Page 188 of 513
PDF/HTML Page 221 of 546
single page version

ய ஏவ ஹி பூர்வபரிணாமோச்சேதாத்மகஃ ப்ரவாஹஸீமாந்தஃ ஸ ஏவ ஹி ததுத்தரோத்பாதாத்மகஃ, ஸ ஏவ ச பரஸ்பராநுஸ்யூதிஸூத்ரிதைகப்ரவாஹதயாததுபயாத்மக இதி . ஏவமஸ்ய ஸ்வபாவத ஏவ த்ரிலக்ஷணாயாஂ பரிணாமபத்ததௌ துர்லலிதஸ்ய ஸ்வபாவாநதிக்ரமாத்த்ரிலக்ஷணமேவ ஸத்த்வமநுமோதநீயம்; முக்தாபலதாம- வத் . யதைவ ஹி பரிக்ருஹீதத்ராகிம்நி ப்ரலம்பமாநே முக்தாபலதாமநி ஸமஸ்தேஷ்வபி ஸ்வதாமஸூச்சகாஸத்ஸு முக்தாபலேஷூத்தரோத்தரேஷு தாமஸூத்தரோத்தரமுக்தாபலாநாமுதயநாத்பூர்வபூர்வமுக்தாபலாநாமநுதயநாத் ஸர்வத்ராபி பரஸ்பராநுஸ்யூதிஸூத்ரகஸ்ய ஸூத்ரகஸ்யாவஸ்தாநாத்த்ரைலக்ஷண்யஂ ப்ரஸித்திமவதரதி, ததைவ ஹி பரிக்ருஹீத- நித்யவ்ருத்திநிவர்தமாநே த்ரவ்யே ஸமஸ்தேஷ்வபி ஸ்வாவஸரேஷூச்சகாஸத்ஸு பரிணாமேஷூத்தரோத்தரேஷ்வவஸரேஷூத்தரோத்தர- பரிணாமாநாமுதயநாத்பூர்வபூர்வபரிணாமாநாமநுதயநாத் ஸர்வத்ராபி பரஸ்பராநுஸ்யூதிஸூத்ரகஸ்ய ப்ரவாஹஸ்யா- வஸ்தாநாத்த்ரைலக்ஷண்யஂ ப்ரஸித்திமவதரதி ..௯௯.. ஸமஸ்தராகாதிவிகல்போபாதிரஹிதஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநபர்யாயஸ்ய நாஶஸ்தஸ்மிந்நேவ ஸமயே ததுபயாதாரபூதபரமாத்ம- த்ரவ்யஸ்ய ஸ்திதிரித்யுக்தலக்ஷணோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யத்ரயேண ஸஂபந்தோ பவதீதி . ஏவமுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யத்ரயேணைகஸமயே பாதகே பரிணாமகே உத்பாதஸ்வரூப ஹை, ததா வஹீ பரஸ்பர அநுஸ்யூதிஸே ரசித ஏகப்ரவாஹபநே த்வாரா அநுபயஸ்வரூப ஹை .

இஸப்ரகார ஸ்வபாவஸே ஹீ த்ரிலக்ஷண பரிணாமபத்ததிமேஂ (பரிணாமோஂகீ பரம்பராமேஂ) ப்ரவர்தமாந த்ரவ்ய ஸ்வபாவகா ௧அதிக்ரம நஹீஂ கரதா இஸலியே ௨ஸத்த்வகோ ௩த்ரிலக்ஷண ஹீ ௪அநுமோதநா சாஹியே – மோதியோஂகே ஹாரகீ பா஁தி .

ஜைஸே – ஜிஸநே (அமுக) லம்பாஈ க்ரஹண கீ ஹை ஐஸே லடகதே ஹுயே மோதியோஂகே ஹாரமேஂ, அபநே- அபநே ஸ்தாநோஂமேஂ ப்ரகாஶித ஹோதே ஹுயே ஸமஸ்த மோதியோஂமேஂ, பீசே -பீசேகே ஸ்தாநோஂமேஂ பீசே -பீசேகே மோதீ ப்ரகட ஹோதே ஹைஂ இஸலியே, ஔர பஹலே -பஹலேகே மோதீ ப்ரகட நஹீஂ ஹோதே இஸலியே, ததா ஸர்வத்ர பரஸ்பர அநுஸ்யூதிகா ரசயிதா ஸூத்ர அவஸ்தித ஹோநேஸே த்ரிலக்ஷணத்வ ப்ரஸித்திகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை . இஸீப்ரகார ஜிஸநே ௫நித்யவ்ருத்தி க்ரஹண கீ ஹை ஐஸே ரசித (பரிணமித) த்ரவ்யமேஂ அபநே அபநே அவஸரோஂமேஂ ப்ரகாஶித (ப்ரகட) ஹோதே ஹுயே ஸமஸ்த பரிணாமோஂமேஂ பீசே -பீசேகே அவஸரோஂ பர பீசே பீசேகே பரிணாம ப்ரகட ஹோதே ஹைஂ இஸலியே, ஔர பஹலே -பஹலேகே பரிமாம நஹீஂ ப்ரகட ஹோதே ஹைஂ இஸலியே, ததா ஸர்வத்ர பரஸ்பர அநுஸ்யூதி ரசநேவாலா ப்ரவாஹ அவஸ்தித ஹோநேஸே த்ரிலக்ஷணபநா ப்ரஸித்திகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை . ௧. அதிக்ரம = உல்லஂகந; த்யாக . ௨. ஸத்த்வ = ஸத்பநா; (அபேதநயஸே) த்ரவ்ய . ௩. த்ரிலக்ஷண = உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய யே தீநோஂ லக்ஷணவாலா; த்ரிஸ்வரூப; த்ரயாத்மக . ௪. அநுமோதநா = ஆநஂதமேஂ ஸம்மத கரநா . ௫. நித்யவ்ருத்தி = நித்யஸ்தாயித்வ; நித்ய அஸ்தித்வ; ஸதா வர்தநா .

Page 189 of 513
PDF/HTML Page 222 of 546
single page version

பாவார்த : — ப்ரத்யேக த்ரவ்ய ஸதா ஸ்வபாவமேஂ ரஹதா ஹை இஸலியே ‘ஸத்’ ஹை . வஹ ஸ்வபாவ உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யஸ்வரூப பரிணாம ஹை . ஜைஸே த்ரவ்யகே விஸ்தாரகா சோடேஸே சோடா அஂஶ வஹ ப்ரதேஶ ஹை, உஸீப்ரகார த்ரவ்யகே ப்ரவாஹகா சோடேஸே சோடா அஂஶ வஹ பரிணாம ஹை . ப்ரத்யேக பரிணாம ஸ்வ -காலமேஂ அபநே ரூபஸே உத்பந்ந ஹோதா ஹை, பூர்வரூபஸே நஷ்ட ஹோதா ஹை ஔர ஸர்வ பரிணாமோஂமேஂ ஏகப்ரவாஹபநா ஹோநேஸே ப்ரத்யேக பரிணாம உத்பாத -விநாஶஸே ரஹித ஏகரூப – த்ருவ ரஹதா ஹை . ஔர உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யமேஂ ஸமயபேத நஹீஂ ஹை, தீநோஂ ஹீ ஏக ஹீ ஸமயமேஂ ஹைஂ . ஐஸே உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யாத்மக பரிணாமோஂகீ பரம்பராமேஂ த்ரவ்ய ஸ்வபாவஸே ஹீ ஸதா ரஹதா ஹை, இஸலியே த்ரவ்ய ஸ்வயஂ பீ, மோதியோஂகே ஹாரகீ பா஁தி, உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யாத்மக ஹை ..௯௯..

அந்வயார்த : — [பவஃ ] உத்பாத [பங்கவிஹீநஃ ] ௨பஂக ரஹித [ந ] நஹீஂ ஹோதா, [வா ] ஔர [பங்கஃ ] பஂக [ஸஂபவவிஹீநஃ ] விநா உத்பாதகே [நாஸ்தி ] நஹீஂ ஹோதா; [உத்பாதஃ ] உத்பாத [அபி ச ] ததா [பங்கஃ ] பஂக [த்ரௌவ்யேண அர்தேந விநா ] த்ரௌவ்ய பதார்தகே பிநா [ந ] நஹீஂ ஹோதே ..௧௦௦.. ௧. அவிநாபாவ = ஏககே பிநா தூஸரேகா நஹீஂ ஹோநா வஹ; ஏக -தூஸரே பிநா ஹோ ஹீ நஹீஂ ஸகே ஐஸா பாவ . ௨. பஂக = வ்யய; நாஶ .

உத்பாத பஂக விநா நஹீஂ, ஸஂஹார ஸர்க விநா நஹீஂ; உத்பாத தேம ஜ பஂக, த்ரௌவ்ய -பதார்த விண வர்தே நஹீஂ. ௧௦௦.

Page 190 of 513
PDF/HTML Page 223 of 546
single page version

ந கலு ஸர்கஃ ஸஂஹாரமந்தரேண, ந ஸஂஹாரோ வா ஸர்கமந்தரேண, ந ஸ்ருஷ்டிஸஂஹாரௌ ஸ்திதி- மந்தரேண, ந ஸ்திதிஃ ஸர்கஸஂஹாரமந்தரேண . ய ஏவ ஹி ஸர்கஃ ஸ ஏவ ஸஂஹாரஃ, ய ஏவ ஸஂஹாரஃ ஸ ஏவ ஸர்கஃ, யாவேவ ஸர்கஸஂஹாரௌ ஸைவ ஸ்திதிஃ, யைவ ஸ்திதிஸ்தாவேவ ஸர்கஸஂஹாராவிதி . ததா ஹி — ய ஏவ கும்பஸ்ய ஸர்கஃ ஸ ஏவ ம்ருத்பிண்டஸ்ய ஸஂஹாரஃ, பாவஸ்ய பாவாந்தராபாவஸ்வபாவேநாவபாஸநாத் . ய ஏவ ச ம்ருத்பிண்டஸ்ய ஸஂஹாரஃ ஸ ஏவ கும்பஸ்ய ஸர்கஃ, அபாவஸ்ய பாவாந்தரபாவஸ்வபாவேநாவ- பாஸநாத் . யௌ ச கும்பபிண்டயோஃ ஸர்கஸஂஹாரௌ ஸைவ ம்ருத்திகாயாஃ ஸ்திதிஃ, ❃வ்யதிரேகாணாமந்வயா- ஸத்தாலக்ஷணவிவரணமுக்யதயா த்விதீயஸ்தலஂ கதம் . அதோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணாஂ பரஸ்பரஸாபேக்ஷத்வஂ தர்ஶயதி — ண பவோ பஂகவிஹீணோ நிர்தோஷபரமாத்மருசிரூபஸம்யக்த்வபர்யாயஸ்ய பவ உத்பாதஃ தத்விபரீதமித்யாத்வபர்யாயஸ்ய பங்கஂ விநா ந பவதி . கஸ்மாத் . உபாதாநகாரணாபாவாத், ம்ருத்பிண்டபங்காபாவே கடோத்பாத இவ . த்விதீயஂ ச காரணஂ மித்யாத்வபர்யாயபங்கஸ்ய ஸம்யக்த்வபர்யாயரூபேண ப்ரதிபாஸநாத் . ததபி கஸ்மாத் . ‘‘பாவாந்தர- ஸ்வபாவரூபோ பவத்யபாவ’’ இதி வசநாத் . கடோத்பாதரூபேண ம்ருத்பிண்டபங்க இவ . யதி புநர்மித்யாத்வபர்யாய- பங்கஸ்ய ஸம்யக்த்வோபாதாநகாரணபூதஸ்யாபாவேபி ஶுத்தாத்மாநுபூதிருசிரூபஸம்யக்த்வஸ்யோத்பாதோ பவதி, தர்ஹ்யுபாதாநகாரணரஹிதாநாஂ கபுஷ்பாதீநாமப்யுத்பாதோ பவது . ந ச ததா . பஂகோ வா ணத்தி ஸஂபவவிஹீணோ

டீகா : — வாஸ்தவமேஂ ௧ஸர்க ௨ஸஂஹாரகே பிநா நஹீஂ ஹோதா ஔர ஸஂஹார ஸர்ககே பிநா நஹீஂ ஹோதா; ௩ஸ்ருஷ்டி ஔர ஸஂஹார ௪ஸ்திதி (த்ரௌவ்ய) கே பிநா நஹீஂ ஹோதே, ஸ்திதி ஸர்க ஔர ஸஂஹாரகே பிநா நஹீஂ ஹோதீ .

ஜோ ஸர்க ஹை வஹீ ஸஂஹார ஹை, ஜோ ஸஂஹார ஹை வஹீ ஸர்க ஹை; ஜோ ஸர்க ஔர ஸஂஹார ஹை வஹீ ஸ்திதி ஹை; ஜோ ஸ்திதி ஹை வஹீ ஸர்க ஔர ஸஂஹார ஹை . வஹ இஸப்ரகார : — ஜோ கும்பகா ஸர்க ஹை வஹீ ௫ம்ருதிகாபிண்டகா ஸஂஹார ஹை; க்யோஂகி பாவகா பாவாந்தரகே அபாவஸ்வபாவஸே அவபாஸந ஹை . (அர்தாத் பாவ அந்யபாவகே அபாவரூப ஸ்வபாவஸே ப்ரகாஶித ஹை – திகாஈ தேதா ஹை .) ஔர ஜோ ம்ருத்திகாபிண்டகா ஸஂஹார ஹை வஹீ கும்பகா ஸர்க ஹை, க்யோஂகி அபாவகா பாவாந்தரகே பாவஸ்வபாவஸே அவபாஸந ஹை; (அர்தாத் நாஶ அந்யபாவகே உத்பாதரூப ஸ்வபாவஸே ப்ரகாஶித ஹை .)

ஔர ஜோ கும்பகா ஸர்க ஔர பிண்டகா ஸஂஹார ஹை வஹீ ம்ருத்திகாகீ ஸ்திதி ஹை, க்யோஂகி ❃‘வ்யதிரேகமுகேந.....க்ரமணாத்’ கே ஸ்தாந பர நிம்ந ப்ரகார பாட சாஹியே ஐஸா லகதா ஹை, ‘‘வ்யதிரேகாணாமந்வயாநதிக்ரமணாத் . யைவ ச ம்ருத்திகாயாஃ ஸ்திதிஸ்தாவேவ கும்பபிண்டயோஃ ஸர்கஸஂஹாரௌ,

வ்யதிரேகமுகேநைவாந்வயஸ்ய ப்ரகாஶநாத் .’’ ஹிந்தீ அநுவாத இஸ ஸஂஶோதித பாடாநுஸார கியா ஹை . ௧. ஸர்க = உத்பாத, உத்பத்தி . ௨. ஸஂஹார = வ்யய, நாஶ . ௩. ஸ்ருஷ்டி = உத்பத்தி . ௪. ஸ்திதி = ஸ்தித ரஹநா; த்ருவ ரஹநா, த்ரௌவ்ய . ௫. ம்ருத்திகாபிண்ட = மிட்டீகா பிண்ட .

Page 191 of 513
PDF/HTML Page 224 of 546
single page version

நதிக்ரமணாத் . யைவ ச ம்ருத்திகாயாஃ ஸ்திதிஸ்தாவேவ கும்பபிண்டயோஃ ஸர்கஸஂஹாரௌ, வ்யதிரேக - முகேநைவாந்வயஸ்ய ப்ரகாஶநாத் . யதி புநர்நேதமேவமிஷ்யேத ததாந்யஃ ஸர்கோந்யஃ ஸஂஹாரஃ அந்யா ஸ்திதிரித்யாயாதி . ததா ஸதி ஹி கேவலஂ ஸர்கஂ ம்ருகயமாணஸ்ய கும்பஸ்யோத்பாதநகாரணாபாவாத- பவநிரேவ பவேத், அஸதுத்பாத ஏவ வா . தத்ர கும்பஸ்யாபவநௌ ஸர்வேஷாமேவ பாவாநாமபவநிரேவ பவேத்; அஸதுத்பாதே வா வ்யோமப்ரஸவாதீநாமப்யுத்பாதஃ ஸ்யாத் . ததா கே வலஂ ஸஂஹாரமாரபமாணஸ்ய ம்ருத்பிண்டஸ்ய ஸஂஹாரகாரணாபாவாதஸஂஹரணிரேவ பவேத், ஸதுச்சேத ஏவ வா . தத்ர ம்ருத்பிண்டஸ்யாஸஂஹரணௌ பரத்ரவ்யோபாதேயருசிரூபமித்யாத்வஸ்ய பங்கோ நாஸ்தி . கதஂபூதஃ . பூர்வோக்தஸம்யக்த்வபர்யாயஸஂபவரஹிதஃ . கஸ்மாதிதி சேத் . பங்ககாரணாபாவாத், கடோத்பாதாபாவே ம்ருத்பிண்டஸ்யேவ . த்விதீயஂ ச காரணஂ ஸம்யக்த்வபர்யாயோத்பாதஸ்ய மித்யாத்வபர்யாயாபாவரூபேண தர்ஶநாத் . ததபி கஸ்மாத் . பர்யாயஸ்ய பர்யாயாந்தராபாவரூபத்வாத், கடபர்யாயஸ்ய ம்ருத்பிண்டாபாவரூபேணேவ . யதி புநஃ ஸம்யக்த்வோத்பாதநிரபேக்ஷோ பவதி மித்யாத்வபர்யாயாபாவஸ்தர்ஹ்யபாவ ஏவ ந ஸ்யாத் . கஸ்மாத் . அபாவகாரணாபாவாதிதி, கடோத்பாதாபாவே ௧வ்யதிரேக அந்வயகா அதிக்ரமண (உல்லஂகந) நஹீஂ கரதே, ஔர ஜோ ம்ருத்திகாகீ ஸ்திதி ஹை வஹீ கும்பகா ஸர்க ஔர பிண்டகா ஸஂஹார ஹை, க்யோஂகி வ்யதிரேகோஂகே த்வாரா ௨அந்வய ப்ரகாஶித ஹோதா ஹை . ஔர யதி ஐஸா ஹீ (ஊ பர ஸமஜாயா ததநுஸார) ந மாநா ஜாய தோ ஐஸா ஸித்த ஹோகா கி ‘ஸர்க அந்ய ஹை, ஸஂஹார அந்ய ஹை, ஸ்திதி அந்ய ஹை .’ (அர்தாத் தீநோஂ ப்ருதக் ஹைஂ ஐஸா மாநநேகா ப்ரஸஂக ஆ ஜாயகா .) ஐஸா ஹோநே பர (க்யா தோஷ ஆதா ஹை, ஸோ ஸமஜாதே ஹைஂ) : —

கேவல ஸர்க -ஶோதக கும்பகீ (-வ்யய ஔர த்ரௌவ்யஸே பிந்ந மாத்ர உத்பாத கரநேகோ ஜாநேவாலே கும்பகீ) ௩உத்பாதந காரணகா அபாவ ஹோநேஸே உத்பத்தி ஹீ நஹீஂ ஹோகீ; அதவா தோ அஸத்கா ஹீ உத்பாத ஹோகா . ஔர வஹா஁, (௧) யதி கும்பகீ உத்பத்தி ந ஹோகீ தோ ஸமஸ்த ஹீ பாவோஂகீ உத்பத்தி ஹீ நஹீஂ ஹோகீ . (அர்தாத் ஜைஸே கும்பகீ உத்பத்தி நஹீஂ ஹோகீ உஸீப்ரகார விஶ்வகே கிஸீ பீ த்ரவ்யமேஂ கிஸீ பீ பாவகா உத்பாத ஹீ நஹீஂ ஹோகா, – யஹ தோஷ ஆயகா); அதவா (௨) யதி அஸத்கா உத்பாத ஹோ தோ ௪வ்யோம -புஷ்ப இத்யாதிகா பீ உத்பாத ஹோகா, (அர்தாத் ஶூந்யமேஂஸே பீ பதார்த உத்பந்ந ஹோநே லகேஂகே, – யஹ தோஷ ஆயகா .)

ஔர கேவல வ்யயாரம்பக (உத்பாத ஔர த்ரௌவ்யஸே ரஹித கேவல வ்யய கரநேகோ உத்யத ம்ருத்திகாபிண்டகா) ஸஂஹாரகாரணகா அபாவ ஹோநேஸே ஸஂஹார ஹீ நஹீஂ ஹோகா; அதவா தோ ஸத்கா ஹீ உச்சேத ஹோகா . வஹா஁, (௧) யதி ம்ருத்திகாபிண்டகா வ்யய ந ஹோகா தோ ஸமஸ்த ஹீ பாவோஂகா ஸஂஹார ௧. வ்யதிரேக = பேத; ஏக தூஸரேரூப ந ஹோநா வஹ; ‘யஹ வஹ நஹீஂ ஹை’ ஐஸே ஜ்ஞாநகா நிமித்தபூத பிந்நரூபத்வ . ௨. அந்வய = ஏகரூபதா; ஸாத்ருஶ்யதா; ‘யஹ வஹீ ஹை’ ஐஸே ஜ்ஞாநகா காரணபூத ஏகரூபத்வ . ௩. உத்பாதநகாரண = உத்பத்திகா காரண . ௪. வ்யோமபுஷ்ப = ஆகாஶகே பூ ல .

Page 192 of 513
PDF/HTML Page 225 of 546
single page version

ஸர்வேஷாமேவ பாவாநாமஸஂஹரணிரேவ பவேத்; ஸதுச்சேதே வா ஸஂவிதாதீநாமப்யுச்சேதஃ ஸ்யாத் . ததா கேவலாஂ ஸ்திதிமுபகச்சந்த்யா ம்ருத்திகாயா வ்யதிரேகாக்ராந்தஸ்தித்யந்வயாபாவாதஸ்தாநிரேவ பவேத், க்ஷணிக- நித்யத்வமேவ வா . தத்ர ம்ருத்திகாயா அஸ்தாநௌ ஸர்வேஷாமேவ பாவாநாமஸ்தாநிரேவ பவேத்; க்ஷணிகநித்யத்வே வா சித்தக்ஷணாநாமபி நித்யத்வஂ ஸ்யாத் . தத உத்தரோத்தரவ்யதிரேகாணாஂ ஸர்கேண பூர்வபூர்வவ்யதிரேகாணாஂ ஸஂஹாரேணாந்வயஸ்யாவஸ்தாநேநாவிநாபூதமுத்யோதமாநநிர்விக்நத்ரைலக்ஷண்யலாஂசநஂ த்ரவ்ய- மவஶ்யமநுமந்தவ்யம் ..௧௦௦.. ம்ருத்பிண்டாபாவஸ்ய இவ . உப்பாதோ வி ய பஂகோ ண விணா தவ்வேண அத்தேண பரமாத்மருசிரூபஸம்யக்த்வ- ஸ்யோத்பாதஸ்தத்விபரீதமித்யாத்வஸ்ய பங்கோ வா நாஸ்தி . கஂ விநா . ததுபயாதாரபூதபரமாத்மரூபத்ரவ்யபதார்தஂ விநா . கஸ்மாத் . த்ரவ்யாபாவே வ்யயோத்பாதாபாவாந்ம்ருத்திகாத்ரவ்யாபாவே கடோத்பாதம்ருத்பிண்டபங்காபாவவதிதி . யதா ஸம்யக்த்வமித்யாத்வபர்யாயத்வயே பரஸ்பரஸாபேக்ஷமுத்பாதாதித்ரயஂ தர்ஶிதஂ ததா ஸர்வத்ரவ்யபர்யாயேஷு த்ரஷ்டவ்ய- ஹீ ந ஹோகா, (அர்தாத் ஜைஸே ம்ருத்திகாபிண்டகா ஸஂஹார நஹீஂ ஹோகா உஸீப்ரகார விஶ்வகே கிஸீ பீ த்ரவ்யமேஂ கிஸீ பாவகா ஸஂஹார ஹீ நஹீஂ ஹோகா, – யஹ தோஷ ஆயகா); அதவா (௨) யதி ஸத்கா உச்சேத ஹோகா தோ சைதந்ய இத்யாதிகா பீ உச்சேத ஹோ ஜாயகா, (அர்தாத் ஸமஸ்த த்ரவ்யோஂகா ஸம்பூர்ண விநாஶ ஹோ ஜாயகா – யஹ தோஷ ஆயகா .)

ஔர ௧கேவல ஸ்திதி ப்ராப்த கரநேகோ ஜாநேவாலீ ம்ருத்திகாகீ, வ்யதிரேகோஂ ஸஹித ஸ்திதிகா — அந்வயகா — உஸஸே அபாவ ஹோநேஸே, ஸ்திதி ஹீ நஹீஂ ஹோகீ; அதவா தோ க்ஷணிககோ ஹீ நித்யத்வ ஆ ஜாயகா . வஹா஁ (௧) யதி ம்ருத்திகாகீ ஸ்திதி ந ஹோ தோ ஸமஸ்த ஹீ பாவோஂகீ ஸ்திதி நஹீஂ ஹோகீ, (அர்தாத் யதி மிட்டீ த்ருவ ந ரஹே தோ மிட்டீகீ ஹீ பா஁தி விஶ்வகா கோஈ பீ த்ரவ்ய த்ருவ நஹீஂ ரஹேகா, – டிகேகா ஹீ நஹீஂ யஹ தோஷ ஆயகா .) அதவா (௨) யதி க்ஷணிககா நித்யத்வ ஹோ தோ சித்தகே க்ஷணிக -பாவோஂகா பீ நித்யத்வ ஹோகா; (அர்தாத் மநகா ப்ரத்யேக விகல்ப பீ த்ரைகாலிக த்ருவ ஹோ ஜாய, – யஹ தோஷ ஆயகா .)

இஸலியே த்ரவ்யகோ ௨உத்தர உத்தர வ்யதிரேகோஂகே ஸர்ககே ஸாத, பூர்வ பூர்வகே வ்யதிரேகோஂகே ஸஂஹாரகே ஸாத ஔர அந்வயகே அவஸ்தாந (த்ரௌவ்ய)கே ஸாத அவிநாபாவவாலா, ஜிஸகோ நிர்விக்ந (அபாதித) த்ரிலக்ஷணதாரூப ௨லாஂசந ப்ரகாஶமாந ஹை ஐஸா அவஶ்ய ஸம்மத கரநா ..௧௦௦.. ௧. கேவல ஸ்திதி = (உத்பாத ஔர வ்யய ரஹித) அகேலா த்ருவபநா, கேவல ஸ்திதிபநா; அகேலா அவஸ்தாந .

ஹை; – ஸமக்ர த்ரவ்ய நஹீஂ . ] ௨. உத்தர உத்தர = பாத பாதகே . ௩. லாஂசந = சிஹ்ந .

Page 193 of 513
PDF/HTML Page 226 of 546
single page version

உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி ஹி பர்யாயாநாலம்பந்தே, தே புநஃ பர்யாயா த்ரவ்யமாலம்பந்தே . ததஃ ஸமஸ்தமப்யேததேகமேவ த்ரவ்யஂ, ந புநர்த்ரவ்யாந்தரம் . த்ரவ்யஂ ஹி தாவத்பர்யாயைராலம்ப்யதே, ஸமுதாயிநஃ ஸமுதாயாத்மகத்வாத்; பாதபவத் . யதா ஹி ஸமுதாயீ பாதபஃ ஸ்கந்தமூலஶாகாஸமுதாயாத்மகஃ மித்யர்தஂஃ ..௧௦௦.. அதோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி த்ரவ்யேண ஸஹ பரஸ்பராதாராதேயபாவத்வாதந்வயத்ரவ்யார்திகநயேந த்ரவ்யமேவ பவதீத்யுபதிஶதி — உப்பாதட்டிதிபஂகா விஶுத்தஜ்ஞாநதர்ஶநஸ்வபாவாத்மதத்த்வநிர்விகாரஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாந- ரூபேணோத்பாதஸ்தஸ்மிந்நேவ க்ஷணே ஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநவிலக்ஷணாஜ்ஞாநபர்யாயரூபேண பங்க, ததுபயாதாராத்மத்ரவ்யத்வா- வஸ்தாரூபேண ஸ்திதிரித்யுக்தலக்ஷணாஸ்த்ரயோ பங்காஃ கர்தாரஃ . விஜ்ஜஂதே வித்யந்தே திஷ்டந்தி . கேஷு . பஜ்ஜஏஸு

அப, உத்பாதாதிகா த்ரவ்யஸே அர்தாந்தரத்வகோ நஷ்ட கரதே ஹைஂ; (அர்தாத் யஹ ஸித்த கரதே ஹைஂ கி உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய த்ரவ்யஸே ப்ருதக் பதார்த நஹீஂ ஹைஂ) : —

அந்வயார்த : — [உத்பாதஸ்திதிபங்காஃ ] உத்பாத, த்ரௌவ்ய ஔர வ்யய [பர்யாயேஷு ] பர்யாயோஂமேஂ [வித்யந்தே ] வர்ததே ஹைஂ; [பர்யாயாஃ ] பர்யாயேஂ [நியதஂ ] நியமஸே [த்ரவ்யே ஹி ஸந்தி ] த்ரவ்யமேஂ ஹோதீ ஹைஂ, [தஸ்மாத் ] இஸலியே [ஸர்வஂ ] வஹ ஸப [த்ரவ்யஂ பவதி ] த்ரவ்ய ஹை ..௧௦௧..

டீகா : — உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய வாஸ்தவமேஂ பர்யாயோஂ கா ஆலம்பந கரதே ஹைஂ, ஔர வே பர்யாயேஂ த்ரவ்யகா ஆலம்பந கரதீ ஹைஂ, (அர்தாத் உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய பர்யாயோஂகே ஆஶ்ரயஸே ஹைஂ ஔர பர்யாயேஂ த்ரவ்யகே ஆஶ்ரயஸே ஹைஂ); இஸலியே யஹ ஸப ஏக ஹீ த்ரவ்ய ஹை, த்ரவ்யாந்தர நஹீஂ .

ப்ரதம தோ த்ரவ்ய பர்யாயோஂகே த்வாரா ஆலம்பித ஹை (அர்தாத் பர்யாயேஂ த்ரவ்யாஶ்ரித ஹைஂ), க்யோஂகி ௧ஸமுதாயீ ஸமுதாயஸ்வரூப ஹோதா ஹை; வ்ருக்ஷகீ பா஁தி . ஜைஸே ஸமுதாயீ வ்ருக்ஷ ஸ்கஂத, மூல ஔர ௧. ஸமுதாயீ = ஸமுதாயவாந ஸமுதாய (ஸமூஹ) கா பநா ஹுஆ . (த்ரவ்ய ஸமுதாயீ ஹை க்யோஂகி பர்யாயோஂகே

Page 194 of 513
PDF/HTML Page 227 of 546
single page version

ஸ்கந்தமூலஶாகாபிராலம்பித ஏவ ப்ரதிபாதி, ததா ஸமுதாயி த்ரவ்யஂ பர்யாயஸமுதாயாத்மகஂ பர்யாயைராலம்பிதமேவ ப்ரதிபாதி . பர்யாயாஸ்தூத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யைராலம்ப்யந்தே, உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணாமஂஶ- தர்மத்வாத்; பீஜாஂகுரபாதபத்வவத் . யதா கிலாஂஶிநஃ பாதபஸ்ய பீஜாஂகுரபாதபத்வ- லக்ஷணாஸ்த்ரயோஂஶா பஂகோத்பாதத்ரௌவ்யலக்ஷணைராத்மதர்மைராலம்பிதாஃ ஸமமேவ ப்ரதிபாந்தி, ததாஂஶிநோ த்ரவ்யஸ்யோச்சித்யமாநோத்பத்யமாநாவதிஷ்டமாநபாவலக்ஷணாஸ்த்ரயோஂஶா பஂகோத்பாதத்ரௌவ்யலக்ஷணைராத்மதர்மைரா- லம்பிதாஃ ஸமமேவ ப்ரதிபாந்தி . யதி புநபஂகோத்பாதத்ரௌவ்யாணி த்ரவ்யஸ்யைவேஷ்யந்தே ததா ஸமக்ரமேவ விப்லவதே . ததா ஹி — பஂகே தாவத் க்ஷணபஂககடாக்ஷிதாநாமேகக்ஷண ஏவ ஸர்வத்ரவ்யாணாஂ ஸஂஹரணாத் த்ரவ்யஶூந்யதாவதாரஃ ஸதுச்சேதோ வா . உத்பாதே து ப்ரதிஸமயோத்பாதமுத்ரிதாநாஂ ப்ரத்யேகஂ த்ரவ்யாணா- ஸம்யக்த்வபூர்வகநிர்விகாரஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநபர்யாயே தாவதுத்பாதஸ்திஷ்டதி ஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநவிலக்ஷணாஜ்ஞாநபர்யாயரூபேண பங்கஸ்ததுபயாதாராத்மத்ரவ்யத்வாவஸ்தாரூபபர்யாயேண த்ரௌவ்யஂ சேத்யுக்தலக்ஷணஸ்வகீயஸ்வகீயபர்யாயேஷு . பஜ்ஜாயா தவ்வம்ஹி ஸஂதி தே சோக்தலக்ஷணஜ்ஞாநாஜ்ஞாநததுபயாதாராத்மத்ரவ்யத்வாவஸ்தாரூபபர்யாயா ஹி ஸ்பு டஂ த்ரவ்யஂ ஸந்தி . ணியதஂ ஶாகாஓஂகா ஸமுதாயஸ்வரூப ஹோநேஸே ஸ்கஂத, மூல ஔர ஶாகாஓஂஸே ஆலம்பித ஹீ (பாஸித) திகாஈ தேதா ஹை, இஸீப்ரகார ஸமுதாயீ த்ரவ்ய பர்யாயோஂகா ஸமுதாயஸ்வரூப ஹோநேஸே பர்யாயோஂகே த்வாரா ஆலம்பித ஹீ பாஸித ஹோதா ஹை . (அர்தாத் ஜைஸே ஸ்கஂத, மூல ஶாகாயேஂ வ்ருக்ஷாஶ்ரித ஹீ ஹைஂ — வ்ருக்ஷஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹைஂ, உஸீப்ரகார பர்யாயேஂ த்ரவ்யாஶ்ரித ஹீ ஹைஂ, — த்ரவ்யஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹைஂ .)

ஔர பர்யாயேஂ உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யகே த்வாரா ஆலம்பித ஹைஂ (அர்தாத் உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய பர்யாயாஶ்ரித ஹைஂ ) க்யோஂகி உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய அஂஶோஂகே தர்ம ஹைஂ (-௧அஂஶீகே நஹீஂ); பீஜ, அஂகுர ஔர வ்ருக்ஷத்வகீ பா஁தி . ஜைஸே அஂஶீ -வ்ருக்ஷகே பீஜ அஂகுர -வ்ருக்ஷத்வஸ்வரூப தீந அஂஶ, வ்யய -உத்பாத- த்ரௌவ்யஸ்வரூப நிஜ தர்மோஂஸே ஆலம்பித ஏக ஸாத ஹீ பாஸித ஹோதே ஹைஂ, உஸீப்ரகார அஂஶீ -த்ரவ்யகே, நஷ்ட ஹோதா ஹுஆ பாவ, உத்பந்ந ஹோதா ஹுஆ பாவ, ஔர அவஸ்தித ரஹநேவாலா பாவ; — யஹ தீநோஂ அஂஶ வ்யய -உத்பாத -த்ரௌவ்யஸ்வரூப நிஜதர்மோஂகே த்வாரா ஆலம்பித ஏக ஸாத ஹீ பாஸித ஹோதே ஹைஂ . கிந்து யதி (௧) பஂக, (௨) உத்பாத ஔர (௩) த்ரௌவ்யகோ (அஂஶீகா ந மாநகர) த்ரவ்யகா ஹீ மாநா ஜாய தோ ஸாரா ௨விப்லவ கோ ப்ராப்த ஹோகா . யதா – (௧) பஹலே, யதி த்ரவ்யகா ஹீ பஂக மாநா ஜாய தோ ௩க்ஷணபஂகஸே லக்ஷித ஸமஸ்த த்ரவ்யோஂகா ஏக க்ஷணமேஂ ஹீ ஸஂஹார ஹோ ஜாநேஸே த்ரவ்யஶூந்யதா ஆ ஜாயகீ, அதவா ஸத்கா உச்சேத ஹோ ஜாயகா . (௨) யதி த்ரவ்யகா உத்பாத மாநா ஜாய தோ ஸமய -ஸமய பர ஹோநேவாலே உத்பாதகே த்வாரா சிஹ்நித ஐஸே த்ரவ்யோஂகோ ப்ரத்யேககோ அநந்ததா ஆ ஜாயகீ . (அர்தாத் ஸமய- ௧. அஂஶீ = அஂஶோஂவாலா; அஂஶோஂஂகா பநா ஹுஆ . (த்ரவ்ய அஂஶீ ஹை .) ௨. விப்லவ = அஂதாதுஂதீ = உதலபுதல; கோடாலா; விரோத . ௩. க்ஷண = விநாஶ ஜிநகா லக்ஷண ஹோ ஐஸே .

Page 195 of 513
PDF/HTML Page 228 of 546
single page version

மாநந்த்யமஸதுத்பாதோ வா . த்ரௌவ்யே து க்ரமபுவாஂ பாவாநாமபாவாத் த்ரவ்யஸ்யாபாவஃ க்ஷணிகத்வஂ வா . அத உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யைராலம்ப்யந்தாஂ பர்யாயாஃ பர்யாயைஶ்ச த்ரவ்யமாலம்ப்யந்தாஂ, யேந ஸமஸ்தமப்யேததேகமேவ த்ரவ்யஂ பவதி ..௧௦௧..

நிஶ்சிதஂ ப்ரதேஶாபேதேபி ஸ்வகீயஸ்வகீயஸஂஜ்ஞாலக்ஷணப்ரயோஜநாதிபேதேந . தம்ஹா தவ்வஂ ஹவதி ஸவ்வஂ யதோ நிஶ்சயாதாராதேயபாவேந திஷ்டந்த்யுத்பாதாதயஸ்தஸ்மாத்காரணாதுத்பாதாதித்ரயஂ ஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநாதிபர்யாயத்ரயஂ சாந்வய- ஸமய பர ஹோநேவாலா உத்பாத ஜிஸகா சிஹ்ந ஹோ ஐஸா ப்ரத்யேக த்ரவ்ய அநஂத த்ரவ்யத்வகோ ப்ராப்த ஹோ ஜாயகா) அதவா அஸத்கா உத்பாத ஹோ ஜாயகா; (௩) யதி த்ரவ்யகா ஹீ த்ரௌவ்ய மாநா ஜாய தோ க்ரமஶஃ ஹோநேவாலே பாவோஂகே அபாவகே காரண த்ரவ்யகா அபாவ ஆயகா, அதவா க்ஷணிகபநா ஹோகா .

இஸலியே உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யகே த்வாரா பர்யாயேஂ ஆலம்பித ஹோஂ, ஔர பர்யாயோஂகே த்வாரா த்ரவ்ய ஆலம்பித ஹோ, கி ஜிஸஸே யஹ ஸப ஏக ஹீ த்ரவ்ய ஹை .

பாவார்த : — பீஜ, அஂகுர ஔர வ்ருக்ஷத்வ, யஹ வ்ருக்ஷகே அஂஶ ஹைஂ . பீஜகா நாஶ, அஂகுரகா உத்பாத ஔர வ்ருக்ஷத்வகா த்ரௌவ்ய – தீநோஂ ஏக ஹீ ஸாத ஹோதே ஹைஂ . இஸப்ரகார நாஶ பீஜகே ஆஶ்ரித ஹை, உத்பாத அஂகுரகே ஆஶ்ரித ஹை, ஔர த்ரௌவ்ய வ்ருக்ஷத்வகே ஆஶ்ரித ஹை; நாஶ, உத்பாத ஔர த்ரௌவ்ய பீஜ அஂகுர ஔர வ்ருக்ஷத்வஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹை . ததா பீஜ, அஂகுர ஔர வ்ருக்ஷத்வ பீ வ்ருக்ஷஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹைஂ . இஸலியே யஹ ஸப ஏக வ்ருக்ஷ ஹீ ஹைஂ . இஸீப்ரகார நஷ்ட ஹோதா ஹுஆ பாவ, உத்பந்ந ஹோதா ஹுஆ பாவ ஔர த்ரௌவ்ய பாவ ஸப த்ரவ்யகே அஂஶ ஹைஂ . நஷ்ட ஹோதே ஹுயே பாவகா நாஶ, உத்பந்ந ஹோதே ஹுயே பாவகா உத்பாத ஔர ஸ்தாயீ பாவகா த்ரௌவ்ய ஏக ஹீ ஸாத ஹை . இஸப்ரகார நாஶ நஷ்ட ஹோதே பாவகே ஆஶ்ரித ஹை, உத்பாத உத்பந்ந ஹோதே பாவகே ஆஶ்ரித ஹை ஔர த்ரௌவ்ய ஸ்தாயீ பாவகே ஆஶ்ரித ஹை . நாஶ, உத்பாத ஔர த்ரௌவ்ய உந பாவோஂஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹைஂ . ஔர வே பாவ பீ த்ரவ்யஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹைஂ . இஸலியே யஹ ஸப, ஏக த்ரவ்ய ஹீ ஹைஂ ..௧௦௧..

அப, உத்பாதாதிகா க்ஷணபேத ௧நிரஸ்த கரகே வே த்ரவ்ய ஹைஂ யஹ ஸமஜாதே ஹைஂ : — ௧. நிரஸ்த கரகே = தூர கரகே; நஷ்ட கரகே; கண்டித கரகே; நிராக்ருத கரகே .

Page 196 of 513
PDF/HTML Page 229 of 546
single page version

இஹ ஹி யோ நாம வஸ்துநோ ஜந்மக்ஷணஃ ஸ ஜந்மநைவ வ்யாப்தத்வாத் ஸ்திதிக்ஷணோ நாஶக்ஷணஶ்ச ந பவதி; யஶ்ச ஸ்திதிக்ஷணஃ ஸ கலூபயோரந்தராலதுர்லலிதத்வாஜ்ஜந்மக்ஷணோ நாஶக்ஷணஶ்ச ந பவதி; யஶ்ச நாஶக்ஷணஃ ஸ தூத்பத்யாவஸ்தாய ச நஶ்யதோ ஜந்மக்ஷணஃ ஸ்திதிக்ஷணஶ்ச ந பவதி; — இத்யுத்பாதாதீநாஂ விதர்க்யமாணஃ க்ஷணபேதோ ஹ்ருதயபூமிமவதரதி . அவதரத்யேவஂ யதி த்ரவ்யமாத்ம- நைவோத்பத்யதே ஆத்மநைவாவதிஷ்டதே ஆத்மநைவ நஶ்யதீத்யப்யுபகம்யதே . தத்து நாப்யுபகதம் . பர்யாயாணா- த்ரவ்யார்திகநயேந ஸர்வஂ த்ரவ்யஂ பவதி . பூர்வோக்தோத்பாதாதித்ரயஸ்ய ததைவ ஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநாதிபர்யாயத்ரயஸ்ய சாநுகதாகாரேணாந்வயரூபேண யதாதாரபூதஂ ததந்வயத்ரவ்யஂ பண்யதே, தத்விஷயோ யஸ்ய ஸ பவத்யந்வயத்ரவ்யார்திகநயஃ . யதேதஂ ஜ்ஞாநாஜ்ஞாநபர்யாயத்வயே பங்கத்ரயஂ வ்யாக்யாதஂ ததாபி ஸர்வத்ரவ்யபர்யாயேஷு யதாஸஂபவஂ ஜ்ஞாதவ்யமித்ய- பிப்ராயஃ ..௧௦௧.. அதோத்பாதாதீநாஂ புநரபி ப்ரகாராந்தரேண த்ரவ்யேண ஸஹாபேதஂ ஸமர்தயதி ஸமயபேதஂ ச நிராகரோதி — ஸமவேதஂ கலு தவ்வஂ ஸமவேதமேகீபூதமபிந்நஂ பவதி கலு ஸ்பு டம் . கிம் . ஆத்மத்ரவ்யம் . கைஃ ஸஹ . ஸஂபவடிதிணாஸஸண்ணிதட்டேஹிஂ ஸம்யக்த்வஜ்ஞாநபூர்வகநிஶ்சலநிர்விகாரநிஜாத்மாநுபூதிலக்ஷணவீதராகசாரித்ர- பர்யாயேணோத்பாதஃ ததைவ ராகாதிபரத்ரவ்யைகத்வபரிணதிரூபசாரித்ரபர்யாயேண நாஶஸ்ததுபயாதாராத்மத்ரவ்யத்வாவஸ்தா-

அந்வயார்த : — [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய [ஏகஸ்மிந் ச ஏவ ஸமயே ] ஏக ஹீ ஸமயமேஂ [ஸஂபவஸ்திதிநாஶஸஂஜ்ஞிதார்தைஃ ] உத்பாத, ஸ்திதி ஔர நாஶ நாமக ௧அர்தோஂகே ஸாத [கலு ] வாஸ்தவமேஂ [ஸமவேதஂ ] ௨ஸமவேத (ஏகமேக) ஹை; [தஸ்மாத் ] இஸலியே [தத் த்ரிதயஂ ] யஹ ௩த்ரிதய [கலு ] வாஸ்தவமேஂ [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய ஹை ..௧௦௨..

டீகா : — (ப்ரதம ஶஂகா உபஸ்தித கீ ஜாதீ ஹை : — ) யஹா஁, (விஶ்வமேஂ) வஸ்துகா ஜோ ஜந்மக்ஷண ஹை வஹ ஜந்மஸே ஹீ வ்யாப்த ஹோநேஸே ஸ்திதிக்ஷண ஔர நாஶக்ஷண நஹீஂ ஹை, (-வஹ ப்ருதக் ஹீ ஹோதா ஹை); ஜோ ஸ்திதிக்ஷண ஹோ வஹ தோநோஂகே அந்தராலமேஂ (உத்பாதக்ஷண ஔர நாஶக்ஷணகே பீச) த்ரு஢தயா ரஹதா ஹை, இஸலியே (வஹ) ஜந்மக்ஷண ஔர நாஶக்ஷண நஹீஂ ஹை; ஔர ஜோ நாஶக்ஷண ஹை வஹ, – வஸ்து உத்பந்ந ஹோகர ஔர ஸ்திர ரஹகர பி ர நாஶகோ ப்ராப்த ஹோதீ ஹை இஸலியே, – ஜந்மக்ஷண ஔர ஸ்திதிக்ஷண நஹீஂ ஹை; — இஸப்ரகார தர்க பூர்வக விசார கரநே பர உத்பாதாதிகா க்ஷணபேத ஹ்ருதயபூமிமேஂ உதரதா ஹை (அர்தாத் உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்யகா ஸமய ௧. அர்த = பதார்த (௮௭ வீஂ காதாமேஂ ஸமஜாயா கயா ஹை, தத்நுஸார பர்யாய பீ அர்த ஹை .) ௨. ஸமவேத = ஸமவாயவாலா, தாதாத்ம்யஸஹித ஜு஡ா ஹுவா, ஏகமேக . ௩. த்ரிதய = தீநகா ஸமுதாய . (உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய, இந தீநோஂகா ஸமுதாய வாஸ்தவமேஂ த்ரவ்ய ஹீ ஹை .)

Page 197 of 513
PDF/HTML Page 230 of 546
single page version

மேவோத்பாதாதயஃ, குதஃ க்ஷணபேதஃ . ததா ஹி — யதா குலாலதண்டசக்ரசீவராரோப்யமாணஸஂஸ்கார- ஸந்நிதௌ ய ஏவ வர்தமாநஸ்ய ஜந்மக்ஷணஃ, ஸ ஏவ ம்ருத்பிண்டஸ்ய நாஶக்ஷணஃ, ஸ ஏவ ச கோடித்வயாதி- ரூடஸ்ய ம்ருத்திகாத்வஸ்ய ஸ்திதிக்ஷணஃ, ததா அந்தரஂகபஹிரஂகஸாதநாரோப்யமாணஸஂஸ்காரஸந்நிதௌ ய ஏவோத்தரபர்யாயஸ்ய ஜந்மக்ஷணஃ, ஸ ஏவ ப்ராக்தநபர்யாயஸ்ய நாஶக்ஷணஃ, ஸ ஏவ ச கோடித்வயாதிரூடஸ்ய த்ரவ்யத்வஸ்ய ஸ்திதிக்ஷணஃ . யதா ச வர்தமாநம்ருத்பிண்டம்ருத்திகாத்வேஷு ப்ரத்யேகவர்தீந்யுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி த்ரிஸ்வபாவஸ்பர்ஶிந்யாஂ ம்ருத்திகாயாஂ ஸாமஸ்த்யேநைகஸமய ஏவாவலோக்யந்தே, ததா உத்தரப்ராக்தந- ரூபபர்யாயேண ஸ்திதிரித்யுக்தலக்ஷணஸஂஜ்ஞித்வோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யைஃ ஸஹ . தர்ஹி கிஂ பௌத்தமதவத்பிந்நபிந்நஸமயே த்ரயஂ பவிஷ்யதி . நைவம் . ஏக்கம்மி சேவ ஸமயே அங்குலித்ரவ்யஸ்ய வக்ரபர்யாயவத்ஸஂஸாரிஜீவஸ்ய மரணகாலே »ுஜுகதிவத் க்ஷீணகஷாயசரமஸமயே கேவலஜ்ஞாநோத்பத்திவதயோகிசரமஸமயே மோக்ஷவச்சேத்யேகஸ்மிந்ஸமய ஏவ . தம்ஹா தவ்வஂ கு தத்திதயஂ யஸ்மாத்பூர்வோக்தப்ரகாரேணைகஸமயே பங்கத்ரயேண பரிணமதி தஸ்மாத்ஸஂஜ்ஞாலக்ஷணப்ரயோஜநாதிபேதேபி ப்ரதேஶா- நாமபேதாத்த்ரயமபி கு ஸ்பு டஂ த்ரவ்யஂ பவதி . யதேதஂ சாரித்ராசாரித்ரபர்யாயத்வயே பங்கத்ரயமபேதேந தர்ஶிதஂ ததா பிந்ந -பிந்ந ஹோதா ஹை, ஏக நஹீஂ ஹோதா, — ஐஸீ பாத ஹ்ருதயமேஂ ஜமதீ ஹை .)

(யஹா஁ உபரோக்த ஶஂகாகா ஸமாதாந கியா ஜாதா ஹை : — இஸப்ரகார உத்பாதாதிகா க்ஷணபேத ஹ்ருதயபூமிமேஂ தபீ உதர ஸகதா ஹை ஜப யஹ மாநா ஜாய கி ‘த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ உத்பந்ந ஹோதா ஹை, ஸ்வயஂ ஹீ த்ருவ ரஹதா ஹை ஔர ஸ்வயஂ ஹீ நாஶகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை !’ கிந்து ஐஸா தோ மாநா நஹீஂ கயா ஹை; (க்யோஂகி யஹ ஸ்வீகார ஔர ஸித்த கியா கயா ஹை கி) பர்யாயோஂகே ஹீ உத்பாதாதி ஹைஂ; (தப பி ர) வஹா஁ க்ஷணபேத -கஹா஁ஸே ஹோ ஸகதா ஹை ? யஹ ஸமஜதே ஹைஂ : —

ஜைஸே கும்ஹார, தண்ட, சக்ர ஔர டோரீ த்வாரா ஆரோபித கியே ஜாநேவாலே ஸஂஸ்காரகீ உபஸ்திதிமேஂ ஜோ ராமபாத்ரகா ஜந்மக்ஷண ஹோதா ஹை வஹீ ம்ருத்திகாபிண்டகா நாஶக்ஷண ஹோதா ஹை, ஔர வஹீ தோநோஂ ௧கோடியோஂமேஂ ரஹநேவாலா மிட்டீபநகா ஸ்திதிக்ஷண ஹோதா ஹை; இஸீப்ரகார அந்தரஂக ஔர பஹிரஂக ஸாதநோஂ த்வாரா கியே ஜாநேவாலே ஸஂஸ்காரோஂகீ உபஸ்திதிமேஂ, ஜோ உத்தர பர்யாயகா ஜந்மக்ஷண ஹோதா ஹை வஹீ பூர்வ பர்யாயகா நாஶ க்ஷண ஹோதா ஹை, ஔர வஹீ தோநோஂ கோடியோஂமேஂ ரஹநேவாலே த்ரவ்யத்வகா ஸ்திதிக்ஷண ஹோதா ஹை .

ஔர ஜைஸே ராமபாத்ரமேஂ, ம்ருத்திகாபிண்டமேஂ ஔர மிட்டீபநமேஂ உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய ப்ரத்யேக ரூபமேஂ (ப்ரத்யேக ப்ருதக் ப்ருதக்) வர்ததே ஹோநே பர பீ த்ரிஸ்வபாவஸ்பர்ஶீ ம்ருத்திகாமேஂ வே ஸம்பூர்ணதயா (ஸபீ ஏக ஸாத) ஏக ஸமயமேஂ ஹீ தேகே ஜாதே ஹைஂ; இஸீப்ரகார உத்தர பர்யாயமேஂ, பூர்வ பர்யாயமேஂ ஔர த்ரவ்யத்வமேஂ உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய ப்ரத்யேகதயா (ஏக -ஏக) ப்ரவர்தமாந ஹோநே பர பீ ௧. கோடி = ப்ரகார (மிட்டீபந தோ பிண்டரூப ததா ராமபாத்ரரூப – தோநோஂ ப்ரகாரோஂமேஂ வித்யமாந ஹை .)

Page 198 of 513
PDF/HTML Page 231 of 546
single page version

பர்யாயத்ரவ்யத்வேஷு ப்ரத்யேகவர்தீந்யப்யுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி த்ரிஸ்வபாவஸ்பர்ஶிநி த்ரவ்யே ஸாமஸ்த்யேநைக- ஸமய ஏவாவலோக்யந்தே . யதைவ ச வர்தமாநபிண்டம்ருத்திகாத்வவர்தீந்யுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி ம்ருத்திகைவ, ந வஸ்த்வந்தரஂ; ததைவோத்தரப்ராக்தநபர்யாயத்ரவ்யத்வவர்தீந்யப்யுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி த்ரவ்யமேவ, ந கல்வ- ர்தாந்தரம் ..௧௦௨..

ஸர்வத்ரவ்யபர்யாயேஷ்வவபோத்தவ்யமித்யர்தஃ ..௧௦௨.. ஏவமுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யரூபலக்ஷணவ்யாக்யாநமுக்யதயா காதா- த்ரயேண த்ருதீயஸ்தலஂ கதம் . அத த்ரவ்யபர்யாயேணோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி தர்ஶயதி — பாடுப்பவதி ய ப்ராதுர்பவதி ச ஜாயதே . அண்ணோ அந்யஃ கஶ்சிதபூர்வாநந்தஜ்ஞாநஸுகாதிகுணாஸ்பதபூதஃ ஶாஶ்வதிகஃ . ஸ கஃ . பஜ்ஜாஓ ௧த்ரிஸ்வபாவஸ்பர்ஶீ த்ரவ்யமேஂ வே ஸஂபூர்ணதயா (தீநோஂ ஏகஸாத) ஏக ஸமயமேஂ ஹீ தேகே ஜாதே ஹைஂ .

ஔர ஜைஸே ராமபாத்ர, ம்ருத்திகாபிண்ட ததா மிட்டீபநமேஂ ப்ரவர்தமாந உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய மிட்டீ ஹீ ஹைஂ, அந்ய வஸ்து நஹீஂ; உஸீப்ரகார உத்தர பர்யாய, பூர்வ பர்யாய, ஔர த்ரவ்யத்வமேஂ ப்ரவர்தமாந உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய த்ரவ்ய ஹீ ஹைஂ, அந்ய பதார்த நஹீஂ ..௧௦௨..

அந்வயார்த : — [த்ரவ்யஸ்ய ] த்ரவ்யகீ [அந்யஃ பர்யாயஃ ] அந்ய பர்யாய [ப்ராதுர்பவதி ] உத்பந்ந ஹோதீ ஹை [ச ] ஔர [அந்யஃ பர்யாயஃ ] கோஈ அந்ய பர்யாய [வ்யேதி ] நஷ்ட ஹோதீ ஹை; [ததபி ] பி ர பீ [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய [ப்ரணஷ்டஂ ந ஏவ ] ந தோ நஷ்ட ஹை, [உத்பந்நஂ ந ] ந உத்பந்ந ஹை (- வஹ த்ருவ ஹை .)..௧௦௩.. ௧. த்ரிஸ்வபாவஸ்பர்ஶீ = தீநோஂ ஸ்வபாவோஂகோ ஸ்பர்ஶ கரநேவாலா . (த்ரவ்ய உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய – இந தீநோஂ

ஸ்வபாவோஂகோ தாரண கரதா ஹை .) ௨. அநேகத்ரவ்யபர்யாய = ஏகஸே அதிக த்ரவ்யோஂகே ஸஂயோகஸே ஹோநேவாலீ பர்யாய .

உபஜே தரவநோ அந்ய பர்யய, அந்ய கோ விணஸே வளீ, பண த்ரவ்ய தோ நதீ நஷ்ட கே உத்பந்ந த்ரவ்ய நதீ தஹீஂ. ௧௦௩.

Page 199 of 513
PDF/HTML Page 232 of 546
single page version

இஹ ஹி யதா கிலைகஸ்த்ர்யணுகஃ ஸமாநஜாதீயோநேகத்ரவ்யபர்யாயோ விநஶ்யத்யந்யஶ்சதுரணுகஃ ப்ரஜாயதே, தே து த்ரயஶ்சத்வாரோ வா புத்கலா அவிநஷ்டாநுத்பந்நா ஏவாவதிஷ்டந்தே, ததா ஸர்வேபி ஸமாநஜாதீயா த்ரவ்யபர்யாயா விநஶ்யந்தி ப்ரஜாயந்தே ச, ஸமாநஜாதீநி த்ரவ்யாணி த்வவிநஷ்டாநு- த்பந்நாந்யேவாவதிஷ்டந்தே . யதா சைகோ மநுஷ்யத்வலக்ஷணோஸமாநஜாதீயோ த்ரவ்யபர்யாயோ விநஶ்யத்யந்ய- ஸ்த்ரிதஶத்வலக்ஷணஃ ப்ரஜாயதே, தௌ ச ஜீவபுத்கலௌ அவிநஷ்டாநுத்பந்நாவேவாவதிஷ்டேதே, ததா ஸர்வேப்யஸமாநஜாதீயா த்ரவ்யபர்யாயா விநஶ்யந்தி ப்ரஜாயந்தே ச, அஸமாநஜாதீநி த்ரவ்யாணி த்வவிநஷ்டாநுத்பந்நாந்யேவாவதிஷ்டந்தே . ஏவமாத்மநா த்ருவாணி த்ரவ்யபர்யாயத்வாரேணோத்பாதவ்யயீபூதாந்யுத்பாத- வ்யயத்ரௌவ்யாணி த்ரவ்யாணி பவந்தி ..௧௦௩.. பரமாத்மாவாப்திரூபஃ ஸ்வபாவத்ரவ்யபர்யாயஃ . பஜ்ஜஓ வயதி அண்ணோ பர்யாயோ வ்யேதி விநஶ்யதி . கதஂபூதஃ . அந்யஃ பூர்வோக்தமோக்ஷபர்யாயாத்பிந்நோ நிஶ்சயரத்நத்ரயாத்மகநிர்விகல்பஸமாதிரூபஸ்யைவ மோக்ஷபர்யாயஸ்யோபாதாநகாரணபூதஃ . கஸ்ய ஸஂபந்தீ பர்யாயஃ . தவ்வஸ்ஸ பரமாத்மத்ரவ்யஸ்ய . தஂ பி தவ்வஂ ததபி பரமாத்மத்ரவ்யஂ ணேவ பணட்டஂ ண உப்பண்ணஂ ஶுத்தத்ரவ்யார்திகநயேந நைவ நஷ்டஂ ந சோத்பந்நம் . அதவா ஸஂஸாரிஜீவாபேக்ஷயா தேவாதிரூபோ விபாவத்ரவ்யபர்யாயோ ஜாயதே மநுஷ்யாதிரூபோ விநஶ்யதி ததேவ ஜீவத்ரவ்யஂ நிஶ்சயேந ந சோத்பந்நஂ ந ச விநஷ்டஂ, புத்கலத்ரவ்யஂ வா த்வயணுகாதிஸ்க ந்தரூபஸ்வஜாதீயவிபாவத்ரவ்யபர்யாயாணாஂ விநாஶோத்பாதேபி நிஶ்சயேந ந சோத்பந்நஂ ந ச விநஷ்டமிதி . ததஃ ஸ்திதஂ யதஃ காரணாதுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யரூபேண த்ரவ்யபர்யாயாணாஂ விநாஶோத்பாதேபி த்ரவ்யஸ்ய

டீகா : — யஹா஁ (விஶ்வமேஂ) ஜைஸே ஏக த்ரி -அணுக ஸமாநஜாதீய அநேக த்ரவ்யபர்யாய விநஷ்ட ஹோதீ ஹை ஔர தூஸரீ ௧சதுரணுக (ஸமாநஜாதீய அநேக த்ரவ்யபர்யாய) உத்பந்ந ஹோதீ ஹை; பரந்து வே தீந யா சார புத்கல (பரமாணு) தோ அவிநஷ்ட ஔர அநுத்பந்ந ஹீ ரஹதே ஹைஂ ( – த்ருவ ஹைஂ ); இஸீப்ரகார ஸபீ ஸமாநஜாதீய த்ரவ்யபர்யாயேஂ விநஷ்ட ஹோதீ ஹைஂ ஔர உத்பந்ந ஹோதீ ஹைஂ, கிந்து ஸமாநஜாதீய த்ரவ்ய தோ அவிநஷ்ட ஔர அநுத்பந்ந ஹீ ரஹதே ஹைஂ (-த்ருவ ஹைஂ ) .

ஔர, ஜைஸே ஏக மநுஷ்யத்வஸ்வரூப அஸமாநஜாதீய த்ரவ்ய -பர்யாய விநஷ்ட ஹோதீ ஹை ஔர தூஸரீ தேவத்வஸ்வரூப (அஸமாநஜாதீய த்ரவ்யபர்யாய) உத்பந்ந ஹோதீ ஹை, பரந்து வஹ ஜீவ ஔர புத்கல தோ அவிநஷ்ட ஔர அநுத்பந்ந ஹீ ரஹதே ஹைஂ, இஸீப்ரகார ஸபீ அஸமாநஜாதீய த்ரவ்ய -பர்யாயேஂ விநஷ்ட ஹோ ஜாதீ ஹைஂ ஔர உத்பந்ந ஹோதீ ஹைஂ, பரந்து அஸமாநஜாதீய த்ரவ்ய தோ அவிநஷ்ட ஔர அநுத்பந்ந ஹீ ரஹதே ஹைஂ .

இஸ ப்ரகார அபநேஸே (௨த்ரவ்யரூபஸே) த்ருவ ஔர த்ரவ்யபர்யாயோஂ த்வாரா உத்பாத -வ்யயரூப ஐஸே த்ரவ்ய உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய ஹைஂ ..௧௦௩.. ௧. சதுரணுக = சார அணுஓஂகா (பரமாணுஓஂகா) பநா ஹுஆ ஸ்கஂத . ௨. ‘த்ரவ்ய’ ஶப்த முக்யதயா தோ அர்தோஂமேஂ ப்ரயுக்த ஹோதா ஹை : (௧) ஏக தோ ஸாமாந்ய – விஶேஷகே பிண்டகோ அர்தாத்

Page 200 of 513
PDF/HTML Page 233 of 546
single page version

ஏகத்ரவ்யபர்யாயா ஹி குணபர்யாயாஃ, குணபர்யாயாணாமேகத்ரவ்யத்வாத் . ஏகத்ரவ்யத்வஂ ஹி தேஷாஂ ஸஹகாரபலவத் . யதா கில ஸஹகாரபலஂ ஸ்வயமேவ ஹரிதபாவாத் பாண்டுபாவஂ பரிணம- த்பூர்வோத்தரப்ரவ்ருத்தஹரிதாபாண்டுபாவாப்யாமநுபூதாத்மஸத்தாகஂ ஹரிதபாண்டுபாவாப்யாஂ ஸமமவிஶிஷ்டஸத்தாக- விநாஶோ நாஸ்தி, ததஃ காரணாத்த்ரவ்யபர்யாயா அபி த்ரவ்யலக்ஷணஂ பவந்தீத்யபிப்ராயஃ ..௧௦௩.. அத த்ரவ்யஸ்யோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி குணபர்யாயமுக்யத்வேந ப்ரதிபாதயதி — பரிணமதி ஸயஂ தவ்வஂ பரிணமதி ஸ்வயஂ ஸ்வயமேவோபாதாநகாரணபூதஂ ஜீவத்ரவ்யஂ கர்த்ரு . கஂ பரிணமதி . குணதோ ய குணஂதரஂ நிருபராகஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாந-

அந்வயார்த : — [ஸதவிஶிஷ்டஂ ] ஸத்தாபேக்ஷாஸே அவிஶிஷ்டரூபஸே, [த்ரவ்யஂ ஸ்வயஂ ] த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ [குணதஃ ச குணாந்தரஂ ] குணஸே குணாந்தரரூப [பரிணமதே ] பரிணமித ஹோதா ஹை, அர்தாத் த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ ஏக குணபர்யாயமேஂஸே அந்ய குணபர்யாயரூப பரிணமித ஹோதா ஹை, ஔர உஸகீ ஸத்தா குணபர்யாயோஂகீ ஸத்தாகே ஸாத அவிஶிஷ்ட — அபிந்ந — ஏக ஹீ ரஹதீ ஹை), [தஸ்மாத் புநஃ ] ஔர உநஸே [குணபர்யாயாஃ] குணபர்யாயேஂ [த்ரவ்யம் ஏவ இதி பணிதாஃ ] த்ரவ்ய ஹீ கஹீ கஈ ஹைஂ ..௧௦௪..

டீகா : — குணபர்யாயேஂ ஏக த்ரவ்யபர்யாயேஂ ஹைஂ, க்யோஂகி குணபர்யாயோஂகோ ஏக த்ரவ்யபநா ஹை, (அர்தாத் குணபர்யாயேஂ ஏகத்ரவ்யகீ பர்யாயேஂ ஹைஂ, க்யோஂகி வே ஏக ஹீ த்ரவ்ய ஹைஂ — பிந்ந -பிந்ந த்ரவ்ய நஹீஂ .) உநகா ஏகத்ரவ்யத்வ ஆம்ரபலகீ பா஁தி ஹை . ஜைஸே – ஆம்ரபல ஸ்வயஂ ஹீ ஹரிதபாவமேஂஸே பீதபாவரூப பரிணமித ஹோதா ஹுஆ, ப்ரதம ஔர பஶ்சாத் ப்ரவர்தமாந ஹரிதபாவ ஔர பீதபாவகே த்வாரா அபநீ ஸத்தாகா அநுபவ கரதா ஹை, இஸலியே ஹரிதபாவ ஔர பீதபாவகே ஸாத ௧அவிஶிஷ்ட ௧. அவிஶிஷ்ட ஸத்தாவாலா = அபிந்ந ஸத்தாவாலா; ஏக ஸத்தாவாலா; (ஆமகீ ஸத்தா ஹரே ஔர பீலே பாவகீ ஸத்தாஸே

Page 201 of 513
PDF/HTML Page 234 of 546
single page version

தயைகமேவ வஸ்து, ந வஸ்த்வந்தரஂ, ததா த்ரவ்யஂ ஸ்வயமேவ பூர்வாவஸ்தாவஸ்திதகுணாதுத்தராவஸ்தாவஸ்தித- குணஂ பரிணமத்பூர்வோத்தராவஸ்தாவஸ்திதகுணாப்யாஂ தாப்யாமநுபூதாத்மஸத்தாகஂ பூர்வோத்தராவஸ்தாவஸ்தித- குணாப்யாஂ ஸமமவிஶிஷ்டஸத்தாகதயைகமேவ த்ரவ்யஂ, ந த்ரவ்யாந்தரம் . யதைவ சோத்பத்யமாநஂ பாண்டுபாவேந வ்யயமாநஂ ஹரிதபாவேநாவதிஷ்டமாநஂ ஸஹகாரபலத்வேநோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாண்யேகவஸ்துபர்யாயத்வாரேண ஸஹகாரபலஂ, ததைவோத்பத்யமாநமுத்தராவஸ்தாவஸ்திதகுணேந வ்யயமாநஂ பூர்வாவஸ்தாவஸ்திதகுணேநாவதிஷ்டமாநஂ த்ரவ்யத்வகுணேநோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாண்யேகத்ரவ்யபர்யாயத்வாரேண த்ரவ்யஂ பவதி ..௧௦௪.. குணாத் கேவலஜ்ஞாநோத்பத்திபீஜபூதாத்ஸகாஶாத்ஸகலவிமலகேவலஜ்ஞாநகுணாந்தரம் . கதஂபூதஂ ஸத்பரிணமதி . ஸதவிஸிட்டஂ ஸ்வகீயஸ்வரூபத்வாச்சித்ரூபாஸ்தித்வாதவிஶிஷ்டமபிந்நம் . தம்ஹா குணபஜ்ஜாயா பணியா புண தவ்வமேவ த்தி தஸ்மாத் காரணாந்ந கேவலஂ பூர்வஸூத்ரோதிதாஃ த்ரவ்யபர்யாயாஃ த்ரவ்யஂ பவந்தி, குணரூபபர்யாயா குணபர்யாயா பண்யந்தே தேபி த்ரவ்யமேவ பவந்தி . அதவா ஸஂஸாரிஜீவத்ரவ்யஂ மதிஸ்ம்ருத்யாதிவிபாவகுணஂ த்யக்த்வா ஶ்ருதஜ்ஞாநாதி- ஸத்தாவாலா ஹோநேஸே ஏக ஹீ வஸ்து ஹை, அந்ய வஸ்து நஹீஂ; இஸீப்ரகார த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ ௧பூர்வ அவஸ்தாமேஂ அவஸ்தித குணமேஂஸே உத்தர அவஸ்தாமேஂ அவஸ்தித குணரூப பரிணமித ஹோதா ஹுஆ, பூர்வ ஔர உத்தர அவஸ்தாமேஂ அவஸ்தித உந குணோஂகே த்வாரா அபநீ ஸத்தாகா அநுபவ கரதா ஹை, இஸலியே பூர்வ ஔர உத்தர அவஸ்தாமேஂ அவஸ்தித குணோஂகே ஸாத அவஶிஷ்ட ஸத்தாவாலா ஹோநேஸே ஏக ஹீ த்ரவ்ய ஹை, த்ரவ்யாந்தர நஹீஂ .

(ஆமகே த்ருஷ்டாந்தகீ பா஁தி, த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ குணகீ பூர்வ பர்யாயமேஂஸே உத்தரபர்யாயரூப பரிணமித ஹோதா ஹுஆ, பூர்வ ஔர உத்தர குணபர்யாயோஂகே த்வாரா அபநே அஸ்தித்வகா அநுபவ கரதா ஹை, இஸலியே பூர்வ ஔர உத்தர குணபர்யாயோஂகே ஸாத அபிந்ந அஸ்தித்வ ஹோநேஸே ஏக ஹீ த்ரவ்ய ஹை த்ரவ்யாந்தர நஹீஂ; அர்தாத் வே வே குணபர்யாயேஂ ஔர த்ரவ்ய ஏக ஹீ த்ரவ்யரூப ஹைஂ, பிந்ந -பிந்ந த்ரவ்ய நஹீஂ ஹைஂ .)

ஔர, ஜைஸே பீதபாவஸே உத்பந்ந ஹோதா ஹரிதபாவஸே நஷ்ட ஹோதா ஔர ஆம்ரபலரூபஸே ஸ்திர ரஹதா ஹோநேஸே ஆம்ரபல ஏக வஸ்துகீ பர்யாயோஂ த்வாரா உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய ஹை, உஸீப்ரகார உத்தர அவஸ்தாமேஂ அவஸ்தித குணஸே உத்பந்ந, பூர்வ அவஸ்தாமேஂ அவஸ்தித குணஸே நஷ்ட ஔர த்ரவ்யத்வ குணஸே ஸ்திர ஹோநேஸே, த்ரவ்ய ஏகத்ரவ்யபர்யாயகே த்வாரா உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய ஹை .

பாவார்த : — இஸஸே பூர்வகீ காதாமேஂ த்ரவ்யபர்யாயகே த்வாரா (அநேக த்ரவ்யபர்யாயோஂகே த்வாரா) த்ரவ்யகே உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய பதாயே கயே தே . இஸ காதாமேஂ குணபர்யாயகே த்வாரா (ஏக- த்ரவ்யபர்யாயகே த்வாரா) த்ரவ்யகே உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய பதாயே கயே ஹைஂ ..௧௦௪.. ௧. பூர்வ அவஸ்தாமேஂ அவாஸ்தித குண = பஹலேகீ அவஸ்தாமேஂ ரஹா ஹுஆ குண; குணகீ பூர்வ பர்யாய; பூர்வ குணபர்யாய. ப்ர. ௨௬

Page 202 of 513
PDF/HTML Page 235 of 546
single page version

யதி ஹி த்ரவ்யஂ ஸ்வரூபத ஏவ ஸந்ந ஸ்யாத்ததா த்விதயீ கதிஃ அஸத்வா பவதி, ஸத்தாதஃ ப்ருதக்வா பவதி . தத்ராஸத்பவத் த்ர்ரௌவ்யஸ்யாஸஂபவாதாத்மாநமதாரயத் த்ரவ்யமேவாஸ்தஂ கச்சேத்; ஸத்தாதஃ விபாவகுணாந்தரஂ பரிணமதி, புத்கலத்ரவ்யஂ வா பூர்வோக்தஶுக்லவர்ணாதிகுணஂ த்யக்த்வா ரக்தாதிகுணாந்தரஂ பரிணமதி, ஹரிதகுணஂ த்யக்த்வா பாண்டுரகுணாந்தரமாம்ரபலமிவேதி பாவார்தஃ ..௧௦௪.. ஏவஂ ஸ்வபாவவிபாவரூபா த்ரவ்யபர்யாயா குணபர்யாயாஶ்ச நயவிபாகேந த்ரவ்யலக்ஷணஂ பவந்தி இதி கதநமுக்யதயா காதாத்வயேந சதுர்தஸ்தலஂ கதம் . அத

அப, ஸத்தா ஔர த்ரவ்ய அர்தாந்தர (பிந்ந பதார்த, அந்ய பதார்த) நஹீஂ ஹோநேகே ஸம்பந்தமேஂ யுக்தி உபஸ்தித கரதே ஹைஂ : —

அந்வயார்த : — [யதி ] யதி [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய [ஸத் ந பவதி ] (ஸ்வரூபஸே ஹீ) ஸத் ந ஹோ தோ — (௧) [த்ருவஂ அஸத் பவதி ] நிஶ்சயஸே வஹ அஸத் ஹோகா; [தத் கதஂ த்ரவ்யஂ ] (ஜோ அஸத் ஹோகா) வஹ த்ரவ்ய கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை ? [புநஃ வா ] அதவா (யதி அஸத் ந ஹோ) தோ (௨) [அந்யத் பவதி ] வஹ ஸத்தாஸே அந்ய (ப்ருதக்) ஹோ ! (ஸோ பீ கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை ?) [தஸ்மாத் ] இஸலியே [த்ரவ்யஂ ஸ்வயஂ ] த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ [ஸத்தா ] ஹை ..௧௦௫..

டீகா : — யதி த்ரவ்ய ஸ்வரூபஸே ஹீ ௧ஸத் ந ஹோ தோ தூஸரீ கதி யஹ ஹோ கி வஹ — (௧) ௨அஸத் ஹோகா, அதவா (௨) ஸத்தாஸே ப்ருதக் ஹோகா . வஹா஁, (௧) யதி வஹ அஸத் ஹோகா தோ, த்ரௌவ்யகே அஸஂபவகே காரண ஸ்வயஂ ஸ்திர ந ஹோதா ஹுஆ த்ரவ்யகா ஹீ ௩அஸ்த ஹோ ஜாயகா; ஔர ௧. ஸத் = மௌஜூத . ௨. அஸத் = நஹீஂ மௌஜூத ஐஸா . ௩. அஸ்த = நஷ்ட . [ஜோ அஸத் ஹோ உஸகா டிகநா -மௌஜூத ரஹநா கைஸா ? இஸலியே த்ரவ்யகோ அஸத் மாநநேஸே,

Page 203 of 513
PDF/HTML Page 236 of 546
single page version

ப்ருதக்பவத்ஸத்தாமந்தரேணாத்மாநஂ தாரயத்தாவந்மாத்ரப்ரயோஜநாஂ ஸத்தாமேவாஸ்தஂ கமயேத் . ஸ்வரூபதஸ்து- ஸத்பவத் த்ர்ரௌவ்யஸ்ய ஸஂபவாதாத்மாநஂ தாரயத்த்ரவ்யமுத்கச்சேத்; ஸத்தாதோப்ருதக்பூத்வா சாத்மாநஂ தாரயத்தா- வந்மாத்ரப்ரயோஜநாஂ ஸத்தாமுத்கமயேத் . ததஃ ஸ்வயமேவ த்ரவ்யஂ ஸத்த்வேநாப்யுபகந்தவ்யஂ, பாவபாவ- வதோரப்ருதக்த்வேநாநந்யத்வாத் ..௧௦௫.. ஸத்தாத்ரவ்யயோரபேதவிஷயே புநரபி ப்ரகாராந்தரேண யுக்திஂ தர்ஶயதி — ண ஹவதி ஜதி ஸத்தவ்வஂ பரமசைதந்யப்ரகாஶரூபேண ஸ்வரூபேண ஸ்வரூபஸத்தாஸ்தித்வகுணேந யதி சேத் ஸந்ந பவதி . கிஂ கர்த்ரு . பரமாத்மத்ரவ்யஂ . ததா அஸத்துவஂ ஹோதி அஸதவித்யமாநஂ பவதி த்ருவஂ நிஶ்சிதம் . அவித்யமாநஂ ஸத் தஂ கதஂ தவ்வஂ தத்பரமாத்மத்ரவ்யஂ கதஂ பவதி, கிஂது நைவ . ஸ ச ப்ரத்யக்ஷவிரோதஃ . கஸ்மாத் . ஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநேந கம்யமாநத்வாத் . அதாவிசாரிதரமணீயந்யாயேந ஸத்தாகுணாபாவேப்யஸ்தீதி சேத், தத்ர விசார்யதே – யதி கேவலஜ்ஞாநதர்ஶநகுணாவிநாபூதஸ்வகீயஸ்வரூபாஸ்தி- த்வாத்ப்ருதக்பூதா திஷ்டதி ததா ஸ்வரூபாஸ்தித்வஂ நாஸ்தி, ஸ்வரூபாஸ்தித்வாபாவே த்ரவ்யமபி நாஸ்தி . அதவா ஸ்வகீயஸ்வரூபாஸ்தித்வாத்ஸஂஜ்ஞாலக்ஷணப்ரயோஜநாதிபேதேபி ப்ரதேஶரூபேணாபிந்நஂ திஷ்டதி ததா ஸஂமதமேவ . அத்ராவஸரே ஸௌகதமதாநுஸாரீ கஶ்சிதாஹ – ஸித்தபர்யாயஸத்தாரூபேண ஶுத்தாத்மத்ரவ்யமுபசாரேணாஸ்தி, ந ச முக்யவ்ருத்த்யேதி . பரிஹாரமாஹ — ஸித்தபர்யாயோபாதாநகாரணபூதபரமாத்மத்ரவ்யாபாவே ஸித்தபர்யாயஸத்தைவ ந ஸஂபவதி, வ்ருக்ஷாபாவே பலமிவ . அத்ர ப்ரஸ்தாவே நையாயிகமதாநுஸாரீ கஶ்சிதாஹ — ஹவதி புணோ அண்ணஂ வா தத்பரமாத்மத்ரவ்யஂ பவதி புநஃ கிஂது ஸத்தாயாஃ ஸகாஶாதந்யத்பிந்நஂ பவதி பஶ்சாத்ஸத்தாஸமவாயாத்ஸத்பவதி . ஆசார்யாஃ பரிஹாரமாஹுஃ — ஸத்தாஸமவாயாத்பூர்வஂ த்ரவ்யஂ ஸதஸத்வா, யதி ஸத்ததா ஸத்தாஸமவாயோ வ்ருதா, பூர்வமேவாஸ்தித்வஂ திஷ்டதி; அதாஸத்தர்ஹி (௨) யதி ஸத்தாஸே ப்ருதக் ஹோ தோ ஸத்தாகே பிநா பீ ஸ்வயஂ ரஹதா ஹுஆ, இதநா ஹீ மாத்ர ஜிஸகா ப்ரயோஜந ஹை ஐஸீ ௧ஸத்தாகோ ஹீ அஸ்த கர தேகா .

கிந்து யதி த்ரவ்ய ஸ்வரூபஸே ஹீ ஸத் ஹோ தோ — (௧) த்ரௌவ்யகே ஸத்பாவகே காரண ஸ்வயஂ ஸ்திர ரஹதா ஹுஆ, த்ரவ்ய உதித ஹோதா ஹை, (அர்தாத் ஸித்த ஹோதா ஹை); ஔர (௨) ஸத்தாஸே அப்ருதக் ரஹகர ஸ்வயஂ ஸ்திர (-வித்யமாந) ரஹதா ஹுஆ, இதநா ஹீ மாத்ர ஜிஸகா ப்ரயோஜந ஹை ஐஸீ ஸத்தாகோ உதித (ஸித்த) கரதா ஹை .

இஸலியே த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ ஸத்த்வ (ஸத்தா) ஹை ஐஸா ஸ்வீகார கரநா சாஹியே, க்யோஂகி பாவ ஔர ௨பாவவாந்கா அப்ருதக்த்வ த்வாரா அநந்யத்வ ஹை ..௧௦௫.. ௧. ஸத்தாகா கார்ய இதநா ஹீ ஹை கி வஹ த்ரவ்யகோ வித்யமாந ரகே . யதி த்ரவ்ய ஸத்தாஸே பிந்ந ரஹகர பீ

௨. பாவவாந் = பாவவாலா . [த்ரவ்ய பாவவாலா ஹை ஔர ஸத்தா உஸகா பாவ ஹை . வே அப்ருதக் ஹைஂ, இஸ அபேக்ஷாஸே

Page 204 of 513
PDF/HTML Page 237 of 546
single page version

ப்ரவிபக்தப்ரதேஶத்வஂ ஹி ப்ருதக்த்வஸ்ய லக்ஷணம் . தத்து ஸத்தாத்ரவ்யயோர்ந ஸஂபாவ்யதே, குணகுணிநோஃ ப்ரவிபக்தப்ரதேஶத்வாபாவாத், ஶுக்லோத்தரீயவத் . ததா ஹி — யதா ய ஏவ ஶுக்லஸ்ய குணஸ்ய ப்ரதேஶாஸ்த கபுஷ்பவதவித்யமாநத்ரவ்யேண ஸஹ கதஂ ஸத்தா ஸமவாயஂ கரோதி, கரோதீதி சேத்தர்ஹி கபுஷ்பேணாபி ஸஹ ஸத்தா கர்த்ரு ஸமவாயஂ கரோது, ந ச ததா . தம்ஹா தவ்வஂ ஸயஂ ஸத்தா தஸ்மாதபேதநயேந ஶுத்தசைதந்யஸ்வரூபஸத்தைவ பரமாத்மத்ரவ்யஂ பவதீதி . யதேதஂ பரமாத்மத்ரவ்யேண ஸஹ ஶுத்தசேதநாஸத்தாயா அபேதவ்யாக்யாநஂ க்ருதஂ ததா ஸர்வேஷாஂ சேதநாசேதநத்ரவ்யாணாஂ ஸ்வகீயஸ்வகீயஸத்தயா ஸஹாபேதவ்யாக்யாநஂ கர்தவ்யமித்யபிப்ராயஃ ..௧௦௫..

அத ப்ருதக்த்வலக்ஷணஂ கிமந்யத்வலக்ஷணஂ ச கிமிதி ப்ருஷ்டே ப்ரத்யுத்தரஂ ததாதி — பவிபத்தபதேஸத்தஂ புதத்தஂ ப்ருதக்த்வஂ பவதி ப்ருதக்த்வாபிதாநோ பேதோ பவதி . கிஂவிஶிஷ்டம் . ப்ரகர்ஷேண விபக்தப்ரதேஶத்வஂ பிந்நப்ரதேஶத்வம் . கிஂவத் . தண்டதண்டிவத் . இத்தஂபூதஂ ப்ருதக்த்வஂ ஶுத்தாத்மத்ரவ்யஶுத்தஸத்தாகுணயோர்ந கடதே .

அந்வயார்த : — [ப்ரவிபக்தப்ரதேஶத்வஂ ] விபக்தப்ரதேஶத்வ வஹ [ப்ருதக்த்வஂ ] ப்ருதக்த்வ ஹை, [இதி ஹி ] ஐஸா [வீரஸ்ய ஶாஸநஂ ] வீரகா உபதேஶ ஹை . [அதத்பாவஃ ] அதத்பாவ (உஸரூப ந ஹோநா) வஹ [அந்யத்வ ] அந்யத்வ ஹை . [ந தத் பவத் ] ஜோ உஸரூப ந ஹோ [கதஂ ஏகம் பவதி ] வஹ ஏக கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை ? (கதஂசித் ஸத்தா த்ரவ்யரூப நஹீஂ ஹை ஔர த்ரவ்ய ஸத்தாரூப நஹீஂ ஹை, இஸலியே வே ஏக நஹீஂ ஹைஂ .)..௧௦௬..

டீகா : — விபக்த ப்ரதேஶத்வ (பிந்ந ப்ரதேஶத்வ) ப்ருதக்த்வகா லக்ஷண ஹை . வஹ தோ ஸத்தா ஔர த்ரவ்யமேஂ ஸம்பவ நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி குண ஔர குணீமேஂ விபக்தப்ரதேஶத்வகா அபாவ ஹோதா ஹை — ஶுக்லத்வ ஔர வஸ்த்ரகீ பா஁தி . வஹ இஸப்ரகார ஹை கி ஜைஸே – ஜோ ஶுக்லத்வகே – குணகே – ப்ரதேஶ ஹைஂ வே

Page 205 of 513
PDF/HTML Page 238 of 546
single page version

ஏவோத்தரீயஸ்ய குணிந இதி தயோர்ந ப்ரதேஶவிபாகஃ, ததா ய ஏவ ஸத்தாயா குணஸ்ய ப்ரதேஶாஸ்த ஏவ த்ரவ்யஸ்ய குணிந இதி தயோர்ந ப்ரதேஶவிபாகஃ . ஏவமபி தயோரந்யத்வமஸ்தி தல்லக்ஷணஸத்பாவாத் . அதத்பாவோ ஹ்யந்யத்வஸ்ய லக்ஷணஂ, தத்து ஸத்தாத்ரவ்யயோர்வித்யத ஏவ, குணகுணிநோஸ்தத்பாவஸ்யாபாவாத், ஶுக்லோத்தரீயவதேவ . ததா ஹி — யதா யஃ கிலைகசக்ஷுரிந்த்ரியவிஷயமாபத்யமாநஃ ஸமஸ்தேதரேந்த்ரிய- க்ராமகோசரமதிக்ராந்தஃ ஶுக்லோ குணோ பவதி, ந கலு ததகிலேந்த்ரியக்ராமகோசரீபூதமுத்தரீயஂ பவதி, யச்ச கிலாகிலேந்த்ரியக்ராமகோசரீபூதமுத்தரீயஂ பவதி, ந கலு ஸ ஏகசக்ஷுரிந்த்ரியவிஷயமாபத்யமாநஃ ஸமஸ்தேதரேந்த்ரியக்ராமகோசரமதிக்ராந்தஃ ஶுக்லோ குணோ பவதீதி தயோஸ்தத்பாவஸ்யாபாவஃ; ததா யா கஸ்மாத்தேதோஃ . பிந்நப்ரதேஶாபாவாத் . க யோரிவ . ஶுக்லவஸ்த்ரஶுக்லகுணயோரிவ . இதி ஸாஸணஂ ஹி வீரஸ்ஸ இதி ஶாஸநமுபதேஶ ஆஜ்ஞேதி . கஸ்ய . வீரஸ்ய வீராபிதாநாந்திமதீர்தஂகரபரமதேவஸ்ய . அண்ணத்தஂ ததாபி ப்ரதேஶாபேதேபி முக்தாத்மத்ரவ்யஶுத்தஸத்தாகுணயோரந்யத்வஂ பிந்நத்வஂ பவதி . கதஂபூதம் . அதப்பாவோ அதத்பாவரூபஂ ஸஂஜ்ஞாலக்ஷணப்ரயோஜநாதிபேதஸ்வபாவம் . யதா ப்ரதேஶரூபேணாபேதஸ்ததா ஸஂஜ்ஞாதிலக்ஷணரூபேணாப்யபேதோ பவது, கோ தோஷ இதி சேத் . நைவம் . ண தப்பவஂ ஹோதி தந்முக்தாத்மத்ரவ்யஂ ஶுத்தாத்மஸத்தாகுணேந ஸஹ ப்ரதேஶாபேதேபி ஹீ வஸ்த்ரகே – குணீகே – ஹைஂ, இஸலியே உநமேஂ ப்ரதேஶபேத நஹீஂ ஹை; இஸீப்ரகார ஜோ ஸத்தாகே – குணகே – ப்ரதேஶ ஹைஂ வே ஹீ த்ரவ்யகே – குணீகே – ஹைஂ, இஸலியே உநமேஂ ப்ரதேஶபேத நஹீஂ ஹை .

ஐஸா ஹோநே பர பீ உநமேஂ (-ஸத்தா ஔர த்ரவ்யமேஂ) அந்யத்வ ஹை, க்யோஂகி (உநமேஂ) அந்யத்வகே லக்ஷணகா ஸத்பாவ ஹை . ௧அதத்பாவ அந்யத்வகா லக்ஷண ஹை . வஹ தோ ஸத்தா ஔர த்ரவ்யகே ஹை ஹீ, க்யோஂகி குண ஔர குணீகே ௨தத்பாவகா அபாவ ஹோதா ஹை — ஶுக்லத்வ ஔர வஸ்த்ரகீ பா஁தி . வஹ இஸ ப்ரகார ஹை கி : — ஜைஸே ஏக சக்ஷுஇந்த்ரியகே விஷயமேஂ ஆநேவாலா ஔர அந்ய ஸப இந்த்ரியோஂகே ஸமூஹகோ கோசர ந ஹோநேவாலா ஶுக்லத்வ குண ஹை வஹ ஸமஸ்த இந்த்ரிய ஸமூஹகோ கோசர ஹோநேவாலா ஐஸா வஸ்த்ர நஹீஂ ஹை; ஔர ஜோ ஸமஸ்த இந்த்ரியஸமூஹகோ கோசர ஹோநேவாலா வஸ்த்ர ஹை வஹ ஏக சக்ஷுஇந்த்ரியகே விஷயமேஂ ஆநேவாலா ததா அந்ய ஸமஸ்த இந்த்ரியோஂகே ஸமூஹகோ கோசர ந ஹோநேவாலா ஐஸா ஶுக்லத்வ குண நஹீஂ ஹை, இஸலியே உநகே தத்பாவகா அபாவ ஹை; இஸீப்ரகார, ௩கிஸீகே ஆஶ்ரய ரஹநேவாலீ, ௧. அதத்பாவ = (கதஂசித்) உஸகா ந ஹோநா; (கதஂசித்) உஸரூப ந ஹோநா (கதஂசித்) அதத்ரூபதா . த்ரவ்ய

கதஂசித் ஸத்தாஸ்வரூபஸே நஹீஂ ஹை ஔர ஸத்தா கதஂசித் த்ரவ்யரூபஸே நஹீஂ ஹை, இஸலியே உநகே அதத்பாவ ஹை . ௨. தத்பாவ = உஸகா ஹோநா, உஸரூப ஹோநா, தத்ரூபதா . ௩. ஸத்தா த்ரவ்யகே ஆஶ்ரயஸே ரஹதீ ஹை, த்ரவ்யகோ கிஸீகா ஆஶ்ரய நஹீஂ ஹை . [ஜைஸே க஡ேமேஂ கீ ரஹதா ஹை, உஸீப்ரகார

Page 206 of 513
PDF/HTML Page 239 of 546
single page version

கிலாஶ்ரித்ய வர்திநீ நிர்குணைககுணஸமுதிதா விஶேஷணஂ விதாயிகா வ்ருத்திஸ்வரூபா ச ஸத்தா பவதி, ந கலு ததநாஶ்ரித்ய வர்தி குணவதநேககுணஸமுதிதஂ விஶேஷ்யஂ விதீயமாநஂ வ்ருத்திமத்ஸ்வரூபஂ ச த்ரவ்யஂ பவதி; யத்து கிலாநாஶ்ரித்ய வர்தி குணவதநேககுணஸமுதிதஂ விஶேஷ்யஂ விதீயமாநஂ வ்ருத்திமத்ஸ்வரூபஂ ச த்ரவ்யஂ பவதி, ந கலு ஸாஶ்ரித்ய வர்திநீ நிர்குணைககுணஸமுதிதா விஶேஷணஂ விதாயிகா வ்ருத்திஸ்வரூபா ச ஸத்தா பவதீதி தயோஸ்தத்பாவஸ்யாபாவஃ . அத ஏவ ச ஸத்தாத்ரவ்யயோஃ கதஂசிதநர்தாந்தரத்வேபி ஸஂஜ்ஞாதிரூபேண தந்மயஂ ந பவதி . கதமேகஂ தந்மயத்வஂ ஹி கிலைகத்வலக்ஷணஂ . ஸஂஜ்ஞாதிரூபேண தந்மயத்வாபாவே கதமேகத்வஂ, கிஂது நாநாத்வமேவ . யதேதஂ முக்தாத்மத்ரவ்யே ப்ரதேஶாபேதேபி ஸஂஜ்ஞாதிரூபேண நாநாத்வஂ கதிதஂ ததைவ ௧நிர்குண, ஏக குணகீ பநீ ஹுஈ, ௨விஶேஷண ௩விதாயக ஔர ௪வ்ருத்திஸ்வரூப ஜோ ஸத்தா ஹை வஹ கிஸீகே ஆஶ்ரயகே பிநா ரஹநேவாலா, குணவாலா, அநேக குணோஂஸே நிர்மித, ௫விஶேஷ்ய, ௬விதீயமாந ஔர ௭வ்ருத்திமாநஸ்வரூப ஐஸா த்ரவ்ய நஹீஂ ஹை, ததா ஜோ கிஸீகே ஆஶ்ரயகே பிநா ரஹநேவாலா, குணவாலா, அநேக குணோஂஸே நிர்மித, விஶேஷ்ய, விதீயமாந ஔர வ்ருத்திமாநஸ்வரூப ஐஸா த்ரவ்ய ஹை வஹ கிஸீகே ஆஶ்ரித ரஹநேவாலீ, நிர்குண, ஏக குணஸே நிர்மித, விஶேஷண, விதாயக ஔர வ்ருத்திஸ்வரூப ஐஸீ ஸத்தா நஹீஂ ஹை, இஸலியே உநகே தத்பாவகா அபாவ ஹை . ஐஸா ஹோநேஸே ஹீ, யத்யபி, ஸத்தா ஔர த்ரவ்யகே கதஂசித் அநர்தாந்தரத்வ (-அபிந்நபதார்தத்வ, அநந்யபதார்தத்வ) ஹை ததாபி உநகே ஸர்வதா ௧. நிர்குண = குணரஹித [ஸத்தா நிர்குண ஹை, த்ரவ்ய குணவாலா ஹை . ஜைஸே ஆம வர்ண, கஂத ஸ்பர்ஶாதி குணயுக்த ஹை, கிந்து

ஔர தண்டமேஂ ப்ரதேஶபேத ஹை, கிந்து த்ரவ்ய ஔர குண அபிந்நப்ரதேஶீ ஹைஂ . ] ௨. விஶேஷண = விஶேஷதா; லக்ஷண; பேதக தர்ம .௩. விதாயக = விதாந கரநேவாலா; ரசயிதா . ௪. வ்ருத்தி = ஹோநா, அஸ்தித்வ, உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய . ௫. விஶேஷ்ய = விஶேஷதாகோ தாரண கரநேவாலா பதார்த; லக்ஷ்ய; பேத்ய பதார்த — தர்மீ . [ஜைஸே மிடாஸ, ஸபே தீ,

சாஹியே கி விஶேஷ்ய ஔர விஶேஷணோஂகே ப்ரதேஶபேத நஹீஂ ஹைஂ .) ௬. விதீயமாந = ரசித ஹோநேவாலா . (ஸத்தா இத்யாதி குண த்ரவ்யகே ரசயிதா ஹை ஔர த்ரவ்ய உநகே த்வாரா ரசா ஜாநேவாலா

பதார்த ஹை .) ௭. வ்ருத்திமாந = வ்ருத்திவாலா, அஸ்தித்வவாலா, ஸ்திர ரஹநேவாலா . (ஸத்தா வ்ருத்திஸ்வரூப அர்தாத் அஸ்திஸ்வரூப ஹை ஔர

Page 207 of 513
PDF/HTML Page 240 of 546
single page version

ஸர்வதைகத்வஂ ந ஶஂக நீயஂ; தத்பாவோ ஹ்யேகத்வஸ்ய லக்ஷணம் . யத்து ந தத்பவத்விபாவ்யதே தத்கதமேகஂ ஸ்யாத் . அபி து குணகுணிரூபேணாநேகமேவேத்யர்தஃ ..௧௦௬..

ஸர்வத்ரவ்யாணாஂ ஸ்வகீயஸ்வகீயஸ்வரூபாஸ்தித்வகுணேந ஸஹ ஜ்ஞாதவ்யமித்யர்தஃ ..௧௦௬.. அதாதத்பாவஂ விஶேஷேண விஸ்தார்ய கதயதி — ஸத்தவ்வஂ ஸச்ச குணோ ஸச்சேவ ய பஜ்ஜஓ த்தி வித்தாரோ ஸத்த்ரவ்யஂ ஸஂஶ்ச குணஃ ஸஂஶ்சைவ பர்யாய இதி ஸத்தாகுணஸ்ய த்ரவ்யகுணபர்யாயேஷு விஸ்தாரஃ . ததாஹி — யதா முக்தாபலஹாரே ஸத்தாகுண- ஏகத்வ ஹோகா ஐஸீ ஶஂகா நஹீஂ கரநீ சாஹியே; க்யோஂகி தத்பாவ ஏகத்வகா லக்ஷண ஹை . ஜோ உஸரூப ஜ்ஞாத நஹீஂ ஹோதா வஹ (ஸர்வதா) ஏக கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை ? நஹீஂ ஹோ ஸகதா; பரந்து குண- குணீ -ரூபஸே அநேக ஹீ ஹை, ஐஸா அர்த ஹை .

பாவார்த : — பிந்நப்ரதேஶத்வ வஹ ப்ருதக்த்வகா லக்ஷண ஹை, ஔர அதத்பாவ வஹ அந்யத்வகா லக்ஷண ஹை . த்ரவ்யமேஂ ஔர குணமேஂ ப்ருதக்த்வ நஹீஂ ஹை பி ர பீ அந்யத்வ ஹை .

ஔர உஸகீ ஶுப்ரதாகே ப்ரதேஶ பிந்ந நஹீஂ ஹைஂ, இஸலியே உநமேஂ ப்ருதக்த்வ நஹீஂ ஹை . ஐஸா ஹோநே பர பீ ஶுப்ரதா தோ மாத்ர ஆ஁கோஂஸே ஹீ திகாஈ தேதீ ஹை, ஜீப, நாக ஆதி ஶேஷ சார இந்த்ரியோஂஸே ஜ்ஞாத நஹீஂ ஹோதீ . ஔர வஸ்த்ர பா஁சோஂ இந்த்ரியோஂஸே ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை . இஸலியே (கதஂசித்) வஸ்த்ர வஹ ஶுப்ரதா நஹீஂ ஹை ஔர ஶுப்ரதா வஹ வஸ்த்ர நஹீஂ ஹை . யதி ஐஸா ந ஹோ தோ வஸ்த்ரகீ பா஁தி ஶுப்ரதா பீ ஜீப, நாக இத்யாதி ஸர்வ இந்த்ரியோஂஸே ஜ்ஞாத ஹோநா சாஹியே . கிந்து ஐஸா நஹீஂ ஹோதா . இஸலியே வஸ்த்ர ஔர ஶுப்ரதாமேஂ அப்ருதக்த்வ ஹோநே பர பீ அந்யத்வ ஹை யஹ ஸித்த ஹோதா ஹை .

இஸீப்ரகார த்ரவ்யமேஂ ஔர ஸத்தாதி குணோஂமேஂ அப்ருதக்த்வ ஹோநே பர பீ அந்யத்வ ஹை; க்யோஂகி த்ரவ்யகே ஔர குணகே ப்ரதேஶ அபிந்ந ஹோநே பர பீ த்ரவ்யமேஂ ஔர குணமேஂ ஸஂஜ்ஞா -ஸஂக்யா -லக்ஷணாதி பேத ஹோநேஸே (கதஂசித்) த்ரவ்ய குணரூப நஹீஂ ஹை ஔர குண வஹ த்ரவ்யரூப நஹீஂ ஹை ..௧௦௬..