Page 68 of 513
PDF/HTML Page 101 of 546
single page version
ਤੇਨੇ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ ਪਦਾਰ੍ਥ ਜਾਣਵੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯ ਨਾ
ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਕਾਲ ਉਪਸ੍ਥਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁਆ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ (-ਅਤੀਤ -ਅਨਾਗਤ ਪਦਾਰ੍ਥ ਔਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕੇ) ਯਥੋਕ੍ਤ
Page 69 of 513
PDF/HTML Page 102 of 546
single page version
ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਮਾਣ੍ਵਾਦਿਸ਼ੁ ਚ ਨ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ
ਜਾਲਰੂਪੇ ਮਾਨਸਜ੍ਞਾਨੇ ਚ ਯੇ ਰਤਿਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਪਦਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤੇ ਇਤਿ ਸੂਤ੍ਰਾਭਿਪ੍ਰਾਯਃ
ਪਰ੍ਯਾਯ ਨਸ਼੍ਟ -ਅਜਾਤਨੇ, ਭਾਖ੍ਯੁਂ ਅਤੀਂਦ੍ਰਿਯ ਜ੍ਞਾਨ ਤੇ
ਹੈ
[ਪਰ੍ਯਾਯਂ ] ਪਰ੍ਯਾਯਕੋ [ਜਾਨਾਤਿ ] ਜਾਨਤਾ ਹੈ, [ਤਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਂ ] ਵਹ ਜ੍ਞਾਨ [ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ] ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ
[ਭਣਿਤਮ੍ ] ਕਹਾ ਗਯਾ ਹੈ
Page 70 of 513
PDF/HTML Page 103 of 546
single page version
ਤ੍ਵਾਨ੍ਨਾਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮ੍; ਮੂਰ੍ਤਮੇਵਾਵਗਚ੍ਛਤਿ ਤਥਾਵਿਧਵਿਸ਼ਯਨਿਬਨ੍ਧਨਸਦ੍ਭਾਵਾਨ੍ਨਾਮੂਰ੍ਤਮ੍; ਵਰ੍ਤਮਾਨਮੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛਿ-
ਨਤ੍ਤਿ ਵਿਸ਼ਯਵਿਸ਼ਯਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤਸਦ੍ਭਾਵਾਨ੍ਨ ਤੁ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਂ ਵਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯਚ੍ਚ
ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ਂ ਮੂਰ੍ਤਮਮੂਰ੍ਤਮਜਾਤਮਤਿਵਾਹਿਤਂ ਚ ਪਰ੍ਯਾਯਜਾਤਂ ਜ੍ਞੇਯਤਾਨਤਿਕ੍ਰਮਾਤ੍ਪਰਿਚ੍ਛੇਦ੍ਯਮੇਵ ਭਵਤੀਤਿ
ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਪਦਂ ਲਭਨ੍ਤੇ ਇਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ
ਹੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਸ੍ਥੂਲਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ ਹੈ, ਅਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤਾ, (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ
ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ); ਵਹ ਮੂਰ੍ਤਕੋ ਹੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੈਸੇ (ਮੂਰ੍ਤਿਕ) ਵਿਸ਼ਯਕੇ
ਸਾਥ ਉਸਕਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਹੈ, ਵਹ ਅਮੂਰ੍ਤਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤਾ (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਅਮੂਰ੍ਤਿਕ ਵਿਸ਼ਯਕੇ ਸਾਥ
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਕਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੈ ); ਵਹ ਵਰ੍ਤਮਾਨਕੋ ਹੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਿਸ਼ਯ -ਵਿਸ਼ਯੀਕੇ
ਸਨ੍ਨਿਪਾਤ ਸਦ੍ਭਾਵ ਹੈ, ਵਹ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤ ਹੋ ਚੁਕਨੇਵਾਲੇਕੋ ਔਰ ਭਵਿਸ਼੍ਯਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲੇਕੋ ਨਹੀਂ
ਜਾਨਤਾ (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਔਰ ਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਸਨ੍ਨਿਕਰ੍ਸ਼ਕਾ ਅਭਾਵ ਹੈ )
ਹੀ ਹੈ
Page 71 of 513
PDF/HTML Page 104 of 546
single page version
ਸਂਭਾਵਨਾਕਰਣਮਾਨਸਃ ਸੁਦੁਃਸਹਂ ਕਰ੍ਮਭਾਰਮੇਵੋਪਭੁਂਜਾਨਃ ਸ ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰੈਰੁਦ੍ਗੀਤਃ
ਨੈਯਾਯਿਕਮਤਾਨੁਸਾਰਿਸ਼ਿਸ਼੍ਯਸਂਬੋਧਨਾਰ੍ਥਂ ਚ ਗਾਥਾਦ੍ਵਯਮਿਤਿ ਸਮੁਦਾਯੇਨ ਪਞ੍ਚਮਸ੍ਥਲੇ ਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕਂ ਗਤਮ੍
ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਾਵੇਦਯਤਿ ---
ਨਹੀਂ
ਨਹੀਂ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਦਾਰ੍ਥਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਤਿਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਮ੍ਰੁਗਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਮੇਂ ਜਲਸਮੂਹਕੀ ਕਲ੍ਪਨਾ ਕਰਨੇਕੀ
ਭਾਵਨਾਵਾਲਾ ਵਹ (ਆਤ੍ਮਾ) ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਦੁਃਸਹ ਕਰ੍ਮਭਾਰਕੋ ਹੀ ਭੋਗਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰੋਂਨੇ ਕਹਾ ਹੈ
ਤੇ ਕਰ੍ਮਨੇ ਜ ਅਨੁਭਵੇ ਛੇ ਏਮ ਜਿਨਦੇਵੋ ਕਹੇ
Page 72 of 513
PDF/HTML Page 105 of 546
single page version
ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਮੇਂ ਰੁਕਨਾ
ਐਸਾ ਅਬ ਵਿਵੇਚਨ ਕਰਤੇ ਹੈਂ :
[ਭਣਿਤਾਃ] ਕਹੇ ਹੈਂ
ਤੇ ਕਰ੍ਮ ਹੋਤਾਂ ਮੋਹੀ -ਰਾਗੀ -ਦ੍ਵੇਸ਼ੀ ਬਂਧ ਅਨੁਭਵੇ
Page 73 of 513
PDF/HTML Page 106 of 546
single page version
ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਫਲਂ ਦਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਣਾਮਰਹਿਤਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਬਨ੍ਧਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ
ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਯਨਨ੍ਤਗੁਣਵ੍ਯਕ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮੋਕ੍ਸ਼ਾਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਸ੍ਥਿਤ੍ਯਨੁਭਾਗਪ੍ਰਦੇਸ਼ਭੇਦਭਿਨ੍ਨਂ ਬਨ੍ਧਮਨੁਭਵਤਿ
ਯ ਸ੍ਥਾਨਮੂਰ੍ਧ੍ਵਸ੍ਥਿਤਿਰ੍ਨਿਸ਼ਦ੍ਯਾ ਚਾਸਨਂ ਸ਼੍ਰੀਵਿਹਾਰੋ ਧਰ੍ਮੋਪਦੇਸ਼ਸ਼੍ਚ
ਦ੍ਵੇਸ਼ਮੇਂ ਪਰਿਣਤ ਹੋਨੇਸੇ ਜ੍ਞੇਯ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਮੇਂ ਪਰਿਣਮਨ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸੀ (ਜ੍ਞੇਯਾਰ੍ਥਪਰਿਣਮਨਸ੍ਵਰੂਪ)
ਕ੍ਰਿਯਾਕੇ ਸਾਥ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਔਰ ਇਸੀਲਿਯੇ ਕ੍ਰਿਯਾਕੇ ਫਲਭੂਤ ਬਨ੍ਧਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੈ
ਕ੍ਰਿਯਾਫਲ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਨਹੀਂ
ਵਰ੍ਤੇ ਸਹਜ ਤੇ ਕਾਲਮਾਂ, ਮਾਯਾਚਰਣ ਜ੍ਯਮ ਨਾਰੀਨੇ
Page 74 of 513
PDF/HTML Page 107 of 546
single page version
ਯੋਗ੍ਯਤਾਸਦ੍ਭਾਵਾਤ
ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ
ਮਾਯਾਚਾਰਃ ਇਵ ] ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਮਾਯਾਚਾਰਕੀ ਭਾਁਤਿ, [ਨਿਯਤਯਃ ] ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕ ਹੀ
ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਕੇ ਬਿਨਾ ਹੀ (
ਹੋਨਾ), ਬਾਦਲਕੇ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਾਨ੍ਤਸੇ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧ ਹੈ
ਖੜੇ ਰਹਨਾ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਅਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵਕ ਹੀ (ਇਚ੍ਛਾਕੇ ਬਿਨਾ ਹੀ) ਦੇਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ
Page 75 of 513
PDF/HTML Page 108 of 546
single page version
ਅਰਹਂਤਾ ਪਞ੍ਚਮਹਾਕਲ੍ਯਾਣਪੂਜਾਜਨਕਂ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਿਜਯਕਰਂ ਯਤ੍ਤੀਰ੍ਥਕਰਨਾਮ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਮ ਤਤ੍ਫਲਭੂਤਾ ਅਰ੍ਹਨ੍ਤੋ
ਹੋਗੀ ? ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਇਚ੍ਛਾਕੇ ਬਿਨਾ ਹੀ
ਮੋਹਾਦਿਸੇ ਰਹਿਤ ਹੈ [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ [ਸਾ ] ਵਹ [ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕੀ ] ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕੀ [ਇਤਿ ਮਤਾ ] ਮਾਨੀ ਗਈ
ਹੈ
ਮੋਹਾਦਿਥੀ ਵਿਰਹਿਤ ਤੇਥੀ ਤੇ ਕ੍ਰਿਯਾ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਗਣੀ
Page 76 of 513
PDF/HTML Page 109 of 546
single page version
ਭਾਵਾਚ੍ਚੈਤਨ੍ਯਵਿਕਾਰਕਾਰਣਤਾਮਨਾਸਾਦਯਨ੍ਤੀ ਨਿਤ੍ਯਮੌਦਯਿਕੀ ਕਾਰ੍ਯਭੂਤਸ੍ਯ ਬਨ੍ਧਸ੍ਯਾਕਾਰਣਭੂਤਤਯਾ
ਕਾਰ੍ਯਭੂਤਸ੍ਯ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਕਾਰਣਭੂਤਤਯਾ ਚ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ੍ਯੇਵ ਕਥਂ ਹਿ ਨਾਮ ਨਾਨੁਮਨ੍ਯੇਤ
ਸਰ੍ਵਥਾ ਕ੍ਸ਼ਯਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੀ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਰੂਪੀ
ਕਾਰਣਭੂਤਤਾਸੇ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕੀ ਹੀ ਕ੍ਯੋਂ ਨ ਮਾਨਨੀ ਚਾਹਿਯੇ ? (ਅਵਸ਼੍ਯ ਮਾਨਨੀ ਚਾਹਿਯੇ) ਔਰ ਜਬ
ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕੀ ਹੀ ਮਾਨੇ ਤਬ ਕਰ੍ਮਵਿਪਾਕ (-ਕਰ੍ਮੋਦਯ) ਭੀ ਉਨਕੇ (ਅਰਹਨ੍ਤੋਂਕੇ) ਸ੍ਵਭਾਵਵਿਘਾਤਕਾ
ਕਾਰਣ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ (ਐਸੈ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ )
ਔਦਯਿਕੀ ਹੈਂ
ਮੋਹਨੀਯਕਰ੍ਮਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਹੋ ਚੁਕਾ ਹੈ
ਕਰ੍ਮੋਂਕੇ ਉਦਯਸੇ ਵੇ ਕ੍ਰਿਯਾਏਁ ਹੋਤੀ ਹੈਂ ਵੇ ਕਰ੍ਮ ਅਪਨਾ ਰਸ ਦੇਕਰ ਖਿਰ ਜਾਤੇ ਹੈਂ
ਵਹ ਔਦਯਿਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕੀ ਕਹਲਾਤੀ ਹੈ
Page 77 of 513
PDF/HTML Page 110 of 546
single page version
ਸ੍ਵਭਾਵੇਨਾਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਸ਼੍ਚਯਰੂਪੇਣਾਪਿ ਯਦਿ ਨ ਪਰਿਣਮਤਿ ਤਦਾ
ਅਸ਼ੁਭ [ਨ ਭਵਤਿ ] ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ (ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭ ਭਾਵਮੇਂ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ) [ਸਰ੍ਵੇਸ਼ਾਂ ਜੀਵਕਾਯਾਨਾਂ ]
ਤੋ ਸਮਸ੍ਤ ਜੀਵਨਿਕਾਯੋਂਕੇ [ਸਂਸਾਰਃ ਅਪਿ ] ਸਂਸਾਰ ਭੀ [ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ] ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸਾ ਸਿਦ੍ਧ
ਹੋਗਾ
ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਿਰ੍ਵਿਘਾਤ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਹੀ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਹੈ; ਔਰ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮਸ੍ਤ ਜੀਵਸਮੂਹ, ਸਮਸ੍ਤ
ਬਨ੍ਧਕਾਰਣੋਂਸੇ ਰਹਿਤ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਨੇਸੇ ਸਂਸਾਰ ਅਭਾਵਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਨਿਤ੍ਯਮੁਕ੍ਤਤਾਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋ
Page 78 of 513
PDF/HTML Page 111 of 546
single page version
ਆਤ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਧਰ੍ਮਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ, ਜੈਸੇ ਸ੍ਫ ਟਿਕਮਣਿ, ਜਪਾਕੁਸੁਮ ਔਰ ਤਮਾਲਪੁਸ਼੍ਪਕੇ ਰਂਗ -ਰੂਪ
ਸ੍ਵਭਾਵਯੁਕ੍ਤਤਾਸੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ, ਉਸੇ (ਆਤ੍ਮਾਕੇ) ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭ -ਸ੍ਵਭਾਵਯੁਕ੍ਤਤਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਤੀ ਹੈ
ਸ੍ਵਭਾਵਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤਾ ਹੈ)
ਸਂਸਾਰਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋ ਜਾਯੇ ਔਰ ਸਭੀ ਜੀਵ ਸਦਾ ਮੁਕ੍ਤ ਹੀ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਜਾਵੇਂ ! ਕਿਨ੍ਤੁ ਯਹ ਤੋ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼
ਵਿਰੁਦ੍ਧ ਹੈ
Page 79 of 513
PDF/HTML Page 112 of 546
single page version
ਧਾਪਿਤਾਸਮਾਨਜਾਤੀਯਤ੍ਵੋਦ੍ਦਾਮਿਤਵੈਸ਼ਮ੍ਯਂ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ਕਿਲ ਜਾਨੀਯਾਤ
ਕਮਤਾਤ੍ਕਾਲਿਕਂ ਵਾਪ੍ਯਰ੍ਥਜਾਤਂ ਤੁਲ੍ਯਕਾਲਮੇਵ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੇਤ; ਸਰ੍ਵਤੋ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਨਿਯਤ-
ਦੇਸ਼ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧੇਰਨ੍ਤਃਪ੍ਲਵਨਾਤ
ਵਿਲਯਨਾਦ੍ਵਿਚਿਤ੍ਰਮਪਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੇਤ; ਅਸਮਾਨਜਾਤੀਯਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯਾਤ੍ਸਮਾਨਜਾਤੀਯਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣੀਯ-
ਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਂ ਕਰੋਤਿ
ਸਮਸ੍ਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ [ਜਾਨਾਤਿ ] ਜਾਨਤਾ ਹੈ [ਤਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਂ ] ਉਸ ਜ੍ਞਾਨਕੋ [ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਂ ਭਣਿਤਮ੍ ] ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ
ਕਹਾ ਹੈ
ਹੁਆ ਹੈ
ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ ਤਾਤ੍ਕਾਲਿਕ ਯਾ ਅਤਾਤ੍ਕਾਲਿਕ ਪਦਾਰ੍ਥ -ਮਾਤ੍ਰਕੋ ਸਮਕਾਲਮੇਂ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਤਾ ਹੈ;
(ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਜ੍ਞਾਨ) ਸਰ੍ਵਤਃ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਪ੍ਰਤਿਨਿਯਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਕੀ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿ (ਸਰ੍ਵਤਃ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿ)
ਕੇ ਭੀਤਰ ਡੂਬ ਜਾਨੇਸੇ ਵਹ ਸਰ੍ਵਤਃ (ਸਰ੍ਵ ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਸੇ) ਭੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਤਾ ਹੈ; ਸਰ੍ਵ ਆਵਰਣੋਂਕਾ
ਕ੍ਸ਼ਯ ਹੋਨੇਸੇ, ਦੇਸ਼ -ਆਵਰਣਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ ਨ ਰਹਨੇਸੇ ਵਹ ਸਬਕੋ ਭੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰ
ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯਕੇ ਕਾਰਣ (-ਸਰ੍ਵ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਆਵਰਣਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ
ਕਰ੍ਮਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯ ਹੋਨੇਸੇ) ਅਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ (-ਅਮੁਕ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ
ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਆਵਰਣਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਕਰ੍ਮੋਂਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ) ਵਿਲਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ ਵਿਚਿਤ੍ਰ
ਕੋ ਭੀ (-ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂ ਕੋ ਭੀ) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਤਾ ਹੈ; ਅਸਮਾਨਜਾਤੀਯ -ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕੇ
Page 80 of 513
PDF/HTML Page 113 of 546
single page version
ਕ੍ਸ਼ਯਕੇ ਕਾਰਣ) ਸਮਾਨਜਾਤੀਯ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ (-ਸਮਾਨ ਜਾਤਿਕੇ ਹੀ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ
ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਆਵਰਣਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਕਰ੍ਮੋਂਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ) ਨਸ਼੍ਟ ਹੋ ਜਾਨੇਸੇ ਵਹ ਵਿਸ਼ਮ ਕੋ ਭੀ
(-ਅਸਮਾਨਜਾਤਿਕੇ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਭੀ) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਤਾ ਹੈ
ਹੋਨੇਸੇ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਜ੍ਞਾਨ ਅਵਸ਼੍ਯਮੇਵ ਸਰ੍ਵਦਾ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਥਾ ਸਰ੍ਵਕੋ ਜਾਨਤਾ ਹੈ
ਹੀ ਸਮਯਮੇਂ ਸਰ੍ਵ ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਸੇ ਸਮਸ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ -ਕਾਲ -ਭਾਵਕੋ ਜਾਨਤਾ ਹੈ
ਤੇਨੇ ਸਪਰ੍ਯਯ ਏਕ ਪਣ ਨਹਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜਾਣਵੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯ ਛੇ
Page 81 of 513
PDF/HTML Page 114 of 546
single page version
ਜ੍ਞਾਤਾ ਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਹੇਤੁਕਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰਪਰ੍ਯਾਯਪਰਿਣਤਸਕਲੈਕਜ੍ਞਾਨਾਕਾਰਂ ਚੇਤਨਤ੍ਵਾਤ
ਭੀ [ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਂ ] ਜਾਨਨਾ ਸ਼ਕ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕਕੇ ਅਤੀਤ, ਅਨਾਗਤ ਔਰ ਵਰ੍ਤਮਾਨ ਐਸੇ (ਤੀਨ) ਪ੍ਰਕਾਰੋਂਸੇ ਭੇਦਵਾਲੀ
ਦਾਹ੍ਯਾਕਾਰਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਸਕਲ ਏਕ
(-ਆਤ੍ਮਾ) ਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਹੇਤੁਕ ਸਮਸ੍ਤ ਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ
Page 82 of 513
PDF/HTML Page 115 of 546
single page version
ਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਹੇਤੁਕਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰਪਰ੍ਯਾਯਪਰਿਣਤਸਕਲੈਕਜ੍ਞਾਨਾਕਾਰਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਚੇਤਨਤ੍ਵਾਤ
ਤਤੋਨਨ੍ਤਗੁਣਾਨਿ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ, ਤੇਭ੍ਯੋਪ੍ਯਨਨ੍ਤਗੁਣਾਨਿ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ
ਪਰਿਣਤਤ੍ਰੁਣਪਰ੍ਣਾਦ੍ਯਾਕਾਰਮਾਤ੍ਮਾਨਂ (ਸ੍ਵਕੀਯਸ੍ਵਭਾਵਂ) ਪਰਿਣਮਤਿ, ਤਥਾਯਮਾਤ੍ਮਾ ਸਮਸ੍ਤਂ ਜ੍ਞੇਯਂ ਜਾਨਨ੍ ਸਨ੍
ਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਹੇਤੁਕਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰਪਰ੍ਯਾਯਪਰਿਣਤਸਕਲੈਕਾਖਣ੍ਡਜ੍ਞਾਨਰੂਪਂ ਸ੍ਵਕੀਯਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਣਮਤਿ ਜਾਨਾਤਿ
ਪਰਿਚ੍ਛਿਨਤ੍ਤਿ
ਸ੍ਵਕੀਯਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਨ ਪਰਿਣਮਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨਤ੍ਤਿ
ਬਿਮ੍ਬਾਨ੍ਯਪਸ਼੍ਯਨ੍ ਦਰ੍ਪਣਮਿਵ, ਸ੍ਵਕੀਯਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਪ੍ਰਕਾਸ਼੍ਯਾਨ੍ ਪਦਾਰ੍ਥਾਨਪਸ਼੍ਯਨ੍ ਹਸ੍ਤਪਾਦਾਦ੍ਯਵਯਵਪਰਿਣਤਂ ਸ੍ਵਕੀਯ-
ਦੇਹਾਕਾਰਮਾਤ੍ਮਾਨਂ
ਪਰਿਣਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਹੇਤੁਕ ਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਸਕਲ ਏਕ
ਜ੍ਞਾਨ ਜਿਸਕਾ ਆਕਾਰ ਹੈ ਐਸੇ ਅਪਨੇ ਰੂਪਮੇਂ
ਦਾਹ੍ਯਾਕਾਰਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਅਪੂਰ੍ਣਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਰੀਤਿਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ; ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਸਮਸ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਸਮਸ੍ਤ ਜ੍ਞੇਯਕੋ ਨਹੀਂ
ਜਾਨਤਾ, ਉਸਕਾ ਜ੍ਞਾਨ (ਸਮਸ੍ਤ ਜ੍ਞੇਯ ਜਿਸਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ ਐਸੇ) ਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ
ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਅਪੂਰ੍ਣਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਨਿਜਕੋ ਹੀ ਪੂਰ੍ਣ ਰੀਤਿਸੇ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ
Page 83 of 513
PDF/HTML Page 116 of 546
single page version
ਯੁਗਪਦ ਨ ਜਾਣੇ ਜੀਵ, ਤੋ ਤੇ ਕੇਮ ਜਾਣੇ ਸਰ੍ਵਨੇ ? ੪੯
ਹੀ ਸਾਥ [ਨ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ] ਨਹੀਂ ਜਾਨਤਾ [ਸਃ ] ਤੋ ਵਹ ਪੁਰੁਸ਼ [ਸਰ੍ਵਾਣਿ ] ਸਬ ਕੋ (-ਅਨਨ੍ਤ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਸਮੂਹਕੋ) [ਕਥਂ ਜਾਨਾਤਿ ] ਕੈਸੇ ਜਾਨ ਸਕੇਗਾ ? (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜੋ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤਾ ਹੋ
ਵਹ ਸਮਸ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸਮੂਹਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨ ਸਕਤਾ)
[ਯੁਗਪਦ੍ ] ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ [ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਅਨਨ੍ਤਾਨਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਜਾਤਾਨਿ ] ਸਰ੍ਵ ਅਨਨ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਸਮੂਹਕੋ [ਕਥਂ
ਜਾਨਾਤਿ ] ਕੈਸੇ ਜਾਨ ਸਕੇਗਾ ?
(-ਭੇਦੋਂਕੇ) ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਸਰ੍ਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈਂ
Page 84 of 513
PDF/HTML Page 117 of 546
single page version
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਨਿਬਨ੍ਧਨਭੂਤਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾਨ੍ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ੀਕੁਰ੍ਯਾਤ
ਮਾਨਯੋਃ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਮਵਸ੍ਥਾਯਾਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸਂਵਲਨੇਨਾਤ੍ਯਨ੍ਤਮਸ਼ਕ੍ਯਵਿਵੇਚਨਤ੍ਵਾਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਤ੍ਮਨਿ ਨਿਖਾਤਮਿਵ
ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ
ਕਰਤਾ, ਵਹ (ਪੁਰੁਸ਼) ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਮਯ ਮਹਾਸਾਮਾਨ੍ਯਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ
ਸਕੇਗਾ ? (ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਗਾ) ਇਸਸੇ ਐਸਾ ਫਲਿਤ ਹੁਆ ਕਿ ਜੋ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤਾ ਵਹ
ਸਬਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤਾ
ਔਰ ਜ੍ਞੇਯਕਾ ਵਸ੍ਤੁਰੂਪਸੇ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ ਔਰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਮਾਨਕਰ ਅਪਨੀ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯ ਮਿਲਨ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ (ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਜ੍ਞੇਯ, ਆਤ੍ਮਾਕੀ
Page 85 of 513
PDF/HTML Page 118 of 546
single page version
ਵਿਸ਼ਯਭੂਤਾਃ ਯੇਨਨ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾਸ੍ਤਾਨ੍ ਕਥਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਕਥਮਪਿ
ਸਤ੍ਯਾਤ੍ਮਪਰਿਜ੍ਞਾਨਂ ਭਵਤੀਤਿ
(ਜ੍ਞਾਨ) [ ਨ ਏਵ ਨਿਤ੍ਯਂ ਭਵਤਿ ] ਨਿਤ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਂ ] ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਏਵ
ਸਰ੍ਵਗਤਮ੍ ] ਔਰ ਸਰ੍ਵਗਤ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਤੋ ਨਿਤ੍ਯ ਨਹਿ, ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਨਹਿ ਨੇ ਸਰ੍ਵਗਤ ਨਹਿ ਜ੍ਞਾਨ ਏ
Page 86 of 513
PDF/HTML Page 119 of 546
single page version
ਮਪ੍ਯਸਦਨਨ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵਾਨਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤੁਮਸ਼ਕ੍ਤਤ੍ਵਾਤ
ਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨਭਾਵਨਯਾ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਂ ਚ ਜਾਯਤੇ
ਜਿਨਜ੍ਞਾਨ ਜਾਣੇ ਯੁਗਪਦੇ, ਮਹਿਮਾ ਅਹੋ ਏ ਜ੍ਞਾਨਨੋ !
ਨਿਤ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਤਥਾ ਕਰ੍ਮੋਦਯਕੇ ਕਾਰਣ ਏਕ
ਮੇਂ (-ਜਾਨਨੇ ਮੇਂ ) ਅਸਮਰ੍ਥ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਸਰ੍ਵਗਤ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਜਿਨਦੇਵਕਾ ਜ੍ਞਾਨ [ਯੁਗਪਤ੍ ਜਾਨਾਤਿ ] ਏਕ ਸਾਥ ਜਾਨਤਾ ਹੈ [ਅਹੋ ਹਿ ] ਅਹੋ ! [ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ
ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਮ੍ ] ਜ੍ਞਾਨਕਾ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯ !
Page 87 of 513
PDF/HTML Page 120 of 546
single page version
ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਤ੍ਵੇਨਾਭਿਵ੍ਯਕ੍ਤਸ੍ਵਭਾਵਭਾਸਿਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਭਾਵਂ ਤ੍ਰੈਕਾਲ੍ਯੇਨ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਵਿਸ਼ਮੀਕ੍ਰੁਤਾਂ ਸਕਲਾਮਪਿ
ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਸਂਭੂਤਿਮਨਨ੍ਤਜਾਤਿਪ੍ਰਾਪਿਤਵੈਚਿਤ੍ਰ੍ਯਾਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਦਕ੍ਰਮਸਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵਤਯਾ
ਪ੍ਰਕਟੀਕ੍ਰੁਤਾਦ੍ਭੁਤਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਂ ਸਰ੍ਵਗਤਮੇਵ ਸ੍ਯਾਤ
ਪਰਿਜ੍ਞਾਨਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਾਭਾਵਾਤ੍ਸਰ੍ਵਗਤਂ ਨ ਭਵਤਿ
ਕਿਯਾ ਹੈ ਐਸਾ
ਅਕ੍ਰਮਸੇ ਅਨਨ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ -ਕਾਲ -ਭਾਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਜਿਸਨੇ ਅਦ੍ਭੁਤ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯ ਪ੍ਰਗਟ ਕਿਯਾ
ਹੈ ਐਸਾ ਸਰ੍ਵਗਤ ਹੀ ਹੈ
ਪੁਰੁਸ਼ ਹੀ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ