Page 248 of 513
PDF/HTML Page 281 of 546
single page version
ਵਿਕਾਰੋਹਮਾਸਂ ਸਂਸਾਰੀ, ਤਦਾਪਿ ਨ ਨਾਮ ਮਮ ਕੋਪ੍ਯਾਸੀਤ
ਰੂਪਮਹਮੇਕ ਏਵ ਫਲਂ ਚਾਸ੍ਮਿ
ਐਸੇ ਸ੍ਫ ਟਿਕ ਮਣਿਕੀ ਭਾਁਤਿ
ਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸਾਧਕਤਮ (-ਉਤ੍ਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟਸਾਧਨ) ਥਾ; ਮੈਂ ਅਕੇਲਾ ਹੀ ਕਰ੍ਮ ਥਾ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਮੈਂ ਅਕੇਲਾ
ਹੀ ਉਪਰਕ੍ਤ ਚੈਤਨ੍ਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਆਤ੍ਮਾਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ (-ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇ ਯੋਗ੍ਯ)
ਥਾ; ਔਰ ਮੈਂ ਅਕੇਲਾ ਹੀ ਸੁਖਸੇ ਵਿਪਰੀਤ ਲਕ੍ਸ਼ਣਵਾਲਾ, ‘ਦੁਃਖ’ ਨਾਮਕ ਕਰ੍ਮਫਲ ਥਾ
Page 249 of 513
PDF/HTML Page 282 of 546
single page version
ਵਿਸ੍ਫੁ ਰਿਤਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸਹਜਾਤ੍ਮਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਃ ਸ੍ਫ ਟਿਕਮਣਿਰਿਵ ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਪਰਾਰੋਪਿਤਵਿਕਾਰੋਹਮੇਕਾਨ੍ਤੇਨਾਸ੍ਮਿ
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ
ਏਵ ਚ ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਪਰਿਣਮਨਸ੍ਵਭਾਵੇਨਾਤ੍ਮਨਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਃ ਕਰ੍ਮਾਸ੍ਮਿ; ਅਹਮੇਕ ਏਵ ਚ ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ-
ਚਿਤ੍ਪਰਿਣਮਨਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਪਾਦ੍ਯਮਨਾਕੁਲਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਸੌਖ੍ਯਾਖ੍ਯਂ ਕਰ੍ਮਫਲਮਸ੍ਮਿ
ਭਾਁਤਿ
ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਹੂਁ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਮੈਂ ਅਕੇਲਾ ਹੀ ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਚੈਤਨ੍ਯਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਸਾਧਕਤਮ ਹੂਁ; ਮੈਂ ਅਕੇਲਾ ਹੀ ਕਰ੍ਮ
ਹੂਁ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਮੈਂ ਅਕੇਲਾ ਹੀ ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਚੈਤਨ੍ਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਆਤ੍ਮਾਸੇ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਹੂਁ ਔਰ ਮੈਂ ਅਕੇਲਾ ਹੀ ਅਨਾਕੁਲਤਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣਵਾਲਾ, ‘ਸੁਖ’ ਨਾਮਕ ਕਰ੍ਮਫਲ ਹੂਁ
ਹੋਨੇਸੇ), ਉਸੇ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਪਰਿਣਤਿ ਕਿਂਚਿਤ੍ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ; ਔਰ ਪਰਮਾਣੁਕੀ ਭਾਁਤਿ (ਜੈਸੇ
Page 250 of 513
PDF/HTML Page 283 of 546
single page version
ਲੁਣ੍ਟਾਕ ਉਤ੍ਕਟਵਿਵੇਕਵਿਵਿਕ੍ਤਤਤ੍ਤ੍ਵਃ
ਸਂਕੀਰ੍ਣ ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਮਸ੍ਤ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਭੀਤਰ ਡੂਬਾ ਹੁਆ ਦਿਖਾਯਾ ਹੈ )
ਦ੍ਵਾਰਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ (ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਕੋ)
Page 251 of 513
PDF/HTML Page 284 of 546
single page version
ਭ੍ਰਾਨ੍ਤਿਧ੍ਵਂਸਾਦਪਿ ਚ ਸੁਚਿਰਾਲ੍ਲਬ੍ਧਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਃ
ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤ੍ਯੁਦ੍ਯਤ੍ਸਹਜਮਹਿਮਾ ਸਰ੍ਵਦਾ ਮੁਕ੍ਤ ਏਵ
ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ ਚੇਤਿ ‘ਲੋਗਾਲੋਗੇਸੁ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਸੂਤ੍ਰਦ੍ਵਯੇਨ ਪਞ੍ਚਮਸ੍ਥਲਮ੍
ਅਪ੍ਪਦੇਸੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਗਾਥਾਦ੍ਵਯੇਨ ਸ਼ਸ਼੍ਠਸ੍ਥਲਮ੍
ਕਿਯਾ ਹੈ
Page 252 of 513
PDF/HTML Page 285 of 546
single page version
[ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਮੁਖਃ ਅਚੇਤਨਃ ] ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦਿਕ ਅਚੇਤਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਵੇ [ਅਜੀਵਃ ਭਵਤਿ ] ਅਜੀਵ
ਹੈਂ
ਜੀਵਤ੍ਵਰੂਪ ਔਰ ਅਜੀਵਤ੍ਵਰੂਪ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਪੁਦ੍ਗਲਪ੍ਰਮੁਖ ਜੇ ਛੇ ਅਚੇਤਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯ, ਤੇਹ ਅਜੀਵ ਛੇ. ੧੨੭.
Page 253 of 513
PDF/HTML Page 286 of 546
single page version
ਦ੍ਰਵ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਰੂਪੇਣੋਪਯੋਗੇਨ ਚ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਤ੍ਵਮਵਤੀਰ੍ਣਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਸ ਜੀਵਃ
ਤ੍ਵਾਦੁਪਯੋਗਮਯਃ
ਤਥਾ ਚੇਤਨਾਪਰਿਣਾਮਲਕ੍ਸ਼ਣ,
ਰਹਨੇਵਾਲੀ,
ਚੇਤਨਾਰਹਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਅਚੇਤਨ ਹੈ ਵਹ ਅਜੀਵ ਹੈ
ਜੀਵ -ਪੁਦ੍ਗਲੋਥੀ ਯੁਕ੍ਤ ਛੇ, ਤੇ ਸਰ੍ਵਕਾਲ਼ੇ ਲੋਕ ਛੇ. ੧੨੮.
Page 254 of 513
PDF/HTML Page 287 of 546
single page version
ਤਦ੍ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਨਿਬਨ੍ਧਨਭੂਤੌ ਚ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਾਵਭਿਵ੍ਯਾਪ੍ਯਾਵਸ੍ਥਿਤੌ, ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਵਰ੍ਤਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਸ਼੍ਚ ਕਾਲੋ
ਨਿਤ੍ਯਦੁਰ੍ਲਲਿਤਸ੍ਤਤ੍ਤਾਵਦਾਕਾਸ਼ਂ ਸ਼ੇਸ਼ਾਣ੍ਯਸ਼ੇਸ਼ਾਣਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ ਚੇਤ੍ਯਮੀਸ਼ਾਂ ਸਮਵਾਯ ਆਤ੍ਮਤ੍ਵੇਨ ਸ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਂ
ਜੀਵਾਸ਼੍ਚੇਤ੍ਥਂਭੂਤਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲੈਰ੍ਨਿਬਦ੍ਧਃ ਸਂਬਦ੍ਧੋ ਭ੍ਰੁਤਃ ਪੁਦ੍ਗਲਜੀਵਨਿਬਦ੍ਧਃ
ਔਰ ਕਾਲਸੇ ਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧ ਹੈ, [ਸਃ ] ਵਹ [ਸਰ੍ਵਕਾਲੇ ਤੁ ] ਸਰ੍ਵਕਾਲਮੇਂ [ਲੋਕਃ ] ਲੋਕ ਹੈ
ਆਕਾਸ਼ਸ੍ਵਰੂਪਪਨਾ) ਹੈ
ਉਨ੍ਹੇਂ, ਗਤਿ -ਸ੍ਥਿਤਿਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਧਰ੍ਮ ਤਥਾ ਅਧਰ੍ਮ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਕਰ ਰਹਤੇ ਹੈਂ ਔਰ (ਜਹਾਁ ਜਿਤਨੇਮੇਂ) ਸਰ੍ਵ
ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੋ ਵਰ੍ਤਨਾਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਕਾਲ ਸਦਾ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ, ਵਹ ਉਤਨਾ ਆਕਾਸ਼ ਤਥਾ ਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਸ੍ਤ
Page 255 of 513
PDF/HTML Page 288 of 546
single page version
ਸੋਲੋਕਃ
ਨਹੀਂ ਵਰ੍ਤਤਾ, ਉਤਨਾ ਕੇਵਲ ਆਕਾਸ਼ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵ -ਪਨੇਸੇ ਸ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ, ਵਹ ਅਲੋਕ ਹੈ
ਸੇ [ਉਤ੍ਪਾਦਸ੍ਥਿਤਿਭਂਗਾਃ ] ਉਤ੍ਪਾਦ, ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਔਰ ਵ੍ਯਯ [ਜਾਯਨ੍ਤੇ ] ਹੋਤੇ ਹੈਂ
ਪਰਿਣਾਮ ਦ੍ਵਾਰਾ, ਭੇਦ ਵਾ ਸਂਘਾਤ ਦ੍ਵਾਰਾ ਥਾਯ ਛੇ. ੧੨੯
Page 256 of 513
PDF/HTML Page 289 of 546
single page version
ਤਿਸ਼੍ਠਮਾਨਭਜ੍ਯਮਾਨਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਭਵਨ੍ਤਿ
ਭਵਾਨ੍ਤਰਸਂਕ੍ਰਮਣਾਤ੍ਸਕ੍ਰਿਯਤ੍ਵਂ ਭਣ੍ਯਤੇ
ਰੂਪੇਣ ਵਿਨਾਸ਼ੇ ਸਤਿ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਯਨਨ੍ਤਚਤੁਸ਼੍ਟਯਵ੍ਯਕ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣੇਨ ਪਰਮਕਾਰ੍ਯਸਮਯਸਾਰਰੂਪੇਣ ਸ੍ਵਭਾਵਵ੍ਯਞ੍ਜਨ-
ਪਰ੍ਯਾਯੇਣ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਯੋਸਾਵੁਤ੍ਪਾਦਃ ਸ ਭੇਦਾਦੇਵ ਭਵਤਿ, ਨ ਸਂਘਾਤਾਤ੍
ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਟਿਕਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਤੇ ਹੈਂ
ਪਰਿਸ੍ਪਂਦਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ
ਹੋਤੇ ਹੈਂ
Page 257 of 513
PDF/HTML Page 290 of 546
single page version
ਤਿਸ਼੍ਠਮਾਨਭਜ੍ਯਮਾਨਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਭਵਨ੍ਤਿ
ਭੂਤੇਨ
ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ (-ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਅਤਦ੍ਭਾਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਭਿਨ੍ਨ ਐਸੇ) [ਮੂਰ੍ਤਾਮੂਰ੍ਤਾਃ ] ਮੂਰ੍ਤ -ਅਮੂਰ੍ਤ [ਗੁਣਾਃ ] ਗੁਣ
[ਜ੍ਞੇਯਾਃ ] ਜਾਨਨੇ ਚਾਹਿਯੇ
ਤੇ ਜਾਣ ਮੂਰ੍ਤ -ਅਮੂਰ੍ਤ ਗੁਣ, ਅਤਤ੍ਪਣਾਥੀ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਜੇ. ੧੩੦.
Page 258 of 513
PDF/HTML Page 291 of 546
single page version
ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਲਿਂਗਲਿਂਗਿਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੌ ਤਲਿਂਗਤ੍ਵਮੁਪਢੌਕਨ੍ਤੇ
ਇਮੇ ਅਮੂਰ੍ਤਾ ਇਤਿ ਤੇਸ਼ਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੋ ਨਿਸ਼੍ਚੇਯਃ
ਗੁਣਾਨਾਂ ਤੈਃ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੈਃ ਸਹ ਯਦਾ ਸਂਜ੍ਞਾਲਕ੍ਸ਼ਣਪ੍ਰਯੋਜਨਾਦਿਭੇਦਃ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਤਦਾ ਪੁਨਰਤਦ੍ਭਾਵੋ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਤੇਨਾਤਦ੍ਭਾਵੇਨ
ਸਂਜ੍ਞਾਦਿਭੇਦਰੂਪੇਣ ਸ੍ਵਕੀਯਸ੍ਵਕੀਯਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ ਸਹ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾ ਭਿਨ੍ਨਾ ਇਤਿ, ਦ੍ਵਿਤੀਯਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨੇਨ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਕੀਯ-
ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ ਸਹ ਤਦ੍ਭਾਵੇਨ ਤਨ੍ਮਯਤ੍ਵੇਨਾਨ੍ਯਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾ ਭਿਨ੍ਨਾ ਇਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ
੨. ਲਿਂਗੀ = ਲਿਂਗਵਾਲਾ, (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗੁਣ ਵਹ ਲਿਂਗ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ (-ਭੇਦ) ਹੈਂ; ਔਰ ਇਸੀਲਿਯੇ ਮੂਰ੍ਤ ਤਥਾ ਅਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕਾ ਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵ -ਅਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵਰੂਪ ਤਦ੍ਭਾਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ
ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਤ੍ਵ ਹੋਨੇਸੇ ਉਨਮੇਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਭੇਦ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ ‘ਯਹ ਮੂਰ੍ਤ ਗੁਣ ਹੈਂ ਔਰ ਯਹ
ਅਮੂਰ੍ਤਗੁਣ ਹੈਂ’
Page 259 of 513
PDF/HTML Page 292 of 546
single page version
ਲਕ੍ਸ਼ਣਮੁਕ੍ਤਮ੍
[ਗੁਣਾਃ ] ਗੁਣ [ਅਮੂਰ੍ਤਾਃ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਾਃ ] ਅਮੂਰ੍ਤ ਜਾਨਨਾ ਚਾਹਿਯੇ
ਸ਼ੇਸ਼ ਸਭੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਮੂਰ੍ਤ ਹੈਂ
ਦ੍ਰਵ੍ਯੋ ਅਮੂਰ੍ਤਿਕ ਜੇਹ ਤੇਨਾ ਗੁਣ ਅਮੂਰ੍ਤਿਕ ਜਾਣਜੇ. ੧੩੧.
ਛੇ ਵਰ੍ਣ ਤੇਮ ਜ ਗਂਧ ਵਲ਼ੀ ਰਸ -ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਨੇ,
Page 260 of 513
PDF/HTML Page 293 of 546
single page version
ਹੋਤੇ ਹੈਂ; [ਚਿਤ੍ਰਃ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ] ਜੋ ਵਿਵਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਸ਼ਬ੍ਦ ਹੈ [ਸਃ ] ਵਹ [ਪੁਦ੍ਗਲ ] ਪੁਦ੍ਗਲ ਅਰ੍ਥਾਤ੍
ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ ਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈ
ਸ੍ਥੂਲਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀਸ੍ਕਂਧ ਤਕਕੇ ਸਮਸ੍ਤ ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ, ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਯਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣੋਂਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਹੋਤੇ
ਹੈਂ; ਔਰ ਉਨਕੇ ਮੂਰ੍ਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਹੀ, (ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ) ਸ਼ੇਸ਼ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਵੇ
ਪੁਦ੍ਗਲਕੋ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ
Page 261 of 513
PDF/HTML Page 294 of 546
single page version
ਲਕ੍ਸ਼ਣਭੂਤਂ ਯਥਾਸਂਭਵਂ ਸਰ੍ਵਪੁਦ੍ਗਲੇਸ਼ੁ ਸਾਧਾਰਣਮ੍
ਗਮ੍ਯਮਾਗਮਗਮ੍ਯਂ ਚ
ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਗੁਣਾਭਾਵੇ ਬਨ੍ਧਨੇਸਤਿ ਪਰਮਾਣੁਪੁਦ੍ਗਲਾਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਤ੍ਵਮਿਤਿ
ਕਭੀ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਔਰ ਨਿਤ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ) ਸ਼ਬ੍ਦ ਵਹ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਸ਼ਬ੍ਦਪਰ੍ਯਾਯਕਾ ਨਹੀਂ
Page 262 of 513
PDF/HTML Page 295 of 546
single page version
ਵ੍ਯਕ੍ਤਗਨ੍ਧਰਸਵਰ੍ਣਾਨਾਮਪ੍ਜ੍ਯੋਤਿਰੁਦਰਮਰੁਤਾਮਾਰਮ੍ਭਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ
ਹੋਤੀ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼ਬ੍ਦਰੂਪ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰ੍ਯਾਯ ਭੀ ਸਭੀ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਨੀ ਚਾਹਿਯੇ’’ (ਐਸਾ ਤਰ੍ਕ
ਕਿਯਾ ਜਾਯ ਤੋ) ਐਸਾ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪਾਨੀ (ਪੁਦ੍ਗਲਕੀ ਪਰ੍ਯਾਯ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ) ਘ੍ਰਾਣੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਾ
ਵਿਸ਼ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਅਗ੍ਨਿ (ਪੁਦ੍ਗਲਕੀ ਪਰ੍ਯਾਯ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ) ਘ੍ਰਾਣੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਤਥਾ ਰਸਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਾ ਵਿਸ਼ਯ ਨਹੀਂ
ਹੈ ਔਰ ਵਾਯੁ (ਪੁਦ੍ਗਲਕੀ ਪਰ੍ਯਾਯ ਹੋਨੇ ਪਰਭੀ) ਘ੍ਰਾਣ, ਰਸਨਾ ਤਥਾ ਚਕ੍ਸ਼ੁਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਾ ਵਿਸ਼ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਰਸ ਰਹਿਤ ਹੈ (ਇਸਲਿਯੇ ਨਾਕ, ਜੀਭਸੇ ਅਗ੍ਰਾਹ੍ਯ ਹੈ ) ਔਰ ਵਾਯੁ ਗਂਧ, ਰਸ ਤਥਾ ਵਰ੍ਣ ਰਹਿਤ ਹੈ
(ਇਸਲਿਯੇ ਨਾਕ, ਜੀਭ ਤਥਾ ਆਁਖੋਂਸੇ ਅਗ੍ਰਾਹ੍ਯ ਹੈ ); ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸਭੀ ਪੁਦ੍ਗਲ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਦਿ
(੨) ਅਰਣਿਕੋ ਔਰ (੩) ਜੌ ਕੋ ਜੋ ਪੁਦ੍ਗਲ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਉਨ੍ਹੀਂ ਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ (੧) ਜਿਸਕੀ ਗਂਧ
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੈ ਐਸੇ ਪਾਨੀਕੀ, (੨) ਜਿਸਕੀ ਗਂਧ ਤਥਾ ਰਸ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੈ ਐਸੀ ਅਗ੍ਨਿਕੀ ਔਰ
(੩) ਜਿਸਕੀ ਗਂਧ, ਰਸ ਤਥਾ ਵਰ੍ਣ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੈ ਐਸੀ ਉਦਰਵਾਯੁਕੀ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀ ਦੇਖੀ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਔਰ (੩) ਜੌ ਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲੇ ਚਾਰੋਂ ਗੁਣ (੧) ਪਾਨੀਮੇਂ, (੨) ਅਗ੍ਨਿਮੇਂ ਔਰ (੩) ਵਾਯੁਮੇਂ ਹੋਨੇ ਚਾਹਿਯੇ
ਹੈਂ
Page 263 of 513
PDF/HTML Page 296 of 546
single page version
ਕਹੀਂ ਵਿਰੋਧਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ
ਵਲ਼ੀ ਸ੍ਥਾਨਕਾਰਣਤਾਰੂਪੀ ਗੁਣ ਜਾਣ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਧਰ੍ਮਨੋ. ੧੩੩.
ਛੇ ਕਾਲ਼ਨੋ ਗੁਣ ਵਰ੍ਤਨਾ ਉਪਯੋਗ ਭਾਖ੍ਯੋ ਜੀਵਮਾਂ,
ਏ ਰੀਤ ਮੂਰ੍ਤਿਵਿਹੀਨਨਾ ਗੁਣ ਜਾਣਵਾ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਮਾਂ. ੧੩੪.
Page 264 of 513
PDF/HTML Page 297 of 546
single page version
ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਸ੍ਥਾਨਹੇਤੁਤ੍ਵਮਧਰ੍ਮਸ੍ਯ, ਅਸ਼ੇਸ਼ਸ਼ੇਸ਼ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰਤਿਪਰ੍ਯਾਯਂ ਸਮਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤ੍ਵਂ ਕਾਲਸ੍ਯ,
ਚੈਤਨ੍ਯਪਰਿਣਾਮੋ ਜੀਵਸ੍ਯ
ਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੋਤਿ
ਗੁਣ [ਸ੍ਥਾਨਕਾਰਣਤਾ ] ਸ੍ਥਾਨਕਾਰਣਤਾ ਹੈ
ਚਾਹਿਯੇ
ਹੈ
Page 265 of 513
PDF/HTML Page 298 of 546
single page version
ਤਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਲੋਕਾਸਂਖ੍ਯੇਯਭਾਗਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵਾਜ੍ਜੀਵਸ੍ਯ, ਲੋਕਾਲੋਕ ਸੀਮ੍ਨੋਚਲਿਤਤ੍ਵਾਦਾਕਾਸ਼ਸ੍ਯ, ਵਿਰੁਦ੍ਧ-
ਕਾਰ੍ਯਹੇਤੁਤ੍ਵਾਦਧਰ੍ਮਸ੍ਯਾਸਂਭਵਦ੍ਧਰ੍ਮਮਧਿਗਮਯਤਿ
ਜ੍ਜੀਵਸ੍ਯ, ਲੋਕਾਲੋਕਸੀਮ੍ਨੋਚਲਿਤਤ੍ਵਾਦਾਕਾਸ਼ਸ੍ਯ, ਵਿਰੁਦ੍ਧਕਾਰ੍ਯਹੇਤੁਤ੍ਵਾਦ੍ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਚਾਸਂਭਵਦਧਰ੍ਮਮਧਿ-
ਮਨੁਸ਼੍ਠਾਨਂ ਚ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ
(ਸਰ੍ਵਵ੍ਯਾਪਕ) ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਉਨਕੇ ਵਹ ਸਂਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ ਉਨਕੇ ਵਹ ਸਂਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਜੀਵ ਸਮੁਦ੍ਘਾਤਕੋ ਛੋੜਕਰ ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਲੋਕਕੇ ਅਸਂਖ੍ਯਾਤਵੇਂ
ਭਾਗ ਮਾਤ੍ਰ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੇ ਵਹ ਸਂਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਲੋਕ -ਅਲੋਕਕੀ ਸੀਮਾ ਅਚਲਿਤ ਹੋਨੇਸੇ
ਆਕਾਸ਼ਕੋ ਵਹ ਸਂਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਔਰ ਵਿਰੁਦ੍ਧ ਕਾਰ੍ਯਕਾ ਹੇਤੁ ਹੋਨੇਸੇ ਅਧਰ੍ਮਕੋ ਵਹ ਸਂਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਸਮੁਦ੍ਘਾਤਕੋ ਛੋੜਕਰ ਅਨ੍ਯ ਕਾਲਮੇਂ ਲੋਕਕੇ ਅਸਂਖ੍ਯਾਤਵੇਂ ਭਾਗਮੇਂ ਹੀ ਰਹਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਭੀ
ਲੋਕ ਤਕ ਗਮਨਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਤਾ; ਯਦਿ ਆਕਾਸ਼ ਗਤਿਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੋ ਤੋ ਜੀਵ ਔਰ
ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੀ ਗਤਿ ਅਲੋਕਮੇਂ ਭੀ ਹੋਨੇ ਲਗੇ, ਜਿਸਸੇ ਲੋਕਾਕਾਸ਼ਕੀ ਮਰ੍ਯਾਦਾ ਹੀ ਨ ਰਹੇਗੀ; ਇਸਲਿਯੇ
ਗਤਿਹੇਤੁਤ੍ਵ ਆਕਾਸ਼ਕਾ ਭੀ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਅਧਰ੍ਮ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਤੋ ਗਤਿਸੇ ਵਿਰੁਦ੍ਧ ਸ੍ਥਿਤਿਕਾਰ੍ਯਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ
ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਭੀ ਗਤਿਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਤਾ
ਹੈ; ਜੀਵ ਸਮੁਦ੍ਘਾਤਕੋ ਛੋੜਕਰ ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਲੋਕਕੇ ਅਸਂਖ੍ਯਾਤਵੇਂ ਭਾਗ ਮਾਤ੍ਰ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੇ ਵਹ
ਸਂਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਲੋਕ ਔਰ ਅਲੋਕਕੀ ਸੀਮਾ ਅਚਲਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਆਕਾਸ਼ਕੇ ਵਹ ਸਂਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਔਰ
Page 266 of 513
PDF/HTML Page 299 of 546
single page version
ਵਹ (ਸਮਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਹੇਤੁਪਨਾ) ਸਂਭਵਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਜੀਵ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਗਤਿ ਕਰਨੇਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਕੋਈ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ; ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਲੋਕਵ੍ਯਾਪੀ
ਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ
ਪਰਿਣਮਨਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਕੋਈ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ; ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸਂਖ੍ਯਾਤ ਕਾਲਾਣੁ ਹੈਂ
Page 267 of 513
PDF/HTML Page 300 of 546
single page version
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਾਤ੍ਪੁਦ੍ਗਲਸ੍ਯ, ਸਕਲਲੋਕਵ੍ਯਾਪ੍ਯਸਂਖ੍ਯੇਯਪ੍ਰਦੇਸ਼ਪ੍ਰਸ੍ਤਾਰਰੂਪਤ੍ਵਾਦ
[ਅਸਂਖ੍ਯਾਤਾਃ ] ਅਸਂਖ੍ਯਾਤ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਨੇਕ ਹੈਂ; [ਕਾਲਸ੍ਯ ] ਕਾਲਕੇ [ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਃ ਇਤਿ ] ਪ੍ਰਦੇਸ਼ [ਨ
ਸਨ੍ਤਿ ] ਨਹੀਂ ਹੈਂ
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮਾਤ੍ਰ (-ਏਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ) ਹੋਨੇਸੇ ਅਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੈ ਤਥਾਪਿ, ਦੋ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਸੇ ਲੇਕਰ ਸਂਖ੍ਯਾਤ, ਅਸਂਖ੍ਯਾਤ,
ਔਰ ਅਨਨ੍ਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਵਾਲੀ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਅਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਾਨ੍ ਹੈ; ਸਕਲ
ਲੋਕਵ੍ਯਾਪੀ ਅਸਂਖ੍ਯ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਕੇ
ਛੇ ਸ੍ਵਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਨੇਕ, ਨਹਿ ਵਰ੍ਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋ ਕਾਲ਼ਨੇ. ੧੩੫.