Page 228 of 513
PDF/HTML Page 261 of 546
single page version
ਤ੍ਰੁਤੀਯਾ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸਤ੍ਤਾਦਿਲਕ੍ਸ਼ਣਤ੍ਰਯਸੂਚਨਰੂਪੇਣ ਚਤੁਰ੍ਥੀਤਿ ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰਗਾਥਾਚਤੁਸ਼੍ਟਯੇਨ ਪੀਠਿਕਾਸ੍ਥਲਮ੍
ਸਤ੍ਤਾਗੁਣੋਪੀਤਿ ਕਥਨਰੂਪੇਣ ਤ੍ਰੁਤੀਯਾ, ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਤ੍ਵੇਪਿ ਸਤ੍ਤੈਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤੀਤਿ ਕਥਨੇਨ ਚਤੁਰ੍ਥੀਤਿ
ਗਾਥਾਚਤੁਸ਼੍ਟਯੇਨ ਸਤ੍ਤਾਲਕ੍ਸ਼ਣਵਿਵਰਣਮੁਖ੍ਯਤਾ
ਬਦਲਤੀ ਰਹਤੀ ਹੈਂ, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ :
ਨਿਸ਼ੇਧ ਕਿਯਾ ਹੈ
Page 229 of 513
PDF/HTML Page 262 of 546
single page version
ਸ੍ਯਾਤਦ੍ਭਾਵਸ੍ਯ ਵਿਵਰਣਰੂਪੇਣ ਤ੍ਰੁਤੀਯਾ, ਤਸ੍ਯੈਵ ਦ੍ਰੁਢੀਕਰਣਾਰ੍ਥਂ ਚਤੁਰ੍ਥੀਤਿ ਗਾਥਾਚਤੁਸ਼੍ਟਯੇਨ ਸਤ੍ਤਾਦ੍ਰਵ੍ਯਯੋਰ-
ਭੇਦਵਿਸ਼ਯੇ ਯੁਕ੍ਤਿਕਥਨਮੁਖ੍ਯਤਾ
ਸ੍ਵਭਾਵਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸੋ ਬਾਤ ਨਹੀਂ ਹੈ; (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਿਭਾਵਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲੀ ਰਾਗ-
ਦ੍ਵੇਸ਼ਮਯ ਕ੍ਰਿਯਾ ਅਵਸ਼੍ਯ ਹੈ
ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਫਲ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਕਰਤੀ; ਰਾਗ -ਦ੍ਵੇਸ਼ਮਯ ਕ੍ਰਿਯਾ ਤੋ ਅਵਸ਼੍ਯ ਵਹ ਫਲ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ
ਕਰਤੀ ਹੈ
ਟਂਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੇ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਪੂਰ੍ਵ -ਪੂਰ੍ਵ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ ਨਾਸ਼ਮੇਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਕ੍ਰਿਯਾ ਫਲਰੂਪ ਹੋਨੇਸੇ
Page 230 of 513
PDF/HTML Page 263 of 546
single page version
ਸੂਤ੍ਰਗਾਥੈਕਾ
ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਣਾਮ ਏਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਕਾਰਣਤ੍ਵਾਦ੍ਭਾਵਕਰ੍ਮ ਭਣ੍ਯਤ ਇਤਿ ਪਰਿਣਾਮਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ‘ਆਦਾ ਕਮ੍ਮਮਲਿਮਸੋ’
ਇਤ੍ਯਾਦਿਸੂਤ੍ਰਦ੍ਵਯਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਕ ਰ੍ਮਫਲਚੇਤਨਾ ਕ ਰ੍ਮਚੇਤਨਾ ਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨੇਤਿ ਤ੍ਰਿਵਿਧਚੇਤਨਾਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਰੂਪੇਣ
‘ਪਰਿਣਮਦਿ ਚੇਦਣਾਏ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਸੂਤ੍ਰਤ੍ਰਯਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਭੇਦਭਾਵਨਾਫਲਂ ਕਥਯਨ੍ ਸਨ੍ ‘ਕਤ੍ਤਾਕਰਣਂ’
ਇਤ੍ਯਾਦ੍ਯੇਕਸੂਤ੍ਰੇਣੋਪਸਂਹਰਤਿ
ਕਥਯਤਿ
ਨਿਸ਼੍ਫਲਾ ਤਥਾਪਿ ਨਾਨਾਦੁਃਖਦਾਯਕਸ੍ਵਕੀਯਕਾਰ੍ਯਭੂਤਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤਕਤ੍ਵਾਤ੍ਸਫਲੇਤਿ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿ-
ਪਰ੍ਯਾਯਨਿਸ਼੍ਪਤ੍ਤਿਰੇਵਾਸ੍ਯਾਃ ਫਲਮ੍
Page 231 of 513
PDF/HTML Page 264 of 546
single page version
ਧਰ੍ਮਃ, ਸ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਯਨਨ੍ਤਚਤੁਸ਼੍ਟਯਵ੍ਯਕ੍ਤਿਰੂਪਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਸਮਯਸਾਰਸ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਕਤ੍ਵਾਤ੍ਸਫਲੋਪਿ ਨਰਨਾਰਕਾਦਿ-
ਪਰ੍ਯਾਯਕਾਰਣਭੂਤਂ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਾਦਿਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਂ ਨੋਤ੍ਪਾਦਯਤਿ, ਤਤਃ ਕਾਰਣਾਨ੍ਨਿਸ਼੍ਫਲਃ
ਨਸ਼੍ਟ ਹੋ ਗਯਾ ਹੈ ਐਸੇ ਅਣੁਕੀ ਪਰਿਣਤਿ ਦ੍ਵਿਅਣੁਕ ਕਾਰ੍ਯਕੀ ਨਿਸ਼੍ਪਾਦਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ, ਮੋਹਕੇ
ਸਾਥ ਮਿਲਨਕਾ ਨਾਸ਼ ਹੋਨੇ ਪਰ ਵਹੀ ਕ੍ਰਿਯਾ
ਅਭਿਭੂਤ ਕਰੀ ਤਿਰ੍ਯਂਚ, ਦੇਵ, ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਵਾ ਨਾਰਕ ਕਰੇ. ੧੧੭.
Page 232 of 513
PDF/HTML Page 265 of 546
single page version
[ਨਰਂ ਤਿਰ੍ਯਞ੍ਚਂ ਨੈਰਯਿਕਂ ਵਾ ਸੁਰਂ ] ਮਨੁਸ਼੍ਯ, ਤਿਰ੍ਯਂਚ, ਨਾਰਕ ਅਥਵਾ ਦੇਵ (-ਇਨ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ) [ਕਰੋਤਿ ]
ਕਰਤਾ ਹੈ
ਕਰ੍ਮ ਹੈ
ਹੋਨੇਸੇ ਉਸ (-ਪੁਦ੍ਗਲਕਰ੍ਮ) ਕੀ ਕਾਰ੍ਯਭੂਤ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਤਾ ਹੈ
Page 233 of 513
PDF/HTML Page 266 of 546
single page version
ਤਿਰਸ੍ਕ੍ਰੁਤ੍ਯ ਵਰ੍ਤਿਸ੍ਥਾਨੀਯਸ਼ਰੀਰਾਧਾਰੇਣ ਦੀਪਸ਼ਿਖਾਸ੍ਥਾਨੀਯਨਰਨਾਰਕਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪੇਣ ਪਰਿਣਮਯਤਿ
ਪਰਾਭਵ ਕਰਕੇ ਕੀ ਜਾਨੇਵਾਲੀ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਕਰ੍ਮਕੇ ਕਾਰ੍ਯ ਹੈਂ
ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਕਰਤੇ ਹੈਂ
[ਤੇ ਨ ਲਬ੍ਧਸ੍ਵਭਾਵਾਃ ] ਉਨ੍ਹੇਂ ਸ੍ਵਭਾਵਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਨਿਜ ਕਰ੍ਮਰੂਪ ਪਰਿਣਮਨਥੀ ਜ ਸ੍ਵਭਾਵਲਬ੍ਧਿ ਨ ਤੇਮਨੇ. ੧੧੮.
Page 234 of 513
PDF/HTML Page 267 of 546
single page version
ਕਰ੍ਮਪਰਿਣਮਨਾਨ੍ਨਾਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵਨਿਰੁਪਰਾਗਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਮਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਵਭਾਵਮੁਪਲਭਤੇ
ਮਾਣਿਕਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕਾ ਪਰਾਭਵ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਤਦਨੁਸਾਰ
ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ੋਂਕੀ ਲਮ੍ਬੀ ਪਂਕ੍ਤਿਰੂਪ) ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ( ਅਪਨੇ
(ਅਪਨੇ) ਅਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵ ਔਰ
ਇਸਲਿਯੇ ਉਸੇ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਕਰਤਾ, ਔਰ ਸ੍ਵਾਦਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਾਦਿਸ਼੍ਟਪਨੇਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ
ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ ਭੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਾਨੁਸਾਰ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ
ਹੁਆ ਅਪਨੇ ਅਮੂਰ੍ਤਸ੍ਵਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਔਰ ਭਾਵਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਰੂਪ
ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਉਪਰਾਗਸੇ ਰਹਿਤ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਵਾਲਾਪਨਾਰੂਪ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ
ਕਰਤਾ
Page 235 of 513
PDF/HTML Page 268 of 546
single page version
ਲਕ੍ਸ਼ਣਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਾਸ੍ਵਾਦਨੈਰ੍ਮਲ੍ਯਾਦਿਸ੍ਵਕੀਯਗੁਣਸਮੂਹਂ ਨ ਲਭਤ ਇਤਿ
ਹੋਤਾ ਹੈ; [ਹਿ ] ਕ੍ਯੋਂਕਿ [ਯਃ ਭਵਃ ਸਃ ਵਿਲਯਃ ] ਜੋ ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੈ ਵਹੀ ਵਿਨਾਸ਼ ਹੈ;
[ਸਂਭਵ -ਵਿਲਯੌ ਇਤਿ ਤੌ ਨਾਨਾ ] ਔਰ ਉਤ੍ਪਾਦ ਤਥਾ ਵਿਨਾਸ਼, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਵੇ ਅਨੇਕ (ਭਿਨ੍ਨ) ਭੀ
ਹੈਂ
ਕਾਰਣ ਜਨਮ ਤੇ ਨਾਸ਼ ਛੇ; ਵਲ਼ੀ ਜਨ੍ਮ ਨਾਸ਼ ਵਿਭਿਨ੍ਨ ਛੇ. ੧੧੯.
Page 236 of 513
PDF/HTML Page 269 of 546
single page version
ਸ੍ਵਰੂਪਯੋਰੇਕਤ੍ਵਾਸਂਭਵਾਤ੍ਤਦੁਭਯਾਧਾਰਭੂਤਂ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਂ ਸਂਭਵਤਿ; ਤਤੋ ਦੇਵਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੇ ਸਂਭਵਤਿ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿ-
ਪਰ੍ਯਾਯੇ ਵਿਲੀਯਮਾਨੇ ਚ ਯ ਏਵ ਸਂਭਵਃ ਸ ਏਵ ਵਿਲਯ ਇਤਿ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਦੁਭਯਾਧਾਰਭੂਤਂ
ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਵਜ੍ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸਂਭਾਵ੍ਯਤ ਏਵ
ਜਗਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪਿ, ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਨੈਵ ਜਾਯਤੇ ਨ ਚੋਤ੍ਪਦ੍ਯਤ ਇਤਿ ਹੇਤੁਂ ਵਦਤਿ
ਔਰ ਉਤ੍ਪਾਦਕਾ ਪਕ੍ਸ਼ ਫਲਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਹੈ ਵਹੀ ਵਿਨਾਸ਼ ਹੈ’ ਐਸਾ ਕਹਾ ਜਾਨੇ ਪਰ ਉਤ੍ਪਾਦ ਔਰ ਵਿਨਾਸ਼ਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਏਕਪਨਾ ਅਸਮ੍ਭਵ ਹੋਨੇਸੇ
ਉਨ ਦੋਨੋਂਕਾ ਆਧਾਰਭੂਤ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਦੇਵਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਕੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇ ਔਰ
ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਕੇ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਨੇ ਪਰ, ‘ਜੋ ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੈ ਵਹੀ ਵਿਲਯ ਹੈ’ ਐਸਾ ਮਾਨਨੇਸੇ (ਇਸ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ)
ਉਨ ਦੋਨੋਂਕਾ ਆਧਾਰਭੂਤ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਵਾਨ੍ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤਾ ਹੈ (-ਲਕ੍ਸ਼ਮੇਂ ਆਤਾ ਹੈ ) ਇਸਲਿਯੇ ਸਰ੍ਵਦਾ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਨੇਸੇ ਜੀਵ ਟਂਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣ ਰਹਤਾ ਹੈ
(-ਦੋਨੋਂਕਾ ਭਿਨ੍ਨ -ਭਿਨ੍ਨ) ਸ੍ਵਰੂਪ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ‘ਅਨ੍ਯ ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੈ ਔਰ ਅਨ੍ਯ ਵ੍ਯਯ
Page 237 of 513
PDF/HTML Page 270 of 546
single page version
ਚਾਨ੍ਯਃ ਸਂਭਵੋਨ੍ਯੋ ਵਿਲਯ ਇਤਿ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਂਭਵਵਿਲਯਵਨ੍ਤੌ ਦੇਵਾਦਿਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੌ ਸਂਭਾਵ੍ਯੇਤੇ ਏਵ
ਤਤਃ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪਰ੍ਯਾਯੈਰ੍ਜੀਵੋਨਵਸ੍ਥਿਤਃ
ਔਰ ਵ੍ਯਯਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਦੇਵਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਕੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇ ਪਰ ਔਰ
ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਕੇ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਨੇ ਪਰ, ‘ਅਨ੍ਯ ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੈ ਔਰ ਅਨ੍ਯ ਵ੍ਯਯ ਹੈ’ ਐਸਾ ਮਾਨਨੇਸੇ (ਇਸ
ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ) ਉਤ੍ਪਾਦ ਔਰ ਵ੍ਯਯਵਾਲੀ ਦੇਵਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯ ਔਰ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤੀ ਹੈ (-ਲਕ੍ਸ਼ਮੇਂ
ਆਤੀ ਹੈ ); ਇਸਲਿਯੇ ਜੀਵ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਸ਼ਣ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਸੇ ਅਨਵਸ੍ਥਿਤ ਹੈ
ਕਿਸੀਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਕੇਵਲ ਏਕਰੂਪ ਰਹਨੇਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ); [ਸਂਸਾਰਃ ਪੁਨਃ ] ਔਰ ਸਂਸਾਰ ਤੋ
[ਸਂਸਰਤਃ ] ਸਂਸਰਣ ਕਰਤੇ ਹੁਯੇ (ਗੋਲ ਫਿ ਰਤੇ ਹੁਯੇ, ਪਰਿਵਰ੍ਤਿਤ ਹੋਤੇ ਹੁਯੇ) [ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ
[ਕ੍ਰਿਯਾ ] ਕ੍ਰਿਯਾ ਹੈ
ਸਂਸਾਰ ਤੋ ਸਂਸਰਣ ਕਰਤਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਕੇਰੀ ਛੇ ਕ੍ਰਿਯਾ. ੧੨੦.
Page 238 of 513
PDF/HTML Page 271 of 546
single page version
ਸ੍ਵਭਾਵ ਕੇਵਲ ਅਵਿਚਲ
ਹੀ ਵੈਸਾ ਹੈ, (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਂਸਾਰਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਹੀ ਐਸਾ ਹੈ ) ਉਸਮੇਂ ਪਰਿਣਮਨ ਕਰਤੇ ਹੁਯੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ
ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰਦਸ਼ਾਕਾ ਤ੍ਯਾਗਗ੍ਰਹਣਾਤ੍ਮਕ ਐਸਾ ਜੋ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨਾਮਕਾ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ ਵਹ ਸਂਸਾਰਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ
ਹੈ
ਤੇਥੀ ਕਰਮ ਬਂਧਾਯ ਛੇ; ਪਰਿਣਾਮ ਤੇਥੀ ਕਰ੍ਮ ਛੇ. ੧੨੧.
Page 239 of 513
PDF/HTML Page 272 of 546
single page version
ਕਰਤਾ ਹੈ
ਦੋਸ਼ ਆਤਾ ਹੈ
Page 240 of 513
PDF/HTML Page 273 of 546
single page version
ਹੀ ਹੈ, ਔਰ ਆਤ੍ਮਾ ਭੀ ਅਪਨੇ ਪਰਿਣਾਮਕਾ ਕਰ੍ਤ੍ਤਾ ਹੋਨੇਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਕਾ ਕਰ੍ਤ੍ਤਾ ਭੀ ਉਪਚਾਰਸੇ
ਹੈ
ਇਤਿ ਮਤਾ ] ਕਰ੍ਮ ਮਾਨਾ ਗਯਾ ਹੈ; [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ ਆਤ੍ਮਾ [ਕਰ੍ਮਣਃ ਕਰ੍ਤਾ ਤੁ ਨ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਕਾ
ਕਰ੍ਤ੍ਤਾ ਤੋ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਕਿਰਿਯਾ ਗਣੀ ਛੇ ਕਰ੍ਮ; ਤੇਥੀ ਕਰ੍ਮਨੋ ਕਰ੍ਤਾ ਨਥੀ. ੧੨੨.
Page 241 of 513
PDF/HTML Page 274 of 546
single page version
ਪਰਿਣਾਮਾਦਨਨ੍ਯਤ੍ਵਾਤ
ਪਾਤਨਿਕਾਦ੍ਵਯਂ ਮਨਸਿ ਸਂਪ੍ਰਧਾਰ੍ਯ ਸੂਤ੍ਰਮਿਦਂ ਨਿਰੂਪਯਤਿ
ਤਥਾਵਿਧ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ ਵਹ ਜੀਵਮਯੀ ਹੀ ਕ੍ਰਿਯਾ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸਰ੍ਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੀ ਪਰਿਣਾਮਲਕ੍ਸ਼ਣਕ੍ਰਿਯਾ
ਆਤ੍ਮਮਯਤਾ (ਨਿਜਮਯਤਾ) ਸੇ ਸ੍ਵੀਕਾਰ ਕੀ ਗਈ ਹੈ; ਔਰ ਫਿ ਰ, ਜੋ (ਜੀਵਮਯੀ) ਕ੍ਰਿਯਾ ਹੈ ਵਹ
ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ੍ਵਤਂਤ੍ਰਤਯਾ
ਅਨਨ੍ਯ ਹੈ; ਔਰ ਜੋ ਉਸਕਾ (-ਪੁਦ੍ਗਲਕਾ) ਤਥਾਵਿਧਿ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ ਵਹ ਪੁਦ੍ਗਲਮਯੀ ਹੀ ਕ੍ਰਿਯਾ
ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸਰ੍ਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੀ ਪਰਿਣਾਮਸ੍ਵਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨਿਜਮਯ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਐਸਾ ਸ੍ਵੀਕਾਰ ਕਿਯਾ ਗਯਾ
ਹੈ; ਔਰ ਫਿ ਰ, ਜੋ (ਪੁਦ੍ਗਲਮਯੀ) ਕ੍ਰਿਯਾ ਹੈ ਵਹ ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ੍ਵਤਂਤ੍ਰਤਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਹੋਨੇਸੇ ਕਰ੍ਮ
ਹੈ
Page 242 of 513
PDF/HTML Page 275 of 546
single page version
ਕਰ੍ਮਫਲ ਸਂਬਂਧੀ
ਤੇ ਜ੍ਞਾਨਵਿਸ਼ਯਕ, ਕਰ੍ਮਵਿਸ਼ਯਕ, ਕਰ੍ਮਫ ਲ਼ਵਿਸ਼ਯਕ ਕਹੀ. ੧੨੩.
Page 243 of 513
PDF/HTML Page 276 of 546
single page version
ਭੀ ਪਰਿਣਾਮ ਚੇਤਨਾਕੋ ਕਿਂਚਿਤ੍ਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਨਹੀਂ ਛੋੜਤਾ
ਕਰ੍ਮਫਲਪਰਿਣਤਿ ਵਹ ਕਰ੍ਮਫਲਚੇਤਨਾ ਹੈ
ਰਹਾ ਹੋ [ਕਰ੍ਮ ] ਵਹ ਕਰ੍ਮ ਹੈ, [ਤਦ੍ ਅਨੇਕਵਿਧਂ ] ਵਹ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ; [ਸੌਖ੍ਯਂ ਵਾ ਦੁਃਖਂ ਵਾ ]
ਸੁਖ ਅਥਵਾ ਦੁਃਖ [ਫਲਂ ਇਤਿ ਭਣਿਤਮ੍ ] ਵਹ ਕਰ੍ਮਫਲ ਕਹਾ ਗਯਾ ਹੈ
Page 244 of 513
PDF/HTML Page 277 of 546
single page version
ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮੋਪਾਧਿਸਾਨ੍ਨਿਧ੍ਯਸਦ੍ਭਾਵਾਤ੍ਕਰ੍ਮ ਤਸ੍ਯ ਫਲਂ ਸੌਖ੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣਾਭਾਵਾਦ੍ਵਿਕ੍ਰੁਤਿਭੂਤਂ ਦੁਃਖਮ੍
ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ) ਜਿਸਮੇਂ ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਸ੍ਵ -ਪਰਾਕਾਰ ਅਵਭਾਸਿਤ ਹੋਤੇ
ਹੈਂ, ਐਸਾ ਅਰ੍ਥਵਿਕਲ੍ਪ ਵਹ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ
Page 245 of 513
PDF/HTML Page 278 of 546
single page version
ਰਾਗਰੂਪਂ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਕਰ੍ਮ ਤਸ੍ਯ ਫਲਂ ਚਕ੍ਰਵਰ੍ਤ੍ਯਾਦਿਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭੋਗਾਨੁਭਵਰੂਪਂ, ਤਚ੍ਚਾਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ
ਸੁਖਮਪ੍ਯਾਕੁਲੋਤ੍ਪਾਦਕਤ੍ਵਾਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਦੁਃਖਮੇਵ
ਕਰ੍ਮ
ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ ਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤ ਸੁਖ ਹੈ; ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਰੂਪ ਉਪਾਧਿਮੇਂ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਜੋ
ਔਪਾਧਿਕ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਭਾਵਰੂਪ ਕਰ੍ਮ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸਕਾ ਫਲ ਵਿਕਾਰਭੂਤ ਦੁਃਖ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਸਮੇਂ
ਅਨਾਕੁਲਤਾ ਨਹੀਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਆਕੁਲਤਾ ਹੈ
ਤੇਥੀ ਕਰਮਫ ਲ਼, ਕਰ੍ਮ ਤੇਮ ਜ ਜ੍ਞਾਨ ਆਤ੍ਮਾ ਜਾਣਜੇ. ੧੨੫.
Page 246 of 513
PDF/HTML Page 279 of 546
single page version
ਚੇਤਨਾਸ੍ਵਰੂਪ ਹੋਨੇਸੇ ਜ੍ਞਾਨ, ਕਰ੍ਮ ਔਰ ਕਰ੍ਮਫਲਰੂਪ ਹੋਨੇਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਚੇਤਨਾ ਤਨ੍ਮਯ
(ਜ੍ਞਾਨਮਯ, ਕਰ੍ਮਮਯ ਅਥਵਾ ਕਰ੍ਮਫਲਮਯ) ਹੋਤੀ ਹੈ
ਹੁਏ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਸ਼ੁਦ੍ਧਤਾਕੇ ਨਿਰ੍ਣਯਕੀ ਪ੍ਰਸ਼ਂਸਾ ਕਰਤੇ ਹੁਏ
Page 247 of 513
PDF/HTML Page 280 of 546
single page version
ਹੁਆ [ਅਨ੍ਯਤ੍ ] ਅਨ੍ਯਰੂਪ [ਨ ਏਵ ਪਰਿਣਮਤਿ ] ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋ, [ਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ਆਤ੍ਮਾਨਂ ] ਤੋ ਵਹ
ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੋ [ਲਭਤੇ ] ਉਪਲਬ੍ਧ ਕਰਤਾ ਹੈ
ਕਰਤਾ ਹੈ; ਪਰਨ੍ਤੁ ਅਨ੍ਯ ਕੋਈ (ਪੁਰੁਸ਼) ਐਸੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ
ਦੂਸਰੀ
ਮੁਨਿ ਅਨ੍ਯਰੂਪ ਨਵ ਪਰਿਣਮੇ, ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਕਰੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੀ. ੧੨੬.