Pravachansar-Hindi (Punjabi transliteration). Gatha: 223-231.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 23 of 28

 

Page 408 of 513
PDF/HTML Page 441 of 546
single page version

ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਕਾਲਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਵਸ਼ਾਤ੍ਕਸ਼੍ਚਿਦਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧ ਇਤ੍ਯਪਵਾਦਃ . ਯਦਾ ਹਿ ਸ਼੍ਰਮਣਃ ਸਰ੍ਵੋਪਧਿਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧਮਾਸ੍ਥਾਯ
ਪਰਮਮੁਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸਂਯਮਂ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤੁਕਾਮੋਪਿ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਕਾਲਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਵਸ਼ਾਵਸਨ੍ਨਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਨ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤੁਂ ਕ੍ਸ਼ਮਤੇ,
ਤਦਾਪਕ੍ਰੁਸ਼੍ਯ ਸਂਯਮਂ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤਦ੍ਬਹਿਰਂਗਸਾਧਨਮਾਤ੍ਰਮੁਪਧਿਮਾਤਿਸ਼੍ਠਤੇ
. ਸ ਤੁ ਤਥਾਸ੍ਥੀਯਮਾਨੋ ਨ
ਖਲੂਪਧਿਤ੍ਵਾਚ੍ਛੇਦਃ, ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ ਛੇਦਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧ ਏਵ . ਯਃ ਕਿਲਾਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਾਵਿਨਾਭਾਵੀ ਸ ਛੇਦਃ . ਅਯਂ
ਤੁ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਸ਼ਰੀਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾਹਾਰਨਿਹਾਰਾਦਿਗ੍ਰਹਣਵਿਸਰ੍ਜਨਵਿਸ਼ਯਚ੍ਛੇਦਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧਾਰ੍ਥ-
ਮੁਪਾਦੀਯਮਾਨਃ ਸਰ੍ਵਥਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਾਵਿਨਾਭੂਤਤ੍ਵਾਚ੍ਛੇਦਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧ ਏਵ ਸ੍ਯਾਤ
..੨੨੨..
ਅਥਾਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧੋਪਧਿਸ੍ਵਰੂਪਮੁਪਦਿਸ਼ਤਿ
ਅਪ੍ਪਡਿਕੁਟ੍ਠਂ ਉਵਧਿਂ ਅਪਤ੍ਥਣਿਜ੍ਜਂ ਅਸਂਜਦਜਣੇਹਿਂ .
ਮੁਚ੍ਛਾਦਿਜਣਣਰਹਿਦਂ ਗੇਣ੍ਹਦੁ ਸਮਣੋ ਜਦਿ ਵਿ ਅਪ੍ਪਂ ..੨੨੩..
ਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਤ੍ਵੇਨਾਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧਮੁਪਧਿਮੁਪਕਰਣਰੂਪੋਪਧਿਂ, ਅਪਤ੍ਥਣਿਜ੍ਜਂ ਅਸਂਜਦਜਣੇਹਿਂ
ਅਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨੀਯਂ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਾਤ੍ਮੋਪਲਬ੍ਧਿਲਕ੍ਸ਼ਣਭਾਵਸਂਯਮਰਹਿਤਸ੍ਯਾਸਂਯਤਜਨਸ੍ਯਾਨਭਿਲਸ਼ਣੀਯਮ੍,
ਮੁਚ੍ਛਾਦਿਜਣਣਰਹਿਦਂ
ਹੈਐਸਾ ਉਤ੍ਸਰ੍ਗ (-ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਨਿਯਮ) ਹੈ; ਔਰ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਕਾਲਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕੇ ਵਸ਼ ਕੋਈ ਉਪਧਿ ਅਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧ
ਐਸਾ ਅਪਵਾਦ ਹੈ . ਜਬ ਸ਼੍ਰਮਣ ਸਰ੍ਵ ਉਪਧਿਕੇ ਨਿਸ਼ੇਧਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਲੇਕਰ ਪਰਮੋਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸਂਯਮਕੋ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਨੇਕਾ ਇਚ੍ਛੁਕ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਕਾਲਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕੇ ਵਸ਼ ਹੀਨ ਸ਼ਕ੍ਤਿਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਉਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ
ਕਰਨੇਮੇਂ ਅਸਮਰ੍ਥ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਤਬ ਉਸਮੇਂ
ਅਪਕਰ੍ਸ਼ਣ ਕਰਕੇ (ਅਨੁਤ੍ਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟ) ਸਂਯਮ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੁਆ
ਉਸਕੀ ਬਹਿਰਂਗ ਸਾਧਨਮਾਤ੍ਰ ਉਪਧਿਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਕਰਤਾ ਹੈ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜਿਸਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ
ਹੈ ਐਸੀ ਵਹ ਉਪਧਿ ਉਪਧਿਪਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਛੇਦਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ ਛੇਦਕੀ ਨਿਸ਼ੇਧਰੂਪ
(-ਤ੍ਯਾਗਰੂਪ) ਹੀ ਹੈ
. ਜੋ ਉਪਧਿ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਕੇ ਬਿਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ ਵਹ ਛੇਦ ਹੈ . ਕਿਨ੍ਤੁ ਯਹ
(ਸਂਯਮਕੀ ਬਾਹ੍ਯਸਾਧਨਮਾਤ੍ਰਭੂਤ ਉਪਧਿ) ਤੋ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਕੀ ਸਹਕਾਰੀ ਕਾਰਣਭੂਤ ਸ਼ਰੀਰਕੀ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕੇ
ਹੇਤੁਭੂਤ ਆਹਾਰ -ਨੀਹਾਰਾਦਿਕੇ ਗ੍ਰਹਣ
ਵਿਸਰ੍ਜਨ (ਗ੍ਰਹਣਤ੍ਯਾਗ) ਸਂਬਂਧੀ ਛੇਦਕੇ ਨਿਸ਼ੇਧਾਰ੍ਥ ਗ੍ਰਹਣ ਕੀ
ਜਾਨੇਸੇ ਸਰ੍ਵਥਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗ ਸਹਿਤ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਛੇਦਕੇ ਨਿਸ਼ੇਧਰੂਪ ਹੀ ਹੈ ..੨੨੨..
ਅਬ, ਅਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧ ਉਪਧਿਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਕਹਤੇ ਹੈਂ :
੧. ਪਰਮੋਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸਂਯਮ = ਪਰਮਉਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸਂਯਮ [ਉਤ੍ਸਰ੍ਗ, ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯ, ਸਰ੍ਵਪਰਿਤ੍ਯਾਗ ਪਰਮੋਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸਂਯਮ, ਵੀਤਰਾਗ ਚਾਰਿਤ੍ਰ, ਔਰ
ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗ;ਯੇ ਸਬ ਏਕਾਰ੍ਥਵਾਚੀ ਹੈਂ .]]
੨. ਅਪਕਰ੍ਸ਼ਣ = ਹੀਨਤਾ [ਅਪਵਾਦ, ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯ, ਏਕਦੇਸ਼ਪਰਿਤ੍ਯਾਗ, ਅਪਹ੍ਰੁਤਸਂਯਮ (ਅਲ੍ਪਤਾਹੀਨਤਾਵਾਲਾ ਸਂਯਮ)
ਸਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰ ਔਰ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਯੇ ਸਬ ਏਕਾਰ੍ਥਵਾਚੀ ਹੈਂ .]]
ਉਪਧਿ ਅਨਿਂਦਿਤਨੇ, ਅਸਂਯਤ ਜਨ ਥਕੀ ਅਣਪ੍ਰਾਰ੍ਥ੍ਯਨੇ,
ਮੂਰ੍ਛਾਦਿਜਨਨ ਰਹਿਤਨੇ ਜ ਗ੍ਰਹੋ ਸ਼੍ਰਮਣ, ਥੋਡੋ ਭਲੇ. ੨੨੩
.

Page 409 of 513
PDF/HTML Page 442 of 546
single page version

ਅਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟਮੁਪਧਿਮਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨੀਯਮਸਂਯਤਜਨੈਃ .
ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਾਦਿਜਨਨਰਹਿਤਂ ਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤੁ ਸ਼੍ਰਮਣੋ ਯਦ੍ਯਪ੍ਯਲ੍ਪਮ੍ ..੨੨੩..
ਯਃ ਕਿਲੋਪਧਿਃ ਸਰ੍ਵਥਾ ਬਨ੍ਧਾਸਾਧਕਤ੍ਵਾਦਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟਃ, ਸਂਯਮਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰਾਨੁਚਿਤਤ੍ਵਾਦਸਂਯਤਜਨਾ-
ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨੀਯੋ, ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਣਾਮਮਨ੍ਤਰੇਣ ਧਾਰ੍ਯਮਾਣਤ੍ਵਾਨ੍ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਾਦਿਜਨਨਰਹਿਤਸ਼੍ਚ ਭਵਤਿ, ਸ ਖਲ੍ਵਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧਃ .
ਅਤੋ ਯਥੋਦਿਤਸ੍ਵਰੂਪ ਏਵੋਪਧਿਰੁਪਾਦੇਯੋ, ਨ ਪੁਨਰਲ੍ਪੋਪਿ ਯਥੋਦਿਤਵਿਪਰ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਵਰੂਪਃ ..੨੨੩..
ਅਥੋਤ੍ਸਰ੍ਗ ਏਵ ਵਸ੍ਤੁਧਰ੍ਮੋ, ਨ ਪੁਨਰਪਵਾਦ ਇਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼ਤਿ
ਕਿਂ ਕਿਂਚਣ ਤ੍ਤਿ ਤਕ੍ਕਂ ਅਪੁਣਬ੍ਭਵਕਾਮਿਣੋਧ ਦੇਹੇ ਵਿ .
ਸਂਗ ਤ੍ਤਿ ਜਿਣਵਰਿਂਦਾ ਅਪ੍ਪਡਿਕਮ੍ਮਤ੍ਤਮੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ..੨੨੪..
ਪਰਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਬਹਿਰ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਮਤ੍ਵਰੂਪਮੂਰ੍ਚ੍ਛਾਰਕ੍ਸ਼ਣਾਰ੍ਜਨਸਂਸ੍ਕਾਰਾਦਿਦੋਸ਼ਜਨਨਰਹਿਤਮ੍, ਗੇਣ੍ਹਦੁ ਸਮਣੋ ਜਦਿ ਵਿ
ਅਪ੍ਪਂ
ਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤੁ ਸ਼੍ਰਮਣੋ ਯਮਪ੍ਯਲ੍ਪਂ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਮੁਪਕਰਣੋਪਧਿਂ ਯਦ੍ਯਪ੍ਯਲ੍ਪਂ ਤਥਾਪਿ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤੋਚਿਤਲਕ੍ਸ਼ਣਮੇਵ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਂ,
ਨ ਚ ਤਦ੍ਵਿਪਰੀਤਮਧਿਕਂ ਵੇਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..੨੨੩.. ਅਥ ਸਰ੍ਵਸਙ੍ਗਪਰਿਤ੍ਯਾਗ ਏਵ ਸ਼੍ਰੇਸ਼੍ਠਃ, ਸ਼ੇਸ਼ਮਸ਼ਕ੍ਯਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਮਿਤਿ
ਪ੍ਰਰੂਪਯਤਿਕਿਂ ਕਿਂਚਣ ਤ੍ਤਿ ਤਕ੍ਕਂ ਕਿਂ ਕਿਂਚਨਮਿਤਿ ਤਰ੍ਕਃ, ਕਿਂ ਕਿਂਚਨਂ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਇਤਿ ਤਰ੍ਕੋ ਵਿਚਾਰਃ ਕ੍ਰਿਯਤੇ
ਤਾਵਤ੍ . ਕਸ੍ਯ . ਅਪੁਣਬ੍ਭਵਕਾਮਿਣੋ ਅਪੁਨਰ੍ਭਵਕਾਮਿਨਃ ਅਨਨ੍ਤਜ੍ਞਾਨਾਦਿਚਤੁਸ਼੍ਟਯਾਤ੍ਮਕਮੋਕ੍ਸ਼ਾਭਿਲਾਸ਼ਿਣਃ . ਅਧ
ਅਹੋ, ਦੇਹੋ ਵਿ ਦੇਹੋਪਿ ਸਂਗ ਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਃ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਇਤਿ ਹੇਤੋਃ ਜਿਣਵਰਿਂਦਾ ਜਿਨਵਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਕਰ੍ਤਾਰਃ
પ્ર. ૫૨
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ :[ਯਦ੍ਯਪਿ ਅਲ੍ਪਮ੍ ] ਭਲੇ ਹੀ ਅਲ੍ਪ ਹੋ ਤਥਾਪਿ, [ਅਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟਮ੍ ] ਜੋ
ਅਨਿਂਦਿਤ ਹੋ, [ਅਸਂਯਤਜਨੈਃ ਅਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨੀਯਂ ] ਅਸਂਯਤਜਨੋਂਮੇਂ ਅਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨੀਯ ਹੋ ਔਰ
[ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਾਦਿਜਨਨਰਹਿਤਂ ] ਜੋ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਾਦਿਕੀ ਜਨਨਰਹਿਤ ਹੋ
[ਉਪਧਿਂ ] ਐਸੀ ਹੀ ਉਪਧਿਕੋ [ਸ਼੍ਰਮਣਃ ]
ਸ਼੍ਰਮਣ [ਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤੁ ] ਗ੍ਰਹਣ ਕਰੋ ..੨੨੩..
ਟੀਕਾ :ਜੋ ਉਪਧਿ ਸਰ੍ਵਥਾ ਬਂਧਕਾ ਅਸਾਧਕ ਹੋਨੇਸੇ ਅਨਿਂਦਿਤ ਹੈ, ਸਂਯਤਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ
ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਅਨੁਚਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਅਸਂਯਤਜਨੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨੀਯ (ਅਨਿਚ੍ਛਨੀਯ) ਹੈ ਔਰ ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਣਾਮਕੇ
ਬਿਨਾ ਧਾਰਣਕੀ ਜਾਨੇਸੇ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਾਦਿਕੇ ਉਤ੍ਪਾਦਨਸੇ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਵਹ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਅਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧ ਹੈ
. ਇਸਸੇ ਯਥੋਕ੍ਤ
ਸ੍ਵਰੂਪਵਾਲੀ ਉਪਧਿ ਹੀ ਉਪਾਦੇਯ ਹੈ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਕਿਂਚਿਤ੍ਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਯਥੋਕ੍ਤ ਸ੍ਵਰੂਪਸੇ ਵਿਪਰੀਤ ਸ੍ਵਰੂਪਵਾਲੀ
ਉਪਧਿ ਉਪਾਦੇਯ ਨਹੀਂ ਹੈ
..੨੨੩..
ਅਬ, ‘ਉਤ੍ਸਰ੍ਗ ਹੀ ਵਸ੍ਤੁਧਰ੍ਮ ਹੈ, ਅਪਵਾਦ ਨਹੀਂ’ ਐਸਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਤੇ ਹੈਂ :
ਕ੍ਯਮ ਅਨ੍ਯ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਹੋਯ ਜ੍ਯਾਂ ਕਹੀ ਦੇਹਨੇ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਅਹੋ !
ਮੋਕ੍ਸ਼ੇਚ੍ਛੁਨੇ ਦੇਹੇਯ ਨਿਸ਼੍ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮ ਉਪਦੇਸ਼ੇ ਜਿਨੋ ? ੨੨੪
.

Page 410 of 513
PDF/HTML Page 443 of 546
single page version

ਕਿਂ ਕਿਞ੍ਚਨਮਿਤਿ ਤਰ੍ਕਃ ਅਪੁਨਰ੍ਭਵਕਾਮਿਨੋਥ ਦੇਹੇਪਿ .
ਸਙ੍ਗ ਇਤਿ ਜਿਨਵਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਅਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮਤ੍ਵਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਟਵਨ੍ਤਃ ..੨੨੪..
ਅਤ੍ਰ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਤ੍ਵੇਨਾਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਧ੍ਯਮਾਨੇਤ੍ਯਨ੍ਤਮੁਪਾਤ੍ਤੇਦੇਹੇਪਿ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਾਤ
ਪਰਿਗ੍ਰਹੋਯਂ ਨ ਨਾਮਾਨੁਗ੍ਰਹਾਰ੍ਹਃ ਕਿਨ੍ਤੂਪੇਕ੍ਸ਼੍ਯ ਏਵੇਤ੍ਯਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮਤ੍ਵਮੁਪਦਿਸ਼੍ਟਵਨ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤੋਰ੍ਹਦ੍ਦੇਵਾਃ . ਅਥ
ਤਤ੍ਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵੋਪਲਮ੍ਭਸਮ੍ਭਾਵਨਰਸਿਕਸ੍ਯ ਪੁਂਸਃ ਸ਼ੇਸ਼ੋਨ੍ਯੋਨੁਪਾਤ੍ਤਃ ਪਰਿਗ੍ਰਹੋ ਵਰਾਕਃ ਕਿਂ ਨਾਮ
ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਏਵ ਹਿ ਤੇਸ਼ਾਮਾਕੂਤਃ
. ਅਤੋਵਧਾਰ੍ਯਤੇ ਉਤ੍ਸਰ੍ਗ ਏਵ ਵਸ੍ਤੁਧਰ੍ਮੋ, ਨ ਪੁਨਰਪਵਾਦਃ .
ਇਦਮਤ੍ਰ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਂ, ਵਸ੍ਤੁਧਰ੍ਮਤ੍ਵਾਤ੍ਪਰਮਨੈਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥ੍ਯਮੇਵਾਵਲਮ੍ਬ੍ਯਮ੍ ..੨੨੪..
ਣਿਪ੍ਪਡਿਕਮ੍ਮਤ੍ਤਮੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਨਿਃਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮਤ੍ਵਮੁਪਦਿਸ਼੍ਟਵਨ੍ਤਃ . ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਪਰਮੋਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸਂਯਮਬਲੇਨ ਦੇਹੇਪਿ
ਨਿਃਪ੍ਰਤਿਕਾਰਿਤ੍ਵਂ ਕਥਿਤਵਨ੍ਤ ਇਤਿ. ਤਤੋ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸੁਖਾਭਿਲਾਸ਼ਿਣਾਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਦੇਹਾਦਿਸਰ੍ਵਸਙ੍ਗਪਰਿਤ੍ਯਾਗ
ਏਵੋਚਿਤੋਨ੍ਯਸ੍ਤੂਪਚਾਰ ਏਵੇਤਿ ..੨੨੪.. ਏਵਮਪਵਾਦਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਰੂਪੇਣ ਦ੍ਵਿਤੀਯਸ੍ਥਲੇ ਗਾਥਾਤ੍ਰਯਂ ਗਤਮ੍ .
ਅਥੈਕਾਦਸ਼ਗਾਥਾਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਨਿਰ੍ਵਾਣਨਿਰਾਕਰਣਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਂ ਕਰੋਤਿ . ਤਦ੍ਯਥਾਸ਼੍ਵੇਤਾਮ੍ਬਰਮਤਾਨੁਸਾਰੀ
ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਃ ਪੂਰ੍ਵਪਕ੍ਸ਼ਂ ਕਰੋਤਿ
ਪੇਚ੍ਛਦਿ ਣ ਹਿ ਇਹ ਲੋਗਂ ਪਰਂ ਚ ਸਮਣਿਂਦਦੇਸਿਦੋ ਧਮ੍ਮੋ .
ਧਮ੍ਮਮ੍ਹਿ ਤਮ੍ਹਿ ਕਮ੍ਹਾ ਵਿਯਪ੍ਪਿਯਂ ਲਿਂਗਮਿਤ੍ਥੀਣਂ ..“੨੦..
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ :[ਅਥ ] ਜਬ ਕਿ [ਜਿਨਵਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ] ਜਿਨਵਰੇਨ੍ਦ੍ਰੋਂਨੇ [ਅਪੁਨਰ੍ਭਵਕਾਮਿਨਃ ]
ਮੋਕ੍ਸ਼ਾਭਿਲਾਸ਼ੀਕੇ, [ਸਂਗਃ ਇਤਿ ] ‘ਦੇਹ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਹੈ’ ਐਸਾ ਕਹਕਰ [ਦੇਹੇ ਅਪਿ ] ਦੇਹਮੇਂ ਭੀ
[ਅਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮਤ੍ਵਮ੍ ] ਅਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮਪਨਾ (ਸਂਸ੍ਕਾਰਰਹਿਤਪਨਾ) [ਉਦ੍ਦਿਸ਼੍ਟਵਨ੍ਤਃ ] ਕਹਾ (ਉਪਦੇਸ਼ਾ) ਹੈ, ਤਬ
[ਕਿਂ ਕਿਂਚਨਮ੍ ਇਤਿ ਤਰ੍ਕਃ ] ਉਨਕਾ ਯਹ (ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ) ਆਸ਼ਯ ਹੈ ਕਿ ਉਸਕੇ ਅਨ੍ਯ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਤੋ ਕੈਸੇ
ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ?
..੨੨੪..
ਟੀਕਾ :ਯਹਾਁ, ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਕਾ ਸਹਕਾਰੀ ਕਾਰਣ ਹੋਨੇਸੇ ਜਿਸਕਾ ਨਿਸ਼ੇਧ ਨਹੀਂ ਕਿਯਾ ਗਯਾ
ਹੈ ਐਸੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਉਪਾਤ੍ਤ ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ ਭੀ, ‘ਯਹ (ਸ਼ਰੀਰ) ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੋਨੇਸੇ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਹੈ, ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਯਹ
ਅਨੁਗ੍ਰਹਯੋਗ੍ਯ ਨਹੀਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਉਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਯੋਗ੍ਯ ਹੀ ਹੈ’ ਐਸਾ ਕਹਕਰ, ਭਗਵਨ੍ਤ ਅਰ੍ਹਂਨ੍ਤਦੇਵੋਂਨੇ ਅਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮਪਨੇਕਾ
ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿਯਾ ਹੈ, ਤਬ ਫਿ ਰ ਵਹਾਁ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵੋਪਲਬ੍ਧਿਕੀ ਸਂਭਾਵਨਾਕੇ ਰਸਿਕ ਪੁਰੁਸ਼ੋਂਕੇ ਸ਼ੇਸ਼ ਅਨ੍ਯ
ਅਨੁਪਾਤ੍ਤ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਬੇਚਾਰਾ ਕੈਸੇ (ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਯੋਗ੍ਯ) ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ?ਐਸਾ ਉਨਕਾ (-ਅਰ੍ਹਨ੍ਤ ਦੇਵੋਂਕਾ)
ਆਸ਼ਯ ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੀ ਹੈ . ਇਸਸੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿਉਤ੍ਸਰ੍ਗ ਹੀ ਵਸ੍ਤੁਧਰ੍ਮ ਹੈ, ਅਪਵਾਦ ਨਹੀਂ .
ਯਹਾਁ ਐਸਾ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਹੈ ਕਿ ਵਸ੍ਤੁਧਰ੍ਮ ਹੋਨੇਸੇ ਪਰਮ ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਂਥਪਨਾ ਹੀ ਅਵਲਮ੍ਬਨ ਯੋਗ੍ਯ
..੨੨੪..
੧. ਉਪਾਤ੍ਤ = ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ, ਮਿਲਾ ਹੁਆ . ੨. ਅਨੁਪਾਤ੍ਤ = ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਤ .

Page 411 of 513
PDF/HTML Page 444 of 546
single page version

ਅਥ ਕੇਪਵਾਦਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾ ਇਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼ਤਿ
ਉਵਯਰਣਂ ਜਿਣਮਗ੍ਗੇ ਲਿਂਗਂ ਜਹਜਾਦਰੂਵਮਿਦਿ ਭਣਿਦਂ .
ਗੁਰੁਵਯਣਂ ਪਿ ਯ ਵਿਣਓ ਸੁਤ੍ਤਜ੍ਝਯਣਂ ਚ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ..੨੨੫..
ਪੇਚ੍ਛਦਿ ਣ ਹਿ ਇਹ ਲੋਗਂ ਨਿਰੁਪਰਾਗਨਿਜਚੈਤਨ੍ਯਨਿਤ੍ਯੋਪਲਬ੍ਧਿਭਾਵਨਾਵਿਨਾਸ਼ਕਂ ਖ੍ਯਾਤਿਪੂਜਾਲਾਭਰੂਪਂ
ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼ਤੇ ਨ ਚ ਹਿ ਸ੍ਫੁ ਟਂ ਇਹ ਲੋਕਮ੍ . ਨ ਚ ਕੇਵਲਮਿਹ ਲੋਕਂ , ਪਰਂ ਚ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰੂਪਂ ਮੋਕ੍ਸ਼ਂ ਵਿਹਾਯ
ਸ੍ਵਰ੍ਗਭੋਗਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰੂਪਂ ਪਰਂ ਚ ਪਰਲੋਕਂ ਚ ਨੇਚ੍ਛਤਿ . ਸ ਕਃ . ਸਮਣਿਂਦਦੇਸਿਦੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸ਼੍ਰਮਣੇਨ੍ਦ੍ਰਦੇਸ਼ਿਤੋ ਧਰ੍ਮਃ,
ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰੋਪਦਿਸ਼੍ਟ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ . ਧਮ੍ਮਮ੍ਹਿ ਤਮ੍ਹਿ ਕਮ੍ਹਾ ਧਰ੍ਮੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ ਵਿਯਪ੍ਪਿਯਂ ਵਿਕਲ੍ਪਿਤਂ ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥਲਿਙ੍ਗਾਦ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰ-
ਪ੍ਰਾਵਰਣੇਨ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਕ੍ਰੁਤਮ੍ . ਕਿਮ੍ . ਲਿਂਗਂ ਸਾਵਰਣਚਿਹ੍ਨਮ੍ . ਕਾਸਾਂ ਸਂਬਨ੍ਧਿ . ਇਤ੍ਥੀਣਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਮਿਤਿ
ਪੂਰ੍ਵਪਕ੍ਸ਼ਗਾਥਾ ..“੨੦.. ਅਥ ਪਰਿਹਾਰਮਾਹ
ਣਿਚ੍ਛਯਦੋ ਇਤ੍ਥੀਣਂ ਸਿਦ੍ਧੀ ਣ ਹਿ ਤੇਣ ਜਮ੍ਮਣਾ ਦਿਟ੍ਠਾ .
ਤਮ੍ਹਾ ਤਪ੍ਪਡਿਰੂਵਂ ਵਿਯਪ੍ਪਿਯਂ ਲਿਂਗਮਿਤ੍ਥੀਣਂ ..“੨੧..
ਣਿਚ੍ਛਯਦੋ ਇਤ੍ਥੀਣਂ ਸਿਦ੍ਧੀ ਣ ਹਿ ਤੇਣ ਜਮ੍ਮਣਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਤਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਨਰਕਾਦਿਗਤਿਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਾਨਨ੍ਤ-
ਸੁਖਾਦਿਗੁਣਸ੍ਵਭਾਵਾ ਤੇਨੈਵ ਜਨ੍ਮਨਾ ਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਨ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾ, ਨ ਕਥਿਤਾ . ਤਮ੍ਹਾ ਤਪ੍ਪਡਿਰੂਵਂ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਤ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਯੋਗ੍ਯਂ
ਸਾਵਰਣਰੂਪਂ ਵਿਯਪ੍ਪਿਯਂ ਲਿਂਗਮਿਤ੍ਥੀਣਂ ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥਲਿਙ੍ਗਾਤ੍ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵੇਨ ਵਿਕਲ੍ਪਿਤਂ ਕਥਿਤਂ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪ੍ਰਾਵਰਣਸਹਿਤਂ ਚਿਹ੍ਨਮ੍ .
ਕਾਸਾਮ੍ . ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਮਿਤਿ ..“੨੧.. ਅਥ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਮੋਕ੍ਸ਼ਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧਕਂ ਪ੍ਰਮਾਦਬਾਹੁਲ੍ਯਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ
ਪਇਡੀਪਮਾਦਮਇਯਾ ਏਦਾਸਿਂ ਵਿਤ੍ਤਿ ਭਾਸਿਯਾ ਪਮਦਾ .
ਤਮ੍ਹਾ ਤਾਓ ਪਮਦਾ ਪਮਾਦਬਹੁਲਾ ਤ੍ਤਿ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ..“੨੨..
ਪਇਡੀਪਮਾਦਮਇਯਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤ੍ਯਾ ਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ਪ੍ਰਮਾਦੇਨ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਾ ਪ੍ਰਮਾਦਮਯੀ . ਕਾ ਕਰ੍ਤ੍ਰੀ ਭਵਤਿ . ਏਦਾਸਿਂ
ਵਿਤ੍ਤਿ . ਏਤਾਸਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਃ ਪਰਿਣਤਿਃ . ਭਾਸਿਯਾ ਪਮਦਾ ਤਤ ਏਵ ਨਾਮਮਾਲਾਯਾਂ ਪ੍ਰਮਦਾਃ ਪ੍ਰਮਦਾਸਂਜ੍ਞਾ
ਭਾਸ਼ਿਤਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ . ਤਮ੍ਹਾ ਤਾਓ ਪਮਦਾ ਯਤ ਏਵ ਪ੍ਰਮਦਾਸਂਜ੍ਞਾਸ੍ਤਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ, ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਤ ਏਵ ਪਮਾਦਬਹੁਲਾ ਤ੍ਤਿ
ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਨਿਃਪ੍ਰਮਾਦਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਭਾਵਨਾਵਿਨਾਸ਼ਕਪ੍ਰਮਾਦਬਹੁਲਾ ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਾਃ ..“੨੨.. ਅਥ ਤਾਸਾਂ ਮੋਹਾਦਿ-
ਬਾਹੁਲ੍ਯਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ
ਸਂਤਿ ਧੁਵਂ ਪਮਦਾਣਂ ਮੋਹਪਦੋਸਾ ਭਯਂ ਦੁਗੁਂਛਾ ਯ .
ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾ ਮਾਯਾ ਤਮ੍ਹਾ ਤਾਸਿਂ ਣ ਣਿਵ੍ਵਾਣਂ ..“੨੩..
ਅਬ, ਅਪਵਾਦਕੇ ਕੌਨਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ (ਭੇਦ) ਹੈਂ, ਸੋ ਕਹਤੇ ਹੈਂ :
ਜਨ੍ਮ੍ਯਾ ਪ੍ਰਮਾਣੇ ਰੂਪ ਭਾਖ੍ਯੁਂ ਉਪਕਰਣ ਜਿਨਮਾਰ੍ਗਮਾਂ,
ਗੁਰੁਵਚਨ ਨੇ ਸੂਤ੍ਰਾਧ੍ਯਯਨ, ਵਲ਼ੀ ਵਿਨਯ ਪਣ ਉਪਕਰਣਮਾਂ. ੨੨੫
.

Page 412 of 513
PDF/HTML Page 445 of 546
single page version

ਉਪਕਰਣਂ ਜਿਨਮਾਰ੍ਗੇ ਲਿਙ੍ਗਂ ਯਥਾਜਾਤਰੂਪਮਿਤਿ ਭਣਿਤਮ੍ .
ਗੁਰੁਵਚਨਮਪਿ ਚ ਵਿਨਯਃ ਸੂਤ੍ਰਾਧ੍ਯਯਨਂ ਚ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਮ੍ ..੨੨੫..
ਸਂਤਿ ਧੁਵਂ ਪਮਦਾਣਂ ਸਨ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਧ੍ਰੁਵਂ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਂ ਪ੍ਰਮਦਾਨਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਮ੍ . ਕੇ ਤੇ . ਮੋਹਪਦੋਸਾ ਭਯਂ ਦੁਗੁਂਛਾ
ਮੋਹਾਦਿਰਹਿਤਾਨਨ੍ਤਸੁਖਾਦਿਗੁਣਸ੍ਵਰੂਪਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾਰਣਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧਕਾਃ ਮੋਹਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼ਭਯਦੁਗੁਂਛਾਪਰਿਣਾਮਾਃ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾ
ਮਾਯਾ ਕੌਟਿਲ੍ਯਾਦਿਰਹਿਤਪਰਮਬੋਧਾਦਿਪਰਿਣਤੇਃ ਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ਭੂਤਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਮਨਸਿ ਚਿਤ੍ਰਾ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾ ਮਾਯਾ, ਤਮ੍ਹਾ ਤਾਸਿਂ
ਣ ਣਿਵ੍ਵਾਣਂ ਤਤ ਏਵ ਤਾਸਾਮਵ੍ਯਾਬਾਧਸੁਖਾਦ੍ਯਨਨ੍ਤਗੁਣਾਧਾਰਭੂਤਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣਂ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..“੨੩.. ਅਥੈਤਦੇਵ
ਦ੍ਰਢਯਤਿ
ਣ ਵਿਣਾ ਵਟ੍ਟਦਿ ਣਾਰੀ ਏਕ੍ਕਂ ਵਾ ਤੇਸੁ ਜੀਵਲੋਯਮ੍ਹਿ .
ਣ ਹਿ ਸਂਉਡਂ ਚ ਗਤ੍ਤਂ ਤਮ੍ਹਾ ਤਾਸਿਂ ਚ ਸਂਵਰਣਂ ..“੨੪..
ਣ ਵਿਣਾ ਵਟ੍ਟਦਿ ਣਾਰੀ ਨ ਵਿਨਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਨਾਰੀ ਏਕ੍ਕਂ ਵਾ ਤੇਸੁ ਜੀਵਲੋਯਮ੍ਹਿ ਤੇਸ਼ੁ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼ਿ-
ਪਰਮਾਤ੍ਮਧ੍ਯਾਨਵਿਘਾਤਕੇਸ਼ੁ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਦੋਸ਼ੇਸ਼ੁ ਮਧ੍ਯੇ ਜੀਵਲੋਕੇ ਤ੍ਵੇਕਮਪਿ ਦੋਸ਼ਂ ਵਿਹਾਯ ਣ ਹਿ ਸਂਉਡਂ ਚ ਗਤ੍ਤਂ
ਹਿ ਸ੍ਫੁ ਟਂ ਸਂਵ੍ਰੁਤ੍ਤਂ ਗਾਤ੍ਰਂ ਚ ਸ਼ਰੀਰਂ, ਤਮ੍ਹਾ ਤਾਸਿਂ ਚ ਸਂਵਰਣਂ ਤਤ ਏਵ ਚ ਤਾਸਾਂ ਸਂਵਰਣਂ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਵਰਣਂ ਕ੍ਰਿਯਤ
ਇਤਿ ..“੨੪.. ਅਥ ਪੁਨਰਪਿ ਨਿਰ੍ਵਾਣਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧਕਦੋਸ਼ਾਨ੍ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ
ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਵੋ ਤਾਸਿਂ ਸਿਤ੍ਥਿਲ੍ਲਂ ਅਤ੍ਤਵਂ ਚ ਪਕ੍ਖਲਣਂ .
ਵਿਜ੍ਜਦਿ ਸਹਸਾ ਤਾਸੁ ਅ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਸੁਹਮਮਣੁਆਣਂ ..“੨੫..
ਵਿਜ੍ਜਦਿ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤਾਸੁ ਅ ਤਾਸੁ ਚ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼ੁ . ਕਿਮ੍ . ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਵੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਰਵਃ, ਨਿਃਕਾਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ-
ਸਂਵਿਤ੍ਤਿਵਿਨਾਸ਼ਕਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਕਾਮੋਦ੍ਰੇਕੇਣ ਸ੍ਰਵੋ ਰਾਗਸਾਰ੍ਦ੍ਰਭਾਵਃ, ਤਾਸਿਂ ਤਾਸਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ, ਸਿਤ੍ਥਿਲ੍ਲਂ ਸ਼ਿਥਿਲਸ੍ਯ
ਭਾਵਃ ਸ਼ੈਥਿਲ੍ਯਂ, ਤਦ੍ਭਵਮੁਕ੍ਤਿਯੋਗ੍ਯਪਰਿਣਾਮਵਿਸ਼ਯੇ ਚਿਤ੍ਤਦਾਢਰ੍ਯਾਭਾਵਃ ਸਤ੍ਤ੍ਵਹੀਨਪਰਿਣਾਮ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ, ਅਤ੍ਤਵਂ ਚ
ਪਕ੍ਖਲਣਂ
ਰੁਤੌ ਭਵਮਾਰ੍ਤਵਂ ਪ੍ਰਸ੍ਖਲਨਂ ਰਕ੍ਤਸ੍ਰਵਣਂ,
ਸਹਸਾ ਝਟਿਤਿ, ਮਾਸੇ ਮਾਸੇ ਦਿਨਤ੍ਰਯਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ
ਚਿਤ੍ਤਸ਼ੁਦ੍ਧਿਵਿਨਾਸ਼ਕੋ ਰਕ੍ਤਸ੍ਰਵੋ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ, ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਸੁਹਮਮਣੁਆਣਂ ਉਤ੍ਪਾਦ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿਃ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਲਬ੍ਧ੍ਯਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ-
ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਣਾਮਿਤਿ ..““
““
.੨੫.. ਅਥੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਸ੍ਥਾਨਾਨਿ ਕਥਯਤਿ
ਲਿਂਗਮ੍ਹਿ ਯ ਇਤ੍ਥੀਣਂ ਥਣਂਤਰੇ ਣਾਹਿਕਕ੍ਖਪਦੇਸੇਸੁ .
ਭਣਿਦੋ ਸੁਹੁਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਤਾਸਿਂ ਕਹ ਸਂਜਮੋ ਹੋਦਿ ..“੨੬..
ਲਿਂਗਮ੍ਹਿ ਯ ਇਤ੍ਥੀਣਂ ਥਣਂਤਰੇ ਣਾਹਿਕਕ੍ਖਪਦੇਸੇਸੁ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਲਿਙ੍ਗੇ ਯੋਨਿਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇ, ਸ੍ਤਨਾਨ੍ਤਰੇ, ਨਾਭਿਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇ,
ਕਕ੍ਸ਼ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇ ਚ, ਭਣਿਦੋ ਸੁਹੁਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਏਤੇਸ਼ੁ ਸ੍ਥਾਨੇਸ਼ੁ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਜੀਵੋਤ੍ਪਾਦੋ ਭਣਿਤਃ . ਏਤੇ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਦੋਸ਼ਾਃ
ਗਾਥਾ : ੨੨੫ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ :[ਯਥਾਜਾਤਰੂਪਂ ਲਿਗਂ ] ਯਥਾਜਾਤਰੂਪ (-ਜਨ੍ਮਜਾਤ
ਨਗ੍ਨ) ਜੋ ਲਿਂਗ ਵਹ [ਜਿਨਮਾਰ੍ਗੇ ] ਜਿਨਮਾਰ੍ਗਮੇਂ [ਉਪਕਰਣਂ ਇਤਿ ਭਣਿਤਮ੍ ] ਉਪਕਰਣ ਕਹਾ ਗਯਾ
ਹੈ, [ਗੁਰੁਵਚਨਂ ] ਗੁਰੁਕੇ ਵਚਨ, [ਸੂਤ੍ਰਾਧ੍ਯਯਨਂ ਚ ] ਸੂਤ੍ਰੋਂਕਾ ਅਧ੍ਯਯਨ [ਚ ] ਔਰ [ਵਿਨਯਃ ਅਪਿ ]
ਵਿਨਯ ਭੀ [ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਮ੍ ] ਉਪਕਰਣ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈ
..੨੨੫..

Page 413 of 513
PDF/HTML Page 446 of 546
single page version

ਯੋ ਹਿ ਨਾਮਾਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧੋਸ੍ਮਿਨ੍ਨੁਪਧਿਰਪਵਾਦਃ, ਸ ਖਲੁ ਨਿਖਿਲੋਪਿ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯ-
ਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਤ੍ਵੇਨੋਪਕਾਰਕਾਰਕਤ੍ਵਾਦੁਪਕਰਣਭੂਤ ਏਵ, ਨ ਪੁਨਰਨ੍ਯਃ . ਤਸ੍ਯ ਤੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਃ ਸਰ੍ਵਾਹਾਰ੍ਯ-
ਵਰ੍ਜਿਤਸਹਜਰੂਪਾਪੇਕ੍ਸ਼ਿਤਯਥਾਜਾਤਰੂਪਤ੍ਵੇਨ ਬਹਿਰਂਗਲਿਂਗਭੂਤਾਃ ਕਾਯਪੁਦ੍ਗਲਾਃ, ਸ਼੍ਰੂਯਮਾਣਤਤ੍ਕਾਲਬੋਧਕ-
ਪੁਰੁਸ਼ਾਣਾਂ ਕਿਂ ਨ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਚੇਤ੍ . ਏਵਂ ਨ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਂ, ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼ੁ ਬਾਹੁਲ੍ਯੇਨ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਨ ਚਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮਾਤ੍ਰੇਣ
ਸਮਾਨਤ੍ਵਮ੍ . ਏਕਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਕਣਿਕਾਸ੍ਤਿ, ਦ੍ਵਿਤੀਯਸ੍ਯ ਚ ਵਿਸ਼ਪਰ੍ਵਤੋਸ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਸਮਾਨਤ੍ਵਂ ਭਵਤਿ . ਕਿਂਤੁ
ਪੁਰੁਸ਼ਾਣਾਂ ਪ੍ਰਥਮਸਂਹਨਨਬਲੇਨ ਦੋਸ਼ਵਿਨਾਸ਼ਕੋ ਮੁਕ੍ਤਿਯੋਗ੍ਯਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸਂਯਮੋਸ੍ਤਿ . ਤਾਸਿਂ ਕਹ ਸਂਜਮੋ ਹੋਦਿ ਤਤਃ
ਕਾਰਣਾਤ੍ਤਾਸਾਂ ਕਥਂ ਸਂਯਮੋ ਭਵਤੀਤਿ ..“੨੬.. ਅਥ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਤਦ੍ਭਵਮੁਕ੍ਤਿਯੋਗ੍ਯਾਂ ਸਕਲਕਰ੍ਮਨਿਰ੍ਜਰਾਂ
ਨਿਸ਼ੇਧਯਤਿ
ਜਦਿ ਦਂਸਣੇਣ ਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਤ੍ਤਜ੍ਝਯਣੇਣ ਚਾਵਿ ਸਂਜੁਤ੍ਤਾ .
ਘੋਰਂ ਚਰਦਿ ਵ ਚਰਿਯਂ ਇਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਣ ਣਿਜ੍ਜਰਾ ਭਣਿਦਾ ..“੨੭..
ਜਦਿ ਦਂਸਣੇਣ ਸੁਦ੍ਧਾ ਯਦ੍ਯਪਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾ, ਸੁਤ੍ਤਜ੍ਝਯਣੇ ਚਾਵਿ ਸਂਜੁਤ੍ਤਾ ਏਕਾਦਸ਼ਾਙ੍ਗ-
ਸੂਤ੍ਰਾਧ੍ਯਯਨੇਨਾਪਿ ਸਂਯੁਕ੍ਤਾ, ਘੋਰਂ ਚਰਦਿ ਵ ਚਰਿਯਂ ਘੋਰਂ ਪਕ੍ਸ਼ੋਪਵਾਸਮਾਸੋਪਵਾਸਾਦਿ ਚਰਤਿ ਵਾ ਚਾਰਿਤ੍ਰਂ, ਇਤ੍ਥਿਸ੍ਸ
ਣ ਣਿਜ੍ਜਰਾ ਭਣਿਦਾ ਤਥਾਪਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਜਨਸ੍ਯ ਤਦ੍ਭਵਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯਯੋਗ੍ਯਾ ਸਕਲਨਿਰ੍ਜਰਾ ਨ ਭਣਿਤੇਤਿ ਭਾਵਃ . ਕਿਂਚ ਯਥਾ
ਪ੍ਰਥਮਸਂਹਨਨਾਭਾਵਾਤ੍ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਸਪ੍ਤਮਨਰਕਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮਪਿ . ‘‘ਪੁਂਵੇਦਂ ਵੇਦਂਤਾ ਪੁਰਿਸਾ ਜੇ
ਖਵਗਸੇਢਿਮਾਰੂਢਾ . ਸੇਸੋਦਯੇਣ ਵਿ ਤਹਾ ਝਾਣੁਵਜੁਤ੍ਤਾ ਯ ਤੇ ਦੁ ਸਿਜ੍ਝਂਤਿ’’ ਇਤਿ ਗਾਥਾਕਥਿਤਾਰ੍ਥਾਭਿਪ੍ਰਾਯੇਣ
ਭਾਵਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਕਥਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮਿਤਿ ਚੇਤ੍ . ਤਾਸਾਂ ਭਾਵਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਪ੍ਰਥਮਸਂਹਨਨਮਸ੍ਤਿ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰੀਵੇਦਾਭਾਵਾਤ੍ਤਦ੍ਭਵਮੋਕ੍ਸ਼-
ਪਰਿਣਾਮਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧਕਤੀਵ੍ਰਕਾਮੋਦ੍ਰੇਕੋਪਿ ਨਾਸ੍ਤਿ . ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਪ੍ਰਥਮਸਂਹਨਨਂ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਕਸ੍ਮਿਨ੍ਨਾਗਮੇ
ਕਥਿਤਮਾਸ੍ਤ ਇਤਿ ਚੇਤ੍ . ਤਤ੍ਰੋਦਾਹਰਣਗਾਥਾ‘‘ਅਂਤਿਮਤਿਗਸਂਘਡਣਂ ਣਿਯਮੇਣ ਯ ਕਮ੍ਮਭੂਮਿਮਹਿਲਾਣਂ .
ਆਦਿਮਤਿਗਸਂਘਡਣਂ ਣਤ੍ਥਿ ਤ੍ਤਿ ਜਿਣੇਹਿਂ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ’’.. ਅਥ ਮਤਮ੍ਯਦਿ ਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤਰ੍ਹਿ ਭਵਦੀਯਮਤੇ
ਕਿਮਰ੍ਥਮਰ੍ਜਿਕਾਨਾਂ ਮਹਾਵ੍ਰਤਾਰੋਪਣਮ੍ . ਪਰਿਹਾਰਮਾਹਤਦੁਪਚਾਰੇਣ ਕੁਲਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ . ਨ ਚੋਪਚਾਰਃ
ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਦ੍ਭਵਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ, ਅਗ੍ਨਿਵਤ੍ ਕ੍ਰੂਰੋਯਂ ਦੇਵਦਤ੍ਤ ਇਤ੍ਯਾਦਿਵਤ੍ . ਤਥਾਚੋਕ੍ਤਮ੍ਮੁਖ੍ਯਾਭਾਵੇ ਸਤਿ ਪ੍ਰਯੋਜਨੇ
ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚੋਪਚਾਰਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ . ਕਿਂਤੁ ਯਦਿ ਤਦ੍ਭਵੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਭਵਤਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਤਰ੍ਹਿ ਸ਼ਤਵਰ੍ਸ਼ਦੀਕ੍ਸ਼ਿਤਾਯਾ ਅਰ੍ਜਿਕਾਯਾ
ਅਦ੍ਯਦਿਨੇ ਦੀਕ੍ਸ਼ਿਤਃ ਸਾਧੁਃ ਕਥਂ ਵਨ੍ਦ੍ਯੋ ਭਵਤਿ . ਸੈਵ ਪ੍ਰਥਮਤਃ ਕਿਂ ਨ ਵਨ੍ਦ੍ਯਾ ਭਵਤਿ ਸਾਧੋਃ . ਕਿਂਤੁ ਭਵਨ੍ਮਤੇ
ਟੀਕਾ :ਇਸਮੇਂ ਜੋ ਅਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧ ਉਪਧਿ ਅਪਵਾਦ ਹੈ, ਵਹ ਸਭੀ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਐਸਾ ਹੀ
ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਕੇ ਸਹਕਾਰੀ ਕਾਰਣਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਉਪਕਾਰ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਉਪਕਰਣਭੂਤ
ਹੈ, ਦੂਸਰਾ ਨਹੀਂ
. ਉਸਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ (ਭੇਦ) ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈਂ :(੧) ਸਰ੍ਵ ਆਹਾਰ੍ਯ ਰਹਿਤ ਸਹਜਰੂਪਸੇ
ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਿਤ (ਸਰ੍ਵ ਆਹਾਰ੍ਯ ਰਹਿਤ) ਯਥਾਜਾਤਰੂਪਪਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਜੋ ਬਹਿਰਂਗ ਲਿਂਗਭੂਤ ਹੈਂ ਐਸੇ
੧. ਆਹਾਰ੍ਯ = ਬਾਹਰਸੇ ਲਾਯਾ ਜਾਨੇਵਾਲਾ; ਕ੍ਰੁਤ੍ਰਿਮ; ਔਪਾਧਿਕ, (ਸਰ੍ਵ ਕ੍ਰੁਤ੍ਰਿਮਔਪਾਧਿਕ ਭਾਵੋਂਸੇ ਰਹਿਤ ਮੁਨਿਕੇ
ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸਹਜਰੂਪ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਭੂਸ਼ਣਾਦਿ ਸਰ੍ਵ ਕ੍ਰੁਤ੍ਰਿਮਤਾਓਂਸੇ ਰਹਿਤ ਯਥਾਜਾਤਰੂਪਪਨੇਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਰਖਤਾ ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍
ਮੁਨਿਕੇ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਰੂਪ
ਦਸ਼ਾਸਹਜ ਹੋਨੇਸੇ ਸ਼ਰੀਰ ਭੀ ਯਥਾਜਾਤ ਹੀ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ; ਇਸਲਿਯੇ ਯਥਾਜਾਤਰੂਪਪਨਾ
ਵਹ ਮੁਨਿਪਨੇਕਾ ਬਾਹ੍ਯਲਿਂਗ ਹੈ .])

Page 414 of 513
PDF/HTML Page 447 of 546
single page version

ਗੁਰੁਗੀਰ੍ਯਮਾਣਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯੋਤਕਸਿਦ੍ਧੋਪਦੇਸ਼ਵਚਨਪੁਦ੍ਗਲਾਃ, ਤਥਾਧੀਯਮਾਨਨਿਤ੍ਯਬੋਧਕਾਨਾਦਿਨਿਧਨਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮ-
ਤਤ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯੋਤਨਸਮਰ੍ਥਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਸਾਧਨੀਭੂਤਸ਼ਬ੍ਦਾਤ੍ਮਕਸੂਤ੍ਰਪੁਦ੍ਗਲਾਸ਼੍ਚ, ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਵ੍ਯਂਜਕਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯ-
ਮਲ੍ਲਿਤੀਰ੍ਥਕਰਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਤਿ ਕਥ੍ਯਤੇ, ਤਦਪ੍ਯਯੁਕ੍ਤਮ੍ . ਤੀਰ੍ਥਕਰਾ ਹਿ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਯਾਦਿਸ਼ੋਡਸ਼ਭਾਵਨਾਃ ਪੂਰ੍ਵਭਵੇ
ਭਾਵਯਿਤ੍ਵਾ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਭਵਨ੍ਤਿ . ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੇਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਵੇਦਕਰ੍ਮਣੋ ਬਨ੍ਧ ਏਵ ਨਾਸ੍ਤਿ, ਕਥਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਭਵਿਸ਼੍ਯਤੀਤਿ . ਕਿਂਚ
ਯਦਿ ਮਲ੍ਲਿਤੀਰ੍ਥਕਰੋ ਵਾਨ੍ਯਃ ਕੋਪਿ ਵਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣਂ ਗਤਃ ਤਰ੍ਹਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਰੂਪਪ੍ਰਤਿਮਾਰਾਧਨਾ ਕਿਂ ਨ ਕ੍ਰਿਯਤੇ
ਭਵਦ੍ਭਿਃ
. ਯਦਿ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਦੋਸ਼ਾਃ ਸਨ੍ਤਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਤਰ੍ਹਿ ਸੀਤਾਰੁਕ੍ਮਿਣੀਕੁਨ੍ਤੀਦ੍ਰੌਪਦੀਸੁਭਦ੍ਰਾਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤਯੋ ਜਿਨਦੀਕ੍ਸ਼ਾਂ
ਗ੍ਰੁਹੀਤ੍ਵਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਤਪਸ਼੍ਚਰਣੇਨ ਕਥਂ ਸ਼ੋਡਸ਼ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਗਤਾ ਇਤਿ ਚੇਤ੍ . ਪਰਿਹਾਰਮਾਹਤਤ੍ਰ ਦੋਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ,
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦਾਗਤ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼ਵੇਦੇਨ ਮੋਕ੍ਸ਼ਂ ਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਗ੍ਰੇ . ਤਦ੍ਭਵਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ, ਭਵਾਨ੍ਤਰੇ ਭਵਤੁ, ਕੋ ਦੋਸ਼ ਇਤਿ .
ਇਦਮਤ੍ਰ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍ਸ੍ਵਯਂ ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਮੇਵ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਂ, ਪਰਂ ਪ੍ਰਤਿ ਵਿਵਾਦੋ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ . ਕਸ੍ਮਾਤ੍ . ਵਿਵਾਦੇ
ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਰ੍ਭਵਤਿ, ਤਤਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾ ਨਸ਼੍ਯਤੀਤਿ ..“੨੭.. ਅਥੋਪਸਂਹਾਰਰੂਪੇਣ ਸ੍ਥਿਤਪਕ੍ਸ਼ਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ
ਤਮ੍ਹਾ ਤਂ ਪਡਿਰੂਵਂ ਲਿਂਗਂ ਤਾਸਿਂ ਜਿਣੇਹਿਂ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ .
ਕੁਲਰੂਵਵਓਜੁਤ੍ਤਾ ਸਮਣੀਓ ਤਸ੍ਸਮਾਚਾਰਾ ..“੨੮..
ਤਮ੍ਹਾ ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤਦ੍ਭਵੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਤ੍ ਤਂ ਪਡਿਰੂਵਂ ਲਿਂਗਂ ਤਾਸਿਂ ਜਿਣੇਹਿਂ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਰੂਪਂ
ਵਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਾਵਰਣਸਹਿਤਂ ਲਿਙ੍ਗਂ ਚਿਹ੍ਨਂ ਲਾਞ੍ਛਨਂ ਤਾਸਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਜਿਨਵਰੈਃ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੈਰ੍ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਂ ਕਥਿਤਮ੍ . ਕੁਲਰੂਵਵਓਜੁਤ੍ਤਾ
ਸਮਣੀਓ ਲੋਕਦੁਗੁਞ੍ਛਾਰਹਿਤਤ੍ਵੇਨ ਜਿਨਦੀਕ੍ਸ਼ਾਯੋਗ੍ਯਂ ਕੁਲਂ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਅਨ੍ਤਰਙ੍ਗਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਚਿਤ੍ਤਸ਼ੁਦ੍ਧਿਜ੍ਞਾਪਕਂ
ਬਹਿਰਙ੍ਗਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਂ ਰੂਪਂ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਸ਼ਰੀਰਭਙ੍ਗਰਹਿਤਂ ਵਾ ਅਤਿਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧਿਵੈਕਲ੍ਯਰਹਿਤਂ ਵਯੋ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਤੈਃ
ਕੁਲਰੂਪਵਯੋਭਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਕੁਲਰੂਪਵਯੋਯੁਕ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ
. ਕਾਃ . ਸ਼੍ਰਮਣ੍ਯੋਰ੍ਜਿਕਾਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਃ .
ਤਸ੍ਸਮਾਚਾਰਾ ਤਾਸਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਯੋਗ੍ਯਸ੍ਤਦ੍ਯੋਗ੍ਯ ਆਚਾਰਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਹਿਤਃ ਸਮਾਚਾਰ ਆਚਾਰ ਆਚਰਣਂ ਯਾਸਾਂ
ਤਾਸ੍ਤਤ੍ਸਮਾਚਾਰਾ ਇਤਿ ..“੨੮.. ਅਥੇਦਾਨੀਂ ਪੁਰੁਸ਼ਾਣਾਂ ਦੀਕ੍ਸ਼ਾਗ੍ਰਹਣੇ ਵਰ੍ਣਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਂ ਕਥਯਤਿ
ਕਾਯਪੁਦ੍ਗਲ; (੨) ਜਿਨਕਾ ਸ਼੍ਰਵਣ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਐਸੇ ਤਤ੍ਕਾਲਬੋਧਕ, ਗੁਰੁ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਹੇ ਜਾਨੇ
ਪਰ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯੋਤਕ, ਸਿਦ੍ਧ ਉਪਦੇਸ਼ਰੂਪ ਵਚਨਪੁਦ੍ਗਲ; ਤਥਾ (੩) ਜਿਨਕਾ ਅਧ੍ਯਯਨ ਕਿਯਾ
ਜਾਤਾ ਹੈ ਐਸੇ, ਨਿਤ੍ਯਬੋਧਕ, ਅਨਾਦਿਨਿਧਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨੇਮੇਂ ਸਮਰ੍ਥ
ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਧਨਭੂਤ ਸ਼ਬ੍ਦਾਤ੍ਮਕ ਸੂਤ੍ਰਪੁਦ੍ਗਲ; ਔਰ (੪) ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਕਰਨੇਵਾਲੀ
ਜੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਿਕ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ, ਉਨਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਪੁਰੁਸ਼ਕੇ ਪ੍ਰਤਿ
ਵਿਨੀਤਤਾਕਾ ਅਭਿਪ੍ਰਾਯ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤ
੧. ਤਤ੍ਕਾਲਬੋਧਕ = ਉਸੀ (ਉਪਦੇਸ਼ਕੇ) ਸਮਯ ਹੀ ਬੋਧ ਦੇਨੇਵਾਲਾ . [ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ ਸ਼ਬ੍ਦ ਸਦਾ ਬੋਧਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ
ਹੋਨੇਸੇ ਨਿਤ੍ਯਬੋਧਕ ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ, ਗੁਰੁਵਚਨ ਉਪਦੇਸ਼ਕਾਲਮੇਂ ਹੀ ਬੋਧਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਹੋਨੇਸੇ ਤਤ੍ਕਾਲਬੋਧਕ ਕਹੇ
ਗਯੇ ਹੈਂ .]]
੨. ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯੋਤਕ = ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ ਸਮਝਾਨੇਵਾਲੇਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨੇਵਾਲੇ .
੩. ਸਿਦ੍ਧ = ਸਫਲ; ਰਾਮਬਾਣ; ਅਮੋਘ = ਅਚੂਕ; [ਗੁਰੁਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸਿਦ੍ਧਸਫਲਰਾਮਬਾਣ ਹੈ .]]
੪. ਵਿਨੀਤਤਾ = ਵਿਨਯ; ਨਮ੍ਰਤਾ; [ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂ ਪਰਿਣਮਿਤ ਪੁਰੁਸ਼ਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਵਿਨਯਭਾਵਸੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਹੋਨੇਮੇਂ ਮਨਕੇ
ਪੁਦ੍ਗਲ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਹੈਂ .]]

Page 415 of 513
PDF/HTML Page 448 of 546
single page version

ਤਤ੍ਪਰਿਣਤਪੁਰੁਸ਼ਵਿਨੀਤਤਾਭਿਪ੍ਰਾਯਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਚਿਤ੍ਤਪੁਦ੍ਗਲਾਸ਼੍ਚ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਇਦਮਤ੍ਰ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਂ, ਕਾਯਵਦ੍ਵਚਨ-
ਮਨਸੀ ਅਪਿ ਨ ਵਸ੍ਤੁਧਰ੍ਮਃ ..੨੨੫..
ਵਣ੍ਣੇਸੁ ਤੀਸੁ ਏਕ੍ਕੋ ਕਲ੍ਲਾਣਂਗੋ ਤਵੋਸਹੋ ਵਯਸਾ .
ਸੁਮੁਹੋੇ ਕੁਚ੍ਛਾਰਹਿਦੋ ਲਿਂਗਗ੍ਗਹਣੇ ਹਵਦਿ ਜੋਗ੍ਗੋ ..“੨੯..
ਵਣ੍ਣੇਸੁ ਤੀਸੁ ਏਕ੍ਕੋ ਵਰ੍ਣੇਸ਼ੁ ਤ੍ਰਿਸ਼੍ਵੇਕਃ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕ੍ਸ਼ਤ੍ਰਿਯਵੈਸ਼੍ਯਵਰ੍ਣੇਸ਼੍ਵੇਕਃ . ਕਲ੍ਲਾਣਂਗੋ ਕਲ੍ਯਾਣਾਙ੍ਗ
ਆਰੋਗ੍ਯਃ . ਤਵੋਸਹੋ ਵਯਸਾ ਤਪਃਸਹਃ ਤਪਃਕ੍ਸ਼ਮਃ . ਕੇਨ . ਅਤਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਬਾਲਤ੍ਵਰਹਿਤਵਯਸਾ . ਸੁਮੁਹੋ
ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰਪਰਮਚੈਤਨ੍ਯਪਰਿਣਤਿਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਜ੍ਞਾਪਕਂ ਗਮਕਂ ਬਹਿਰਙ੍ਗਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਂ ਮੁਖਂ ਯਸ੍ਯ, ਮੁਖਾਵਯਵਭਙ੍ਗ-
ਰਹਿਤਂ ਵਾ, ਸ ਭਵਤਿ ਸੁਮੁਖਃ
. ਕੁਚ੍ਛਾਰਹਿਦੋ ਲੋਕਮਧ੍ਯੇ ਦੁਰਾਚਾਰਾਦ੍ਯਪਵਾਦਰਹਿਤਃ . ਲਿਂਗਗ੍ਗਹਣੇ ਹਵਦਿ ਜੋਗ੍ਗੋ
ਏਵਂਗੁਣਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਪੁਰੁਸ਼ੋ ਜਿਨਦੀਕ੍ਸ਼ਾਗ੍ਰਹਣੇ ਯੋਗ੍ਯੋ ਭਵਤਿ . ਯਥਾਯੋਗ੍ਯਂ ਸਚ੍ਛੂਦ੍ਰਾਦ੍ਯਪਿ ..“੨੯.. ਅਥ
ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਾਭਿਪ੍ਰਾਯਂ ਕਥਯਤਿ
ਜੋ ਰਯਣਤ੍ਤਯਣਾਸੋ ਸੋ ਭਂਗੋ ਜਿਣਵਰੇਹਿਂ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ .
ਸੇਸਂ ਭਂਗੇਣ ਪੁਣੋ ਣ ਹੋਦਿ ਸਲ੍ਲੇਹਣਾਅਰਿਹੋ ..“੩੦..
ਜੋ ਰਯਣਤ੍ਤਯਣਾਸੋ ਸੋ ਭਂਗੋ ਜਿਣਵਰੇਹਿਂ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਯੋ ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਨਾਸ਼ਃ ਸ ਭਙ੍ਗੋ ਜਿਨਵਰੈਰ੍ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਃ .
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਨਿਜਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਮ੍ਯਕ੍ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਜ੍ਞਾਨਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਰੂਪੋ ਯੋਸੌ ਨਿਸ਼੍ਚਯਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਤਸ੍ਯ
ਵਿਨਾਸ਼ਃ ਸ ਏਵ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਨਾਸ਼ੋ ਭਙ੍ਗੋ ਜਿਨਵਰੈਰ੍ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਃ
. ਸੇਸਂ ਭਂਗੇਣ ਪੁਣੋ ਸ਼ੇਸ਼ਭਙ੍ਗੇਨ ਪੁਨਃ
ਸ਼ੇਸ਼ਖਣ੍ਡਮੁਣ੍ਡਵਾਤਵ੍ਰੁਸ਼ਣਾਦਿਭਙ੍ਗੇਨ ਣ ਹੋਦਿ ਸਲ੍ਲੇਹਣਾਅਰਿਹੋ ਨ ਭਵਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖਨਾਰ੍ਹਃ . ਲੋਕਦੁਗੁਞ੍ਛਾਭਯੇਨ
ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥਰੂਪਯੋਗ੍ਯੋ ਨ ਭਵਤਿ . ਕੌਪੀਨਗ੍ਰਹਣੇਨ ਤੁ ਭਾਵਨਾਯੋਗ੍ਯੋ ਭਵਤੀਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..“੩੦.. ਏਵਂ
ਸ੍ਤ੍ਰੀਨਿਰ੍ਵਾਣਨਿਰਾਕਰਣਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨੈਕਾਦਸ਼ਗਾਥਾਭਿਸ੍ਤ੍ਰੁਤੀਯਂ ਸ੍ਥਲਂ ਗਤਮ੍ . ਅਥ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਸ੍ਯੋਪਕਰਣਰੂਪਾ-
ਪਵਾਦਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਵਿਵਰਣਂ ਕਰੋਤਿਇਦਿ ਭਣਿਦਂ ਇਤਿ ਭਣਿਤਂ ਕਥਿਤਮ੍ . ਕਿਮ੍ . ਉਵਯਰਣਂ
ਉਪਕਰਣਮ੍ . ਕ੍ਵ . ਜਿਣਮਗ੍ਗੇ ਜਿਨੋਕ੍ਤਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗੇ . ਕਿਮੁਪਕਰਣਮ੍ . ਲਿਂਗਂ ਸ਼ਰੀਰਾਕਾਰਪੁਦ੍ਗਲਪਿਣ੍ਡਰੂਪਂ
ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਚਿਤ੍ਰਪੁਦ੍ਗਲ . (ਅਪਵਾਦਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਜਿਸ ਉਪਕਰਣਭੂਤ ਉਪਧਿਕਾ ਨਿਸ਼ੇਧ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਸਕੇ
ਉਪਰੋਕ੍ਤ ਚਾਰ ਭੇਦ ਹੈਂ .)
ਯਹਾਁ ਐਸਾ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਹੈ ਕਿ ਕਾਯਕੀ ਭਾਁਤਿ ਵਚਨ ਔਰ ਮਨ ਭੀ ਵਸ੍ਤੁਧਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ :ਜਿਸ ਸ਼੍ਰਮਣਕੀ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਕੇ ਸਹਕਾਰੀ ਕਾਰਣਭੂਤ, ਸਰ੍ਵ ਕ੍ਰੁਤ੍ਰਿਮਤਾਓਂਸੇ
ਰਹਿਤ ਯਥਾਜਾਤਰੂਪਕੇ ਸਮ੍ਮੁਖ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਜਾਯੇ, ਉਸੇ ਕਾਯਕਾ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਹੈ; ਜਿਸ ਸ਼੍ਰਮਣਕੀ ਗੁਰੁਉਪਦੇਸ਼ਕੇ
ਸ਼੍ਰਵਣਮੇਂ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਰੁਕੇ, ਉਸੇ ਵਚਨਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕਾ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਹੈ; ਜਿਸ ਸ਼੍ਰਮਣਕੀ ਸੂਤ੍ਰਾਧ੍ਯਯਨਮੇਂ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਰੁਕੇ
ਉਸਕੇ ਸੂਤ੍ਰਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕਾ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਹੈ; ਔਰ ਜਿਸ ਸ਼੍ਰਮਣਕੇ ਯੋਗ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼ਕੇ ਵਿਨਯਰੂਪ ਪਰਿਣਾਮ ਹੋਂ ਉਸਕੇ
ਮਨਕੇ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕਾ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਹੈ
. ਯਦ੍ਯਪਿ ਵਹ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਉਪਕਰਣਭੂਤ ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਅਪਵਾਦਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਉਨਕਾ
ਨਿਸ਼ੇਧ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਥਾਪਿ ਵੇ ਵਸ੍ਤੁਧਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੈਂ ..੨੨੫..

Page 416 of 513
PDF/HTML Page 449 of 546
single page version

ਅਥਾਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧਸ਼ਰੀਰਮਾਤ੍ਰੋਪਧਿਪਾਲਨਵਿਧਾਨਮੁਪਦਿਸ਼ਤਿ
ਇਹਲੋਗਣਿਰਾਵੇਕ੍ਖੋ ਅਪ੍ਪਡਿਬਦ੍ਧੋ ਪਰਮ੍ਹਿ ਲੋਯਮ੍ਹਿ .
ਜੁਤ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੋ ਰਹਿਦਕਸਾਓ ਹਵੇ ਸਮਣੋ ..੨੨੬..
ਇਹਲੋਕਨਿਰਾਪੇਕ੍ਸ਼ਃ ਅਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧਃ ਪਰਸ੍ਮਿਨ੍ ਲੋਕੇ .
ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੋ ਰਹਿਤਕਸ਼ਾਯੋ ਭਵੇਤ੍ ਸ਼੍ਰਮਣਃ ..੨੨੬..
ਅਨਾਦਿਨਿਧਨੈਕਰੂਪਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਪਰਿਣਤਤ੍ਵਾਦਖਿਲਕਰ੍ਮਪੁਦ੍ਗਲਵਿਪਾਕਾਤ੍ਯਨ੍ਤਵਿਵਿਕ੍ਤਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵੇਨ
ਰਹਿਤਕਸ਼ਾਯਤ੍ਵਾਤ੍ਤਦਾਤ੍ਵਮਨੁਸ਼੍ਯਤ੍ਵੇਪਿ ਸਮਸ੍ਤਮਨੁਸ਼੍ਯਵ੍ਯਵਹਾਰਬਹਿਰ੍ਭੂਤਤ੍ਵੇਨੇਹਲੋਕਨਿਰਾਪੇਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵਾਤ੍ਤਥਾ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਲਿਙ੍ਗਮ੍ . ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਮ੍ . ਜਹਜਾਦਰੂਵਂ ਯਥਾਜਾਤਰੂਪਂ, ਯਥਾਜਾਤਰੂਪਸ਼ਬ੍ਦੇਨਾਤ੍ਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਸਂਗਪਰਿਤ੍ਯਾਗਯੁਕ੍ਤਂ
ਨਗ੍ਨਰੂਪਂ, ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੇਣ ਸ਼ੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧੈਕਸ੍ਵਭਾਵਂ ਪਰਮਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਂ . ਗੁਰੁਵਯਣਂ ਪਿ ਯ ਗੁਰੁਵਚਨਮਪਿ,
ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਪਰਮਚਿਜ੍ਜਯੋਤਿਃਸ੍ਵਰੂਪਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਤਿਬੋਧਕਂ ਸਾਰਭੂਤਂ ਸਿਦ੍ਧੋਪਦੇਸ਼ਰੂਪਂ ਗੁਰੂਪਦੇਸ਼ਵਚਨਮ੍ .
ਕੇਵਲਂ ਗੁਰੂਪਦੇਸ਼ਵਚਨਮ੍, ਸੁਤ੍ਤਜ੍ਝਯਣਂ ਚ ਆਦਿਮਧ੍ਯਾਨ੍ਤਵਰ੍ਜਿਤਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਰਹਿਤਨਿਜਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ-
ਸੂਤ੍ਰਾਧ੍ਯਯਨਂ ਚ, ਪਰਮਾਗਮਵਾਚਨਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ . ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਉਪਕਰਣਰੂਪੇਣ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਂ ਕਥਿਤਮ੍ . ਵਿਣਓ
ਸ੍ਵਕੀਯਨਿਸ਼੍ਚਯਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਸ਼ੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨਿਸ਼੍ਚਯਵਿਨਯਃ, ਤਦਾਧਾਰਪੁਰੁਸ਼ੇਸ਼ੁ ਭਕ੍ਤਿਪਰਿਣਾਮੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਵਿਨਯਃ . ਉਭਯੋਪਿ
ਵਿਨਯਪਰਿਣਾਮ ਉਪਕਰਣਂ ਭਵਤੀਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਃ . ਅਨੇਨ ਕਿਮੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਮੇਵੋਪਕਰਣਮ੍ .
ਅਨ੍ਯਦੁਪਕਰਣਂ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਇਤਿ ..੨੨੫.. ਅਥ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰਲਕ੍ਸ਼ਣਤਪੋਧਨਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰੂਪਮਾਖ੍ਯਾਤਿ
ਇਹਲੋਗਣਿਰਾਵੇਕ੍ਖੋ ਇਹਲੋਕਨਿਰਾਪੇਕ੍ਸ਼ਃ, ਟਙ੍ਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣਜ੍ਞਾਯਕੈਕਸ੍ਵਭਾਵਨਿਜਾਤ੍ਮਸਂਵਿਤ੍ਤਿਵਿਨਾਸ਼ਕਖ੍ਯਾਤਿਪੂਜਾ-
ਲਾਭਰੂਪੇਹਲੋਕਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਾਰਹਿਤਃ, ਅਪ੍ਪਡਿਬਦ੍ਧੋ ਪਰਮ੍ਹਿ ਲੋਯਮ੍ਹਿ ਅਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧਃ ਪਰਸ੍ਮਿਨ੍ ਲੋਕੇ, ਤਪਸ਼੍ਚਰਣੇ ਕ੍ਰੁਤੇ
ਦਿਵ੍ਯਦੇਵਸ੍ਤ੍ਰੀਪਰਿਵਾਰਾਦਿਭੋਗਾ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ, ਏਵਂਵਿਧਪਰਲੋਕੇ ਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧੋ ਨ ਭਵਤਿ, ਜੁਤ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੋ ਹਵੇ
ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੋ ਭਵੇਤ੍
. ਸ ਕਃ . ਸਮਣੋ ਸ਼੍ਰਮਣਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਥਂਭੂਤਃ . ਰਹਿਦਕਸਾਓ ਨਿਃਕਸ਼ਾਯਸ੍ਵਰੂਪ-
ਅਬ, ਅਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧ ਐਸਾ ਜੋ ਸ਼ਰੀਰ ਮਾਤ੍ਰ ਉਪਧਿ ਉਸਕੇ ਪਾਲਨਕੀ ਵਿਧਿਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਤੇ ਹੈਂ :
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ :[ਸ਼੍ਰਮਣਃ ] ਸ਼੍ਰਮਣ [ਰਹਿਤਕਸ਼ਾਯਃ ] ਕਸ਼ਾਯਰਹਿਤ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ [ਇਹਲੋਕ
ਨਿਰਾਪੇਕ੍ਸ਼ਃ ] ਇਸ ਲੋਕਮੇਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ ਔਰ [ਪਰਸ੍ਮਿਨ੍ ਲੋਕੇ ] ਪਰਲੋਕਮੇਂ [ਅਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧਃ ] ਅਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧ
ਹੋਨੇਸੇ [ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰਃ ਭਵੇਤ੍ ]
ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤਾ ਹੈ ..੨੨੬..
ਟੀਕਾ :ਅਨਾਦਿਨਿਧਨ ਏਕਰੂਪ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ ਪਰਿਣਤ ਹੋਨੇਸੇ ਸ਼੍ਰਮਣ ਸਮਸ੍ਤ
ਕਰ੍ਮਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਵਿਪਾਕਸੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਵਿਵਿਕ੍ਤ (-ਭਿਨ੍ਨ) ਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਸ਼ਾਯਰਹਿਤ ਹੋਨੇਸੇ, ਉਸ
੧. ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੀ = (੧) ਯੋਗ੍ਯ (-ਉਚਿਤ) ਆਹਾਰਵਿਹਾਰਵਾਲਾ; (੨) ਯੁਕ੍ਤ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਯੋਗੀਕੇ ਆਹਾਰ
-ਵਿਹਾਰਵਾਲਾ; ਯੋਗਪੂਰ੍ਵਕ (ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਯੁਕ੍ਤਤਾ ਪੂਰ੍ਵਕ) ਆਹਾਰ -ਵਿਹਾਰਵਾਲਾ .
ਆ ਲੋਕਮਾਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ ਨੇ ਪਰਲੋਕਅਣਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧ ਛੇ
ਸਾਧੁ ਕਸ਼ਾਯਰਹਿਤ, ਤੇਥੀ ਯੁਕ੍ਤ ਆ’ਰਵਿਹਾਰੀ ਛੇ. ੨੨੬.

Page 417 of 513
PDF/HTML Page 450 of 546
single page version

ਭਵਿਸ਼੍ਯਦਮਰ੍ਤ੍ਯਾਦਿਭਾਵਾਨੁਭੂਤਿਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਸ਼ੂਨ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਪਰਲੋਕਾਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧਤ੍ਵਾਚ੍ਚ, ਪਰਿਚ੍ਛੇਦ੍ਯਾਰ੍ਥੋਪਲਮ੍ਭਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਯਰ੍ਥ-
ਪ੍ਰਦੀਪਪੂਰਣੋਤ੍ਸਰ੍ਪਣਸ੍ਥਾਨੀਯਾਭ੍ਯਾਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵੋਪਲਮ੍ਭਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਯਰ੍ਥਤਚ੍ਛਰੀਰਸਮ੍ਭੋਜਨਸਂਚਲਨਾਭ੍ਯਾਂ
ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੋ ਹਿ ਸ੍ਯਾਤ
੍ ਸ਼੍ਰਮਣਃ . ਇਦਮਤ੍ਰ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍ਯਤੋ ਹਿ ਰਹਿਤਕਸ਼ਾਯਃ ਤਤੋ ਨ
ਤਚ੍ਛਰੀਰਾਨੁਰਾਗੇਣ ਦਿਵ੍ਯਸ਼ਰੀਰਾਨੁਰਾਗੇਣ ਵਾਹਾਰਵਿਹਾਰਯੋਰਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਤ . ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵੋਪਲਮ੍ਭ-
ਸਾਧਕਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਪਾਲਨਾਯੈਵ ਕੇਵਲਂ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰਃ ਸ੍ਯਾਤ..੨੨੬..
ਅਥ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰਃ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਦਨਾਹਾਰਵਿਹਾਰ ਏਵੇਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼ਤਿ
ਜਸ੍ਸ ਅਣੇਸਣਮਪ੍ਪਾ ਤਂ ਪਿ ਤਵੋ ਤਪ੍ਪਡਿਚ੍ਛਗਾ ਸਮਣਾ .
ਅਣ੍ਣਂ ਭਿਕ੍ਖਮਣੇਸਣਮਧ ਤੇ ਸਮਣਾ ਅਣਾਹਾਰਾ ..੨੨੭..
ਸਂਵਿਤ੍ਤ੍ਯਵਸ਼੍ਟਮ੍ਭਬਲੇਨ ਰਹਿਤਕਸ਼ਾਯਸ਼੍ਚੇਤਿ . ਅਯਮਤ੍ਰ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃਯੋਸੌ ਇਹਲੋਕਪਰਲੋਕਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵੇਨ
ਨਿਃਕਸ਼ਾਯਤ੍ਵੇਨ ਚ ਪ੍ਰਦੀਪਸ੍ਥਾਨੀਯਸ਼ਰੀਰੇ ਤੈਲਸ੍ਥਾਨੀਯਂ ਗ੍ਰਾਸਮਾਤ੍ਰਂ ਦਤ੍ਵਾ ਘਟਪਟਾਦਿਪ੍ਰਕਾਸ਼੍ਯਪਦਾਰ੍ਥਸ੍ਥਾਨੀਯਂ
ਨਿਜਪਰਮਾਤ੍ਮਪਦਾਰ੍ਥਮੇਵ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼ਤੇ ਸ ਏਵ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੋ ਭਵਤਿ, ਨ ਪੁਨਰਨ੍ਯਃ ਸ਼ਰੀਰਪੋਸ਼ਣਨਿਰਤ

ਇਤਿ
..੨੨੬.. ਅਥ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ਪ੍ਰਮਾਦੈਸ੍ਤਪੋਧਨਃ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ ਭਵਤੀਤਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤਿ
પ્ર. ૫૩
(ਵਰ੍ਤਮਾਨ) ਕਾਲਮੇਂ ਮਨੁਸ਼੍ਯਤ੍ਵਕੇ ਹੋਤੇ ਹੁਏ ਭੀ (ਸ੍ਵਯਂ) ਸਮਸ੍ਤ ਮਨੁਸ਼੍ਯਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ ਬਹਿਰ੍ਭੂਤ ਹੋਨੇਕੇ
ਕਾਰਣ ਇਸ ਲੋਕਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ (ਨਿਸ੍ਪ੍ਰੁਹ) ਹੈ; ਤਥਾ ਭਵਿਸ਼੍ਯਮੇਂ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਦੇਵਾਦਿ ਭਾਵੋਂਕੇ
ਅਨੁਭਵਕੀ ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਸੇ ਸ਼ੂਨ੍ਯ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਪਰਲੋਕਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਅਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ, ਜੈਸੇ ਜ੍ਞੇਯ
ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਜ੍ਞਾਨਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿਕੇ ਲਿਯੇ (-ਘਟਪਟਾਦਿ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਦੇਖਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਹੀ) ਦੀਪਕਮੇਂ ਤੇਲ ਡਾਲਾ
ਜਾਤਾ ਹੈ ਔਰ ਦੀਪਕਕੋ ਹਟਾਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼੍ਰਮਣ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿਕੀ
ਸਿਦ੍ਧਿਕੇ ਲਿਯੇ (-ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਹੀ) ਵਹ ਸ਼ਰੀਰਕੋ ਖਿਲਾਤਾ ਔਰ ਚਲਾਤਾ ਹੈ,
ਇਸਲਿਯੇ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤਾ ਹੈ
.
ਯਹਾਁ ਐਸਾ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਹੈ ਕਿ :ਸ਼੍ਰਮਣ ਕਸ਼ਾਯਰਹਿਤ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਸ਼ਰੀਰਕੇ (-ਵਰ੍ਤਮਾਨ
ਮਨੁਸ਼੍ਯਸ਼ਰੀਰਕੇ) ਅਨੁਰਾਗਸੇ ਯਾ ਦਿਵ੍ਯ ਸ਼ਰੀਰਕੇ (-ਭਾਵੀ ਦੇਵਸ਼ਰੀਰਕੇ) ਅਨੁਰਾਗਸੇ ਆਹਾਰਵਿਹਾਰਮੇਂ
ਅਯੁਕ੍ਤਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ; ਕਿਨ੍ਤੁ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਵਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿਕੀ ਸਾਧਕਭੂਤ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਕੇ
ਪਾਲਨਕੇ ਲਿਯੇ ਹੀ ਕੇਵਲ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤਾ ਹੈ
..੨੨੬..
ਅਬ, ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੀ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਅਨਾਹਾਰਵਿਹਾਰੀ (-ਅਨਾਹਾਰੀ ਔਰ ਅਵਿਹਾਰੀ) ਹੀ ਹੈ ਐਸਾ
ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਤੇ ਹੈਂ :
੧ ਬਹਿਰ੍ਭੂਤ = ਬਾਹਰ, ਰਹਿਤ, ਉਦਾਸੀਨ .
ਆਤ੍ਮਾ ਅਨੇਸ਼ਕ ਤੇ ਯ ਤਪ, ਤਤ੍ਸਿਦ੍ਧਿਮਾਂ ਉਦ੍ਯਤ ਰਹੀ
ਵਣ
ਏਸ਼ਣਾ ਭਿਕ੍ਸ਼ਾ ਵਲ਼ੀ, ਤੇਥੀ ਅਨਾਹਾਰੀ ਮੁਨਿ. ੨੨੭.

Page 418 of 513
PDF/HTML Page 451 of 546
single page version

ਯਸ੍ਯਾਨੇਸ਼ਣ ਆਤ੍ਮਾ ਤਦਪਿ ਤਪਃ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਸ਼ਕਾਃ ਸ਼੍ਰਮਣਾਃ .
ਅਨ੍ਯਦ੍ਭੈਕ੍ਸ਼ਮਨੇਸ਼ਣਮਥ ਤੇ ਸ਼੍ਰਮਣਾ ਅਨਾਹਾਰਾਃ ..੨੨੭..
ਸ੍ਵਯਮਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵਾਦੇਸ਼ਣਾਦੋਸ਼ਸ਼ੂਨ੍ਯਭੈਕ੍ਸ਼੍ਯਤ੍ਵਾਚ੍ਚ, ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਦਨਾਹਾਰ ਏਵ ਸ੍ਯਾਤ.
ਤਥਾ ਹਿਯਸ੍ਯ ਸਕਲਕਾਲਮੇਵ ਸਕਲਪੁਦ੍ਗਲਾਹਰਣਸ਼ੂਨ੍ਯਮਾਤ੍ਮਾਨਮਵਬੁਦ੍ਧਯਮਾਨਸ੍ਯ ਸਕਲਾਸ਼ਨਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾ-
ਸ਼ੂਨ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ਸ੍ਵਯਮਨਸ਼ਨ ਏਵ ਸ੍ਵਭਾਵਃ, ਤਦੇਵ ਤਸ੍ਯਾਨਸ਼ਨਂ ਨਾਮ ਤਪੋਨ੍ਤਰਂਗਸ੍ਯ ਬਲੀਯਸ੍ਤ੍ਵਾਤ੍;
ਇਤਿ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਯੇ ਤਂ ਸ੍ਵਯਮਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਂ ਭਾਵਯਨ੍ਤਿ ਸ਼੍ਰਮਣਾਃ, ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧਯੇ ਚੈਸ਼ਣਾਦੋਸ਼ਸ਼ੂਨ੍ਯ-
ਕੋਹਾਦਿਏਹਿ ਚਉਹਿ ਵਿ ਵਿਕਹਾਹਿ ਤਹਿਂਦਿਯਾਣਮਤ੍ਥੇਹਿਂ .
ਸਮਣੋ ਹਵਦਿ ਪਮਤ੍ਤੋ ਉਵਜੁਤ੍ਤੋ ਣੇਹਣਿਦ੍ਦਾਹਿਂ ..“੩੧..
ਹਵਦਿ ਕ੍ਰੋਧਾਦਿਪਞ੍ਚਦਸ਼ਪ੍ਰਮਾਦਰਹਿਤਚਿਚ੍ਚਮਤ੍ਕਾਰਮਾਤ੍ਰਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਭਾਵਨਾਚ੍ਯੁਤਃ ਸਨ੍ ਭਵਤਿ . ਸ ਕਃ
ਕਰ੍ਤਾ . ਸਮਣੋ ਸੁਖਦੁਃਖਾਦਿਸਮਚਿਤ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰਮਣਃ . ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟੋ ਭਵਤਿ . ਪਮਤ੍ਤੋ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਮਾਦੀ . ਕੈਃ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ .
ਕੋਹਾਦਿਏਹਿ ਚਉਹਿ ਵਿ ਚਤੁਰ੍ਭਿਰਪਿ ਕ੍ਰੋਧਾਦਿਭਿਃ, ਵਿਕਹਾਹਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਕ੍ਤਚੋਰਰਾਜਕਥਾਭਿਃ, ਤਹਿਂਦਿਯਾਣਮਤ੍ਥੇਹਿਂ ਤਥੈਵ
ਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮਰ੍ਥੈਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਦਿਵਿਸ਼ਯੈਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂਰੂਪਃ. ਉਵਜੁਤ੍ਤੋ ਉਪਯੁਕ੍ਤਃ ਪਰਿਣਤਃ . ਕਾਭ੍ਯਾਮ੍ . ਣੇਹਣਿਦ੍ਦਾਹਿਂ
ਸ੍ਨੇਹਨਿਦ੍ਰਾਭ੍ਯਾਮਿਤਿ ..“੩੧.. ਅਥ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰਤਪੋਧਨਸ੍ਵਰੂਪਮੁਪਦਿਸ਼ਤਿਜਸ੍ਸ ਯਸ੍ਯ ਮੁਨੇਃ ਸਂਬਨ੍ਧੀ ਅਪ੍ਪਾ
ਆਤ੍ਮਾ . ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਃ . ਅਣੇਸਣਂ ਸ੍ਵਕੀਯਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਭਾਵਨੋਤ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਾਹਾਰੇਣ ਤ੍ਰੁਪ੍ਤਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ :[ਯਸ੍ਯ ਆਤ੍ਮਾ ਅਨੇਸ਼ਣਃ ] ਜਿਸਕਾ ਆਤ੍ਮਾ ਏਸ਼ਣਾਰਹਿਤ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜੋ
ਅਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵੀ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਜ੍ਞਾਤਾ ਹੋਨੇਸੇ ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਹੀ ਆਹਾਰਕੀ ਇਚ੍ਛਾਸੇ ਰਹਿਤ ਹੈ ) [ਤਤ੍ ਅਪਿ
ਤਪਃ ]
ਉਸੇ ਵਹ ਭੀ ਤਪ ਹੈ; (ਔਰ) [ਤਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਸ਼ਕਾਃ ] ਉਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਯੇ (-ਅਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲੇ
ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਤਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਯੇ) ਪ੍ਰਯਤ੍ਨ ਕਰਨੇਵਾਲੇ [ਸ਼੍ਰਮਣਾਃ ] ਸ਼੍ਰਮਣੋਂਕੇ [ਅਨ੍ਯਤ੍
ਭੈਕ੍ਸ਼ਮ੍ ]
ਅਨ੍ਯ (-ਸ੍ਵਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰੁਥਕ੍) ਭਿਕ੍ਸ਼ਾ [ਅਨੇਸ਼ਣਮ੍ ] ਏਸ਼ਣਾਰਹਿਤ (-ਏਸ਼ਣਦੋਸ਼ਸੇ ਰਹਿਤ) ਹੋਤੀ
ਹੈ; [ਅਥ ] ਇਸਲਿਏ [ਤੇ ਸ਼੍ਰਮਣਾਃ ] ਵੇ ਸ਼੍ਰਮਣ [ਅਨਾਹਾਰਾਃ ] ਅਨਾਹਾਰੀ ਹੈਂ
..੨੨੭..
ਟੀਕਾ :(੧) ਸ੍ਵਯਂ ਅਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ (ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਸ੍ਵਯਂ ਅਨਸ਼ਨ-
ਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਜਾਨਨੇਸੇ) ਔਰ (੨) ਏਸ਼ਣਾਦੋਸ਼ਸ਼ੂਨ੍ਯ ਭਿਕ੍ਸ਼ਾਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ, ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰੀ (-ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਾਲਾ
ਸ਼੍ਰਮਣ) ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਅਨਾਹਾਰੀ ਹੀ ਹੈ
. ਵਹ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰਸਦਾ ਹੀ ਸਮਸ੍ਤ ਪੁਦ੍ਗਲਾਹਾਰਸੇ ਸ਼ੂਨ੍ਯ ਐਸੇ
ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਜਾਨਤਾ ਹੁਆ ਸਮਸ੍ਤ ਅਸ਼ਨਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾ ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵਯਂ ਅਨਸ਼ਨ ਹੀ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ, ਵਹੀ
ਉਸਕੇ ਅਨਸ਼ਨ ਨਾਮਕ ਤਪ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਅਂਤਰਂਗਕੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਲਵਤ੍ਤਾ ਹੈ;ਐਸਾ ਸਮਝਕਰ ਜੋ ਸ਼੍ਰਮਣ
(੧) ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਸ੍ਵਯਂ ਅਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵ ਭਾਤੇ ਹੈਂ (-ਸਮਝਤੇ ਹੈਂ, ਅਨੁਭਵ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ) ਔਰ (੨) ਉਸਕੀ
ਸਿਦ੍ਧਿਕੇ ਲਿਯੇ (-ਪੂਰ੍ਣ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਕੇ ਲਿਯੇ) ਏਸ਼ਣਾਦੋਸ਼ਸ਼ੂਨ੍ਯ ਐਸੀ ਅਨ੍ਯ (-ਪਰਰੂਪ) ਭਿਕ੍ਸ਼ਾ ਆਚਰਤੇ ਹੈਂ;
ਵੇ ਆਹਾਰ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਭੀ ਮਾਨੋਂ ਆਹਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ ਹੋਂ
ਐਸੇ ਹੋਨੇਸੇ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਅਨਾਹਾਰੀ ਹੀ ਹੈਂ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ
੧. ਸ੍ਵਯਂ = ਅਪਨੇ ਆਪ; ਅਪਨੇਸੇ; ਸਹਜਤਾਸੇ (ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਸ੍ਵਯਂ ਅਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵੀ ਜਾਨਨਾ ਵਹੀ ਅਨਸ਼ਨ
ਨਾਮਕ ਤਪ ਹੈ .)

Page 419 of 513
PDF/HTML Page 452 of 546
single page version

ਮਨ੍ਯਦ੍ਭੈਕ੍ਸ਼ਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਕਿਲਾਹਰਨ੍ਤੋਪ੍ਯਨਾਹਰਨ੍ਤ ਇਵ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਤ੍ਵੇਨ ਸ੍ਵਭਾਵਪਰਭਾਵਪ੍ਰਤ੍ਯਯ-
ਬਨ੍ਧਾਭਾਵਾਤ੍ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਦਨਾਹਾਰਾ ਏਵ ਭਵਨ੍ਤਿ
. ਏਵਂ ਸ੍ਵਯਮਵਿਹਾਰਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵਾਤ੍ਸਮਿਤਿਸ਼ੁਦ੍ਧਵਿਹਾਰਤ੍ਵਾਚ੍ਚ
ਯੁਕ੍ਤਵਿਹਾਰਃ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਦਵਿਹਾਰ ਏਵ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਇਤ੍ਯਨੁਕ੍ਤਮਪਿ ਗਮ੍ਯੇਤੇਤਿ ..੨੨੭..
ਅਥ ਕੁਤੋ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਤ੍ਵਂ ਸਿਦ੍ਧਯਤੀਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼ਤਿ
ਕੇਵਲਦੇਹੋ ਸਮਣੋ ਦੇਹੇ ਣ ਮਮ ਤ੍ਤਿ ਰਹਿਦਪਰਿਕਮ੍ਮੋ .
ਆਜੁਤ੍ਤੋ ਤਂ ਤਵਸਾ ਅਣਿਗੂਹਿਯ ਅਪ੍ਪਣੋ ਸਤ੍ਤਿਂ ..੨੨੮..
ਕੇਵਲਦੇਹਃ ਸ਼੍ਰਮਣੋ ਦੇਹੇ ਨ ਮਮੇਤਿ ਰਹਿਤਪਰਿਕਰ੍ਮਾ .
ਆਯੁਕ੍ਤਬਾਂਸ੍ਤਂ ਤਪਸਾ ਅਨਿਗੂਹ੍ਯਾਤ੍ਮਨਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿਮ੍ ..੨੨੮..
ਏਸ਼ਣਮਾਹਾਰਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਾ ਯਸ੍ਯ ਸ ਭਵਤ੍ਯਨੇਸ਼ਣਃ, ਤਂ ਪਿ ਤਵੋ ਤਸ੍ਯ ਤਦੇਵ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਨਿਰਾਹਾਰਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾ-
ਰੂਪਮੁਪਵਾਸਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਤਪਃ, ਤਪ੍ਪਡਿਚ੍ਛਗਾ ਸਮਣਾ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਸ਼ਕਾਃ ਸ਼੍ਰਮਣਾਃ, ਤਨ੍ਨਿਸ਼੍ਚਯੋਪਵਾਸਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਤਪਃ
ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਸ਼ਕਾਃ ਸ਼੍ਰਮਣਾਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂ ਯੇਸ਼ਾਮ੍ . ਅਣ੍ਣਂ ਨਿਜਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਾਦਨ੍ਯਦ੍ਭਿਨ੍ਨਂ ਹੇਯਮ੍ .
ਕਿਮ੍ . ਅਣੇਸਣਂ ਅਨ੍ਨਸ੍ਯਾਹਾਰਸ੍ਯੈਸ਼ਣਂ ਵਾਚ੍ਛਾ ਅਨ੍ਨੈਸ਼ਣਮ੍ . ਕਥਂਭੂਤਮ੍ . ਭਿਕ੍ਖਂ ਭਿਕ੍ਸ਼ਾਯਾਂ ਭਵਂ ਭੈਕ੍ਸ਼੍ਯਂ . ਅਧ
ਅਥ ਅਹੋ, ਤੇ ਸਮਣਾ ਅਣਾਹਾਰਾ ਤੇ ਅਨਸ਼ਨਾਦਿਗੁਣਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਃ ਸ਼੍ਰਮਣਾ ਆਹਾਰਗ੍ਰਹਣੇਪ੍ਯਨਾਹਾਰਾ ਭਵਨ੍ਤਿ .. ਤਥੈਵ
ਚ ਨਿਃਕ੍ਰਿਯਪਰਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਯੇ ਭਾਵਯਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਸਮਿਤਿਸਹਿਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਚ, ਤੇ ਵਿਹਾਰੇਪ੍ਯਵਿਹਾਰਾ
ਭਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ
..੨੨੭.. ਅਥ ਤਦੇਵਾਨਾਹਾਰਕਤ੍ਵਂ ਪ੍ਰਕਾਰਾਨ੍ਤਰੇਣ ਪ੍ਰਾਹਕੇਵਲਦੇਹੋ ਕੇਵਲਦੇਹੋਨ੍ਯਪਰਿਗ੍ਰਹਰਹਿਤੋ
ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰੀਪਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਉਨਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵ ਤਥਾ ਪਰਭਾਵਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਬਨ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ .
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ (ਜੈਸੇ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰੀ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਅਨਾਹਾਰੀ ਹੀ ਹੈ, ਐਸਾ ਕਹਾ ਗਯਾ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ),
(੧) ਸ੍ਵਯਂ ਅਵਿਹਾਰਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਔਰ (੨) ਸਮਿਤਿਸ਼ੁਦ੍ਧ (-ਈਯਾਸਮਿਤਿਸੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਐਸੇ)
ਵਿਹਾਰਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਯੁਕ੍ਤਵਿਹਾਰੀ (-ਯੁਕ੍ਤਵਿਹਾਰਵਾਲਾ ਸ਼੍ਰਮਣ) ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਅਵਿਹਾਰੀ ਹੀ ਹੈ
ਐਸਾ
ਅਨੁਕ੍ਤ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ (-ਗਾਥਾਮੇਂ ਨਹੀਂ ਕਹਾ ਜਾਨੇ ਪਰ ਭੀ) ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ..੨੨੭..
ਅਬ, (ਸ਼੍ਰਮਣਕੇ) ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰੀਪਨਾ ਕੈਸੇ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ ਸੋ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਤੇ ਹੈਂ :
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ :[ਕੇਵਲਦੇਹਃ ਸ਼੍ਰਮਣਃ ] ਕੇਵਲਦੇਹੀ (-ਜਿਸਕੇ ਮਾਤ੍ਰ ਦੇਹਰੂਪ ਪਰਿਗ੍ਰਹ
ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ, ਐਸੇ) ਸ਼੍ਰਮਣਨੇ [ਦੇਹੇ ] ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ ਭੀ [ਨ ਮਮ ਇਤਿ ] ‘ਮੇਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ’ ਐਸਾ ਸਮਝਕਰ
[ਰਹਿਤਪਰਿਕਰ੍ਮਾ ]
ਪਰਿਕਰ੍ਮ ਰਹਿਤ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, [ਆਤ੍ਮਨਃ ] ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਕੀ [ਸ਼ਕ੍ਤਿਂ ] ਸ਼ਕ੍ਤਿਕੋ
੧. ਪਰਿਕਰ੍ਮ = ਸ਼ੋਭਾ; ਸ਼੍ਰ੍ਰੁਙ੍ਗਾਰ; ਸਂਸ੍ਕਾਰ; ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮ .
ਕੇਵਲਸ਼ਰੀਰ ਮੁਨਿ ਤ੍ਯਾਂਯ ‘ਮਾਰੁਂ ਨ’ ਜਾਣੀ ਵਣਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮ ਛੇ,
ਨਿਜ ਸ਼ਕ੍ਤਿਨਾ ਗੋਪਨ ਵਿਨਾ ਤਪ ਸਾਥ ਤਨ ਯੋਜੇਲ ਛੇ. ੨੨੮.

Page 420 of 513
PDF/HTML Page 453 of 546
single page version

ਯਤੋ ਹਿ ਸ਼੍ਰਮਣਃ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਤ੍ਵੇਨ ਕੇਵਲਦੇਹਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯੋਪਧੇਃ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯਾ-
ਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧਕਤ੍ਵਾਤ੍ਕੇਵਲਦੇਹਤ੍ਵੇ ਸਤ੍ਯਪਿ ਦੇਹੇ ‘ਕਿਂ ਕਿਂਚਣ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਪ੍ਰਾਕ੍ਤਨਸੂਤ੍ਰਦ੍ਯੋਤਿਤਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਾਭਿਪ੍ਰਾਯ-
ਪਰਿਗ੍ਰਹੇਣ ਨ ਨਾਮ ਮਮਾਯਂ ਤਤੋ ਨਾਨੁਗ੍ਰਹਾਰ੍ਹਃ ਕਿਨ੍ਤੂਪੇਕ੍ਸ਼੍ਯ ਏਵੇਤਿ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਸਮਸ੍ਤਸਂਸ੍ਕਾਰਤ੍ਵਾਦ੍ਰਹਿਤ-
ਪਰਿਕਰ੍ਮਾ ਸ੍ਯਾਤ
੍, ਤਤਸ੍ਤਨ੍ਮਮਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵਕਾਨੁਚਿਤਾਹਾਰਗ੍ਰਹਣਾਭਾਵਾਦ੍ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਤ੍ਵਂ ਸਿਦ੍ਧਯੇਤ. ਯਤਸ਼੍ਚ
ਸਮਸ੍ਤਾਮਪ੍ਯਾਤ੍ਮਸ਼ਕ੍ਤਿਂ ਪ੍ਰਕਟਯਨ੍ਨਨਨ੍ਤਰਸੂਤ੍ਰੋਦਿਤੇਨਾਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਲਕ੍ਸ਼ਣੇਨ ਤਪਸਾ ਤਂ ਦੇਹਂ ਸਰ੍ਵਾਰਮ੍ਭੇਣਾ-
ਭਿਯੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ ਸ੍ਯਾਤ
੍, ਤਤ ਆਹਾਰਗ੍ਰਹਣਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕਯੋਗਧ੍ਵਂਸਾਭਾਵਾਦ੍ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯੈਵਾਹਾਰੇਣ ਚ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਤ੍ਵਂ
ਸਿਦ੍ਧਯੇਤ..੨੨੮..
ਭਵਤਿ . ਸ ਕਃ ਕਰ੍ਤਾ . ਸਮਣੋ ਨਿਨ੍ਦਾਪ੍ਰਸ਼ਂਸਾਦਿਸਮਚਿਤ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰਮਣਃ . ਤਰ੍ਹਿ ਕਿਂ ਦੇਹੇ ਮਮਤ੍ਵਂ ਭਵਿਸ਼੍ਯਤਿ . ਨੈਵਂ .
ਦੇਹੇ ਵਿ ਮਮਤ੍ਤਰਹਿਦਪਰਿਕਮ੍ਮੋ ਦੇਹੇਪਿ ਮਮਤ੍ਵਰਹਿਤਪਰਿਕਰ੍ਮਾ, ‘‘ਮਮਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਾਮਿ ਣਿਮ੍ਮਮਤ੍ਤਿਂ ਉਵਟ੍ਠਿਦੋ .
ਆਲਂਬਣਂ ਚ ਮੇ ਆਦਾ ਅਵਸੇਸਾਇਂ ਵੋਸਰੇ ..’’ ਇਤਿ ਸ਼੍ਲੋਕਕਥਿਤਕ੍ਰਮੇਣ ਦੇਹੇਪਿ ਮਮਤ੍ਵਰਹਿਤਃ . ਆਜੁਤ੍ਤੋ
ਤਂ ਤਵਸਾ ਆਯੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ ਆਯੋਜਿਤਵਾਂਸ੍ਤਂ ਦੇਹਂ ਤਪਸਾ . ਕਿਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ . ਅਣਿਗੂਹਿਯ ਅਨਿਗੂਹ੍ਯ ਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦਨਮਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ .
ਕਾਂ . ਅਪ੍ਪਣੋ ਸਤ੍ਤਿਂ ਆਤ੍ਮਨਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਿਤਿ . ਅਨੇਨ ਕਿਮੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿਯਃ ਕੋਪਿ ਦੇਹਾਚ੍ਛੇਸ਼ਪਰਿਗ੍ਰਹਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ
[ਅਨਿਗੂਹ੍ਯ ] ਛੁਪਾਯੇ ਵਿਨਾ [ਤਪਸਾ ] ਤਪਕੇ ਸਾਥ [ਤਂ ] ਉਸੇ (-ਸ਼ਰੀਰਕੋ) [ਆਯੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ ] ਯੁਕ੍ਤ
ਕਿਯਾ (-ਜੋੜਾ) ਹੈ
..੨੨੮..
ਟੀਕਾ :ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਕੇ ਸਹਕਾਰੀ ਕਾਰਣਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਕੇਵਲ ਦੇਹਮਾਤ੍ਰ ਉਪਧਿਕੋ ਸ਼੍ਰਮਣ
ਬਲਪੂਰ੍ਵਕਹਠਸੇ ਨਿਸ਼ੇਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਕੇਵਲ ਦੇਹਵਾਨ੍ ਹੈ; ਐਸਾ (ਦੇਹਵਾਨ੍) ਹੋਨੇ ਪਰ
ਭੀ, ‘ਕਿਂ ਕਿਂਚਣ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਪੂਰ੍ਵਸੂਤ੍ਰ (ਗਾਥਾ ੨੪੪) ਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਿਯੇ ਗਯੇ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਕੇ
ਅਭਿਪ੍ਰਾਯਕਾ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਕੇ ‘ਯਹ (ਸ਼ਰੀਰ) ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਮੇਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਯਹ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਯੋਗ੍ਯ ਨਹੀਂ
ਹੈ ਕਿਨ੍ਤੁ ਉਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਯੋਗ੍ਯ ਹੀ ਹੈ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇਹਮੇਂ ਸਮਸ੍ਤ ਸਂਸ੍ਕਾਰਕੋ ਛੋੜਾ ਹੋਨੇਸੇ ਪਰਿਕਰ੍ਮਰਹਿਤ ਹੈ
.
ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੇ ਦੇਹਕੇ ਮਮਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵਕ ਅਨੁਚਿਤ ਆਹਾਰਗ੍ਰਹਣਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰੀਪਨਾ ਸਿਦ੍ਧ
ਹੋਤਾ ਹੈ
. ਔਰ (ਅਨ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ) ਉਸਨੇ (ਆਤ੍ਮਸ਼ਕ੍ਤਿਕੋ ਕਿਂਚਿਤ੍ਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਛੁਪਾਯੇ ਬਿਨਾ) ਸਮਸ੍ਤ
ਹੀ ਆਤ੍ਮਸ਼ਕ੍ਤਿਕੋ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਕੇ, ਅਨ੍ਤਿਮ ਸੂਤ੍ਰ (ਗਾਥਾ ੨੨੭) ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਹੇ ਗਯੇ ਅਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵ-
ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਤਪਕੇ ਸਾਥ ਉਸ ਸ਼ਰੀਰਕੋ ਸਰ੍ਵਾਰਮ੍ਭ (-ਉਦ੍ਯਮ) ਸੇ ਯੁਕ੍ਤ ਕਿਯਾ ਹੈ (-ਜੋੜਾ ਹੈ ); ਇਸਲਿਯੇ
ਆਹਾਰਗ੍ਰਹਣਕੇ ਪਰਿਣਾਮਸ੍ਵਰੂਪ
ਯੋਗਧ੍ਵਂਸਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਉਸਕਾ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤਕਾ (-ਯੋਗੀਕਾ)
ਆਹਾਰ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੇ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰੀਪਨਾ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ .
੧. ਅਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਲਕ੍ਸ਼ਣਤਪ = ਅਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ ਤਪ . [ਜੋ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਅਨਸ਼ਨ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ
ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਉਸਕੇ ਅਨਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਲਕ੍ਸ਼ਣ ਤਪ ਪਾਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ] ]
੨. ਯੋਗਧ੍ਵਂਸ = ਯੋਗਕਾ ਨਾਸ਼ [‘ਆਹਾਰ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨਾ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ’ ਐਸੇ ਪਰਿਣਾਮਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨਾ
ਯੋਗਧ੍ਵਂਸ ਹੈ . ਸ਼੍ਰਮਣਕੇ ਐਸਾ ਯੋਗਧ੍ਵਂਸ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਇਸਲਿਯੇ ਯਹ ਯੁਕ੍ਤ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਯੋਗੀ ਹੈ ਔਰ ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕਾ
ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਯੋਗੀਕਾ ਆਹਾਰ ਹੈ .]]

Page 421 of 513
PDF/HTML Page 454 of 546
single page version

ਅਥ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਸ੍ਵਰੂਪਂ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣੋਪਦਿਸ਼ਤਿ
ਏਕ੍ਕਂ ਖਲੁ ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਡਿਪੁਣ੍ਣੋਦਰਂ ਜਹਾਲਦ੍ਧਂ .
ਚਰਣਂ ਭਿਕ੍ਖੇਣ ਦਿਵਾ ਣ ਰਸਾਵੇਕ੍ਖਂ ਣ ਮਧੁਮਂਸਂ ..੨੨੯..
ਏਕਃ ਖਲੁ ਸ ਭਕ੍ਤਃ ਅਪ੍ਰਤਿਪੂਰ੍ਣੋਦਰੋ ਯਥਾਲਬ੍ਧਃ .
ਭੈਕ੍ਸ਼ਾਚਰਣੇਨ ਦਿਵਾ ਨ ਰਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ੋ ਨ ਮਧੁਮਾਂਸਃ ..੨੨੯..
ਏਕਕਾਲ ਏਵਾਹਾਰੋ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ, ਤਾਵਤੈਵ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਧਾਰਣ-
ਤ੍ਵਾਤ. ਅਨੇਕਕਾਲਸ੍ਤੁ ਸ਼ਰੀਰਾਨੁਰਾਗਸੇਵ੍ਯਮਾਨਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਹਿਂਸਾਯਤਨੀਕ੍ਰਿਯਮਾਣੋ ਨ ਯੁਕ੍ਤਃ,
ਦੇਹੇਪਿ ਮਮਤ੍ਵਰਹਿਤਸ੍ਤਥੈਵ ਤਂ ਦੇਹਂ ਤਪਸਾ ਯੋਜਯਤਿ ਸ ਨਿਯਮੇਨ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰੋ ਭਵਤੀਤਿ ..੨੨੮.. ਅਥ
ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਤ੍ਵਂ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣਾਖ੍ਯਾਤਿਏਕ੍ਕਂ ਖਲੁ ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਏਕਕਾਲ ਏਵ ਖਲੁ ਹਿ ਸ੍ਫੁ ਟਂ ਸ ਭਕ੍ਤ ਆਹਾਰੋ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ .
ਕਸ੍ਮਾਤ੍ . ਏਕਭਕ੍ਤੇਨੈਵ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਸਮਾਧਿਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਭੂਤਸ਼ਰੀਰਸ੍ਥਿਤਿਸਂਭਵਾਤ੍ . ਸ ਚ ਕਥਂਭੂਤਃ .
ਅਪ੍ਪਡਿਪੁਣ੍ਣੋਦਰਂ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਨ੍ਯੂਨੋਦਰਃ . ਜਹਾਲਦ੍ਧਂ ਯਥਾਲਬ੍ਧੋ, ਨ ਚ ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਾਲਬ੍ਧਃ . ਚਰਣਂ ਭਿਕ੍ਖੇਣ
ਭਾਵਾਰ੍ਥ :ਸ਼੍ਰਮਣ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰੀ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ; (੧) ਸ਼ਰੀਰ ਪਰ ਮਮਤ੍ਵ ਨ
ਹੋਨੇਸੇ ਉਸਕੇ ਉਚਿਤ ਹੀ ਆਹਾਰ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰੀ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਚਿਤ ਆਹਾਰਵਾਲਾ ਹੈ.
ਔਰ (੨) ‘ਆਹਾਰਗ੍ਰਹਣ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੈ’ ਐਸਾ ਪਰਿਣਾਮਸ੍ਵਰੂਪ ਯੋਗ ਸ਼੍ਰਮਣਕੇ ਵਰ੍ਤਤਾ
ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ ਸ਼੍ਰਮਣ ਯੁਕ੍ਤ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਯੋਗੀ ਹੈ ਔਰ ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕਾ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਯੋਗੀਕਾ
ਆਹਾਰ ਹੈ
..੨੨੮..
ਅਬ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਵਿਸ੍ਤਾਰਸੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਤੇ ਹੈਂ :
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ :[ਖਲੁ ] ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ [ਸਃ ਭਕ੍ਤਃ ] ਵਹ ਆਹਾਰ (-ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ) [ਏਕਃ ]
ਏਕ ਬਾਰ [ਅਪ੍ਰਤਿਪੂਰ੍ਣੋਦਰਃ ] ਊ ਨੋਦਰ [ਯਥਾਲਬ੍ਧਃ ] ਯਥਾਲਬ੍ਧ (-ਜੈਸਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋ ਵੈਸਾ),
[ਭੈਕ੍ਸ਼ਾਚਰਣੇਨ ] ਭਿਕ੍ਸ਼ਾਚਰਣਸੇ, [ਦਿਵਾ ] ਦਿਨਮੇਂ [ਨ ਰਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ਃ ] ਰਸਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਰਹਿਤ ਔਰ [ਨ
ਮਧੁਮਾਂਸਃ ]
ਮਧੁ
ਮਾਂਸ ਰਹਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ..੨੨੯..
ਟੀਕਾ :ਏਕਬਾਰ ਆਹਾਰ ਹੀ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਤਨੇਸੇ ਹੀ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯਕਾ
ਸਹਕਾਰੀ ਕਾਰਣਭੂਤ ਸ਼ਰੀਰ ਟਿਕਾ ਰਹਤਾ ਹੈ . [ਏਕਸੇ ਅਧਿਕ ਬਾਰ ਆਹਾਰ ਲੇਨਾ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ,
ਐਸਾ ਨਿਮ੍ਨਾਨੁਸਾਰ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ : ] (੧) ਸ਼ਰੀਰਕੇ ਅਨੁਰਾਗਸੇ ਹੀ ਅਨੇਕਬਾਰ
ਆਹਾਰਕਾ ਸੇਵਨ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਰੂਪਸੇ ਹਿਂਸਾਯਤਨ ਕਿਯਾ ਜਾਨੇਸੇ ਕਾਰਣ ਯੁਕ੍ਤ
੧. ਹਿਂਸਾਯਤਨ = ਹਿਂਸਾਕਾ ਸ੍ਥਾਨ [ਏਕਸੇ ਅਧਿਕਬਾਰ ਆਹਾਰ ਕਰਨੇਮੇਂ ਸ਼ਰੀਰਕਾ ਅਨੁਰਾਗ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ
ਆਹਾਰ ਆਤ੍ਯਂਤਿਕ ਹਿਂਸਾਕਾ ਸ੍ਥਾਨ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸ਼ਰੀਰਕਾ ਅਨੁਰਾਗ ਹੀ ਸ੍ਵਹਿਂਸਾ ਹੈ .]]
ਆਹਾਰ ਤੇ ਏਕ ਜ, ਉਣੋਦਰ ਨੇ ਯਥਾਉਪਲਬ੍ਧ ਛੇ,
ਭਿਕ੍ਸ਼ਾ ਵਡੇ, ਦਿਵਸੇ, ਰਸੇਚ੍ਛਾਹੀਨ, ਵਣਮਧੁਮਾਂਸ ਛੇ. ੨੨੯.

Page 422 of 513
PDF/HTML Page 455 of 546
single page version

ਸ਼ਰੀਰਾਨੁਰਾਗਸੇਵਕਤ੍ਵੇਨ ਨ ਚ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ . ਅਪ੍ਰਤਿਪੂਰ੍ਣੋਦਰ ਏਵਾਹਾਰੋ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ, ਤਸ੍ਯੈਵਾਪ੍ਰਤਿਹਤ-
ਯੋਗਤ੍ਵਾਤ. ਪ੍ਰਤਿਪੂਰ੍ਣੋਦਰਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਤਿਹਤਯੋਗਤ੍ਵੇਨ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਹਿਂਸਾਯਤਨੀਭਵਨ੍ ਨ ਯੁਕ੍ਤਃ, ਪ੍ਰਤਿਹਤ-
ਯੋਗਤ੍ਵੇਨ ਨ ਚ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ . ਯਥਾਲਬ੍ਧ ਏਵਾਹਾਰੋ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ, ਤਸ੍ਯੈਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਪ੍ਰਿਯਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਾਨੁਰਾਗ-
ਸ਼ੂਨ੍ਯਤ੍ਵਾਤ. ਅਯਥਾਲਬ੍ਧਸ੍ਤੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਪ੍ਰਿਯਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਾਨੁਰਾਗਸੇਵ੍ਯਮਾਨਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਹਿਂਸਾਯਤਨੀਕ੍ਰਿਯਮਾਣੋ
ਨ ਯੁਕ੍ਤਃ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਪ੍ਰਿਯਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਾਨੁਰਾਗਸੇਵਕਤ੍ਵੇਨ ਨ ਚ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ . ਭਿਕ੍ਸ਼ਾਚਰਣੇਨੈਵਾਹਾਰੋ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ,
ਤਸ੍ਯੈਵਾਰਮ੍ਭਸ਼ੂਨ੍ਯਤ੍ਵਾਤ. ਅਭੈਕ੍ਸ਼ਾਚਰਣੇਨ ਤ੍ਵਾਰਮ੍ਭਸਮ੍ਭਵਾਤ੍ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਹਿਂਸਾਯਤਨਤ੍ਵੇਨ ਨ ਯੁਕ੍ਤਃ, ਏਵਂ-
ਵਿਧਾਹਾਰਸੇਵਨਵ੍ਯਕ੍ਤਾਨ੍ਤਰਸ਼ੁਦ੍ਧਿਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਚ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ . ਦਿਵਸ ਏਵਾਹਾਰੋ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ, ਤਦੇਵ ਸਮ੍ਯਗਵ-
ਲੋਕਨਾਤ. ਅਦਿਵਸੇ ਤੁ ਸਮ੍ਯਗਵਲੋਕਨਾਭਾਵਾਦਨਿਵਾਰ੍ਯਹਿਂਸਾਯਤਨਤ੍ਵੇਨ ਨ ਯੁਕ੍ਤਃ,
ਭਿਕ੍ਸ਼ਾਚਰਣੇਨੈਵ ਲਬ੍ਧੋ, ਨ ਚ ਸ੍ਵਪਾਕੇਨ . ਦਿਵਾ ਦਿਵੈਵ, ਨ ਚ ਰਾਤ੍ਰੌ . ਣ ਰਸਾਵੇਕ੍ਖਂ ਰਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ੋ ਨ ਭਵਤਿ,
ਕਿਂਤੁ ਸਰਸਵਿਰਸਾਦੌ ਸਮਚਿਤ੍ਤਃ . ਣ ਮਧੁਮਂਸਂ ਅਮਧੁਮਾਂਸਃ, ਅਮਧੁਮਾਂਸ ਇਤ੍ਯੁਪਲਕ੍ਸ਼ਣੇਨ ਆਚਾਰਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ-
ਕਥਿਤਪਿਣ੍ਡਸ਼ੁਦ੍ਧਿਕ੍ਰਮੇਣ ਸਮਸ੍ਤਾਯੋਗ੍ਯਾਹਾਰਰਹਿਤ ਇਤਿ . ਏਤਾਵਤਾ ਕਿਮੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿ . ਏਵਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਯੁਕ੍ਤ
ਏਵਾਹਾਰਸ੍ਤਪੋਧਨਾਨਾਂ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ . ਕਸ੍ਮਾਦਿਤਿ ਚੇਤ੍ . ਚਿਦਾਨਨ੍ਦੈਕਲਕ੍ਸ਼ਣਨਿਸ਼੍ਚਯਪ੍ਰਾਣਰਕ੍ਸ਼ਣਭੂਤਾ ਰਾਗਾਦਿ-
(-ਯੋਗ੍ਯ) ਨਹੀਂ ਹੈ; (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਹ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ); ਔਰ (੨) ਅਨੇਕਬਾਰ ਆਹਾਰਕਾ ਸੇਵਨ
ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਸ਼ਰੀਰਾਨੁਰਾਗਸੇ ਸੇਵਨ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ ਆਹਾਰ
ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗੀ) ਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ
(ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਹ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ .)
ਅਪੂਰ੍ਣੋਦਰ ਆਹਾਰ ਹੀ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹੀ ਪ੍ਰਤਿਹਤ ਯੋਗ ਰਹਿਤ ਹੈ . [ਪੂਰ੍ਣੋਦਰ
ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਐਸਾ ਨਿਮ੍ਨਾਨੁਸਾਰ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ : ] (੧) ਪੂਰ੍ਣੋਦਰ ਆਹਾਰ
ਤੋ ਪ੍ਰਤਿਹਤ ਯੋਗਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਹਿਂਸਾਯਤਨ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗ੍ਯ) ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ (੨)
ਪੂਰ੍ਣੋਦਰ ਆਹਾਰ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਪ੍ਰਤਿਹਤ ਯੋਗਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗੀ) ਕਾ ਆਹਾਰ
ਨਹੀਂ ਹੈ
.
ਯਥਾਲਬ੍ਧ ਆਹਾਰ ਹੀ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹੀ (ਆਹਾਰ) ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਪ੍ਰਿਯਤਾਸ੍ਵਰੂਪ ਅਨੁਰਾਗਸੇ
ਸ਼ੂਨ੍ਯ ਹੈ . (੧) ਅਯਥਾਲਬ੍ਧ ਆਹਾਰ ਤੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਪ੍ਰਿਯਤਾਸ੍ਵਰੂਪ ਅਨੁਰਾਗਸੇ ਸੇਵਨ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ,
ਇਸਲਿਯੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਰੂਪਸੇ ਹਿਂਸਾਯਤਨ ਕਿਯਾ ਜਾਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗ੍ਯ) ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ
ਅਯਥਾਲਬ੍ਧ ਆਹਾਰਕਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਪ੍ਰਿਯਤਾਸ੍ਵਰੂਪ ਅਨੁਰਾਗ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨੇਵਾਲਾ
ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗੀ) ਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ
.
੧. ਯੁਕ੍ਤ = ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਲਗਾ ਹੁਆ; ਯੋਗੀ . ੨.ਅਪੂਰ੍ਣੋਦਰ = ਪੂਰਾ ਪੇਟ ਨ ਭਰਕਰ; ਊ ਨੋਦਰ ਕਰਨਾ .
੩. ਪ੍ਰਤਿਹਤ = ਹਨਿਤ, ਨਸ਼੍ਟ, ਰੁਕਾ ਹੁਆ, ਵਿਘ੍ਨਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ .
੪. ਯੋਗ = ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਜੁੜਨਾ .
੫. ਅਯਥਾਲਬ੍ਧ = ਜੈਸਾ ਮਿਲ ਜਾਯ ਵੈਸਾ ਨਹੀਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਅਪਨੀ ਪਸਂਦਗੀਕਾ; ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਾਲਬ੍ਧ .

Page 423 of 513
PDF/HTML Page 456 of 546
single page version

ਏਵਂਵਿਧਾਹਾਰਸੇਵਨਵ੍ਯਕ੍ਤਾਨ੍ਤਰਸ਼ੁਦ੍ਧਿਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਚ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ . ਅਰਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ ਏਵਾਹਾਰੋ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ, ਤਸ੍ਯੈਵਾਨ੍ਤਃ-
ਸ਼ੁਦ੍ਧਿਸੁਨ੍ਦਰਤ੍ਵਾਤ. ਰਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ਸ੍ਤੁ ਅਨ੍ਤਰਸ਼ੁਦ੍ਧਯਾ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਹਿਂਸਾਯਤਨੀਕ੍ਰਿਯਮਾਣੋ ਨ ਯੁਕ੍ਤਃ, ਅਨ੍ਤਰ-
ਸ਼ੁਦ੍ਧਿਸੇਵਕਤ੍ਵੇਨ ਨ ਚ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ . ਅਮਧੁਮਾਂਸ ਏਵਾਹਾਰੋ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ, ਤਸ੍ਯੈਵਾਹਿਂਸਾਯਤਨਤ੍ਵਾਤ.
ਸਮਧੁਮਾਂਸਸ੍ਤੁ ਹਿਂਸਾਯਤਨਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਯੁਕ੍ਤਃ, ਏਵਂਵਿਧਾਹਾਰਸੇਵਨਵ੍ਯਕ੍ਤਾਨ੍ਤਰਸ਼ੁਦ੍ਧਿਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਚ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ .
ਮਧੁਮਾਂਸਮਤ੍ਰ ਹਿਂਸਾਯਤਨੋਪਲਕ੍ਸ਼ਣਂ, ਤੇਨ ਸਮਸ੍ਤਹਿਂਸਾਯਤਨਸ਼ੂਨ੍ਯ ਏਵਾਹਾਰੋ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਃ..੨੨੯..
ਵਿਕਲ੍ਪੋਪਾਧਿਰਹਿਤਾ ਯਾ ਤੁ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨਾਹਿਂਸਾ, ਤਤ੍ਸਾਧਕਰੂਪਾ ਬਹਿਰਙ੍ਗਪਰਜੀਵਪ੍ਰਾਣਵ੍ਯਪਰੋਪਣਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਰੂਪਾ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਹਿਂਸਾ ਚ, ਸਾ ਦ੍ਵਿਵਿਧਾਪਿ ਤਤ੍ਰ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰੇ ਸਂਭਵਤਿ
. ਯਸ੍ਤੁ ਤਦ੍ਵਿਪਰੀਤਃ ਸ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰੋ ਨ ਭਵਤਿ .
ਕਸ੍ਮਾਦਿਤਿ ਚੇਤ੍ . ਤਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਭੂਤਾਯਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਭਾਵਰੂਪਾਯਾ ਹਿਂਸਾਯਾਃ ਸਦ੍ਭਾਵਾਦਿਤਿ ..੨੨੯.. ਅਥ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣ
ਮਾਂਸਦੂਸ਼ਣਂ ਕਥਯਤਿ
ਪਕ੍ਕੇਸੁ ਅ ਆਮੇਸੁ ਅ ਵਿਪਚ੍ਚਮਾਣਾਸੁ ਮਂਸਪੇਸੀਸੁ .
ਸਂਤਤ੍ਤਿਯਮੁਵਵਾਦੋ ਤਜ੍ਜਾਦੀਣਂ ਣਿਗੋਦਾਣਂ ..“੩੨..
ਜੋ ਪਕ੍ਕਮਪਕ੍ਕਂ ਵਾ ਪੇਸੀਂ ਮਂਸਸ੍ਸ ਖਾਦਿ ਫਾਸਦਿ ਵਾ .
ਸੋ ਕਿਲ ਣਿਹਣਦਿ ਪਿਂਡਂ ਜੀਵਾਣਮਣੇਗਕੋਡੀਣਂ ..“੩੩.. (ਜੁਮ੍ਮਂ)
ਭਿਕ੍ਸ਼ਾਚਰਣਸੇ ਆਹਾਰ ਹੀ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹੀ ਆਰਂਭਸ਼ੂਨ੍ਯ ਹੈ . (੧) ਅਭਿਕ੍ਸ਼ਾਚਰਣਸੇ
(-ਭਿਕ੍ਸ਼ਾਚਰਣ ਰਹਿਤ) ਜੋ ਆਹਾਰ ਉਸਮੇਂ ਆਰਮ੍ਭਕਾ ਸਮ੍ਭਵ ਹੋਨੇਸੇ ਹਿਂਸਾਯਤਨਪਨਾ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਹੈ, ਅਤਃ
ਵਹ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗ੍ਯ) ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ (੨) ਐਸੇ ਆਹਾਰਕੇ ਸੇਵਨਮੇਂ (ਸੇਵਨ ਕਰਨੇਵਾਲੇਕੀ)
ਅਨ੍ਤਰਂਗ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਿ ਵ੍ਯਕ੍ਤ (-ਪ੍ਰਗਟ) ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤ (ਯੋਗੀ) ਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ
.
ਦਿਨਕਾ ਆਹਾਰ ਹੀ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹੀ ਸਮ੍ਯਕ੍ (ਬਰਾਬਰ) ਦੇਖਾ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ .
(੧) ਅਦਿਵਸ (ਦਿਨਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ ਸਮਯਮੇਂ) ਆਹਾਰ ਤੋ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਨਹੀਂ ਦੇਖਾ ਜਾ ਸਕਤਾ, ਇਸਲਿਯੇ
ਉਸਕੇ ਹਿਂਸਾਯਤਨਪਨਾ ਅਨਿਵਾਰ੍ਯ ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗ੍ਯ) ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ (੨) ਐਸੇ
ਆਹਾਰਕੇ ਸੇਵਨਮੇਂ ਅਨ੍ਤਰਂਗ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਿ ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗੀ) ਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ
.
ਰਸਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਰਹਿਤ ਆਹਾਰ ਹੀ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਹੈ . ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹੀ ਅਨ੍ਤਰਂਗ ਸ਼ੁਦ੍ਧਿਸੇ ਸੁਨ੍ਦਰ ਹੈ .
(੧) ਰਸਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਵਾਲਾ ਆਹਾਰ ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਂਗ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਿ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਰੂਪਸੇ ਹਿਂਸਾਯਤਨ ਕਿਯਾ ਜਾਨੇਕੇ
ਕਾਰਣ
ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗ੍ਯ) ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ (੨) ਉਸਕਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਅਨ੍ਤਰਂਗ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਿ ਪੂਰ੍ਵਕ
ਸੇਵਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗੀ) ਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ .
ਮਧੁਮਾਂਸ ਰਹਿਤ ਆਹਾਰ ਹੀ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਸੀਕੇ ਹਿਂਸਾਯਤਨਪਨੇਕਾ ਅਭਾਵ ਹੈ .
(੧) ਮਧੁਮਾਂਸ ਸਹਿਤ ਆਹਾਰ ਤੋ ਹਿਂਸਾਯਤਨ ਹੋਨੇਸੇ ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗ੍ਯ) ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ (੨) ਐਸੇ
ਆਹਾਰਸੇ ਸੇਵਨਮੇਂ ਅਨ੍ਤਰਂਗ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਿ ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤ (-ਯੋਗੀ) ਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਯਹਾਁ
ਮਧੁਮਾਂਸ ਹਿਂਸਾਯਤਨਕਾ ਉਪਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ (‘ਮਧੁਮਾਂਸ ਰਹਿਤ ਆਹਾਰ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਹੈ’ ਇਸ
ਕਥਨਸੇ ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ) ਸਮਸ੍ਤ ਹਿਂਸਾਯਤਨਸ਼ੂਨ੍ਯ ਆਹਾਰ ਹੀ ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰ ਹੈ ..੨੨੯..

Page 424 of 513
PDF/HTML Page 457 of 546
single page version

ਅਥੋਤ੍ਸਰ੍ਗਾਪਵਾਦਮੈਤ੍ਰੀਸੌਸ੍ਥਿਤ੍ਯਮਾਚਰਣਸ੍ਯੋਪਦਿਸ਼ਤਿ
ਬਾਲੋ ਵਾ ਵੁਡ੍ਢੋ ਵਾ ਸਮਭਿਹਦੋ ਵਾ ਪੁਣੋ ਗਿਲਾਣੋ ਵਾ .
ਚਰਿਯਂ ਚਰਦੁ ਸਜੋਗ੍ਗਂ ਮੂਲਚ੍ਛੇਦੋ ਜਧਾ ਣ ਹਵਦਿ ..੨੩੦..
ਬਾਲੋ ਵਾ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਵਾ ਸ਼੍ਰਮਾਭਿਹਤੋ ਵਾ ਪੁਨਰ੍ਗ੍ਲਾਨੋ ਵਾ .
ਚਰ੍ਯਾਂ ਚਰਤੁ ਸ੍ਵਯੋਗ੍ਯਾਂ ਮੂਲਚ੍ਛੇਦੋ ਯਥਾ ਨ ਭਵਤਿ ..੨੩੦..
ਭਣਿਤ ਇਤ੍ਯਧ੍ਯਾਹਾਰਃ . ਸ ਕਃ . ਉਵਵਾਦੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯੇਨੋਤ੍ਪਾਦਃ . ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਃ . ਸਂਤਤ੍ਤਿਯਂ ਸਾਨ੍ਤਤਿਕੋ
ਨਿਰਨ੍ਤਰਃ . ਕੇਸ਼ਾਂ ਸਂਬਨ੍ਧੀ . ਣਿਗੋਦਾਣਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧੈਕਸ੍ਵਭਾਵਾਨਾਮਨਾਦਿਨਿਧਨਤ੍ਵੇਨੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯ-
ਰਹਿਤਾਨਾਮਪਿ ਨਿਗੋਦਜੀਵਾਨਾਮ੍ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਥਂਭੂਤਾਨਾਮ੍. ਤਜ੍ਜਾਦੀਣਂ ਤਦ੍ਵਰ੍ਣਤਦ੍ਗਨ੍ਧਤਦ੍ਰਸਤਤ੍ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਤ੍ਵੇਨ ਤਜ੍ਜਾਤੀਨਾਂ
ਮਾਂਸਜਾਤੀਨਾਮ੍ . ਕਾਸ੍ਵਧਿਕਰਣਭੂਤਾਸੁ . ਮਂਸਪੇਸੀਸੁ ਮਾਂਸਪੇਸ਼ੀਸ਼ੁ ਮਾਂਸਖਣ੍ਡੇਸ਼ੁ . ਕਥਂਭੂਤਾਸੁ . ਪਕ੍ਕੇਸੁ ਅ
ਆਮੇਸੁ ਅ ਵਿਪਚ੍ਚਮਾਣਾਸੁ ਪਕ੍ਵਾਸੁ ਚਾਮਾਸੁ ਚ ਵਿਪਚ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਵਿਤਿ ਪ੍ਰਥਮਗਾਥਾ . ਜੋ ਪਕ੍ਕਮਪਕ੍ਕਂ ਵਾ ਯਃ ਕਰ੍ਤਾ
ਪਕ੍ਵਾਮਪਕ੍ਵਾਂ ਵਾ ਪੇਸੀਂ ਪੇਸ਼ੀਂ ਖਣ੍ਡਮ੍ . ਕਸ੍ਯ . ਮਂਸਸ੍ਸ ਮਾਂਸਸ੍ਯ . ਖਾਦਿ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਭਾਵਨੋਤ੍ਪਨ੍ਨ-
ਸੁਖਸੁਧਾਹਾਰਮਲਭਮਾਨਃ ਸਨ੍ ਖਾਦਤਿ ਭਕ੍ਸ਼ਤਿ, ਫਾਸਦਿ ਵਾ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਤਿ ਵਾ, ਸੋ ਕਿਲ ਣਿਹਣਦਿ ਪਿਂਡਂ ਸ ਕਰ੍ਤਾ
ਕਿਲ ਲੋਕੋਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪਰਮਾਗਮੋਕ੍ਤ੍ਯਾ ਵਾ ਨਿਹਨ੍ਤਿ ਪਿਣ੍ਡਮ੍ . ਕੇਸ਼ਾਮ੍ . ਜੀਵਾਣਂ ਜੀਵਾਨਾਮ੍ . ਕਤਿ-
ਸਂਖ੍ਯੋਪੇਤਾਨਾਮ੍ . ਅਣੇਗਕੋਡੀਣਂ ਅਨੇਕਕੋਟੀਨਾਮਿਤਿ . ਅਤ੍ਰੇਦਮੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿਸ਼ੇਸ਼ਕਨ੍ਦਮੂਲਾਦ੍ਯਾਹਾਰਾਃ ਕੇਚਨਾਨਨ੍ਤ-
ਕਾਯਾ ਅਪ੍ਯਗ੍ਨਿਪਕ੍ਵਾਃ ਸਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਸੁਕਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਮਾਂਸਂ ਪੁਨਰਨਨ੍ਤਕਾਯਂ ਭਵਤਿ ਤਥੈਵ ਚਾਗ੍ਨਿਪਕ੍ਵਮਪਕ੍ਵਂ ਪਚ੍ਯਮਾਨਂ
ਵਾ ਪ੍ਰਾਸੁਕਂ ਨ ਭਵਤਿ
. ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਭੋਜ੍ਯਮਭਕ੍ਸ਼ਣੀਯਮਿਤਿ ..“੩੨੩੩.. ਅਥ ਪਾਣਿਗਤਾਹਾਰਃ
ਪ੍ਰਾਸੁਕੋਪ੍ਯਨ੍ਯਸ੍ਮੈ ਨ ਦਾਤਵ੍ਯ ਇਤ੍ਯੁਪਾਦਿਸ਼ਤਿ
ਅਪ੍ਪਡਿਕੁ ਟ੍ਠਂ ਪਿਂਡਂ ਪਾਣਿਗਯਂ ਣੇਵ ਦੇਯਮਣ੍ਣਸ੍ਸ .
ਦਤ੍ਤਾ ਭੋਤ੍ਤੁਮਜੋਗ੍ਗਂ ਭੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਹੋਦਿ ਪਡਿਕੁ ਟ੍ਠੋ ..“੩੪..
ਅਬ ਉਤ੍ਸਰ੍ਗ ਔਰ ਅਪਵਾਦਕੀ ਮੈਤ੍ਰੀ ਦ੍ਵਾਰਾ ਆਚਰਣਕੇ ਸੁਸ੍ਥਿਤਪਨੇਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਤੇ ਹੈ :
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ :[ਬਾਲਃ ਵਾ ] ਬਾਲ, [ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਵਾ ] ਵ੍ਰੁਦ੍ਧ [ਸ਼੍ਰਮਾਭਿਹਤਃ ਵਾ ] ਸ਼੍ਰਾਂਤ [ਪੁਨਃ
ਗ੍ਲਾਨਃ ਵਾ ] ਯਾ ਗ੍ਲਾਨ ਸ਼੍ਰਮਣ [ਮੂਲਚ੍ਛੇਦਃ ] ਮੂਲਕਾ ਛੇਦ [ਯਥਾ ਨ ਭਵਤਿ ] ਜੈਸਾ ਨ ਹੋ
ਉਸਪ੍ਰਕਾਰਸੇ [ਸ੍ਵਯੋਗ੍ਯਾਂ ] ਅਪਨੇ ਯੋਗ੍ਯ [ਚਰ੍ਯਾਂ ਚਰਤੁ ] ਆਚਰਣ ਆਚਰੋ ..੨੩੦..
. ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤ = ਸ਼੍ਰਮਿਤ; ਪਰਿਸ਼੍ਰਮੀ ਥਕਾ; ਹੁਆ .
੨. ਗ੍ਲਾਨ = ਵ੍ਯਾਧਿਗ੍ਰਸ੍ਤ; ਰੋਗੀ; ਦੁਰ੍ਬਲ .
ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਤ੍ਵ, ਬਾਲ਼ਪਣਾ ਵਿਸ਼ੇ, ਗ੍ਲਾਨਤ੍ਵ, ਸ਼੍ਰਾਂਤ ਦਸ਼ਾ ਵਿਸ਼ੇ,
ਚਰ੍ਯਾ ਚਰੋ ਨਿਜਯੋਗ੍ਯ, ਜੇ ਰੀਤ ਮੂਲ਼ਛੇਦ ਨ ਥਾਯ ਛੇ. ੨੩੦
.

Page 425 of 513
PDF/HTML Page 458 of 546
single page version

ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨੇਨਾਪਿ ਸਂਯਮਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਨਤ੍ਵੇਨ ਮੂਲਭੂਤਸ੍ਯ ਛੇਦੋ ਨ ਯਥਾ
ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਸਂਯਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਯੋਗ੍ਯਮਤਿਕਰ੍ਕਸ਼ਮੇਵਾਚਰਣਮਾਚਰਣੀਯਮਿਤ੍ਯੁਤ੍ਸਰ੍ਗਃ . ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨੇਨ
ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਨਭੂਤਸਂਯਮਸਾਧਨਤ੍ਵੇਨ ਮੂਲਭੂਤਸ੍ਯ ਛੇਦੋ ਨ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧ-
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਯੋਗ੍ਯਂ ਮ੍ਰੁਦ੍ਵੇਵਾਚਰਣਮਾਚਰਣੀਯਮਿਤ੍ਯਪਵਾਦਃ
. ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨੇਨ ਸਂਯਮਸ੍ਯ
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਨਤ੍ਵੇਨ ਮੂਲਭੂਤਸ੍ਯ ਛੇਦੋ ਨ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਸਂਯਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਯੋਗ੍ਯਮਤਿ-
ਕਰ੍ਕਸ਼ਮਾਚਰਣਮਾਚਰਤਾ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਨਭੂਤਸਂਯਮਸਾਧਨਤ੍ਵੇਨ ਮੂਲਭੂਤਸ੍ਯ ਛੇਦੋ ਨ ਯਥਾ
ਸ੍ਯਾਤ
੍ ਤਥਾ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਯੋਗ੍ਯਂ ਮ੍ਰੁਦ੍ਵਪ੍ਯਾਚਰਣਮਾਚਰਣੀਯਮਿਤ੍ਯਪਵਾਦਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ ਉਤ੍ਸਰ੍ਗਃ .
ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨੇਨ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਨਭੂਤਸਂਯਮਸਾਧਨਤ੍ਵੇਨ ਮੂਲਭੂਤਸ੍ਯ ਛੇਦੋ ਨ ਯਥਾ
ਅਪ੍ਪਡਿਕੁਟ੍ਠਂ ਪਿਂਡਂ ਪਾਣਿਗਯਂ ਣੇਵ ਦੇਯਮਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟ ਆਗਮਾਵਿਰੁਦ੍ਧ ਆਹਾਰਃ ਪਾਣਿਗਤੋ ਹਸ੍ਤਗਤੋ
ਨੈਵ ਦੇਯੋ, ਨ ਦਾਤਵ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਮੈ, ਦਤ੍ਤਾ ਭੋਤ੍ਤੁਮਜੋਗ੍ਗਂ ਦਤ੍ਵਾ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਭੋਕ੍ਤੁਮਯੋਗ੍ਯਂ, ਭੁਤ੍ਤੋ ਵਾ ਹੋਦਿ ਪਡਿਕੁਟ੍ਠੋ ਕਥਂਚਿਤ੍
ਭੁਕ੍ਤੋ ਵਾ, ਭੋਜਨਂ ਕ੍ਰੁਤਵਾਨ੍, ਤਰ੍ਹਿ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟੋ ਭਵਤਿ, ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਯੋਗ੍ਯੋ ਭਵਤੀਤਿ . ਅਯਮਤ੍ਰ ਭਾਵਃ
ਹਸ੍ਤਗਤਾਹਾਰਂ ਯੋਸਾਵਨ੍ਯਸ੍ਮੈ ਨ ਦਦਾਤਿ ਤਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਮੋਹਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਭਾਵਨਾਰੂਪਂ ਨਿਰ੍ਮੋਹਤ੍ਵਂ ਜ੍ਞਾਯਤ ਇਤਿ ..“੩੪..
ਅਥ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਸਂਜ੍ਞਯੋਰੁਤ੍ਸਰ੍ਗਾਪਵਾਦਯੋਃ ਕਥਂਚਿਤ੍ਪਰਸ੍ਪਰਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ਭਾਵਂ ਸ੍ਥਾਪਯਨ੍ ਚਾਰਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼ਾਂ
ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ
ਚਰਦੁ ਚਰਤੁ, ਆਚਰਤੁ . ਕਿਮ੍ . ਚਰਿਯਂ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮਨੁਸ਼੍ਠਾਨਮ੍ . ਕਥਂਭੂਤਮ੍ . ਸਜੋਗ੍ਗਂ ਸ੍ਵਯੋਗ੍ਯਂ,
ਸ੍ਵਕੀਯਾਵਸ੍ਥਾਯੋਗ੍ਯਮ੍ . ਕਥਂ ਯਥਾ ਭਵਤਿ . ਮੂਲਚ੍ਛੇਦੋ ਜਧਾ ਣ ਹਵਦਿ ਮੂਲਚ੍ਛੇਦੋ ਯਥਾ ਨ ਭਵਤਿ . ਸ ਕਃ
ਕਰ੍ਤਾ ਚਰਤਿ . ਬਾਲੋ ਵਾ ਵੁਡ੍ਢੋ ਵਾ ਸਮਭਿਹਦੋ ਵਾ ਪੁਣੋ ਗਿਲਾਣੋ ਵਾ ਬਾਲੋ ਵਾ, ਵ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਵਾ, ਸ਼੍ਰਮੇਣਾਭਿਹਤਃ ਪੀਡਿਤਃ
ਸ਼੍ਰਮਾਭਿਹਤੋ ਵਾ, ਗ੍ਲਾਨੋ ਵ੍ਯਾਧਿਸ੍ਥੋ ਵੇਤਿ . ਤਦ੍ਯਥਾਉਤ੍ਸਰ੍ਗਾਪਵਾਦਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਕਥ੍ਯਤੇ ਤਾਵਤ੍ . ਸ੍ਵਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨਃ
ਪ੍ਰ. ੫੪
ਟੀਕਾ :ਬਾਲ -ਵ੍ਰੁਦ੍ਧ -ਸ਼੍ਰਮਿਤ ਯਾ ਗ੍ਲਾਨ (ਸ਼੍ਰਮਣ) ਕੋ ਭੀ ਸਂਯਮਕਾਜੋ ਕਿ
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ ਸਾਧਨ ਹੋਨੇਸੇ ਮੂਲਭੂਤ ਹੈ ਉਸਕਾਛੇਦ ਜੈਸੇ ਨ ਹੋ ਉਸਪ੍ਰਕਾਰ, ਸਂਯਤ ਐਸੇ ਅਪਨੇ
ਯੋਗ੍ਯ ਅਤਿ ਕਰ੍ਕਸ਼ (-ਕਠੋਰ) ਆਚਰਣ ਹੀ ਆਚਰਨਾ; ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਉਤ੍ਸਰ੍ਗ ਹੈ .
ਬਾਲ -ਵ੍ਰੁਦ੍ਧ -ਸ਼੍ਰਮਿਤ ਯਾ ਗ੍ਲਾਨ (ਸ਼੍ਰਮਣ) ਕੋ ਭੀ ਸ਼ਰੀਰਕਾਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ
ਸਾਧਨਭੂਤ ਸਂਯਮਕਾ ਸਾਧਨ ਹੋਨੇਸੇ ਮੂਲਭੂਤ ਹੈ ਉਸਕਾਛੇਦ ਜੈਸੇ ਨ ਹੋ ਉਸਪ੍ਰਕਾਰ, ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧ
ਸ਼੍ਰਾਂਤਗ੍ਲਾਨਕੋ ਅਪਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਮ੍ਰੁਦੁ ਆਚਰਣ ਹੀ ਆਚਰਨਾ; ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਅਪਵਾਦ ਹੈ .
ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਂਤਗ੍ਲਾਨਕੇ ਸਂਯਮਕਾਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ ਸਾਧਨ ਹੋਨੇਸੇ ਮੂਲਭੂਤ ਹੈ
ਉਸਕਾਛੇਦ ਜੈਸੇ ਨ ਹੋ ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਸਂਯਤ ਐਸਾ ਅਪਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਅਤਿ ਕਠੋਰ ਆਚਰਣ ਆਚਰਤੇ
ਹੁਏ, (ਉਸਕੇ) ਸ਼ਰੀਰਕਾਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸਾਧਨਭੂਤ ਸਂਯਮਕਾ ਸਾਧਨ ਹੋਨੇਸੇ ਮੂਲਭੂਤ ਹੈ
ਉਸਕਾ (ਭੀ)ਛੇਦ ਜੈਸੇ ਨ ਹੋ ਉਸਪ੍ਰਕਾਰ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਂਤਗ੍ਲਾਨ ਐਸੇ ਅਪਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਮ੍ਰੁਦੁ
ਆਚਰਣ ਭੀ ਆਚਰਨਾ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਅਪਵਾਦਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ ਉਤ੍ਸਰ੍ਗ ਹੈ .
ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਂਤਗ੍ਲਾਨਕੋ ਸ਼ਰੀਰਕਾਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸਾਧਨਭੂਤ ਸਂਯਮਕਾ
੧. ਅਪਵਾਦਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ = ਅਪਵਾਦਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਸਹਿਤ .

Page 426 of 513
PDF/HTML Page 459 of 546
single page version

ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਯੋਗ੍ਯਂ ਮ੍ਰੁਦ੍ਵਾਚਰਣਮਾਚਰਤਾ ਸਂਯਮਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਨਤ੍ਵੇਨ
ਮੂਲਭੂਤਸ੍ਯ ਛੇਦੋ ਨ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਸਂਯਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਯੋਗ੍ਯਮਤਿਕਰ੍ਕਸ਼ਮਪ੍ਯਾਚਰਣਮਾਚਰਣੀਯ-
ਮਿਤ੍ਯੁਤ੍ਸਰ੍ਗਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ੋਪਵਾਦਃ
. ਅਤਃ ਸਰ੍ਵਥੋਤ੍ਸਰ੍ਗਾਪਵਾਦਮੈਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸੌਸ੍ਥਿਤ੍ਯਮਾਚਰਣਸ੍ਯ ਵਿਧੇਯਮ੍ ..੨੩੦..
ਅਥੋਤ੍ਸਰ੍ਗਾਪਵਾਦਵਿਰੋਧਦੌਃਸ੍ਥ੍ਯਮਾਚਰਣਸ੍ਯੋਪਦਿਸ਼ਤਿ
ਆਹਾਰੇ ਵ ਵਿਹਾਰੇ ਦੇਸਂ ਕਾਲਂ ਸਮਂ ਖਮਂ ਉਵਧਿਂ .
ਜਾਣਿਤ੍ਤਾ ਤੇ ਸਮਣੋ ਵਟ੍ਟਦਿ ਜਦਿ ਅਪ੍ਪਲੇਵੀ ਸੋ ..੨੩੧..
ਸਕਾਸ਼ਾਦਨ੍ਯਦ੍ਬਾਹ੍ਯਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰਪਰਿਗ੍ਰਹਰੂਪਂ ਸਰ੍ਵਂ ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਮਿਤ੍ਯੁਤ੍ਸਰ੍ਗੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਃ ਸਰ੍ਵਪਰਿਤ੍ਯਾਗਃ ਪਰਮੋਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸਂਯਮੋ
ਵੀਤਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗ ਇਤਿ ਯਾਵਦੇਕਾਰ੍ਥਃ
. ਤਤ੍ਰਾਸਮਰ੍ਥਃ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾਸਹਕਾਰਿਭੂਤਂ ਕਿਮਪਿ
ਪ੍ਰਾਸੁਕਾਹਾਰਜ੍ਞਾਨੋਪਕਰਣਾਦਿਕਂ ਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤੀਤ੍ਯਪਵਾਦੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯ ਏਕਦੇਸ਼ਪਰਿਤ੍ਯਾਗਃ ਤਥਾਚਾਪਹ੍ਰੁਤਸਂਯਮਃ
ਸਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਂ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗ ਇਤਿ ਯਾਵਦੇਕਾਰ੍ਥਃ
. ਤਤ੍ਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਰ੍ਵਤ੍ਯਾਗਲਕ੍ਸ਼ਣੋਤ੍ਸਰ੍ਗੇ
ਦੁਰ੍ਧਰਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਤਪੋਧਨਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਕਤ੍ਵੇਨ ਮੂਲਭੂਤਸਂਯਮਸ੍ਯ ਸਂਯਮਸਾਧਕਤ੍ਵੇਨ
ਮੂਲਭੂਤਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਵਾ ਯਥਾ ਛੇਦੋ ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਨ ਭਵਤਿ ਤਥਾ ਕਿਮਪਿ ਪ੍ਰਾਸੁਕਾਹਾਰਾਦਿਕਂ ਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤੀਤ੍ਯਪਵਾਦਸਾਪੇਕ੍ਸ਼

ਉਤ੍ਸਰ੍ਗੋ ਭਣ੍ਯਤੇ
. ਯਦਾ ਪੁਨਰਪਵਾਦਲਕ੍ਸ਼ਣੇਪਹ੍ਰੁਤਸਂਯਮੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ਤਦਾਪਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਕਤ੍ਵੇਨ
ਮੂਲਭੂਤਸਂਯਮਸ੍ਯ ਸਂਯਮਸਾਧਕਤ੍ਵੇਨ ਮੂਲਭੂਤਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਵਾ ਯਥੋਚ੍ਛੇਦੋ ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਨ ਭਵਤਿ
ਤਥੋਤ੍ਸਰ੍ਗਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ
. ਤਥਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ਇਤਿ ਕੋਰ੍ਥਃ . ਯਥਾ ਸਂਯਮਵਿਰਾਧਨਾ ਨ ਭਵਤਿ
ਤਥੇਤ੍ਯੁਤ੍ਸਰ੍ਗਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ੋਪਵਾਦ ਇਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..੨੩੦.. ਅਥਾਪਵਾਦਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ਮੁਤ੍ਸਰ੍ਗਂ ਤਥੈਵੋਤ੍ਸਰ੍ਗਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ਮਪਵਾਦਂ ਚ
ਸਾਧਨ ਹੋਨੇਸੇ ਮੂਲਭੂਤ ਹੈ ਉਸਕਾਛੇਦ ਜੈਸੇ ਨ ਹੋ ਉਸਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਂਤਗ੍ਲਾਨ ਐਸੇ
ਅਪਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਮ੍ਰੁਦੁ ਆਚਰਣ ਆਚਰਤੇ ਹੁਏ, (ਉਸਕੇ) ਸਂਯਮਕਾਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਵਕਾ ਸਾਧਨ
ਹੋਨੇਸੇ ਮੂਲਭੂਤ ਹੈ ਉਸਕਾ (ਭੀ)ਛੇਦ ਜੈਸੇ ਨ ਹੋ ਉਸਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਸਂਯਤ ਐਸਾ ਅਪਨੇ ਯੋਗ੍ਯ
ਅਤਿਕਰ੍ਕਸ਼ ਆਚਰਣ ਭੀ ਆਚਰਨਾ; ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਉਤ੍ਸਰ੍ਗਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ ਅਪਵਾਦ ਹੈ .
ਇਸਸੇ (ਐਸਾ ਕਹਾ ਹੈ ਕਿ) ਸਰ੍ਵਥਾ (ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰਸੇ) ਉਤ੍ਸਰ੍ਗ ਔਰ ਅਪਵਾਦਕੀ ਮੈਤ੍ਰੀ ਦ੍ਵਾਰਾ
ਆਚਰਣਕਾ ਸੁਸ੍ਥਿਤਪਨਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ..੨੩੦..
ਅਬ, ਉਤ੍ਸਰ੍ਗ ਔਰ ਅਪਵਾਦਕੇ ਵਿਰੋਧ (-ਅਮੈਤ੍ਰੀ) ਸੇ ਆਚਰਣਕਾ ਦੁਃਸ੍ਥਿਤਪਨਾ ਹੋਤਾ ਹੈ,
ਐਸਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਤੇ ਹੈਂ :
੧. ਦੁਃਸ੍ਥਿਤ = ਖਰਾਬ ਸ੍ਥਿਤਿਵਾਲਾ; ਨਸ਼੍ਟ .
ਜੋ ਦੇਸ਼ਕਾਲ਼ ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼ਮਾਸ਼੍ਰਮਉਪਧਿਨੇ ਮੁਨਿ ਜਾਣੀਨੇ
ਵਰ੍ਤੇ ਆਹਾਰਵਿਹਾਰਮਾਂ, ਤੋ ਅਲ੍ਪਲੇਪੀ ਸ਼੍ਰਮਣ ਤੇ. ੨੩੧.

Page 427 of 513
PDF/HTML Page 460 of 546
single page version

ਆਹਾਰੇ ਵਾ ਵਿਹਾਰੇ ਦੇਸ਼ਂ ਕਾਲਂ ਸ਼੍ਰਮਂ ਕ੍ਸ਼ਮਾਮੁਪਧਿਮ੍ .
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਾਨ੍ ਸ਼੍ਰਮਣੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਯਦ੍ਯਲ੍ਪਲੇਪੀ ਸਃ ..੨੩੧..
ਅਤ੍ਰ ਕ੍ਸ਼ਮਾਗ੍ਲਾਨਤ੍ਵਹੇਤੁਰੂਪਵਾਸਃ, ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਤ੍ਵਾਧਿਸ਼੍ਠਾਨਂ ਸ਼ਰੀਰਮੁਪਧਿਃ, ਤਤੋ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧ-
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨਾ ਏਵ ਤ੍ਵਾਕ੍ਰੁਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ . ਅਥ ਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞਸ੍ਯਾਪਿ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨਤ੍ਵਾਨੁਰੋਧੇਨਾਹਾਰ-
ਵਿਹਾਰਯੋਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁਦ੍ਵਾਚਰਣਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਤ੍ਵਾਦਲ੍ਪੋ ਲੇਪੋ ਭਵਤ੍ਯੇਵ, ਤਦ੍ਵਰਮੁਤ੍ਸਰ੍ਗਃ . ਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞਸ੍ਯਾਪਿ
ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨਤ੍ਵਾਨੁਰੋਧੇਨਾਹਾਰਵਿਹਾਰਯੋਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁਦ੍ਵਾਚਰਣਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਤ੍ਵਾਦਲ੍ਪ ਏਵ ਲੇਪੋ
ਭਵਤਿ, ਤਦ੍ਵਰਮਪਵਾਦਃ
. ਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞਸ੍ਯਾਪਿ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨਤ੍ਵਾਨੁਰੋਧੇਨਾਹਾਰਵਿਹਾਰਯੋਰਲ੍ਪਲੇਪ-
ਨਿਸ਼ੇਧਯਂਸ਼੍ਚਾਰਿਤ੍ਰਰਕ੍ਸ਼ਣਾਯ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਦ੍ਵਾਰੇਣ ਤਮੇਵਾਰ੍ਥਂ ਦ੍ਰਢਯਤਿਵਟ੍ਟਦਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ . ਸ ਕਃ ਕਰ੍ਤਾ . ਸਮਣੋ
ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਿਤ੍ਰਾਦਿਸਮਚਿਤ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰਮਣਃ . ਯਦਿ ਕਿਮ੍ . ਜਦਿ ਅਪ੍ਪਲੇਵੀ ਸੋ ਯਦਿ ਚੇਦਲ੍ਪਲੇਪੀ ਸ੍ਤੋਕਸਾਵਦ੍ਯੋ ਭਵਤਿ .
ਕਯੋਰ੍ਵਿਸ਼ਯਯੋਰ੍ਵਰ੍ਤਤੇ . ਆਹਾਰੇ ਵ ਵਿਹਾਰੇ ਤਪੋਧਨਯੋਗ੍ਯਾਹਾਰਵਿਹਾਰਯੋਃ . ਕਿਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪੂਰ੍ਵਂ . ਜਾਣਿਤ੍ਤਾ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ .
ਕਾਨ੍ . ਤੇ ਤਾਨ੍ ਕਰ੍ਮਤਾਪਨ੍ਨਾਨ੍; ਦੇਸਂ ਕਾਲਂ ਸਮਂ ਖਮਂ ਉਵਧਿਂ ਦੇਸ਼ਂ, ਕਾਲਂ, ਮਾਰ੍ਗਾਦਿਸ਼੍ਰਮਂ, ਕ੍ਸ਼ਮਾਂ
ਕ੍ਸ਼ਮਤਾਮੁਪਵਾਸਾਦਿਵਿਸ਼ਯੇ ਸ਼ਕ੍ਤਿਂ , ਉਪਧਿਂ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਗ੍ਲਾਨਸਂਬਨ੍ਧਿਨਂ ਸ਼ਰੀਰਮਾਤ੍ਰੋਪਧਿਂ ਪਰਿਗ੍ਰਹਮਿਤਿ ਪਞ੍ਚ
ਦੇਸ਼ਾਦੀਨ੍ ਤਪੋਧਨਾਚਰਣਸਹਕਾਰਿਭੂਤਾਨਿਤਿ
. ਤਥਾਹਿਪੂਰ੍ਵਕਥਿਤਕ੍ਰਮੇਣ ਤਾਵਦ੍ਦੁਰ੍ਧਰਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਰੂਪੋਤ੍ਸਰ੍ਗੇ ਵਰ੍ਤਤੇ;
ਤਤ੍ਰ ਚ ਪ੍ਰਾਸੁਕਾਹਾਰਾਦਿਗ੍ਰਹਣਨਿਮਿਤ੍ਤਮਲ੍ਪਲੇਪਂ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਵਾ ਯਦਿ ਨ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ਤਦਾ ਆਰ੍ਤਧ੍ਯਾਨਸਂਕ੍ਲੇਸ਼ੇਨ ਸ਼ਰੀਰਤ੍ਯਾਗਂ
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ :[ਯਦਿ ] ਯਦਿ [ਸ਼੍ਰਮਣਃ ] ਸ਼੍ਰਮਣ [ਆਹਾਰੇ ਵਾ ਵਿਹਾਰੇ ] ਆਹਾਰ
ਅਥਵਾ ਵਿਹਾਰਮੇਂ [ਦੇਸ਼ਂ ] ਦੇਸ਼, [ਕਾਲਂ ] ਕਾਲ, [ਸ਼੍ਰਮਂ ] ਸ਼੍ਰਮ, [ਕ੍ਸ਼ਮਾਂ ] ਕ੍ਸ਼ਮਤਾ ਤਥਾ
[ਉਪਧਿਂ ] ਉਪਧਿ, [ਤਾਨ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ] ਇਨਕੋ ਜਾਨਕਰ [ਵਰ੍ਤਤੇ ] ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇ [ਸਃ ਅਲ੍ਪਲੇਪੀ ] ਤੋ ਵਹ
ਅਲ੍ਪਲੇਪੀ ਹੋਤਾ ਹੈ
..੨੩੧..
ਟੀਕਾ :ਕ੍ਸ਼ਮਤਾ ਤਥਾ ਗ੍ਲਾਨਤਾਕਾ ਹੇਤੁ ਉਪਵਾਸ ਹੈ ਔਰ ਬਾਲ ਤਥਾ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਤ੍ਵਕਾ ਅਧਿਸ਼੍ਠਾਨ
ਉਪਧਿਸ਼ਰੀਰ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਯਹਾਁ (ਟੀਕਾਮੇਂ) ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਂਤਗ੍ਲਾਨ ਹੀ ਲਿਯੇ ਗਯੇ ਹੈਂ . (ਅਰ੍ਥਾਤ੍
ਮੂਲ ਗਾਥਾਮੇਂ ਜੋ ਕ੍ਸ਼ਮਾ, ਉਪਧਿ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਸ਼ਬ੍ਦ ਹੈਂ ਉਨਕਾ ਆਸ਼ਯ ਖੀਂਚਕਰ ਟੀਕਾਮੇਂ ‘ਬਾਲ, ਵ੍ਰੁਦ੍ਧ,
ਸ਼੍ਰਾਂਤ, ਗ੍ਲਾਨ’ ਸ਼ਬ੍ਦ ਹੀ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤ ਕਿਯੇ ਗਯੇ ਹੈਂ)
.
ਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞਕੋ ਭੀ, ਯਦਿ ਵਹ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਂਤਗ੍ਲਾਨਤ੍ਵਕੇ ਅਨੁਰੋਧਸੇ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਬਾਲਤ੍ਵ,
ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਤ੍ਵ, ਸ਼੍ਰਾਂਤਤ੍ਵ ਅਥਵਾ ਗ੍ਲਾਨਤ੍ਵਕਾ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰਕੇ) ਆਹਾਰਵਿਹਾਰਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਕਰੇ ਤੋ ਮ੍ਰੁਦੁ
ਆਚਰਣਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਅਲ੍ਪ ਲੇਪ ਹੋਤਾ ਹੀ ਹੈ, (-ਲੇਪਕਾ ਸਰ੍ਵਥਾ ਅਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ), ਇਸਲਿਯੇ
ਉਤ੍ਸਰ੍ਗ ਅਚ੍ਛਾ ਹੈ
.
ਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞਕੋ ਭੀ, ਯਦਿ ਵਹ ਬਾਲਵ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਾਂਤਗ੍ਲਾਨਤ੍ਵਕੇ ਅਨੁਰੋਧਸੇ ਆਹਾਰਵਿਹਾਰਮੇਂ
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਕਰੇ ਤੋ ਮ੍ਰੁਦੁ ਆਚਰਣਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਅਲ੍ਪ ਹੀ ਲੇਪ ਹੋਤਾ ਹੈ . (-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੇਪ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ),
ਇਸਲਿਯੇ ਅਪਵਾਦ ਅਚ੍ਛਾ ਹੈ .
੧. ਕ੍ਸ਼ਮਤਾ = ਸ਼ਕ੍ਤਿ; ਸਹਨਸ਼ਕ੍ਤਿ; ਧੀਰਜ. ੨. ਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞ = ਦੇਸ਼ਕਾਲਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ .