Page 268 of 513
PDF/HTML Page 301 of 546
single page version
ਆਕਾਸ਼ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਾਨ੍ ਹੈ
ਆਸ਼੍ਰਯ ਲੇਕਰ [ਕਾਲਃ ] ਕਾਲ ਹੈ, [ਪੁਨਃ ] ਔਰ [ਸ਼ੇਸ਼ੌ ] ਸ਼ੇਸ਼ ਦੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯ [ਜੀਵਾਃ ਪੁਦ੍ਗਲਾਃ ]
ਜੀਵ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲ ਹੈਂ
ਛੇ ਸ਼ੇਸ਼ -ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਕਾਲ਼, ਨੇ ਜੀਵ -ਪੁਦ੍ਗਲੋ ਤੇ ਸ਼ੇਸ਼ ਛੇ. ੧੩੬.
Page 269 of 513
PDF/HTML Page 302 of 546
single page version
ਗਮਨਸ੍ਥਾਨਾਸਂਭਵਾਤ
ਸਿਦ੍ਧਾਵਸ੍ਥਾ
ਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਤਥਾਪਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ
ਗਤਿ ਯਾ ਸ੍ਥਿਤਿ ਲੋਕਸੇ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ, ਔਰ ਨ ਲੋਕਕੇ ਏਕ ਦੇਸ਼ਮੇਂ ਹੋਤੀ ਹੈ, (ਅਰ੍ਥਾਤ੍
ਲੋਕਮੇਂ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਹੋਤੀ ਹੈ )
ਹੀ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਅਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੈ
Page 270 of 513
PDF/HTML Page 303 of 546
single page version
ਸਂਖ੍ਯੇਯਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇਪਿ ਲੋਕੇਵਸ੍ਥਾਨਂ ਨ ਵਿਰੁਧ੍ਯਤੇ
ਡਿਬਿਯਾਕੇ ਨ੍ਯਾਯਾਨੁਸਾਰ ਸਮਸ੍ਤ ਲੋਕਮੇਂ ਹੀ ਹੈਂ
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਦ੍ਭਵ ਕਹਾ ਹੈ
ਅਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪਰਮਾਣੁ ਵਡੇ ਉਦ੍ਭਵ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤਣੋ ਬਨੇ. ੧੩੭.
Page 271 of 513
PDF/HTML Page 304 of 546
single page version
ਜੀਵਾਨਾਮਸਂਖ੍ਯੇਯਾਂਸ਼ਤ੍ਵਾਤ
ਬਹੁਤ੍ਵਾਭਾਵਾਦਸਂਖ੍ਯੇਯਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਮੇਵ
ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ); ਔਰ ਯਹਾਁ (ਇਸ ਸੂਤ੍ਰ ਯਾ ਗਾਥਾਮੇਂ) ‘ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਕਾਸ਼ਕੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹੈਂ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼ੇਸ਼
ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹੈਂ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕੇ ਲਕ੍ਸ਼ਣਕੀ ਏਕਪ੍ਰਕਾਰਤਾ ਕਹੀ ਜਾਤੀ ਹੈ
(
ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ, ਤਥਾ ਬਾਲਕ ਔਰ ਕੁਮਾਰਕੇ ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ
Page 272 of 513
PDF/HTML Page 305 of 546
single page version
ਅਨੇਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀਪਨੇਕਾ ਭੀ ਸਂਭਵ ਹੋਨੇਸੇ ਪੁਦ੍ਗਲਕੋ ਦ੍ਵਿਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀਪਨੇਸੇ ਲੇਕਰ ਸਂਖ੍ਯਾਤ, ਅਸਂਖ੍ਯਾਤ ਔਰ
ਅਨਨ੍ਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀਪਨਾ ਭੀ ਨ੍ਯਾਯਯੁਕ੍ਤ ਹੈ
[ਵ੍ਯਤਿਪਤਤਃ ] ਮਂਦ ਗਤਿਸੇ ਉਲ੍ਲਂਘਨ ਕਰ ਰਹਾ ਹੋ ਤਬ [ਸਃ ਵਰ੍ਤਤੇ ] ਵਹ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍
ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਤਯਾ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਆਕਾਸ਼ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਤਣੋ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤਿਕ੍ਰਮੇ, ਵਰ੍ਤੇ ਤਦਾ. ੧੩੮.
Page 273 of 513
PDF/HTML Page 306 of 546
single page version
ਸਂਭਵਾਦੇਕੈਕਮਾਕਾਸ਼ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮਭਿਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਤਸ੍ਥੁਸ਼ਃ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪਰਮਾਣੋਸ੍ਤਦਭਿਵ੍ਯਾਪ੍ਤਮੇਕਮਾਕਾਸ਼ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਂ
ਮਨ੍ਦਗਤ੍ਯਾ ਵ੍ਯਤਿਪਤਤ ਏਵ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਃ
ਵਰ੍ਤਤੀ ਹੈ
ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਰਹਨੇਵਾਲੇ ਕਾਲਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਤਭੀ ਹੋਤੀ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਕਾਲਾਣੁਕੀ ਪਰਿਣਤਿ ਤਭੀ
ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਹੋਤੀ ਹੈ ) ਕਿ ਜਬ
ਕਿਯੇ ਜਾਨੇਵਾਲੇ) ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲਾ ਕਾਲਾਣੁ ਉਸਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਰੂਪਸੇ ਰਹਤਾ ਹੈ
ਇਸਸੇ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਲਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਭੀ ਅਨੇਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ
Page 274 of 513
PDF/HTML Page 307 of 546
single page version
ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਰੂਪਸਮਯਃ ਸ ਤਸ੍ਯ ਕਾਲਪਦਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਤਤਃ ਏਵਂਵਿਧਾਤ੍ਪਰ੍ਯਾਯਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਤ੍ਵੇਨ-
ਜੇ ਅਰ੍ਥ ਛੇ ਤੇ ਕਾਲ਼ ਛੇ, ਉਤ੍ਪਨ੍ਨਧ੍ਵਂਸੀ ‘ਸਮਯ’ ਛੇ. ੧੩੯.
‘ਸਮਯ’ ਹੈ; [ਤਤ੍ਃ ਪੂਰ੍ਵਃ ਪਰਃ ] ਉਸ (ਸਮਯ) ਸੇ ਪੂਰ੍ਵ ਤਥਾ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ਐਸਾ (ਨਿਤ੍ਯ) [ਯਃ
ਅਰ੍ਥਃ ] ਜੋ ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੈ [ਸਃ ਕਾਲਃ ] ਵਹ ਕਾਲਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ; [ਸਮਯਃ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨਪ੍ਰਧ੍ਵਂਸੀ ] ‘ਸਮਯ
ਉਤ੍ਪਨ੍ਨਧ੍ਵਂਸੀ ਹੈ
Page 275 of 513
PDF/HTML Page 308 of 546
single page version
ਵਿਨਾਸ਼ਵਾਲੀ ਹੈ
(ਪਰਮਾਣੁਕੇ) ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਗਤਿਪਰਿਣਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਪਰਮਾਣੁਕੇ ਅਨਨ੍ਤ ਅਂਸ਼ੋਂਕੋ ਸਿਦ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪਰਮਾਣੁ ਨਿਰਂਸ਼ ਹੈ; ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਜੈਸੇ ਏਕ
ਕਾਲਾਣੁਸੇ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਏਕ ਆਕਾਸ਼ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕੇ ਅਤਿਕ੍ਰਮਣਕੇ ਮਾਪਕੇ ਬਰਾਬਰ ਏਕ ‘ਸਮਯ’ ਮੇਂ ਪਰਮਾਣੁ
ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਗਤਿਪਰਿਣਾਮਕੇ ਕਾਰਣ ਲੋਕਕੇ ਏਕ ਛੋਰਸੇ ਦੂਸਰੇ ਛੋਰ ਤਕ ਜਾਤਾ ਹੈ ਤਬ (ਉਸ ਪਰਮਾਣੁਕੇ
Page 276 of 513
PDF/HTML Page 309 of 546
single page version
ਸਂਖ੍ਯੇਯਾਃ ਕਾਲਾਣਵਃ ਸਮਯਸ੍ਯਾਨਂਸ਼ਤ੍ਵਾਦਸਂਖ੍ਯੇਯਾਂਸ਼ਤ੍ਵਂ ਨ ਸਾਧਯਨ੍ਤਿ
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇਯਂ, ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨਰੂਪੇਣ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮਾਹਾਰਭਯਮੈਥੁਨਪਰਿਗ੍ਰਹਸਂਜ੍ਞਾਸ੍ਵਰੂਪਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤਿਸਮਸ੍ਤਰਾਗਾਦਿਵਿਭਾਵਤ੍ਯਾਗੇਨ
ਧ੍ਯੇਯਮਿਤਿ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍
ਕ੍ਯੋਂਕਿ ‘ਸਮਯ’ ਨਿਰਂਸ਼ ਹੈ
ਕਾਲਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਛੋਟੀਸੇ ਛੋਟੀ ਨਿਰਂਸ਼ ਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈ, ਉਸਕੇ ਭਾਗ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
ਹੋਨੇ ਚਾਹਿਯੇ; ਕਿਨ੍ਤੁ ਆਕਾਸ਼ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋ ਨਿਰਂਸ਼ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ‘ਸਮਯ’ ਭੀ ਨਿਰਂਸ਼ ਹੀ ਹੈ
ਸ਼੍ਰੇਣਿਬਦ੍ਧ ਜਿਤਨੇ ਕਾਲਾਣੁ ਹੈਂ ਉਨ ਸਬਕੋ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਕਰਤਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਅਸਂਖ੍ਯ ਕਾਲਾਣੁਓਂਕੋ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼
ਕਰਨੇਸੇ ‘ਸਮਯ’ਕੇ ਅਸਂਖ੍ਯ ਅਂਸ਼ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ’’ ਇਸਕਾ ਸਮਾਧਾਨ ਯਹ ਹੈ :
ਅਵਗਾਹਪਰਿਣਾਮਕੇ ਕਾਰਣ ਹੀ ਹੈ; (ਪਰਮਾਣੁਓਂਮੇਂ ਐਸੀ ਹੀ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ
ਏਕ ਛੋਰਸੇ ਦੂਸਰੇ ਛੋਰ ਤਕ ਪਹੁਁਚ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਸੋ ਵਹ ਪਰਮਾਣੁਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਗਤਿਪਰਿਣਾਮਕੇ
ਕਾਰਣ ਹੀ ਹੈ; (ਪਰਮਾਣੁਮੇਂ ਐਸੀ ਹੀ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ ਗਤਿਪਰਿਣਾਮਕੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿ ਹੈ, ਜਿਸਕੇ
ਕਾਰਣ ਐਸਾ ਹੋਤਾ ਹੈ;) ਇਸਸੇ ਕਹੀਂ ‘ਸਮਯ’ਕੇ ਅਸਂਖ੍ਯ ਅਂਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
Page 277 of 513
PDF/HTML Page 310 of 546
single page version
ਅਵਕਾਸ਼ ਦੇਨੇਕੋ ਸਮਰ੍ਥ ਹੈ
ਪਰਮਾਣੁਓਂਕੇ ਸ੍ਕਂਧੋਂਕੋ ਅਵਕਾਸ਼ ਦੇਨੇਮੇਂ ਸਮਰ੍ਥ ਹੈ
ਪਰਮਾਣੁਓਂਕੋ ਅਵਕਾਸ਼ ਦੇਨਾ ਨਹੀਂ ਬਨ ਸਕੇਗਾ
ਤੇ ਏਕ ਸੌ ਪਰਮਾਣੁਨੇ ਅਵਕਾਸ਼ਦਾਨਸਮਰ੍ਥ ਛੇ. ੧੪੦.
Page 278 of 513
PDF/HTML Page 311 of 546
single page version
ਕਿਮੇਕਮਨੇਕਂ ਵਾ
ਅਂਸ਼ੋਂਵਾਲਾ ਅਵਿਭਾਗ ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ? (੧) ਯਦਿ ‘ਆਕਾਸ਼ ਅਭਿਨ੍ਨ ਅਂਸ਼ਵਾਲਾ ਅਵਿਭਾਗ
ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਦੋ ਅਂਗੁਲਿਯੋਂਕਾ ਏਕ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ ਹੈ’ ਐਸਾ ਕਹਾ ਜਾਯ ਤੋ, ਜੋ ਅਂਸ਼ ਏਕ ਅਂਗੁਲਿਕਾ
ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ ਹੈ ਵਹੀ ਅਂਸ਼ ਦੂਸਰੀ ਅਂਗੁਲਿਕਾ ਭੀ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਦੋਮੇਂਸੇ ਏਕ ਅਂਸ਼ਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋ ਗਯਾ
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮਾਤ੍ਰ ਸਿਦ੍ਧ ਹੁਆ ! (ਇਸਲਿਯੇ ਯਹ ਤੋ ਘਟਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ); (੨) ਯਦਿ ਯਹ ਕਹਾ ਜਾਯ ਕਿ
‘ਆਕਾਸ਼ ਭਿਨ੍ਨ ਅਂਸ਼ੋਂਵਾਲਾ ਅਵਿਭਾਗ ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ’ (ਇਸਲਿਯੇ ਦੋ ਅਂਗੁਲਿਯੋਂਕਾ ਏਕ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ ਹੈ) ਤੋ
(ਯਹ ਯੋਗ੍ਯ ਹੀ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ) ਅਵਿਭਾਗ ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਅਂਸ਼
ਭੀ ਦੋ ਅਂਗੁਲਿਯੋਂਕੇ ਅਨੇਕ (ਏਕ ਸੇ ਅਧਿਕ) ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ ਹੈਂ ? (੧) ‘ਆਕਾਸ਼ ਸਵਿਭਾਗ ਅਨੇਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ
ਹੋਨੇਸੇ ਦੋ ਅਂਗਲਿਯੋਂਕੇ ਅਨੇਕ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ ਹੈਂ’ ਐਸਾ ਮਾਨਾ ਜਾਯ ਤੋ, ਆਕਾਸ਼ ਜੋ ਕਿ ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ ਉਸੇ
ਅਨਨ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵ ਆਜਾਯਗਾ’; (ਇਸਲਿਯੇ ਯਹ ਤੋ ਘਟਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ) (੨) ‘ਆਕਾਸ਼ ਅਵਿਭਾਗ ਏਕ
ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੋਨੇਸੇ ਦੋ ਅਂਗੁਲਿਯੋਂਕਾ ਅਨੇਕ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ ਹੈ’ ਐਸਾ ਮਾਨਾ ਜਾਯ ਤੋ (ਯਹ ਯੋਗ੍ਯ ਹੀ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ)
ਅਵਿਭਾਗ ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਅਂਸ਼ਕਲ੍ਪਨਾ ਫਲਿਤ ਹੁਈ
Page 279 of 513
PDF/HTML Page 312 of 546
single page version
ਲੋਕਾਕਾਸ਼ਪ੍ਰਮਿਤਸ਼ੁਦ੍ਧਾਸਂਖ੍ਯੇਯਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਨਾਂ ਮੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਪਦਾਰ੍ਥੇ ਯੋਸੌ ਪ੍ਰਚਯਃ ਸਮੂਹਃ ਸਮੁਦਾਯੋ ਰਾਸ਼ਿਃ ਸ
ਹਿ ] ਹੈਂ
ਬਹੁ ਵਾ ਅਸਂਖ੍ਯ, ਅਨਂਤ ਛੇ; ਵਲ਼ੀ ਹੋਯ ਸਮਯੋ ਕਾਲ਼ਨੇ. ੧੪੧
Page 280 of 513
PDF/HTML Page 313 of 546
single page version
ਕ੍ਰਮਾਨੇਕਾਨ੍ਤ ਇਤਿ ਚ ਭਣ੍ਯਤੇ
(-ਸਂਖ੍ਯਾਤ, ਅਸਂਖ੍ਯਾਤ ਔਰ ਅਨਨ੍ਤ) ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਾਲਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਨਕੇ ਤਿਰ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਚਯ ਹੈ; ਪਰਨ੍ਤੁ
ਕਾਲਕੇ (ਤਿਰ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਚਯ) ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਸ਼ਕ੍ਤਿ ਤਥਾ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿ (ਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ) ਸੇ ਏਕ
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਾਲਾ ਹੈ
ਹੈ
ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸ਼ੇਸ਼ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੀ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਸਮਯਸੇ ਅਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਭੂਤ (-ਅਨ੍ਯ) ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ (ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ) ਸਮਯ
ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਹੈ, ਔਰ ਕਾਲਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਤੋ ਸ੍ਵਤਃ ਸਮਯਭੂਤ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਸਮਯਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਨਹੀਂ
ਹੈ
Page 281 of 513
PDF/HTML Page 314 of 546
single page version
ਸਮਯਃ ] ਤੋ ਵਹ ਭੀ ਕਾਲ [ਸ੍ਵਭਾਵਸਮਵਸ੍ਥਿਤਃ ] ਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਧ੍ਰੁਵ
[ਭਵਤਿ ] (ਸਿਦ੍ਧ) ਹੈ
ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼) ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਕਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕ ਹੈ
ਉਸਮੇਂ ਕਿਸੀ ਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਉਤ੍ਪਾਦ ਤਥਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਹੋਤੇ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ
ਜੋ ਕਾਲ਼ਨੇ, ਤੋ ਕਾਲ਼ ਤੇਹ ਸ੍ਵਭਾਵ
Page 282 of 513
PDF/HTML Page 315 of 546
single page version
ਪੂਰ੍ਵਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਧ੍ਵਂਸਃ
ਸ੍ਵਭਾਵੇਨਾਪ੍ਰਧ੍ਵਸ੍ਤਾਨੁਤ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਵਾਦਵਸ੍ਥਿਤਤ੍ਵਮੇਵ ਨ ਭਵੇਤ
ਪੂਰ੍ਵਰ੍ਜੁਪਰ੍ਯਾਯੇਣ ਪ੍ਰਧ੍ਵਂਸਸ੍ਤਦਾਧਾਰਭੂਤਾਙ੍ਗੁਲਿਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਮਿਤਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸਿਦ੍ਧਿਃ
ਪਰਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਮਿਤਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸਿਦ੍ਧਿਃ
ਯੁਗਪਤ੍ਪਨਾ ਘਟਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਏਕ ਹੀ ਸਮਯ ਏਕਕੇ ਦੋ ਵਿਰੋਧੀ ਧਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਜੋ ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੈ, ਵਹੀ (ਉਤ੍ਪਾਦ) ਉਸੀ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਾਨ੍ਕੇ ਉਸੀ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ਮੇਂ ਪੂਰ੍ਵ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ਕੀ
ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਹੈ
ਔਰ ਉਤ੍ਪਾਦਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਭੀ ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਅਵਿਨਸ਼੍ਟ ਔਰ ਅਨੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ (ਕਾਲ ਪਦਾਰ੍ਥ)
Page 283 of 513
PDF/HTML Page 316 of 546
single page version
ਸ੍ਤੀਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੋਤਿ
ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਨਿਰਨ੍ਵਯ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਖਂਡਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਸ੍ਵਭਾਵਤਃ ਅਵਸ਼੍ਯ ਧ੍ਰੁਵ ਹੈ
ਹੋਤੇ ਹੈਂ
Page 284 of 513
PDF/HTML Page 317 of 546
single page version
ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਮ੍ਯਕ੍ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਜ੍ਞਾਨਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਸਮਸ੍ਤਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੇਚ੍ਛਾਨਿਰੋਧਲਕ੍ਸ਼ਣਤਪਸ਼੍ਚਰਣਰੂਪਾ ਯਾ ਤੁ ਨਿਸ਼੍ਚਯਚਤੁ-
ਰ੍ਵਿਧਾਰਾਧਨਾ ਸੈਵ ਤਤ੍ਰੋਪਾਦਾਨਕਾਰਣਂ, ਨ ਚ ਕਾਲਸ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸ ਹੇਯ ਇਤਿ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ
ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
ਪਦਾਰ੍ਥਕੋ [ਸ਼ੂਨ੍ਯਂ ਜਾਨੀਹਿ ] ਸ਼ੂਨ੍ਯ ਜਾਨੋ
ਤੇ ਅਰ੍ਥ ਜਾਣੋ ਸ਼ੂਨ੍ਯ ਕੇਵਲ਼
Page 285 of 513
PDF/HTML Page 318 of 546
single page version
ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕੇ ਅਭਾਵਮੇਂ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਾਨ੍ਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਹੈ :
ਹੋਤੇ, ਇਸਲਿਯੇ (ਉਤ੍ਪਾਦ ਔਰ ਵ੍ਯਯਕਾ) ਐਕ੍ਯ ਕਹਾਁਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ? ਤਥਾ ਨਸ਼੍ਟ ਅਂਸ਼ਕੇ ਸਰ੍ਵਥਾ ਅਸ੍ਤ
ਹੋਨੇਸੇ ਔਰ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਅਂਸ਼ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨ ਹੋਨੇਸੇ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਹੁਆ ਹੈ
ਹੈ
Page 286 of 513
PDF/HTML Page 319 of 546
single page version
ਤ੍ਰਿਲਕ੍ਸ਼ਣਤਾ (ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਤਾ) ਨਸ਼੍ਟ ਹੋ ਜਾਤੀ ਹੈ, ਕ੍ਸ਼ਣਭਂਗ (ਬੌਦ੍ਧਸਮ੍ਮਤ ਕ੍ਸ਼ਣਵਿਨਾਸ਼) ਉਲ੍ਲਸਿਤ
ਹੋ ਉਠਤਾ ਹੈ, ਨਿਤ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸ੍ਤ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ ਔਰ ਕ੍ਸ਼ਣਵਿਧ੍ਵਂਸੀ ਭਾਵ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ
ਪਰ੍ਯਾਯਸਮਯ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਕਹਾ ਜਾਯ ਤੋ ਯਹ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ (ਉਸਮੇਂ ਦੋ ਦੋਸ਼ ਆਤੇ ਹੈਂ ) :
Page 287 of 513
PDF/HTML Page 320 of 546
single page version
ਇਤ੍ਯਾਦਿਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਸਿਦ੍ਧਸੁਖਸ੍ਯ ਭਾਜਨਂ ਭਵਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇਪਿ ਕਾਲਲਬ੍ਧਿਵਸ਼ੇਨੈਵ
ਤੇਨ ਸ ਹੇਯ ਇਤਿ
ਵਸ੍ਥਾਪਯਤਿ
ਕਰਤਾ ਹੈ
ਕਰਤੇ ਹੈਂ :