਤ੍ਰਯਾਦਿਪਞ੍ਚਵਿਂਸ਼ਤਿਮਲਰਹਿਤੇਨ ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਲਕ੍ਸ਼ਣੇਨ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨਸ਼ੁਦ੍ਧਾਃ . ਪੁਰਿਸਾ ਪੁਰੁਸ਼ਾ ਜੀਵਾਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਥਂਭੂਤਾਃ . ਣਾਣਪਹਾਣਾ ਨਿਰੁਪਰਾਗਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨਸਾਧਕੇਨ ਵੀਤਰਾਗਸਰ੍ਵਜ੍ਞਪ੍ਰਣੀਤਪਰਮਾਗਮਾਭ੍ਯਾਸਲਕ੍ਸ਼ਣਜ੍ਞਾਨੇਨ ਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ਸਮਰ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰੌਢਾ ਜ੍ਞਾਨਪ੍ਰਧਾਨਾਃ . ਪੁਨਸ਼੍ਚ ਕਥਂਭੂਤਾਃ . ਸਮਗ੍ਗਚਰਿਯਤ੍ਥਾ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਨਿਸ਼੍ਚਲਾਤ੍ਮਾਨੁਭੂਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਨਿਸ਼੍ਚਯਚਾਰਿਤ੍ਰਸਾਧਕੇ- ਨਾਚਾਰਾਦਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਥਿਤਮੂਲੋਤ੍ਤਰਗੁਣਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਾਦਿਰੂਪੇਣ ਚਾਰਿਤ੍ਰੇਣ ਸਮਗ੍ਰਾਃ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਾਃ ਸਮਗ੍ਰਚਾਰਿਤ੍ਰਸ੍ਥਾਃ ਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਰਿਹਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਭਾਵਲਕ੍ਸ਼ਣਪੂਜਾ ਗੁਣਪ੍ਰਸ਼ਂਸਾ ਸਤ੍ਕਾਰਸ੍ਤਯੋਰਰ੍ਹਾ ਯੋਗ੍ਯਾ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਦਾਣਸ੍ਸ ਯ ਹਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋਂਨੇ ਇਸੀ ਮਾਰ੍ਗਸੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਿਯਾ ਹੈ ਔਰ ਅਨ੍ਯ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਓਂਕੋ ਭੀ ਇਸੀ ਮਾਰ੍ਗਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿਯਾ ਹੈ . ਉਨ ਭਗਵਨ੍ਤੋਂਕੋ ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਹੋ ..੮੨..

ਅਬ, ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਲਾਭਕੇ ੧ਪਰਿਪਂਥੀ -ਮੋਹਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਔਰ ਉਸਮੇਂ ਪ੍ਰਕਾਰੋਂਕੋ (-ਭੇਦੋਂਕੋ) ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਜੀਵਸ੍ਯ ] ਜੀਵਕੇ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦਿਕੇਸ਼ੁ ਮੂਢਃ ਭਾਵਃ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਮੂਢ ਭਾਵ (-ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਜੋ ਮੂਢਤਾਰੂਪ ਪਰਿਣਾਮ) [ਮੋਹਃ ਇਤਿ ਭਵਤਿ ] ਵਹ ਮੋਹ ਹੈ [ਤੇਨ ਅਵਚ੍ਛਨ੍ਨਃ ] ਉਸਸੇ ਆਚ੍ਛਾਦਿਤ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਜੀਵ [ ਰਾਗਂ ਵਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ਂ ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ] ਰਾਗ ਅਥਵਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ [ਕ੍ਸ਼ੁਭ੍ਯਤਿ ] ਕ੍ਸ਼ੁਬ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ ..੮੩..

ਟੀਕਾ : — ਧਤੂਰਾ ਖਾਯੇ ਹੁਏ ਮਨੁਸ਼੍ਯਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਜੀਵਕੇ ਜੋ ਪੂਰ੍ਵ ਵਰ੍ਣਿਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਗੁਣ-

ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦਿਕੇ ਮੂਢ ਭਾਵ ਵਰ੍ਤੇ ਜੀਵਨੇ, ਤੇ ਮੋਹ ਛੇ; ਤੇ ਮੋਹਥੀ ਆਚ੍ਛਨ੍ਨ ਰਾਗੀ -ਦ੍ਵੇਸ਼ੀ ਥਈ ਕ੍ਸ਼ੋਭਿਤ ਬਨੇ. ੮੩.

੧. ਪਰਿਪਂਥੀ = ਸ਼ਤ੍ਰੁ; ਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਲੂਟਨੇਵਾਲਾ .

Page 143 of 513
PDF/HTML Page 176 of 546
single page version

ਮੂਢੋ ਭਾਵਃ ਸ ਖਲੁ ਮੋਹਃ . ਤੇਨਾਵਚ੍ਛਨ੍ਨਾਤ੍ਮਰੂਪਃ ਸਨ੍ਨਯਮਾਤ੍ਮਾ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਪਰਗੁਣ- ਮਾਤ੍ਮਗੁਣਤਯਾ ਪਰਪਰ੍ਯਾਯਾਨਾਤ੍ਮਪਰ੍ਯਾਯਭਾਵੇਨ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਮਾਨਃ, ਪ੍ਰਰੂਢਦ੍ਰੁਢਤਰਸਂਸ੍ਕਾਰਤਯਾ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ- ਮੇਵਾਹਰਹਰੁਪਾਦਦਾਨੋ, ਦਗ੍ਧੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਰੁਚਿਵਸ਼ੇਨਾਦ੍ਵੈਤੇਪਿ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਦ੍ਵੈਤੋ, ਰੁਚਿਤਾਰੁਚਿਤੇਸ਼ੁ ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਵੁਪਸ਼੍ਲਿਸ਼੍ਯ, ਪ੍ਰਚੁਰਤਰਾਮ੍ਭੋਭਾਰਰਯਾਹਤਃ ਸੇਤੁਬਨ੍ਧ ਇਵ ਦ੍ਵੇਧਾ ਵਿਦਾਰ੍ਯਮਾਣੋ ਨਿਤਰਾਂ ਕ੍ਸ਼ੋਭਮੁਪੈਤਿ . ਅਤੋ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਭੇਦਾਤ੍ਤ੍ਰਿਭੂਮਿਕੋ ਮੋਹਃ ..੮੩.. ਦਾਨਸ੍ਯ ਚ ਹਿ ਸ੍ਫੁ ਟਂ ਤੇ ਤੇ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਧਾਰਾਃ . ਣਮੋ ਤੇਸਿਂ ਨਮਸ੍ਤੇਭ੍ਯ ਇਤਿ ਨਮਸ੍ਕਾਰਸ੍ਯਾਪਿ ਤ ਏਵ ਯੋਗ੍ਯਾਃ ..✽੭.. ਏਵਮਾਪ੍ਤਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਵਿਸ਼ਯੇ ਮੂਢਤ੍ਵਨਿਰਾਸਾਰ੍ਥਂ ਗਾਥਾਸਪ੍ਤਕੇਨ ਦ੍ਵਿਤੀਯਜ੍ਞਾਨ- ਕਣ੍ਡਿਕਾ ਗਤਾ . ਅਥ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮੋਪਲਮ੍ਭਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ਭੂਤਮੋਹਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਭੇਦਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤਿ — ਦਵ੍ਵਾਦਿਏਸੁ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਦਿਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ, ਤੇਸ਼ਾਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਾਮਨਨ੍ਤਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਯਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾਦਿਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸਾਮਾਨ੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣਗੁਣੇਸ਼ੁ, ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਪਰਿਣਤਿ- ਲਕ੍ਸ਼ਣਸਿਦ੍ਧਤ੍ਵਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੇਸ਼ੁ ਚ ਯਥਾਸਂਭਵਂ ਪੂਰ੍ਵੋਪਵਰ੍ਣਿਤੇਸ਼ੁ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਮਾਣੇਸ਼ੁ ਚ ਮੂਢੋ ਭਾਵੋ ਏਤੇਸ਼ੁ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੇਸ਼ੁ ਵਿਪਰੀਤਾਭਿਨਿਵੇਸ਼ਰੂਪੇਣ ਤਤ੍ਤ੍ਵਸਂਸ਼ਯਜਨਕੋ ਮੂਢੋ ਭਾਵਃ ਜੀਵਸ੍ਸ ਹਵਦਿ ਮੋਹੋ ਤ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਂਭੂਤੋ ਭਾਵੋ ਜੀਵਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹ ਇਤਿ ਭਵਤਿ . ਖੁਬ੍ਭਦਿ ਤੇਣੁਚ੍ਛਣ੍ਣੋ ਤੇਨ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹੇਨਾਵਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਝਮ੍ਪਿਤਃ ਸਨ੍ਨਕ੍ਸ਼ੁਭਿਤਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਪਰੀਤੇਨ ਕ੍ਸ਼ੋਭੇਣ ਕ੍ਸ਼ੋਭਂ ਸ੍ਵਰੂਪਚਲਨਂ ਵਿਪਰ੍ਯਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ . ਕਿਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ . ਪਪ੍ਪਾ ਰਾਗਂ ਵ ਦੋਸਂ ਵਾ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੋ ਵਿਪਰੀਤਮਿਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਹਰ੍ਸ਼ਵਿਸ਼ਾਦਰੂਪਂ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੋਹਸਂਜ੍ਞਂ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਂ ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਚੇਤਿ . ਅਨੇਨ ਕਿਮੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿ . ਮੋਹੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹੋ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਦ੍ਵਯਂ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੋਹਸ਼੍ਚੇਤਿ ਤ੍ਰਿਭੂਮਿਕੋ ਮੋਹ ਇਤਿ ..੮੩.. ਅਥ ਦੁਃਖਹੇਤੁਭੂਤਬਨ੍ਧਸ੍ਯ ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਾ ਨਿਰ੍ਮੂਲਨੀਯਾ ਇਤ੍ਯਾਘੋਸ਼ਯਤਿ — ਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈਂ ਉਨਮੇਂ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ੧ਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਅਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣ ਮੂਢ ਭਾਵ ਵਹ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਮੋਹ ਹੈ . ਉਸ ਮੋਹਸੇ ਨਿਜਰੂਪ ਆਚ੍ਛਾਦਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪਸੇ, ਪਰਗੁਣਕੋ ਸ੍ਵਗੁਣਰੂਪਸੇ, ਔਰ ਪਰ -ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਸ੍ਵਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਸਮਝਕਰ -ਅਂਗੀਕਾਰ ਕਰਕੇ, ਅਤਿ ਰੂਢ – ਦ੍ਰੁਢਤਰ ਸਂਸ੍ਕਾਰਕੇ ਕਾਰਣ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਹੀ ਸਦਾ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਤਾ ਹੁਆ, ੨ਦਗ੍ਧ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੀ ਰੁਚਿਕੇ ਵਸ਼ਸੇ ੩ਅਦ੍ਵੈਤਮੇਂ ਭੀ ਦ੍ਵੈਤ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਕਰਤਾ ਹੁਆ, ਰੁਚਿਕਰ -ਅਰੁਚਿਕਰ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਅਤਿ ਪ੍ਰਚੁਰ ਜਲਸਮੂਹਕੇ ਵੇਗਸੇ ਪ੍ਰਹਾਰਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਸੇਤੁਬਨ੍ਧ (ਪੁਲ) ਕੀ ਭਾਁਤਿ ਦੋ ਭਾਗੋਂਮੇਂ ਖਂਡਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਕ੍ਸ਼ੋਭਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਇਸਸੇ ਮੋਹ, ਰਾਗ ਔਰ ਦ੍ਵੈਸ਼ — ਇਨ ਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਮੋਹ ਤੀਨ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ ..੮੩..

੧. ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਅਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣ = ਤਤ੍ਤ੍ਵਕੀ ਅਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿ (-ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ, ਅਜ੍ਞਾਨ, ਅਨਿਰ੍ਣਯ) ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ .

੨. ਦਗ੍ਧ = ਜਲੀ ਹੁਈ; ਹਲਕੀ; ਸ਼ਾਪਿਤ . (‘ਦਗ੍ਧ’ ਤਿਰਸ੍ਕਾਰਵਾਚਕ ਸ਼ਬ੍ਦ ਹੈ)

੩. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ – ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਮੇਂ ‘ਯਹ ਅਚ੍ਛੇ ਹੈਂ ਔਰ ਯਹ ਬੁਰੇ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਦ੍ਵੈਤ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਤਥਾਪਿ ਵਹਾਁ ਭੀ ਮੋਹਾਚ੍ਛਾਦਿਤ ਜੀਵ ਅਚ੍ਛੇ – ਬੂਰੇਕਾ ਦ੍ਵੈਤ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਕਰ ਲੇਤੇ ਹੈਂ .

Page 144 of 513
PDF/HTML Page 177 of 546
single page version

ਏਵਮਸ੍ਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਨਿਮੀਲਿਤਸ੍ਯ, ਮੋਹੇਨ ਵਾ ਰਾਗੇਣ ਵਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ੇਣ ਵਾ ਪਰਿਣਤਸ੍ਯ, ਤ੍ਰੁਣਪਟਲਾਵਚ੍ਛਨ੍ਨਗਰ੍ਤਸਂਗਤਸ੍ਯ ਕਰੇਣੁਕੁਟ੍ਟਨੀਗਾਤ੍ਰਾਸਕ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਦ੍ਵਿਰਦਦਰ੍ਸ਼ਨੋਦ੍ਧਤਪ੍ਰਵਿਧਾਵਿਤਸ੍ਯ ਚ ਸਿਨ੍ਧੁਰਸ੍ਯੇਵ, ਭਵਤਿ ਨਾਮ ਨਾਨਾਵਿਧੋ ਬਨ੍ਧਃ . ਤਤੋਮੀ ਅਨਿਸ਼੍ਟਕਾਰ੍ਯਕਾਰਿਣੋ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਣਾ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਨਿਰ੍ਮੂਲਕਾਸ਼ਂ ਕਸ਼ਿਤ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼ਪਣੀਯਾਃ ..੮੪.. ਮੋਹੇਣ ਵ ਰਾਗੇਣ ਵ ਦੋਸੇਣ ਵ ਪਰਿਣਦਸ੍ਸ ਜੀਵਸ੍ਸ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਪਰਿਣਤਸ੍ਯ ਮੋਹਾਦਿਰਹਿਤਪਰਮਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪ- ਪਰਿਣਤਿਚ੍ਯੁਤਸ੍ਯ ਬਹਿਰ੍ਮੁਖਜੀਵਸ੍ਯ ਜਾਯਦਿ ਵਿਵਿਹੋ ਬਂਧੋ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣੋ ਭਾਵਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਤਦ੍ਬਲੇਨ ਜੀਵ- ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕਰ੍ਮਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਨਾਮਤ੍ਯਨ੍ਤਵਿਸ਼੍ਲੇਸ਼ੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੋਕ੍ਸ਼ਃ, ਇਤ੍ਥਂਭੂਤਦ੍ਰਵ੍ਯਭਾਵਮੋਕ੍ਸ਼ਾਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰੋਪਾਦੇਯਭੂਤਸ੍ਵਾ- ਭਾਵਿਕਸੁਖਵਿਪਰੀਤਸ੍ਯ ਨਾਰਕਾਦਿਦੁਃਖਸ੍ਯ ਕਾਰਣਭੂਤੋ ਵਿਵਿਧਬਨ੍ਧੋ ਜਾਯਤੇ . ਤਮ੍ਹਾ ਤੇ ਸਂਖਵਇਦਵ੍ਵਾ ਯਤੋ

ਅਬ, ਤੀਨੋਂ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਮੋਹਕੋ ਅਨਿਸ਼੍ਟ ਕਾਰ੍ਯਕਾ ਕਾਰਣ ਕਹਕਰ ਉਸਕਾ (-ਤੀਨ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਮੋਹਕਾ) ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਨੇਕੋ ਸੂਤ੍ਰ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਮੋਹੇਨ ਵਾ ] ਮੋਹਰੂਪ [ਰਾਗੇਣ ਵਾ ] ਰਾਗਰੂਪ [ਦ੍ਵੇਸ਼ੇਣ ਵਾ ] ਅਥਵਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ਰੂਪ [ਪਰਿਣਤਸ੍ਯ ਜੀਵਸ੍ਯ] ਪਰਿਣਮਿਤ ਜੀਵਕੇ [ਵਿਵਿਧਃ ਬਂਧਃ ] ਵਿਵਿਧ ਬਂਧ [ਜਾਯਤੇ ] ਹੋਤਾ ਹੈ; [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ [ਤੇ ] ਵੇ (ਮੋਹ -ਰਾਗ -ਦ੍ਵੇਸ਼) [ਸਂਕ੍ਸ਼ਪਯਿਤਵ੍ਯਾਃ ] ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣਤਯਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈਂ ..੮੪..

ਟੀਕਾ : — ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਅਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿ (-ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਕੇ ਅਜ੍ਞਾਨ) ਸੇ ਬਂਦ ਹੁਏ, ਮੋਹ- ਰੂਪ -ਰਾਗਰੂਪ ਯਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੁਏ ਇਸ ਜੀਵਕੋ — ਘਾਸਕੇ ਢੇਰਸੇ ਢਁਕੇ ਹੁਏ ਖਡ੍ਡੇਕਾ ਸਂਗ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਹਾਥੀਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਹਥਿਨੀਰੂਪੀ ਕੁਟ੍ਟਨੀਕੇ ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ ਆਸਕ੍ਤ ਹਾਥੀਕੀ ਭਾਁਤਿ ਔਰ ਵਿਰੋਧੀ ਹਾਥੀਕੋ ਦੇਖਕਰ, ਉਤ੍ਤੇਜਿਤ ਹੋਕਰ (ਉਸਕੀ ਓਰ) ਦੌੜਤੇ ਹੁਏ ਹਾਥੀਕੀ ਭਾਁਤਿ — ਵਿਵਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਬਂਧ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁ ਜੀਵਕੋ ਅਨਿਸ਼੍ਟ ਕਾਰ੍ਯ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਇਸ ਮੋਹ, ਰਾਗ ਔਰ ਦ੍ਵੇਸ਼ਕਾ ਯਥਾਵਤ੍

ਰੇ ! ਮੋਹਰੂਪ ਵਾ ਰਾਗਰੂਪ ਵਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ਪਰਿਣਤ ਜੀਵਨੇ ਵਿਧਵਿਧ ਥਾਯੇ ਬਂਧ, ਤੇਥੀ ਸਰ੍ਵ ਤੇ ਕ੍ਸ਼ਯਯੋਗ੍ਯ ਛੇ . ੮੪.

Page 145 of 513
PDF/HTML Page 178 of 546
single page version

ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਪਰਿਣਤਸ੍ਯ ਜੀਵਸ੍ਯੇਤ੍ਥਂਭੂਤੋ ਬਨ੍ਧੋ ਭਵਤਿ ਤਤੋ ਰਾਗਾਦਿਰਹਿਤਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਧ੍ਯਾਨੇਨ ਤੇ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼- ਮੋਹਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਕ੍ਸ਼ਪਯਿਤਵ੍ਯਾ ਇਤਿ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍ ..੮੪.. ਅਥ ਸ੍ਵਕੀਯਸ੍ਵਕੀਯਲਿਙ੍ਗੈ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਾਨ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਨਿਰ੍ਮੂਲ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ .

ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — (੧) ਹਾਥੀਕੋ ਪਕੜਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਧਰਤੀਮੇਂ ਖਡ੍ਡਾ ਬਨਾਕਰ ਉਸੇ ਘਾਸਸੇ ਢਕ ਦਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਵਹਾਁ ਖਡ੍ਡਾ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਉਸ ਖਡ੍ਡੇ ਪਰ ਜਾਨੇਸੇ ਹਾਥੀ ਗਿਰ ਪਡਤਾ ਹੈ ਔਰ ਵਹ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪਕੜਾ ਜਾਤਾ ਹੈ . (੨) ਹਾਥੀਕੋ ਪਕੜਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਸਿਖਾਈ ਹੁਈ ਹਥਿਨੀ ਭੇਜੀ ਜਾਤੀ ਹੈ; ਉਸਕੇ ਸ਼ਾਰੀਰਿਕ ਰਾਗਮੇਂ ਫਁਸਨੇਸੇ ਹਾਥੀ ਪਕੜਾ ਜਾਤਾ ਹੈ . (੩) ਹਾਥੀ ਪਕੜਨੇਕੀ ਤੀਸਰੀ ਰੀਤਿ ਯਹ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਹਾਥੀਕੇ ਸਾਮਨੇ ਦੂਸਰਾ ਪਾਲਿਤ ਹਾਥੀ ਭੇਜਾ ਜਾਤਾ ਹੈ; ਉਸਕੇ ਪੀਛੇ ਵਹ ਹਾਥੀ ਉਤ੍ਤੇਜਿਤ ਹੋਕਰ ਲੜਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਦੌੜਤਾ ਹੈ ਔਰ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਵਹ ਪਕੜਨੇਵਾਲੋਂਕੇ ਜਾਲਮੇਂ ਫਁਸ ਜਾਤਾ ਹੈ .

ਉਪਰ੍ਯੁਕ੍ਤ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਜੈਸੇ ਹਾਥੀ (੧) ਅਜ੍ਞਾਨਸੇ, (੨) ਰਾਗਸੇ (੩) ਦ੍ਵੇਸ਼ਸੇ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਬਨ੍ਧਨਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵ (੧) ਮੋਹਸੇ, (੨) ਰਾਗਸੇ ਯਾ (੩) ਦ੍ਵੇਸ਼ਸੇ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਬਨ੍ਧਨਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ਾਰ੍ਥੀਕੋ ਮੋਹ -ਰਾਗ -ਦ੍ਵੇਸ਼ਕਾ ਭਲੀਭਾਁਤਿ -ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣਤਯਾ ਮੂਲਸੇ ਹੀ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰ ਦੇਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ..੮੪..

ਅਬ, ਇਸ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕੋ ਇਨ (ਆਗਾਮੀ ਗਾਥਾਮੇਂ ਕਹੇ ਗਯੇ) ਚਿਹ੍ਨੋਂ -ਲਕ੍ਸ਼ਣੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪਹਿਚਾਨ ਕਰ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੀ ਨਸ਼੍ਟ ਕਰ ਦੇਨਾ ਚਾਹਿਯੇ, ਏਸਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਅਰ੍ਥੇ ਅਯਥਾਗ੍ਰਹਣਂ ] ਪਦਾਰ੍ਥਕਾ ਅਯਥਾਗ੍ਰਹਣ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਦਾਰ੍ਥੋਕੋ ਜੈਸੇ ਹੈਂ ਵੈਸੇ ਸਤ੍ਯਸ੍ਵਰੂਪ ਨ ਮਾਨਕਰ ਉਨਕੇ ਵਿਸ਼ਯਮੇਂ ਅਨ੍ਯਥਾ ਸਮਝ) [ਚ ] ਔਰ [ਤਿਰ੍ਯਙ੍ਮਨੁਜੇਸ਼ੁ ਕਰੁਣਾਭਾਵਃ ] ਤਿਰ੍ਯਂਚ -ਮਨੁਸ਼੍ਯੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਕਰੁਣਾਭਾਵ, [ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਪ੍ਰਸਂਗਃ ਚ ] ਤਥਾ ਵਿਸ਼ਯੋਂਕੀ ਸਂਗਤਿ (ਇਸ਼੍ਟ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਪ੍ਰੀਤਿ ਔਰ ਅਨਿਸ਼੍ਟ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਅਪ੍ਰੀਤਿ) — [ਏਤਾਨਿ ] ਯਹ ਸਬ [ਮੋਹਸ੍ਯ ਲਿਂਗਾਨਿ ] ਮੋਹਕੇ ਚਿਹ੍ਨ – ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈਂ ..੮੫..

Page 146 of 513
PDF/HTML Page 179 of 546
single page version

ਅਰ੍ਥਾਨਾਮਯਾਥਾਤਥ੍ਯਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤ੍ਯਾ ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਮਨੁਸ਼੍ਯੇਸ਼ੁ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼ਾਰ੍ਹੇਸ਼੍ਵਪਿ ਕਾਰੁਣ੍ਯਬੁਦ੍ਧਯਾ ਚ ਮੋਹਮਭੀਸ਼੍ਟ- ਵਿਸ਼ਯਪ੍ਰਸਂਗੇਨ ਰਾਗਮਨਭੀਸ਼੍ਟਵਿਸ਼ਯਾਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ਮਿਤਿ ਤ੍ਰਿਭਿਲਿਂਗੈਰਧਿਗਮ੍ਯ ਝਗਿਤਿ ਸਂਭਵਨ੍ਨਾਪਿ ਤ੍ਰਿਭੂਮਿਕੋਪਿ ਮੋਹੋ ਨਿਹਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ..੮੫..

ਅਥ ਮੋਹਕ੍ਸ਼ਪਣੋਪਾਯਾਨ੍ਤਰਮਾਲੋਚਯਤਿ —

ਯਥਾਸਂਭਵਂ ਤ ਏਵ ਵਿਨਾਸ਼ਯਿਤਵ੍ਯਾ ਇਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼ਤਿ – ਅਟ੍ਠੇ ਅਜਧਾਗਹਣਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਦਿਪਦਾਰ੍ਥੇ ਯਥਾਸ੍ਵਰੂਪਸ੍ਥਿਤੇਪਿ ਵਿਪਰੀਤਾਭਿਨਿਵੇਸ਼ਰੂਪੇਣਾਯਥਾਗ੍ਰਹਣਂ ਕਰੁਣਾਭਾਵੋ ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮੋਪਲਬ੍ਧਿਲਕ੍ਸ਼ਣਪਰਮੋਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸਂਯਮਾਦ੍ਵਿਪਰੀਤਃ ਕਰੁਣਾ- ਭਾਵੋ ਦਯਾਪਰਿਣਾਮਸ਼੍ਚ ਅਥਵਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਕਰੁਣਾਯਾ ਅਭਾਵਃ . ਕੇਸ਼ੁ ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ . ਮਣੁਵਤਿਰਿਏਸੁ ਮਨੁਸ਼੍ਯ- ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਜੀਵੇਸ਼ੁ ਇਤਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਚਿਹ੍ਨਮ੍ . ਵਿਸਏਸੁ ਯ ਪ੍ਪਸਂਗੋ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ਯਸੁਖਾਸ੍ਵਾਦਰਹਿਤਬਹਿਰਾਤ੍ਮਜੀਵਾਨਾਂ ਮਨੋਜ੍ਞਾਮਨੋਜ੍ਞਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਚ ਯੋਸੌ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ੇਣ ਸਙ੍ਗਃ ਸਂਸਰ੍ਗਸ੍ਤਂ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਪ੍ਰੀਤਿਲਿਙ੍ਗਾਭ੍ਯਾਂ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੋਹਸਂਜ੍ਞੌ

ਟੀਕਾ : — ੧ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੀ ਅਯਥਾਤਥ੍ਯਰੂਪ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਔਰ ਤਿਰ੍ਯਂਚ -ਮਨੁਸ਼੍ਯ ੨ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼ਾਯੋਗ੍ਯ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਉਨਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਕਰੁਣਾਬੁਦ੍ਧਿਸੇ ਮੋਹਕੋ (ਜਾਨਕਰ), ਇਸ਼੍ਟ ਵਿਸ਼ਯੋਂਕੀ ਆਸਕ੍ਤਿਸੇ ਰਾਗਕੋ ਔਰ ਅਨਿਸ਼੍ਟ ਵਿਸ਼ਯੋਂਕੀ ਅਪ੍ਰੀਤਿਸੇ ਦ੍ਵੇਸ਼ਕੋ (ਜਾਨਕਰ) — ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਤੀਨ ਲਿਂਗੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ (ਤੀਨ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਮੋਹਕੋ) ਪਹਿਚਾਨਕਰ ਤਤ੍ਕਾਲ ਹੀ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੀ ਤੀਨੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਮੋਹ ਨਸ਼੍ਟ ਕਰ ਦੇਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈ .

ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਮੋਹਕੇ ਤੀਨ ਭੇਦ ਹੈਂ — ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹ, ਰਾਗ ਔਰ ਦ੍ਵੇਸ਼ . ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਸੇ ਵਿਪਰੀਤ ਮਾਨ੍ਯਤਾ ਤਥਾ ਤਿਰ੍ਯਂਚੋਂ ਔਰ ਮਨੁਸ਼੍ਯੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਤਨ੍ਮਯਤਾਸੇ ਕਰੁਣਾਭਾਵ ਵੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਕੇ ਚਿਹ੍ਨ ਹੈਂ, ਇਸ਼੍ਟ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰਾਗਕਾ ਚਿਹ੍ਨ ਹੈ ਔਰ ਅਨਿਸ਼੍ਟ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਅਪ੍ਰੀਤਿ ਦ੍ਵੇਸ਼ਕਾ ਚਿਹ੍ਨ ਹੈ . ਇਨ ਚਿਹ੍ਨ ੋਂਸੇ ਤੀਨੋਂ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਮੋਹਕੋ ਪਹਿਚਾਨਕਰ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਓਂਕੋ ਉਸੇ ਤਤ੍ਕਾਲ ਹੀ ਨਸ਼੍ਟ ਕਰ ਦੇਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ..੮੫..

ਅਬ ਮੋਹਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਨੇਕਾ ਉਪਾਯਾਨ੍ਤਰ (-ਦੂਸਰਾ ਉਪਾਯ) ਵਿਚਾਰਤੇ ਹੈਂ : —

ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋ ਵਡੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਆਦਿਥੀ ਜਾਣਤੋ ਜੇ ਅਰ੍ਥ ਨੇ, ਤਸੁ ਮੋਹ ਪਾਮੇ ਨਾਸ਼ ਨਿਸ਼੍ਚਯ; ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ ਸਮਧ੍ਯਯਨੀਯ ਛੇ. ੮੬.

੧. ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੀ ਅਯਥਾਤਥ੍ਯਰੂਪ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿ = ਪਦਾਰ੍ਥ ਜੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਨ੍ਹੇਂ ਵੈਸਾ ਸਮਝਨਾ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਨ੍ਹੇਂ ਅਨ੍ਯਥਾ ਸ੍ਵਰੂਪਸੇ ਅਂਗੀਕਾਰ ਕਰਨਾ .

੨. ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼ਾਯੋਗ੍ਯ = ਮਾਤ੍ਰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼ਕਭਾਵਸੇ -ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਾਜ੍ਞਾਤਾਰੂਪਸੇ -ਮਧ੍ਯਸ੍ਥਭਾਵਸੇ ਦੇਖਨੇ ਯੋਗ੍ਯ .

Page 147 of 513
PDF/HTML Page 180 of 546
single page version

ਯਤ੍ਕਿਲ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਵਭਾਵੇਨਾਰ੍ਹਤੋ ਜ੍ਞਾਨਾਦਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਥਾਜ੍ਞਾਨਂ ਮੋਹਕ੍ਸ਼ਪਣੋਪਾਯਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਾਕ੍ ਪ੍ਰਤਿਪਨ੍ਨਂ, ਤਤ੍ ਖਲੂਪਾਯਾਨ੍ਤਰਮਿਦਮਪੇਕ੍ਸ਼ਤੇ . ਇਦਂ ਹਿ ਵਿਹਿਤਪ੍ਰਥਮਭੂਮਿਕਾਸਂਕ੍ਰਮਣਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੋਪਜ੍ਞ- ਤਯਾ ਸਰ੍ਵਤੋਪ੍ਯਬਾਧਿਤਂ ਸ਼ਾਬ੍ਦਂ ਪ੍ਰਮਾਣਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕ੍ਰੀਡਤਸ੍ਤਤ੍ਸਂਸ੍ਕਾਰਸ੍ਫੁ ਟੀਕ੍ਰੁਤਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਸਂਵੇਦਨ- ਸ਼ਕ੍ਤਿਸਂਪਦਃ ਸਹ੍ਰੁਦਯਹ੍ਰੁਦਯਾਨਂਦੋਦ੍ਭੇਦਦਾਯਿਨਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਣਾਨ੍ਯੇਨ ਵਾ ਤਦਵਿਰੋਧਿਨਾ ਪ੍ਰਮਾਣਜਾਤੇਨ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੌ ਚ ਜ੍ਞਾਯੇਤੇ ਵਿਵੇਕਿਭਿਃ, ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਸ੍ਵਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਭਾਵਨਯਾ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਾ ਨਿਹਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਇਤਿ ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ ..੮੫.. ਅਥ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਭਾਵੇ ਮੋਹੋ ਭਵਤੀਤਿ ਯਦੁਕ੍ਤਂ ਪੂਰ੍ਵਂ ਤਦਰ੍ਥਮਾਗਮਾਭ੍ਯਾਸਂ ਕਾਰਯਤਿ . ਅਥਵਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਤ੍ਵੈਰਰ੍ਹਤ੍ਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਦਾਤ੍ਮਪਰਿਜ੍ਞਾਨਂ ਭਵਤੀਤਿ ਯਦੁਕ੍ਤਂ ਤਦਾਤ੍ਮਪਰਿਜ੍ਞਾਨਮਿਮਮਾਗਮਾਭ੍ਯਾਸਮਪੇਕ੍ਸ਼ਤ ਇਤਿ ਪਾਤਨਿਕਾਦ੍ਵਯਂ ਮਨਸਿ ਧ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੂਤ੍ਰਮਿਦਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤਿ — ਜਿਣਸਤ੍ਥਾਦੋ ਅਟ੍ਠੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਦੀਹਿਂ ਬੁਜ੍ਝਦੋ ਣਿਯਮਾ ਜਿਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਤ੍ਸਕਾਸ਼ਾਚ੍ਛੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਦਿਪਦਾਰ੍ਥਾਨ੍ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਾਦਿ-

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਜਿਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਤ੍ ] ਜਿਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ ਦ੍ਵਾਰਾ [ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਾਦਿਭਿਃ ] ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਾਦਿ ਪ੍ਰਮਾਣੋਂਸੇ [ਅਰ੍ਥਾਨ੍ ] ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ [ਬੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ] ਜਾਨਨੇਵਾਲੇਕੇ [ਨਿਯਮਾਤ੍ ] ਨਿਯਮਸੇ [ਮੋਹੋਪਚਯਃ ] ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਅਧ੍ਯਯਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ..੮੬..

ਟੀਕਾ : — ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਅਰ੍ਹਂਤਕੇ ਜ੍ਞਾਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਮੋਹਕ੍ਸ਼ਯਕੇ ਉਪਾਯਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਪਹਲੇ (੮੦ਵੀਂ ਗਾਥਾਮੇਂ) ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਥਾ, ਵਹ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਇਸ (ਨਿਮ੍ਨਲਿਖਿਤ) ਉਪਾਯਾਨ੍ਤਰਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਰਖਤਾ ਹੈ . (ਵਹ ਉਪਾਯਾਨ੍ਤਰ ਕ੍ਯਾ ਹੈ ਸੋ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ) : —

ਜਿਸਨੇ ਪ੍ਰਥਮ ਭੂਮਿਕਾਮੇਂ ਗਮਨ ਕਿਯਾ ਹੈ ਐਸੇ ਜੀਵਕੋ, ਜੋ ੨ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੋਪਜ੍ਞ ਹੋਨੇਸੇ ਸਰ੍ਵ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਅਬਾਧਿਤ ਹੈ ਐਸੇ ਸ਼ਾਬ੍ਦ ਪ੍ਰਮਾਣਕੋ (-ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤਪ੍ਰਮਾਣਕੋ) ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਕ੍ਰੀੜਾ ਕਰਨੇ ਪਰ, ਉਸਕੇ ਸਂਸ੍ਕਾਰਸੇ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ੩ਸਂਵੇਦਨਸ਼ਕ੍ਤਿਰੂਪ ਸਮ੍ਪਦਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨੇ ਪਰ, ੪ਸਹ੍ਰੁਦਯਜਨੋਂਕੇ ਹ੍ਰੁਦਯਕੋ ਆਨਨ੍ਦਕਾ ੫ਉਦ੍ਭੇਦ ਦੇਨੇਵਾਲੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਪ੍ਰਮਾਣਸੇ ਅਥਵਾ ੬ਉਸਸੇ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧ ਅਨ੍ਯ ਪ੍ਰਮਾਣਸਮੂਹਸੇ

੧ਮੋਹੋਪਚਯ [ਕ੍ਸ਼ੀਯਤੇ ] ਕ੍ਸ਼ਯ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ [ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਂ ] ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾ [ਸਮਧ੍ਯੇਤਵ੍ਯਮ੍ ]

੧. ਮੋਹੋਪਚਯ = ਮੋਹਕਾ ਉਪਚਯ . (ਉਪਚਯ = ਸਂਚਯ; ਸਮੂਹ)

੨. ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੋਪਜ੍ਞ = ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ੍ਵਯਂ ਜਾਨਾ ਹੁਆ (ਔਰ ਕਹਾ ਹੁਆ) . ੩. ਸਂਵੇਦਨ = ਜ੍ਞਾਨ .

੪. ਸਹ੍ਰੁਦਯ = ਭਾਵੁਕ; ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮੇਂ ਜਿਸ ਸਮਯ ਜਿਸ ਭਾਵਕਾ ਪ੍ਰਸਂਗ ਹੋਯ ਉਸ ਭਾਵਕੋ ਹ੍ਰੁਦਯਮੇਂ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨੇਵਾਲਾ; ਬੁਧ; ਪਂਡਿਤ .

੫. ਉਦ੍ਭੇਦ = ਸ੍ਫੁ ਰਣ; ਪ੍ਰਗਟਤਾ; ਫੁ ਵਾਰਾ . ੬. ਉਸਸੇ = ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਪ੍ਰਮਾਣਸੇ .