Page 28 of 513
PDF/HTML Page 61 of 546
single page version
ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨੋਤ੍ਪਾਦਃ
ਹੈ, ਅਥਵਾ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਸੇ ਸ੍ਵਯਂ ਅਭਿਨ੍ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਆਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਕਰ੍ਮ ਹੈ; ਅਪਨੇ ਅਨਨ੍ਤ ਸ਼ਕ੍ਤਿਵਾਲੇ
ਪਰਿਣਮਨ ਸ੍ਵਭਾਵਰੂਪ ਉਤ੍ਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟ ਸਾਧਨਸੇ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਕੋ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਆਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ
ਕਰਣ ਹੈ; ਅਪਨੇਕੋ ਹੀ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਦੇਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਆਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਸਮ੍ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੈ; ਅਪਨੇਮੇਂਸੇ ਮਤਿ
ਸ਼੍ਰੁਤਾਦਿ ਅਪੂਰ੍ਣ ਜ੍ਞਾਨ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਔਰ ਸ੍ਵਯਂ ਸਹਜ ਜ੍ਞਾਨ
ਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਧ੍ਰੁਵ ਰਹਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਅਪਾਦਾਨ ਹੈ, ਅਪਨੇਮੇਂ ਹੀ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਪਨੇ ਹੀ ਆਧਾਰਸੇ
ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਅਧਿਕਰਣ ਹੈ
ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਆਵਿਰ੍ਭੂਤ ਹੁਆ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਕਿਸੀਕੀ ਸਹਾਯਤਾਕੇ ਬਿਨਾ ਅਪਨੇ ਆਪ ਹੀ ਸ੍ਵਯਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁਆ
ਇਸਲਿਯੇ ‘ਸ੍ਵਯਂਭੂ’ ਕਹਲਾਤਾ ਹੈ
ਤੇਨੇ ਜ ਵਲ਼ੀ ਉਤ੍ਪਾਦਧ੍ਰੌਵ੍ਯਵਿਨਾਸ਼ਨੋ ਸਮਵਾਯ ਛੇ
Page 29 of 513
PDF/HTML Page 62 of 546
single page version
ਸਮਵਾਯ ਮਿਲਾਪ, ਏਕਤ੍ਰਪਨਾ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਹੈ
ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਰਹਿਤ ਹੈ; ਔਰ (ਉਸ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਕੇ ਪ੍ਰਸਾਦਸੇ ਹੁਆ) ਜੋ
ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਹੈ ਵਹ ਪੁਨਃ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ, ਉਤ੍ਪਾਦ ਰਹਿਤ ਹੈ
ਉਤ੍ਪਾਦ ਰਹਿਤ ਵਿਨਾਸ਼ਕੇ ਸਾਥ ਔਰ ਉਨ ਦੋਨੋਂਕੇ ਆਧਾਰਭੂਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਸਾਥ ਸਮਵੇਤ (ਤਨ੍ਮਯਤਾਸੇ ਯੁਕ੍ਤ
-ਏਕਮੇਕ) ਹੈ
ਏਕ ਬਾਰ ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਾਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਕੇ ਬਾਦ ਫਿ ਰ ਕਭੀ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਨਕੇ ਉਤ੍ਪਾਦ
ਰਹਿਤ ਵਿਨਾਸ਼ ਹੈ
ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੈ, ਅਸ਼ੁਦ੍ਧ ਪਰ੍ਯਾਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਵ੍ਯਯ ਹੈ ਔਰ ਉਨ ਦੋਨੋਂਕੇ ਆਧਾਰਭੂਤ ਆਤ੍ਮਤ੍ਵਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ
ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਹੈ
Page 30 of 513
PDF/HTML Page 63 of 546
single page version
ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਮਿਤਿ
ਵਲ਼ੀ ਕੋਈ ਪਰ੍ਯਯਥੀ ਦਰੇਕ ਪਦਾਰ੍ਥ ਛੇ ਸਦ੍ਭੂਤ ਖਰੇ
ਤੁ ] ਔਰ ਕਿਸੀ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ [ਅਰ੍ਥਃ ] ਪਦਾਰ੍ਥ [ਸਦ੍ਭੂਤਃ ਖਲੁ ਭਵਤਿ ] ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਧ੍ਰੁਵ ਹੈ
Page 31 of 513
PDF/HTML Page 64 of 546
single page version
ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਰੂਪਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਸਮਯਸਾਰਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਸ਼੍ਚ ਭਵਤਿ, ਤਥਾਪ੍ਯੁਭਯਪਰ੍ਯਾਯਪਰਿਣਤਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵੇਨ
ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਤ੍ਵਂ ਪਦਾਰ੍ਥਤ੍ਵਾਦਿਤਿ
“
“
“
“
ਦੇਤਾ ਹੈ
ਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਹੋਤਾ ਹੈ
Page 32 of 513
PDF/HTML Page 65 of 546
single page version
ਦਦਾਤਿ
ਹੋਤਾ ਹੈ ਉਸ -ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਉਤ੍ਪਾਦਾਦਿਕ ਹੋਤਾ ਰਹਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਮੁਕ੍ਤ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਸਮਯ
ਸਮਯ ਪਰ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਮਯ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ -ਅਤੀਤ ਥਯੇਲ ਆਤ੍ਮਾ ਜ੍ਞਾਨਸੌਖ੍ਯੇ ਪਰਿਣਮੇ
Page 33 of 513
PDF/HTML Page 66 of 546
single page version
ਪ੍ਰਲਯਾਦਧਿਕ ਕੇ ਵਲਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਾਭਿਧਾਨਤੇਜਾਃ, ਸਮਸ੍ਤਮੋਹਨੀਯਾਭਾਵਾਦਤ੍ਯਨ੍ਤਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਸ਼ੁਦ੍ਧਚੈਤਨ੍ਯ-
ਸ੍ਵਭਾਵਮਾਤ੍ਮਾਨਮਾਸਾਦਯਨ੍ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸ੍ਵਪਰਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਜ੍ਞਾਨਮਨਾਕੁ ਲਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਸੌਖ੍ਯਂ ਚ
ਭੂਤ੍ਵਾ ਪਰਿਣਮਤੇ
ਪਸ਼੍ਚਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਧਾਰੇਣ ਕਿਮਪ੍ਯਲ੍ਪਜ੍ਞਾਨਂ ਸੁਖਂ ਚ ਪਰਿਣਮਤਿ
[ਅਧਿਕਤੇਜਾਃ ]
ਸਮਸ੍ਤ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਹੋਨੇਸੇ ਅਨਨ੍ਤ ਜਿਸਕਾ ਉਤ੍ਤਮ ਵੀਰ੍ਯ ਹੈ, ਸਮਸ੍ਤ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣ ਔਰ
ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਵਰਣਕਾ ਪ੍ਰਲਯ ਹੋ ਜਾਨੇਸੇ ਅਧਿਕ ਜਿਸਕਾ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਕੇਵਲਦਰ੍ਸ਼ਨ ਨਾਮਕ ਤੇਜ ਹੈ
ਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲੇ ਆਤ੍ਮਾਕਾ (ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਚੈਤਨ੍ਯ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ ਐਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕਾ )
ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੁਆ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸ੍ਵਪਰਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਤਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਅਨਾਕੁਲਤਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਸੁਖ ਹੋਕਰ
ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ
Page 34 of 513
PDF/HTML Page 67 of 546
single page version
ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਅਨਾਕੁਲਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਸੁਖ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੀ ਹੈ
ਜੇਥੀ ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾ ਥਈ ਤੇ ਕਾਰਣੇ ਏ ਜਾਣਜੇ
Page 35 of 513
PDF/HTML Page 68 of 546
single page version
ਨਿਰਵਸ਼ੇਸ਼ਮੋਹਾਭਾਵਾਤ੍ ਕ੍ਸ਼ੁਧਾਬਾਧਾ ਨਾਸ੍ਤਿ
ਤਤਃ ਕਾਰਣਾਤ੍ ਕੇਵਲਿਨਾਮਾਹਾਰੋਸ੍ਤੀਤਿ
ਰਾਯਕਰ੍ਮਨਿਰਵਸ਼ੇਸ਼ਕ੍ਸ਼ਯਾਤ੍ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪੁਦ੍ਗਲਾ ਆਸ੍ਰਵਨ੍ਤੀਤਿ ਨਵਕੇਵਲਲਬ੍ਧਿਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਕਾਲੇ ਭਣਿਤਂ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ
ਧ੍ਯਾਨਸਿਦ੍ਧਯਰ੍ਥਂ, ਨ ਚ ਦੇਹਮਮਤ੍ਵਾਰ੍ਥਮ੍
ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੁਈ ਹੈ [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਤੁ ਤਤ੍ ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ ਐਸਾ ਜਾਨਨਾ ਚਾਹਿਯੇ
Page 36 of 513
PDF/HTML Page 69 of 546
single page version
ਸ੍ਯਾਤ
ਘਨਕੇ ਘੋਰ ਆਘਾਤੋਂਕੀ ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ (ਲੋਹੇਕੇ ਗੋਲੇਕੇ ਸਂਸਰ੍ਗਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇ ਪਰ ਘਨਕੇ
ਲਗਾਤਾਰ ਆਘਾਤੋਂ ਕੀ ਭਯਂਕਰ ਮਾਰ ਅਗ੍ਨਿਪਰ ਨਹੀਂ ਪੜਤੀ) ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਸ਼ਰੀਰ
ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਸੁਖ ਦੁਃਖ ਨਹੀਂ ਹੈਂ
Page 37 of 513
PDF/HTML Page 70 of 546
single page version
ਪ੍ਰਵਿਕ ਸਤ੍ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗੀਭੂਯ ਵਿਪਰਿਣਮਤੇ, ਤਤੋਸ੍ਯਾਕ੍ਰਮਸਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸਮਸ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲ-
ਭਾਵਤਯਾ ਸਮਕ੍ਸ਼ਸਂਵੇਦਨਾਲਮ੍ਬਨਭੂਤਾਃ ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਾ ਏਵ ਭਵਨ੍ਤਿ
ਅਥਾਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਯੋਰ੍ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨਾਸਂਖ੍ਯਾਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵੇਪਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਸਰ੍ਵਗਤਤ੍ਵਂ ਭਵਤੀਤ੍ਯਾਦਿਕਥਨਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ‘ਆਦਾ
ਣਾਣਪਮਾਣਂ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕਮ੍, ਤਤਃ ਪਰਂ ਜ੍ਞਾਨਜ੍ਞੇਯਯੋਃ ਪਰਸ੍ਪਰਗਮਨਨਿਰਾਕਰਣਮੁਖ੍ਯਤਯਾ ‘ਣਾਣੀ
ਣਾਣਸਹਾਵੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕਮ੍, ਅਥ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਕੇਵਲਿਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਾਦਿਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ‘ਜੋ ਹਿ ਸੁਦੇਣ’
ਇਤ੍ਯਾਦਿਸੂਤ੍ਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਮ੍, ਅਥ ਵਰ੍ਤਮਾਨਜ੍ਞਾਨੇ ਕਾਲਤ੍ਰਯਪਰ੍ਯਾਯਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਕਥਨਾਦਿਰੂਪੇਣ ‘ਤਕ੍ਕਾਲਿਗੇਵ ਸਵ੍ਵੇ’
ਇਤ੍ਯਾਦਿਸੂਤ੍ਰਪਞ੍ਚਕਮ੍, ਅਥ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਂ ਬਨ੍ਧਕਾਰਣਂ ਨ ਭਵਤਿ ਰਾਗਾਦਿਵਿਕਲ੍ਪਰਹਿਤਂ ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਜ੍ਞਾਨਮਪਿ, ਕਿਂਤੁ
ਰਾਗਾਦਯੋ ਬਨ੍ਧਕਾਰਣਮਿਤ੍ਯਾਦਿਨਿਰੂਪਣਮੁਖ੍ਯਤਯਾ ‘ਪਰਿਣਮਦਿ ਣੇਯਂ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਸੂਤ੍ਰਪਞ੍ਚਕਮ੍, ਅਥ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਂ
ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਾਨਂ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤੀਤ੍ਯਾਦਿਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ‘ਜਂ ਤਕ੍ਕਾਲਿਯਮਿਦਰਂ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕਮ੍,
ਅਥ ਜ੍ਞਾਨਪ੍ਰਪਞ੍ਚੋਪਸਂਹਾਰਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਥਮਗਾਥਾ, ਨਮਸ੍ਕਾਰਕਥਨੇਨ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ ਚੇਤਿ ‘ਣਵਿ ਪਰਿਣਮਦਿ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ
ਗਾਥਾਦ੍ਵਯਮ੍
[ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਾਃ ] ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਹੈਂ; [ਸਃ ] ਵੇ [ਤਾਨ੍ ] ਉਨ੍ਹੇਂ [ਅਵਗ੍ਰਹਪੂਰ੍ਵਾਭਿਃ ਕ੍ਰਿਯਾਭਿਃ ] ਅਵਗ੍ਰਹਾਦਿ
ਕ੍ਰਿਯਾਓਂਸੇ [ਨੈਵ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ] ਨਹੀਂ ਜਾਨਤੇ
ਅਸਾਧਾਰਣ ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਹੀ ਕਾਰਣਰੂਪ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨੇਸੇ ਤਤ੍ਕਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਨੇਵਾਲੇ
ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗਰੂਪ ਹੋਕਰ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਇਸਲਿਯੇ ਉਨਕੇ ਸਮਸ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ, ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ, ਕਾਲ ਔਰ
ਭਾਵਕਾ ਅਕ੍ਰਮਿਕ ਗ੍ਰਹਣ ਹੋਨੇਸੇ ਸਮਕ੍ਸ਼ ਸਂਵੇਦਨਕੀ (
ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕੇ ਬੀਜਭੂਤ ਸ਼ੁਕ੍ਲਧ੍ਯਾਨ ਨਾਮਕ ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨਰੂਪਸੇ ਜਬ ਆਤ੍ਮਾ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਤਬ
Page 38 of 513
PDF/HTML Page 71 of 546
single page version
ਜਾਲਰਹਿਤਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨੇਨ ਯਦਾਯਮਾਤ੍ਮਾ ਪਰਿਣਮਤਿ, ਤਦਾ ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨਫਲਭੂਤਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ-
ਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਯਾਕਾਰਪਰਿਣਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਨੇਵ ਕ੍ਸ਼ਣੇ ਕ੍ਰਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਕ੍ਸ਼ਾਯੋਪਸ਼ਮਿਕਜ੍ਞਾਨਾਭਾਵਾਦਕ੍ਰਮਸਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸਮਸ੍ਤ-
ਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵਤਯਾ ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾ ਅਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਾ ਭਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ
ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇ ਲਗਤਾ ਹੈ
ਦ੍ਰਵ੍ਯ, ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ, ਕਾਲ, ਭਾਵਕੋ ਯੁਗਪਤ੍ ਜਾਨਤੇ ਹੈਂ
ਭੀ [ਪਰੋਕ੍ਸ਼ਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ] ਪਰੋਕ੍ਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ -ਅਤੀਤ ਸਦੈਵ ਨੇ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਜ੍ਞਾਨ ਥਯੇਲਨੇ
Page 39 of 513
PDF/HTML Page 72 of 546
single page version
ਸਮਰਸਤਯਾ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੈ̄ਰੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗੁਣੈਃ ਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ, ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸਾਮਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਸ੍ਵਪਰਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਕ੍ਸ਼ਮਮਨਸ਼੍ਵਰਂ
ਲੋਕੋਤ੍ਤਰਜ੍ਞਾਨਂ ਜਾਤਸ੍ਯ, ਅਕ੍ਰਮਸਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸਮਸ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵਤਯਾ ਨ ਕਿਂਚਨਾਪਿ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ਮੇਵ
ਸ੍ਯਾਤ
ਦ੍ਰੁਢਯਤਿ
ਪਰਿਣਤਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਭਗਵਤਃ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ਂ ਕਿਮਪਿ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਅਤੀਤ ਹੁਏ ਹੈਂ, ਜੋ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਰਸ, ਗਂਧ, ਵਰ੍ਣ ਔਰ ਸ਼ਬ੍ਦਕੇ ਜ੍ਞਾਨਰੂਪ ਸਰ੍ਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ
ਸਰ੍ਵ ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਸੇ ਸਮਾਨਰੂਪਸੇ ਜਾਨਤੇ ਹੈਂ) ਔਰ ਜੋ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸਮਸ੍ਤਰੂਪਸੇ ਸ੍ਵਪਰਕਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ
ਕਰਨੇਮੇਂ ਸਮਰ੍ਥ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਲੋਕੋਤ੍ਤਰ ਜ੍ਞਾਨਰੂਪ ਹੁਏ ਹੈਂ, ਐਸੇ ਇਨ (ਕੇਵਲੀ) ਭਗਵਾਨਕੋ ਸਮਸ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ-
ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ -ਕਾਲ -ਭਾਵਕਾ ਅਕ੍ਰਮਿਕ ਗ੍ਰਹਣ ਹੋਨੇਸੇ ਕੁਛ ਭੀ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ
(
ਭੀ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ
Page 40 of 513
PDF/HTML Page 73 of 546
single page version
ਲੋਕਾਲੋਕਵਿਭਾਗਵਿਭਕ੍ਤਾਨਨ੍ਤਪਰ੍ਯਾਯਮਾਲਿਕਾਲੀਢਸ੍ਵਰੂਪਸੂਚਿਤਾ ਵਿਚ੍ਛੇਦੋਤ੍ਪਾਦਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾ ਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯੀ
ਨਿਸ਼੍ਚਯਤਃ ਸਰ੍ਵਦੈਵਾਵ੍ਯਾਬਾਧਾਕ੍ਸ਼ਯਸੁਖਾਦ੍ਯਨਨ੍ਤਗੁਣਾਧਾਰਭੂਤੋ ਯੋਸੌ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਗੁਣਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਮਾਣੋਯਮਾਤ੍ਮਾ
ਨੇ ਜ੍ਞੇਯ ਲੋਕਾਲੋਕ, ਤੇਥੀ ਸਰ੍ਵਗਤ ਏ ਜ੍ਞਾਨ ਛੇ
ਜ੍ਞਾਨਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ, ਔਰ ਜ੍ਞਾਨ
Page 41 of 513
PDF/HTML Page 74 of 546
single page version
ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕਨਯੇਨ ਨਿਤ੍ਯਮ੍
ਭਣ੍ਯਤੇ
ਲੋਕ ਔਰ ਅਲੋਕਕੇ ਵਿਭਾਗਸੇ ਵਿਭਕ੍ਤ ਸਮਸ੍ਤ ਵਸ੍ਤੁਓਂਕੇ ਆਕਾਰੋਂਕੇ ਪਾਰਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ
ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਅਚ੍ਯੁਤਰੂਪ ਰਹਨੇ ਸੇ ਜ੍ਞਾਨ ਸਰ੍ਵਗਤ ਹੈ
ਹੀ ਹੈ ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜ੍ਞੇਯਕਾ ਅਵਲਮ੍ਬਨ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਜ੍ਞਾਨ ਜ੍ਞੇਯਕੇ ਬਰਾਬਰ ਹੀ ਹੈ
ਨੇ ਅਧਿਕ ਜ੍ਞਾਨਥੀ ਹੋਯ ਤੋ ਵਣ ਜ੍ਞਾਨ ਕ੍ਯਮ ਜਾਣੇ ਅਰੇ
Page 42 of 513
PDF/HTML Page 75 of 546
single page version
[ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ਏਵ ] ਅਵਸ਼੍ਯ [ਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ ਹੀਨਃ ਵਾ ] ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਹੀਨ [ਅਧਿਕਃ ਵਾ ਭਵਤਿ ] ਅਥਵਾ ਅਧਿਕ
ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ
(ਆਤ੍ਮਾ) ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਅਧਿਕ ਹੋ ਤੋ (ਵਹ ਆਤ੍ਮਾ) [ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਵਿਨਾ ] ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਬਿਨਾ [ਕਥਂ ਜਾਨਾਤਿ ]
ਕੈਸੇ ਜਾਨੇਗਾ ?
ਜੈਸਾ ਹੋਨੇਸੇ ਨਹੀਂ ਜਾਨੇਗਾ; ਔਰ ਯਦਿ ਐਸਾ ਪਕ੍ਸ਼ ਸ੍ਵੀਕਾਰ ਕਿਯਾ ਜਾਯੇ ਕਿ ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਅਧਿਕ
ਹੈ ਤੋ ਅਵਸ਼੍ਯ (ਆਤ੍ਮਾ) ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਆਗੇ ਬਢ ਜਾਨੇਸੇ (
Page 43 of 513
PDF/HTML Page 76 of 546
single page version
ਨ ਕਥਮਪੀਤਿ
ਵਹ ਜਾਨਨੇਕਾ ਕਾਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਗਾ, ਜੈਸੇ ਕਿ ਵਰ੍ਣ, ਗਂਧ, ਰਸ, ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਅਚੇਤਨ ਗੁਣ
ਜਾਨਨੇਕਾ ਕਾਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਤੇ
ਸਕੇਗਾ, ਜੈਸੇ ਜ੍ਞਾਨਸ਼ੂਨ੍ਯ ਘਟ, ਪਟ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਪਦਾਰ੍ਥ ਜਾਨਨੇਕਾ ਕਾਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਤੇ
[ਜਿਨਃ ਜ੍ਞਾਨਮਯਤ੍ਵਾਤ੍ ] ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਜਿਨ ਜ੍ਞਾਨਮਯ ਹੈਂ [ਚ ] ਔਰ [ਤੇ ] ਵੇ ਸਬ ਪਦਾਰ੍ਥ
[ਵਿਸ਼ਯਤ੍ਵਾਤ੍ ] ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਵਿਸ਼ਯ ਹੋਨੇਸੇ [ਤਸ੍ਯ ] ਜਿਨਕੇ ਵਿਸ਼ਯ [ਭਣਿਤਾਃ ] ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ
ਜਿਨ ਜ੍ਞਾਨਮਯ ਨੇ ਸਰ੍ਵ ਅਰ੍ਥੋ ਵਿਸ਼ਯ ਜਿਨਨਾ ਹੋਇਨੇ
Page 44 of 513
PDF/HTML Page 77 of 546
single page version
ਵ੍ਯਪਦਿਸ਼੍ਯਤੇ
ਹੀ (
Page 45 of 513
PDF/HTML Page 78 of 546
single page version
ਪਰਮਾਰ੍ਥਤਃ ਉਨਕਾ ਏਕ ਦੂਸਰੇਮੇਂ ਗਮਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸਰ੍ਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਰੂਪਨਿਸ਼੍ਠ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਪਨੇ-
ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਨਿਸ਼੍ਚਲ ਅਵਸ੍ਥਿਤ) ਹੈਂ
ਚਾਹਿਏ)
ਵਾ ] (ਜ੍ਞਾਨ ਗੁਣ ਦ੍ਵਾਰਾ) ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ [ਅਨ੍ਯਤ੍ ਵਾ ] ਅਥਵਾ (ਸੁਖਾਦਿ ਅਨ੍ਯ ਗੁਣ ਦ੍ਵਾਰਾ) ਅਨ੍ਯ ਹੈ
Page 46 of 513
PDF/HTML Page 79 of 546
single page version
ਅਤਿ ਨਿਕਟਤਯਾ (ਅਭਿਨ੍ਨ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਰੂਪਸੇ) ਅਵਲਮ੍ਬਨ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਹੋਨੇਸੇ ਜ੍ਞਾਨ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਬਿਨਾ
ਅਪਨਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਨਹੀਂ ਰਖ ਸਕਤਾ; ਇਸਲਿਯੇ ਜ੍ਞਾਨ ਆਤ੍ਮਾ ਹੀ ਹੈ
ਅਭਾਵ ਹੋ ਜਾਯੇਗਾ, (ਔਰ ਜ੍ਞਾਨਗੁਣਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ) ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਅਚੇਤਨਤਾ ਆ ਜਾਯੇਗੀ ਅਥਵਾ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗੁਣਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋ ਜਾਯੇਗਾ
ਰਹਨੇਸੇ) ਨਿਰਾਸ਼੍ਰਯਤਾਕੇ ਕਾਰਣ ਜ੍ਞਾਨਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋ ਜਾਯੇਗਾ ਅਥਵਾ (ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਏਕ ਜ੍ਞਾਨਗੁਣਰੂਪ
ਹੋ ਜਾਨੇਸੇ) ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਸ਼ੇਸ਼ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕਾ (
Page 47 of 513
PDF/HTML Page 80 of 546
single page version
ਦੂਸਰੇਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਪਾਈ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ, ਐਸੇ ਜ੍ਞਾਨਜ੍ਞੇਯਭਾਵਰੂਪ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਕੇ ਕਾਰਣ ਹੀ ਮਾਤ੍ਰ ਉਨਕਾ ਏਕ ਦੂਸਰੇਮੇਂ ਹੋਨਾ ਨੇਤ੍ਰ
ਜ੍ਯਮ ਰੂਪ ਛੇ ਨੇਤ੍ਰੋ ਤਣਾਂ, ਨਹਿ ਵਰ੍ਤਤਾ ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਾਂ