Page 208 of 513
PDF/HTML Page 241 of 546
single page version

யதா கல்வேகஂ முக்தாபலஸ்ரக்தாம ஹார இதி ஸூத்ரமிதி முக்தாபலமிதி த்ரேதா விஸ்தார்யதே, ததைகஂ த்ரவ்யஂ த்ரவ்யமிதி குண இதி பர்யாய இதி த்ரேதா விஸ்தார்யதே . யதா சைகஸ்ய முக்தாபலஸ்ரக்தாம்நஃ ஶுக்லோ குணஃ ஶுக்லோ ஹாரஃ ஶுக்லஂ ஸூத்ரஂ ஶுக்லஂ முக்தாபலமிதி த்ரேதா விஸ்தார்யதே, ததைகஸ்ய த்ரவ்யஸ்ய ஸத்தாகுணஃ ஸத்த்ரவ்யஂ ஸத்குணஃ ஸத்பர்யாய இதி த்ரேதா விஸ்தார்யதே . யதா சைகஸ்மிந் முக்தாபலஸ்ரக்தாம்நி யஃ ஶுக்லோ குணஃ ஸ ந ஹாரோ ந ஸூத்ரஂ ந முக்தாபலஂ யஶ்ச ஹாரஃ ஸூத்ரஂ முக்தாபலஂ வா ஸ ந ஶுக்லோ குண இதீதரேதரஸ்ய யஸ்தஸ்யாபாவஃ ஸ ததபாவ- லக்ஷணோதத்பாவோந்யத்வநிபந்தநபூதஃ, ததைகஸ்மிந் த்ரவ்யே யஃ ஸத்தாகுணஸ்தந்ந த்ரவ்யஂ நாந்யோ குணோ ஸ்தாநீயோ யோஸௌ ஶுக்லகுணஃ ஸ ப்ரதேஶாபேதேந கிஂ கிஂ பண்யதே . ஶுக்லோ ஹார இதி ஶுக்லஂ ஸூத்ரமிதி ஶுக்லஂ முக்தாபலமிதி பண்யதே, யஶ்ச ஹாரஃ ஸூத்ரஂ முக்தாபலஂ வா தைஸ்த்ரிபிஃ ப்ரதேஶாபேதேந ஶுக்லோ குணோ பண்யத இதி தத்பாவஸ்ய லக்ஷணமிதம் . தத்பாவஸ்யேதி கோர்தஃ . ஹாரஸூத்ரமுக்தாபலாநாஂ ஶுக்லகுணேந ஸஹ தந்மயத்வஂ ப்ரதேஶாபிந்நத்வமிதி . ததா முக்தாத்மபதார்தே யோஸௌ ஶுத்தஸத்தாகுணஃ ஸ ப்ரதேஶாபேதேந கிஂ கிஂ பண்யதே . ஸத்தாலக்ஷணஃ பரமாத்மபதார்த இதி ஸத்தாலக்ஷணஃ கேவலஜ்ஞாநாதிகுண இதி ஸத்தாலக்ஷணஃ ஸித்தபர்யாய

அந்வயார்த : — [ஸத் த்ரவ்யஂ ] ‘ஸத் த்ரவ்ய’ [ஸத் ச குணஃ ] ‘ஸத் குண’ [ச ] ஔர [ஸத் ச ஏவ பர்யாயஃ ] ‘ஸத் பர்யாய’ — [இதி ] இஸ ப்ரகார [விஸ்தாரஃ ] (ஸத்தாகுணகா) விஸ்தார ஹை . [யஃ கலு ] (உநமேஂ பரஸ்பர) ஜோ [தஸ்ய அபாவஃ ] ‘உஸகா அபாவ’ அர்தாத் ‘உஸரூப ஹோநேகா அபாவ’ ஹை [ஸஃ ] வஹ [தத்பாவஃ ] ‘தத் -அபாவ’ [அதத்பாவஃ ] அர்தாத் அதத்பாவ ஹை ..௧௦௭..

டீகா : — ஜைஸே ஏக ௧மோதியோஂகீ மாலா ‘ஹார’கே ரூபமேஂ, ‘ஸூத்ர’ (தாகா) கே ரூபமேஂ ஔர ‘மோதீ’ கே ரூபமேஂ — (த்ரிதா) தீந ப்ரகாரஸே விஸ்தாரித கீ ஜாதீ ஹை, உஸீப்ரகார ஏக ‘த்ரவ்ய,’ த்ரவ்யகே ரூபமேஂ, ‘குண’கே ரூபமேஂ ஔர ‘பர்யாய’கே ரூபமேஂ — தீந ப்ரகாரஸே விஸ்தாரித கியா ஜாதா ஹை .

ஔர ஜைஸே ஏக மோதியோஂகீ மாலாகா ஶுக்லத்வ குண, ‘ஶுக்ல ஹார,’ ‘ஶுக்ல தாகா’, ஔர ‘ஶுக்ல மோதீ’, — ஐஸே தீந ப்ரகாரஸே விஸ்தாரித கியா ஜாதா ஹை, உஸீப்ரகார ஏக த்ரவ்யகா ஸத்தாகுண ‘ஸத்த்ரவ்ய’, ‘ஸத்குண’, ஔர ‘ஸத்பர்யாய’, — ஐஸே தீந ப்ரகாரஸே விஸ்தாரித கியா ஜாதா ஹை .

ஔர ஜிஸ ப்ரகார ஏக மோதியோஂகீ மாலாமேஂ ஜோ ஶுக்லத்வகுண ஹை வஹ ஹார நஹீஂ ஹை, தாகா நஹீஂ ஹை யா மோதீ நஹீஂ ஹை, ஔர ஜோ ஹார, தாகா யா மோதீ ஹை வஹ ஶுக்லத்வகுண நஹீஂ ஹை; — இஸப்ரகார ௧ மோதியோஂகீ மாலா = மோதீ கா ஹார, மௌக்திகமாலா .

Page 209 of 513
PDF/HTML Page 242 of 546
single page version

ந பர்யாயோ யச்ச த்ரவ்யமந்யோ குணஃ பர்யாயோ வா ஸ ந ஸத்தாகுண இதீதரேதரஸ்ய யஸ்தஸ்யாபாவஃ ஸ ததபாவலக்ஷணோதத்பாவோந்யத்வநிபந்தநபூதஃ ..௧௦௭.. இதி பண்யதே . யஶ்ச பரமாத்மபதார்தஃ கேவலஜ்ஞாநாதிகுணஃ ஸித்தத்வபர்யாய இதி தைஶ்ச த்ரிபிஃ (ப்ரதேஶாபேதேந ?) ஶுத்தஸத்தாகுணோ பண்யத இதி தத்பாவஸ்ய லக்ஷணமிதம் . தத்பாவஸ்யேதி கோர்தஃ . பரமாத்மபதார்த- கேவலஜ்ஞாநாதிகுணஸித்தத்வபர்யாயாணாஂ ஶுத்தஸத்தாகுணேந ஸஹ ஸஂஜ்ஞாதிபேதேபி ப்ரதேஶைஸ்தந்மயத்வமிதி . ஜோ கலு தஸ்ஸ அபாவோ யஸ்தஸ்ய பூர்வோக்தலக்ஷணதத்பாவஸ்ய கலு ஸ்பு டஂ ஸஂஜ்ஞாதிபேதவிவக்ஷாயாமபாவஃ ஸோ ததபாவோ ஸ பூர்வோக்தலக்ஷணஸ்ததபாவோ பண்யதே . ஸ ச ததபாவஃ கிஂ பண்யதே . அதப்பாவோ ந தத்பாவஸ்தந்மயத்வம் கிஂச அதத்பாவஃ ஸஂஜ்ஞாலக்ஷணப்ரயோஜநாதிபேதஃ இத்யர்தஃ . தத்யதா — யதா முக்தாபலஹாரே யோஸௌ ஶுக்லகுணஸ்தத்வாசகே ந ஶுக்லமித்யக்ஷரத்வயேந ஹாரோ வாச்யோ ந பவதி ஸூத்ரஂ வா முக்தாபலஂ வா, ஹாரஸூத்ரமுக்தாபலஶப்தைஶ்ச ஶுக்லகுணோ வாச்யோ ந பவதி . ஏவஂ பரஸ்பரஂ ப்ரதேஶாபேதேபி யோஸௌ ஸஂஜ்ஞாதிபேதஃ ஸ தஸ்ய பூர்வோக்த லக்ஷண- தத்பாவஸ்யாபாவஸ்ததபாவோ பண்யதே . ஸ ச ததபாவஃ புநரபி கிஂ பண்யதே . அதத்பாவஃ ஸஂஜ்ஞா- லக்ஷணப்ரயோஜநாதிபேத இதி . ததா முக்தஜீவே யோஸௌ ஶுத்தஸத்தாகுணஸ்தத்வாசகேந ஸத்தாஶப்தேந முக்தஜீவோ ஏக -தூஸரேமேஂ ஜோ ‘உஸகா அபாவ’ அர்தாத் ‘தத்ரூப ஹோநேகா அபாவ’ ஹை வஹ ‘தத் -அபாவ’ லக்ஷண ‘அதத்பாவ’ ஹை, ஜோ கி அந்யத்வகா காரண ஹை . இஸீப்ரகார ஏக த்ரவ்யமேஂ ஜோ ஸத்தாகுண ஹை வஹ த்ரவ்ய நஹீஂ ஹை, ௧அந்யகுண நஹீஂ ஹை, யா பர்யாய நஹீஂ ஹை; ஔர ஜோ த்ரவ்ய அந்ய குண யா பர்யாய ஹை வஹ ஸத்தாகுண

— இஸப்ரகார ஏக -தூஸரேமேஂ ஜோ ‘உஸகா அபாவ’ அர்தாத் ‘தத்ரூப ஹோநேகா அபாவ’ ஹை வஹ ௨‘தத் -அபாவ’ லக்ஷண ‘அதத்பாவ’ ஹை ஜோ கி அந்யத்வகா காரண ஹை .

பாவார்த : — ஏக ஆத்மாகா விஸ்தாரகதநமேஂ ‘ஆத்மத்ரவ்ய’கே ரூபமேஂ ‘ஜ்ஞாநாதிகுண’ கே ரூபமேஂ ஔர ‘ஸித்தத்வாதி பர்யாய’ கே ரூபமேஂ — தீந ப்ரகாரஸே வர்ணந கியா ஜாதா ஹை . இஸீப்ரகார ஸர்வ த்ரவ்யோஂகே ஸம்பந்தமேஂ ஸமஜநா சாஹியே .

ஔர ஏக ஆத்மாகே அஸ்தித்வ குணகோ ‘ஸத் ஆத்மத்ரவ்ய’, ஸத் ஜ்ஞாநாதிகுண’ ஔர ‘ஸத் ஸித்தத்வாதி பர்யாய’ — ஐஸே தீந ப்ரகாரஸே விஸ்தாரித கியா ஜாதா ஹை; இஸீப்ரகார ஸபீ த்ரவ்யோஂகே ஸம்பந்தமேஂ ஸமஜநா சாஹியே .

ஔர ஏக ஆத்மாகா ஜோ அஸ்தித்வ குண ஹை வஹ ஆத்மத்ரவ்ய நஹீஂ ஹை, (ஸத்தா குணகே பிநா) ஜ்ஞாநாதிகுண நஹீஂ ஹை, யா ஸித்தத்வாதி பர்யாய நஹீஂ ஹை; ஔர ஜோ ஆத்மத்ரவ்ய ஹை, (அஸ்தித்வகே ஸிவாய) ஜ்ஞாநாதிகுண ஹை யா ஸித்தத்வாதி பர்யாய ஹை வஹ அஸ்தித்வ குண நஹீஂ ஹை — இஸப்ரகார உநமேஂ பரஸ்பர அதத்பாவ ஹை, ஜிஸகே காரண உநமேஂ அந்யத்வ ஹை . இஸீப்ரகார ஸபீ த்ரவ்யோஂகே ஸம்பந்தமேஂ ஸமஜநா சாஹியே . ௧. அந்யகுண = ஸத்தா கே அதிரிக்த தூஸரா கோஈ பீ குண . ௨. தத் -அபாவ = உஸகா அபாவ; (தத் -அபாவ = தஸ்ய அபாவஃ) தத்பாவ அதத்பாவகா லக்ஷண (ஸ்வரூப) ஹை;

அதத்பாவ அந்யத்வகா காரண ஹை . ப்ர. ௨௭

Page 210 of 513
PDF/HTML Page 243 of 546
single page version

பீ பலீபா஁தி ஸமஜ லேநா சாஹியே . ஜைஸே கி : — ஸத்தா குணகீ பா஁தி ஏக ஆத்மாகே புருஷார்த குணகோ ‘புருஷார்தீ ஆத்மத்ரவ்ய’ ‘புருஷார்தீ ஜ்ஞாநாதிகுண’ ஔர ‘புருஷார்தீ ஸித்தத்வாதி பர்யாய’ — இஸப்ரகார விஸ்தரித கர ஸகதே ஹைஂ . அபிந்நப்ரதேஶ ஹோநேஸே இஸப்ரகார விஸ்தார கியா ஜாதா ஹை, பி ர பீ ஸஂஜ்ஞா -லக்ஷண -ப்ரயோஜநாதி பேத ஹோநேஸே புருஷார்தகுணகோ ததா ஆத்மத்ரவ்யகோ, ஜ்ஞாநாதி அந்ய குண ஔர ஸித்தத்வாதி பர்யாயகோ அதத்பாவ ஹை, ஜோ கி உநமேஂ அந்யத்வகா காரண ஹை ..௧௦௭..

அந்வயார்த : — [அர்தாத் ] ஸ்வரூப அபேக்ஷாஸே [யத் த்ரவ்யஂ ] ஜோ த்ரவ்ய ஹை [தத் ந குணஃ ] வஹ குண நஹீஂ ஹை, [யஃ அபி குணஃ ] ஔர ஜோ குண ஹை [ஸஃ ந தத்த்வஂ ] யஹ த்ரவ்ய நஹீஂ ஹை . [ஏஷஃ ஹி அதத்பாவஃ ] யஹ அதத்பாவ ஹை; [ந ஏவ அபாவஃ ] ஸர்வதா அபாவ வஹ அதத்பாவ நஹீஂ ஹை; [இதி நிர்திஷ்டஃ ] ஐஸா (ஜிநேந்த்ரதேவ த்வாரா) தரஶாயா கயா ஹை ..௧௦௮..

– ஆநே அதத்பணுஂ ஜாணவுஂ, ந அபாவநே; பாக்யுஂ ஜிநே. ௧௦௮.

Page 211 of 513
PDF/HTML Page 244 of 546
single page version

ஏகஸ்மிந்த்ரவ்யே யத் த்ரவ்யஂ குணோ ந தத்பவதி, யோ குணஃ ஸ த்ரவ்யஂ ந பவதீத்யேவஂ யத் த்ரவ்யஸ்ய குணரூபேண குணஸ்ய வா த்ரவ்யரூபேண தேநாபவநஂ ஸோதத்பாவஃ, ஏதாவதைவாந்யத்வவ்யவஹாரஸித்தேஃ . ந புநர்த்ரவ்யஸ்யாபாவோ குணோ குணஸ்யாபாவோ த்ரவ்யமித்யேவஂலக்ஷணோபாவோதத்பாவஃ . ஏவஂ ஸத்யேகத்ரவ்ய- ஸ்யாநேகத்வமுபயஶூந்யத்வமபோஹரூபத்வஂ வா ஸ்யாத் . ததா ஹி — யதா கலு சேதநத்ரவ்யஸ்யாபாவோ- சேதநத்ரவ்யமசேதநத்ரவ்யஸ்யாபாவஶ்சேதநத்ரவ்யமிதி தயோரநேகத்வஂ, ததா த்ரவ்யஸ்யாபாவோ குணோ குணஸ்யாபாவோ த்ரவ்யமித்யேகஸ்யாபி த்ரவ்யஸ்யாநேகத்வஂ ஸ்யாத் . யதா ஸுவர்ணஸ்யாபாவே ஸுவர்ணத்வஸ்யா- பாவஃ ஸுவர்ணத்வஸ்யாபாவே ஸுவர்ணஸ்யாபாவ இத்யுபயஶூந்யத்வஂ, ததா த்ரவ்யஸ்யாபாவே குணஸ்யாபாவோ யோபி குணஃ ஸ ந தத்த்வஂ த்ரவ்யமர்ததஃ பரமார்ததஃ, யஃ ஶுத்தஸத்தாகுணஃ ஸ முக்தாத்மத்ரவ்யஂ ந பவதி . ஶுத்தஸத்தாஶப்தேந முக்தாத்மத்ரவ்யஂ வாச்யஂ ந பவதீத்யர்தஃ . ஏஸோ ஹி அதப்பாவோ ஏஷ உக்தலக்ஷணோ ஹி ஸ்பு டமதத்பாவஃ . உக்தலக்ஷண இதி கோர்தஃ . குணகுணிநோஃ ஸஂஜ்ஞாதிபேதேபி ப்ரதேஶபேதாபாவஃ . ணேவ அபாவோ த்தி ணித்திட்டோ நைவாபாவ இதி நிர்திஷ்டஃ . நைவ அபாவ இதி கோர்தஃ . யதா ஸத்தாவாசகஶப்தேந முக்தாத்ம- த்ரவ்யஂ வாச்யஂ ந பவதி ததா யதி ஸத்தாப்ரதேஶைரபி ஸத்தாகுணாத்ஸகாஶாத்பிந்நஂ பவதி ததா யதா

டீகா : — ஏக த்ரவ்யமேஂ, ஜோ த்ரவ்ய ஹை வஹ குண நஹீஂ ஹை, ஜோ குண ஹை வஹ த்ரவ்ய நஹீஂ ஹை; — இஸப்ரகார ஜோ த்ரவ்யகா குணரூபஸே அபவந (-ந ஹோநா) அதவா குணகா த்ரவ்யரூபஸே அபவந வஹ அதத்பாவ ஹை; க்யோஂகி இதநேஸே ஹீ அந்யத்வவ்யவஹார (-அந்யத்வரூப வ்யவஹார) ஸித்த ஹோதா ஹை . பரந்து த்ரவ்யகா அபாவ குண ஹை, குணகா அபாவ த்ரவ்ய ஹை; — ஐஸே லக்ஷணவாலா அபாவ வஹ அதத்பாவ நஹீஂ ஹை . யதி ஐஸா ஹோ தோ (௧) ஏக த்ரவ்யகோ அநேகத்வ ஆ ஜாயகா, (௨) உபயஶூந்யதா (தோநோஂகா அபாவ) ஹோ ஜாயகீ, அதவா (௩) அபோஹரூபதா ஆ ஜாயகீ . இஸீ கோ ஸமஜாதே ஹைஂ : —

(த்ரவ்யகா அபாவ வஹ குண ஹை ஔர குணகா அபாவ வஹ த்ரவ்ய; வஹ ஐஸா மாநநே பர ப்ரதம தோஷ இஸ ப்ரகார ஆயகா : — )

(௧) ஜைஸே சேதநத்ரவ்யகா அபாவ வஹ அசேதந த்ரவ்ய ஹை, அசேதநத்ரவ்யகா அபாவ வஹ சேதநத்ரவ்ய ஹை, — இஸப்ரகார உநகே அநேகத்வ (த்வித்வ) ஹை, உஸீப்ரகார த்ரவ்யகா அபாவ வஹ குண, குணகா அபாவ வஹ த்ரவ்ய — இஸப்ரகார ஏக த்ரவ்யகே பீ அநேகத்வ ஆ ஜாயகா . (அர்தாத் த்ரவ்யகே ஏக ஹோநேபர பீ உஸகே அநேகத்வகா ப்ரஸஂக ஆ ஜாயகா .)

ஸுவர்ணத்வகா அபாவ ஹோநே பர ஸுவர்ணகா அபாவ ஹோ ஜாதா ஹை, — இஸப்ரகார உபயஶூந்யத்வ – தோநோஂகா அபாவ ஹோ ஜாதா ஹை; உஸீப்ரகார த்ரவ்யகா அபாவ ஹோநே பர குணகா அபாவ ஔர குணகா அபாவ ஹோநே பர த்ரவ்யகா அபாவ ஹோ ஜாயகா; — இஸப்ரகார உபயஶூந்யதா ஹோ ஜாயகீ . (அர்தாத்

Page 212 of 513
PDF/HTML Page 245 of 546
single page version

குணஸ்யாபாவே த்ரவ்யஸ்யாபாவ இத்யுபயஶூந்யத்வஂ ஸ்யாத் . யதா படாபாவமாத்ர ஏவ கடோ கடாபாவமாத்ர ஏவ பட இத்யுபயோரபோஹரூபத்வஂ, ததா த்ரவ்யாபாவமாத்ர ஏவ குணோ குணாபாவமாத்ர ஏவ த்ரவ்ய- மித்யத்ராப்யபோஹரூபத்வஂ ஸ்யாத் . ததோ த்ரவ்யகுணயோரேகத்வமஶூந்யத்வமநபோஹத்வஂ சேச்சதா யதோதித ஏவாதத்பாவோப்யுபகந்தவ்யஃ ..௧௦௮..

ஜீவப்ரதேஶேப்யஃ புத்கலத்ரவ்யஂ பிந்நஂ ஸத்த்ரவ்யாந்தரஂ பவதி ததா ஸத்தாகுணப்ரதேஶேப்யோ முக்தஜீவத்ரவ்யஂ ஸத்தாகுணாத்பிந்நஂ ஸத்ப்ருதக்த்ரவ்யாந்தரஂ ப்ராப்நோதி . ஏவஂ கிஂ ஸித்தம் . ஸத்தாகுணரூபஂ ப்ருதக்த்ரவ்யஂ முக்தாத்மத்ரவ்யஂ ச ப்ருதகிதி த்ரவ்யத்வயஂ ஜாதஂ, ந ச ததா . த்விதீயஂ ச தூஷணஂ ப்ராப்நோதி — யதா ஸுவர்ணத்வகுணப்ரதேஶேப்யோ த்ரவ்ய ததா குண தோநோஂகே அபாவகா ப்ரஸஂக ஆ ஜாயகா .)

அபாவ ஜிதநா ஹீ கட ஹை, ஔர கடகே கேவல அபாவ ஜிதநா ஹீ வஸ்த்ர ஹை) — இஸப்ரகார தோநோஂகே அபோஹரூபதா ஹை, உஸீப்ரகார த்ரவ்யாபாவமாத்ர ஹீ குண ஔர குணாபாவமாத்ர ஹீ த்ரவ்ய ஹோகா; — இஸப்ரகார இஸமேஂ பீ (த்ரவ்ய -குணமேஂ பீ) ௧அபோஹரூபதா ஆ ஜாயகீ, (அர்தாத் கேவல நகாரரூபதாகா ப்ரஸங்க ஆ ஜாயகா .)

இஸலியே த்ரவ்ய ஔர குணகா ஏகத்வ, அஶூந்யத்வ ஔர ௨அநபோஹத்வ சாஹநேவாலேகோ யதோக்த ஹீ (ஜைஸா கஹா வைஸா ஹீ) அதத்பாவ மாநநா சாஹியே ..௧௦௮..

அப, ஸத்தா ஔர த்ரவ்யகா குண – குணீபநா ஸித்த கரதே ஹைஂ : — ௧. அபோஹரூபதா = ஸர்வதா நகாராத்மகதா; ஸர்வதா பிந்நதா . (த்ரவ்ய ஔர குணமேஂ ஏக -தூஸரேகா கேவல நகார ஹீ

௨. அநபோஹத்வ = அபோஹரூபதாகா ந ஹோநா; கேவல நகாராத்மகதாகா ந ஹோநா .

பரிணாம த்ரவ்யஸ்வபாவ ஜே, தே குண ‘ஸத்’-அவிஶிஷ்ட சே; ‘த்ரவ்யோ ஸ்வபாவே ஸ்தித ஸத் சே’ – ஏ ஜ ஆ உபதேஶ சே. ௧௦௯.

Page 213 of 513
PDF/HTML Page 246 of 546
single page version

த்ரவ்யஂ ஹி ஸ்வபாவே நித்யமவதிஷ்டமாநத்வாத்ஸதிதி ப்ராக் ப்ரதிபாதிதம் . ஸ்வபாவஸ்து த்ரவ்யஸ்ய பரிணாமோபிஹிதஃ . ய ஏவ த்ரவ்யஸ்ய ஸ்வபாவபூதஃ பரிணாமஃ, ஸ ஏவ ஸதவிஶிஷ்டோ குண இதீஹ ஸாத்யதே . யதேவ ஹி த்ரவ்யஸ்வரூபவ்ருத்திபூதமஸ்தித்வஂ த்ரவ்யப்ரதாநநிர்தேஶாத்ஸதிதி ஸஂஶப்த்யதே ததவிஶிஷ்டகுணபூத ஏவ த்ரவ்யஸ்ய ஸ்வபாவபூதஃ பரிணாமஃ, த்ரவ்யவ்ருத்தேர்ஹி த்ரிகோடிஸமய- பிந்நஸ்ய ஸுவர்ணஸ்யாபாவஸ்ததைவ ஸுவர்ணப்ரதேஶேப்யோ பிந்நஸ்ய ஸுவர்ணத்வகுணஸ்யாப்யபாவஃ, ததா ஸத்தாகுண- ப்ரதேஶேப்யோ பிந்நஸ்ய முக்தஜீவத்ரவ்யஸ்யாபாவஸ்ததைவ முக்தஜீவத்ரவ்யப்ரதேஶேப்யோ பிந்நஸ்ய ஸத்தாகுணஸ்யாப்யபாவஃ இத்யுபயஶூந்யத்வஂ ப்ராப்நோதி . யதேதஂ முக்தஜீவத்ரவ்யே ஸஂஜ்ஞாதிபேதபிந்நஸ்யாதத்பாவஸ்தஸ்ய ஸத்தாகுணேந ஸஹ ப்ரதேஶாபேதவ்யாக்யாநஂ க்ருதஂ ததா ஸர்வத்ரவ்யேஷு யதாஸஂபவஂ ஜ்ஞாதவ்யமித்யர்தஃ ..௧௦௮.. ஏவஂ த்ரவ்யஸ்யாஸ்தித்வ- கதநரூபேண ப்ரதமகாதா, ப்ருதக்த்வலக்ஷணாதத்பாவாபிதாநாந்யத்வலக்ஷணயோஃ கதநேந த்விதீயா, ஸஂஜ்ஞாலக்ஷண- ப்ரயோஜநாதிபேதரூபஸ்யாதத்பாவஸ்ய விவரணரூபேண த்ருதீயா, தஸ்யைவ த்ருடீகரணார்தஂ ச சதுர்தீதி த்ரவ்யகுண- யோரபேதவிஷயே யுக்திகதநமுக்யதயா காதாசதுஷ்டயேந பஞ்சமஸ்தலஂ கதம் . அத ஸத்தா குணோ பவதி, த்ரவ்யஂ

அந்வயார்த : — [யஃ கலு ] ஜோ, [த்ரவ்யஸ்வபாவஃ பரிணாமஃ ] த்ரவ்யகா ஸ்வபாவபூத (உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மக) பரிணாம ஹை [ஸஃ ] வஹ (பரிணாம) [ஸதவிஶிஷ்டஃ குணஃ ] ‘ஸத்’ ஸே அவிஶிஷ்ட (-ஸத்தாஸே அபிந்ந ஹை ஐஸா) குண ஹை . [ஸ்வபாவே அவஸ்திதஂ ] ‘ஸ்வபாவமேஂ அவஸ்தித (ஹோநேஸே) [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய [ஸத் ] ஸத் ஹை’ — [இதி ஜிநோபதேஶஃ ] ஐஸா ஜோ (௯௯ வீஂ காதாமேஂ கதித) ஜிநோபதேஶ ஹை [அயம் ] வஹீ யஹ ஹை . (அர்தாத் ௯௯வீஂ காதாகே கதநமேஂஸே இஸ காதாமேஂ கதித பாவ ஸஹஜ ஹீ நிகலதா ஹை .) ..௧௦௯..

டீகா : — த்ரவ்ய ஸ்வபாவமேஂ நித்ய அவஸ்தித ஹோநேஸே ஸத் ஹை, — ஐஸா பஹலே (௯௯வீஂ காதாமேஂ) ப்ரதிபாதித கியா கயா ஹை; ஔர (வஹா஁) த்ரவ்யகா ஸ்வபாவ பரிணாம கஹா கயா ஹை . யஹா஁ யஹ ஸித்த கியா ஜா ரஹா ஹை கி — ஜோ த்ரவ்யகா ஸ்வபாவபூத பரிணாம ஹை வஹீ ‘ஸத்’ ஸே அவிஶிஷ்ட (-அஸ்தித்வஸே அபிந்ந ஐஸா – அஸ்தித்வஸே கோஈ அந்ய நஹீஂ ஐஸா) குண ஹை .

த்ரவ்யகே ஸ்வரூபகா வ்ருத்திபூத ஐஸா ஜோ அஸ்தித்வ த்ரவ்யப்ரதாந கதநகே த்வாரா ‘ஸத்’ ஶப்தஸே கஹா ஜாதா ஹை உஸஸே அவிஶிஷ்ட (-உஸ அஸ்தித்வஸே அநந்ய) குணபூத ஹீ த்ரவ்யஸ்வபாவபூத பரிணாம ஹை; க்யோஂகி த்ரவ்யகீ ௧வ்ருத்தி (அஸ்தித்வ) தீந ப்ரகாரகே ஸமயகோ ஸ்பர்ஶித கரதீ ஹோநேஸே ௧. வ்ருத்தி = வர்தநா; அஸ்தித்வ ரஹநா வஹ; டிகநா வஹ .

Page 214 of 513
PDF/HTML Page 247 of 546
single page version

ஸ்பர்ஶிந்யாஃ ப்ரதிக்ஷணஂ தேந தேந ஸ்வபாவேந பரிணமநாத் . த்ரவ்யஸ்வபாவபூத ஏவ தாவத்பரிணாமஃ . ஸ த்வஸ்தித்வபூதத்ரவ்யவ்ருத்த்யாத்மகத்வாத்ஸதவிஶிஷ்டோ த்ரவ்யவிதாயகோ குண ஏவேதி ஸத்தாத்ரவ்யயோ- ர்குணகுணிபாவஃ ஸித்தயதி ..௧௦௯..

ச குணீ பவதீதி ப்ரதிபாதயதி — ஜோ கலு தவ்வஸஹாவோ பரிணாமோ யஃ கலு ஸ்பு டஂ த்ரவ்யஸ்ய ஸ்வபாவபூதஃ பரிணாமஃ பஞ்சேந்த்ரியவிஷயாநுபவரூபமநோவ்யாபாரோத்பந்நஸமஸ்தமநோரதரூபவிகல்பஜாலாபாவே ஸதி யஶ்சிதா- நந்தைகாநுபூதிரூபஃ ஸ்வஸ்தபாவஸ்தஸ்யோத்பாதஃ, பூர்வோக்தவிகல்பஜாலவிநாஶோ வ்யயஃ, ததுபயாதாரபூதஜீவத்வஂ த்ரௌவ்யமித்யுக்தலக்ஷணோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மகஜீவத்ரவ்யஸ்ய ஸ்வபாவபூதோ யோஸௌ பரிணாமஃ ஸோ குணோ ஸ குணோ பவதி . ஸ பரிணாமஃ கதஂபூதஃ ஸந்குணோ பவதி . ஸதவிஸிட்டோ ஸதோஸ்தித்வாதவிஶிஷ்டோபிந்நஸ்ததுத்பாதாதித்ரயஂ திஷ்டத்யஸ்தித்வஂ சைகஂ திஷ்டத்யஸ்தித்வேந ஸஹ கதமபிந்நோ பவதீதி சேத் . ‘‘உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யயுக்தஂ ஸத்’’ இதி வசநாத் . ஏவஂ ஸதி ஸத்தைவ குணோ பவதீத்யர்தஃ . இதி குணவ்யாக்யாநஂ கதம் . ஸதவட்டிதஂ ஸஹாவே தவ்வஂ தி ஸதவஸ்திதஂ ஸ்வபாவே த்ரவ்யமிதி . த்ரவ்யஂ பரமாத்மத்ரவ்யஂ பவதி . கிஂ கர்த்ரு . ஸதிதி . கேந . அபேத- நயேந . கதஂபூதம் . ஸத் அவஸ்திதம் . க்வ . உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மகஸ்வபாவே . ஜிணோவதேஸோயஂ அயஂ ஜிநோபதேஶ இதி ‘ஸதவட்டிதஂ ஸஹாவே தவ்வஂ தவ்வஸ்ஸ ஜோ ஹு பரிணாமோ’ இத்யாதிபூர்வஸூத்ரே யதுக்தஂ ததேவேதஂ வ்யாக்யாநம், குணகதநஂ புநரதிகமிதி தாத்பர்யம் . யதேதஂ ஜீவத்ரவ்யே குணகுணிநோர்வ்யாக்யாநஂ (வஹ வ்ருத்தி – அஸ்தித்வ) ப்ரதிக்ஷண உஸ -உஸ ஸ்வபாவரூப பரிணமித ஹோதீ ஹை .

(இஸப்ரகார) ப்ரதம தோ த்ரவ்யகா ஸ்வபாவபூத பரிணாம ஹை; ஔர வஹ (உத்பாத -வ்யய- த்ரௌவ்யாத்மக பரிணாம) அஸ்தித்வபூத ஐஸீ த்ரவ்யகீ வ்ருத்திஸ்வரூப ஹோநேஸே, ‘ஸத்’ ஸே அவிஶிஷ்ட, த்ரவ்யவிதாயக (-த்ரவ்யகா ரசயிதா) குண ஹீ ஹை . — இஸப்ரகார ஸத்தா ஔர த்ரவ்யகா குணகுணீபநா ஸித்த ஹோதா ஹை ..௧௦௯..

Page 215 of 513
PDF/HTML Page 248 of 546
single page version

ந கலு த்ரவ்யாத்ப்ருதக்பூதோ குண இதி வா பர்யாய இதி வா கஶ்சிதபி ஸ்யாத்; யதா ஸுவர்ணாத்ப்ருதக்பூதஂ தத்பீதத்வாதிகமிதி வா தத்குண்டலத்வாதிகமிதி வா . அத தஸ்ய து த்ரவ்யஸ்ய ஸ்வரூபவ்ருத்திபூதமஸ்தித்வாக்யஂ யத்த்ரவ்யத்வஂ ஸ கலு தத்பாவாக்யோ குண ஏவ பவந் கிஂ ஹி த்ரவ்யாத்ப்ருதக்பூதத்வேந வர்ததே . ந வர்தத ஏவ . தர்ஹி த்ரவ்யஂ ஸத்தாஸ்து ஸ்வயமேவ ..௧௧௦..

அந்வயார்த : — [இஹ ] இஸ விஶ்வமேஂ [குணஃ இதி வா கஶ்சித் ] குண ஐஸா குச [பர்யாயஃ இதி வா ] யா பர்யாய ஐஸா குச [த்ரவ்யஂ விநா நாஸ்தி ] த்ரவ்யகே பிநா (-த்ரவ்யஸே ப்ருதக்) நஹீஂ ஹோதா; [த்ரவ்யத்வஂ புநஃ பாவஃ ] ஔர த்ரவ்யத்வ வஹ பாவ ஹை (அர்தாத் அஸ்தித்வ குண ஹை); [தஸ்மாத் ] இஸலியே [த்ரவ்யஂ ஸ்வயஂ ஸத்தா ] த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஸத்தா (அஸ்தித்வ) ஹை ..௧௧௦..

டீகா : — வாஸ்தவமேஂ த்ரவ்யஸே ப்ருதக்பூத (பிந்ந) ஐஸா கோஈ குண யா ஐஸீ கோஈ பர்யாய குச நஹீஂ ஹோதா; ஜைஸே — ஸுவர்ணஸே ப்ருதக்பூத உஸகா பீலாபந ஆதி யா உஸகா குண்டலத்வாதி நஹீஂ ஹோதா ததநுஸார . அப, உஸ த்ரவ்யகே ஸ்வரூபகீ வ்ருத்திபூத ஜோ ‘அஸ்தித்வ’ நாமஸே கஹா ஜாநேவாலா த்ரவ்யத்வ வஹ உஸகா ‘பாவ’ நாமஸே க ஹா ஜாநேவாலா குண ஹீ ஹோநேஸே, க்யா வஹ த்ரவ்யஸே ப்ருதக்ரூப வர்ததா ஹை ? நஹீஂ ஹீ வர்ததா . தப பி ர த்ரவ்ய ஸ்வயமேவ ஸத்தா ஹோ ..௧௧௦..

Page 216 of 513
PDF/HTML Page 249 of 546
single page version

ஏவமேதத்யதோதிதப்ரகாரஸாகல்யாகலஂக லாஂசநமநாதிநிதநஂ ஸத்ஸ்வபாவே ப்ராதுர்பாவமாஸ்கந்ததி த்ரவ்யம் . ஸ து ப்ராதுர்பாவோ த்ரவ்யஸ்ய த்ரவ்யாபிதேயதாயாஂ ஸத்பாவநிபத்த ஏவ ஸ்யாத்; பர்யாயாபிதேயதாயாஂ த்வஸத்பாவநிபத்த ஏவ . ததா ஹி — யதா த்ரவ்யமேவாபிதீயதே ந பர்யாயாஸ்ததா ப்ரபவாவஸாந- வர்ஜிதாபிர்யௌகபத்யப்ரவ்ருத்தாபிர்த்ரவ்யநிஷ்பாதிகாபிரந்வயஶக்திபிஃ ப்ரபவாவஸாநலாஂசநாஃ க்ரமப்ரவ்ருத்தாஃ மோக்ஷபர்யாயஃ கேவலஜ்ஞாநாதிரூபோ குணஸமூஹஶ்ச யேந காரணேந தத்த்வயமபி பரமாத்மத்ரவ்யஂ விநா நாஸ்தி, ந வித்யதே . கஸ்மாத் . ப்ரதேஶாபேதாதிதி . உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மகஶுத்தஸத்தாரூபஂ முக்தாத்மத்ரவ்யஂ பவதி . தஸ்மாதபேதேந ஸத்தைவ த்ரவ்யமித்யர்தஃ . யதா முக்தாத்மத்ரவ்யே குணபர்யாயாப்யாஂ ஸஹாபேதவ்யாக்யாநஂ க்ருதஂ ததா யதாஸஂபவஂ ஸர்வத்ரவ்யேஷு ஜ்ஞாதவ்யமிதி ..௧௧௦.. ஏவஂ குணகுணிவ்யாக்யாநரூபேண ப்ரதமகாதா, த்ரவ்யஸ்ய குணபர்யாயாப்யாஂ ஸஹ பேதோ நாஸ்தீதி கதநரூபேண த்விதீயா சேதி ஸ்வதந்த்ரகாதாத்வயேந ஷஷ்டஸ்தலஂ கதம் .. அத த்ரவ்யஸ்ய த்ரவ்யார்திகபர்யாயார்திகநயாப்யாஂ ஸதுத்பாதாஸதுத்பாதௌ தர்ஶயதி – ஏவஂவிஹஸப்பாவே ஏவஂவிதஸத்பாவே ஸத்தாலக்ஷணமுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யலக்ஷணஂ குணபர்யாயலக்ஷணஂ த்ரவ்யஂ சேத்யேவஂவிதபூர்வோக்தஸத்பாவே ஸ்திதஂ, அதவா ஏவஂவிஹஂ ஸஹாவே இதி பாடாந்தரம் . தத்ரைவஂவிதஂ பூர்வோக்தலக்ஷணஂ ஸ்வகீயஸத்பாவே ஸ்திதம் . கிம் . தவ்வஂ த்ரவ்யஂ கர்த்ரு . கிஂ

அந்வயார்த : — [ஏவஂவிதஂ த்ரவ்யஂ ] ஐஸா (பூர்வோக்த) த்ரவ்ய [ஸ்வபாவே ] ஸ்வபாவமேஂ [த்ரவ்யார்தபர்யாயார்தாப்யாஂ ] த்ரவ்யார்திக ஔர பர்யாயார்திக நயோஂகே த்வாரா [ஸதஸத்பாவநிபத்தஂ ப்ராதுர்பாவஂ ] ஸத்பாவஸஂபத்த ஔர அஸத்பாவஸஂபத்த உத்பாதகோ [ஸதா லபதே ] ஸதா ப்ராப்த கரதா ஹை ..௧௧௧..

டீகா : — இஸப்ரகார யதோதித (பூர்வகதித) ஸர்வ ப்ரகாரஸே ௧அகலஂக லக்ஷணவாலா, அநாதிநிதந வஹ த்ரவ்ய ஸத் -ஸ்வபாவமேஂ (அஸ்தித்வஸ்வபாவமேஂ) உத்பாதகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை . த்ரவ்யகா வஹ உத்பாத, த்ரவ்யகீ ௨அபிதேயதாகே ஸமய ஸத்பாவஸஂபத்த ஹீ ஹை ஔர பர்யாயோஂகீ அபிதேயதாகே ஸமய அஸத்பாவஸஂபத்த ஹீ ஹை . இஸே ஸ்பஷ்ட ஸமஜாதே ஹைஂ : —

ஜப த்ரவ்ய ஹீ கஹா ஜாதா ஹை — பர்யாயேஂ நஹீஂ, தப உத்பத்திவிநாஶ ரஹித, யுகபத் ப்ரவர்தமாந, த்ரவ்யகோ உத்பந்ந கரநேவாலீ ௩அந்வயஶக்தியோஂகே த்வாரா, உத்பத்திவிநாஶலக்ஷணவாலீ, க்ரமஶஃ ப்ரவர்தமாந, ௧. அகலஂக = நிர்தோஷ (யஹ த்ரவ்ய பூர்வகதித ஸர்வப்ரகார நிர்தோஷ லக்ஷணவாலா ஹை .) ௨. அபிதேயதா = கஹநே யோக்யபநா; விவக்ஷா; கதநீ . ௩. அந்வயஶக்தி = அந்வயரூபஶக்தி . (அந்வயஶக்தியா஁ உத்பத்தி ஔர நாஶஸே ரஹித ஹைஂ, ஏக ஹீ ஸாத ப்ரவ்ருத்த

Page 217 of 513
PDF/HTML Page 250 of 546
single page version

பர்யாயநிஷ்பாதிகா வ்யதிரேகவ்யக்தீஸ்தாஸ்தாஃ ஸஂக்ராமதோ த்ரவ்யஸ்ய ஸத்பாவநிபத்த ஏவ ப்ராதுர்பாவஃ, ஹேமவத் . ததா ஹி — யதா ஹேமைவாபிதீயதே நாஂகதாதயஃ பர்யாயாஸ்ததா ஹேமஸமாநஜீவிதாபிர்யௌக- பத்யப்ரவ்ருத்தாபிர்ஹேமநிஷ்பாதிகாபிரந்வயஶக்தி பிரஂகதாதிபர்யாயஸமாநஜீவிதாஃ க்ரமப்ரவ்ருத்தா அஂகதாதி- பர்யாயநிஷ்பாதிகா வ்யதிரேகவ்யக்தீஸ்தாஸ்தாஃ ஸஂக்ராமதோ ஹேம்நஃ ஸத்பாவநிபத்த ஏவ ப்ராதுர்பாவஃ . யதா து பர்யாயா ஏவாபிதீயந்தே ந த்ரவ்யஂ, ததா ப்ரபவாவஸாநலாஂசநாபிஃ க்ரமப்ரவ்ருத்தாபிஃ பர்யாயநிஷ்பாதிகாபிர்வ்யதிரேகவ்யக்திபிஸ்தாபிஸ்தாபிஃ ப்ரபவாவஸாநவர்ஜிதா யௌகபத்யப்ரவ்ருத்தா த்ரவ்ய- கரோதி . ஸதா லபதி ஸதா ஸர்வகாலஂ லபதே . கிஂ கர்மதாபந்நம் . பாதுப்பாவஂ ப்ராதுர்பாவமுத்பாதம் . கதஂபூதம் . ஸதஸப்பாவணிபத்தஂ ஸத்பாவநிபத்தமஸத்பாவநிபத்தஂ ச . காப்யாஂ க்ருத்வா . தவ்வத்தபஜ்ஜயத்தேஹிஂ த்ரவ்யார்திகபர்யாயார்திகநயாப்யாமிதி . ததாஹி — யதா யதா காலே த்ரவ்யார்திகநயேந விவக்ஷா க்ரியதே யதேவ கடகபர்யாயே ஸுவர்ணஂ ததேவ கங்கணபர்யாயே நாந்யதிதி, ததா காலே ஸத்பாவநிபத்த ஏவோத்பாதஃ . கஸ்மாதிதி சேத் . த்ரவ்யஸ்ய த்ரவ்யரூபேணாவிநஷ்டத்வாத் . யதா புநஃ பர்யாயவிவக்ஷா க்ரியதே கடகபர்யாயாத் ஸகாஶாதந்யோ யஃ கங்கணபர்யாயஃ ஸுவர்ணஸம்பந்தீ ஸ ஏவ ந பவதி, ததா புநரஸதுத்பாதஃ . கஸ்மாதிதி சேத் . பூர்வபர்யாயஸ்ய விநஷ்டத்வாத் . ததா யதா த்ரவ்யார்திகநயவிவக்ஷா க்ரியதே ய ஏவ பூர்வஂ க்ருஹஸ்தாவஸ்தாயாமேவமேவஂ க்ருஹவ்யாபாரஂ க்ருதவாந் பஶ்சாஜ்ஜிநதீக்ஷாஂ க்ருஹீத்வா ஸ ஏவேதாநீஂ ராமாதிகேவலிபுருஷோ நிஶ்சயரத்நத்ரயாத்மகபரமாத்மத்யாநே- பர்யாயோஂகீ உத்பாதக உந -உந ௧வ்யதிரேகவ்யக்தியோஂகோ ப்ராப்த ஹோநேவாலே த்ரவ்யகோ ௨ஸத்பாவஸஂபத்த ஹீ உத்பாத ஹை; ஸுவர்ணகீ பா஁தி . ஜைஸே : — ஜப ஸுவர்ண ஹீ கஹா ஜாதா ஹை — பாஜூபஂதா ஆதி பர்யாயேஂ நஹீஂ, தப ஸுவர்ண ஜிதநீ ஸ்தாயீ, யுகபத் ப்ரவர்தமாந, ஸுவர்ணகீ உத்பாதக அந்வயஶக்தியோஂகே த்வாரா பாஜூபஂத இத்யாதி பர்யாய ஜிதநே ஸ்தாயீ, க்ரமஶஃ ப்ரவர்தமாந, பாஜூபஂத இத்யாதி பர்யாயோஂகீ உத்பாதக உந -உந வ்யதிரேகவ்யக்தியோஂகோ ப்ராப்த ஹோநேவாலே ஸுவர்ணகா ஸத்பாவஸஂபத்த ஹீ உத்பாத ஹை .

ஔர ஜப பர்யாயேஂ ஹீ கஹீ ஜாதீ ஹைஂ, — த்ரவ்ய நஹீஂ, தப உத்பத்திவிநாஶ ஜிநகா லக்ஷண ஹை ஐஸீ, க்ரமஶஃ ப்ரவர்தமாந, பர்யாயோஂகோ உத்பந்ந கரநேவாலீ உந -உந வ்யதிரேகவ்யக்தியோஂகே த்வாரா, உத்பத்திவிநாஶ ரஹித, யுகபத் ப்ரவர்தமாந, த்ரவ்யகீ உத்பாதக அந்வயஶக்தியோஂகோ ப்ராப்த ஹோநேவாலே *௧. வ்யதிரேகவ்யக்தி = பேதரூப ப்ரகடதா . [வ்யதிரேகவ்யக்தியா஁ உத்பத்தி விநாஶகோ ப்ராப்த ஹோதீ ஹைஂ, க்ரமஶஃ ப்ரவ்ருத்த

௨. ஸத்பாவஸஂபத்த = ஸத்பாவ -அஸ்தித்வகே ஸாத ஸஂபஂத ரகநேவாலா, – ஸஂகலித . [த்ரவ்யகீ விவக்ஷாகே ஸமய

அந்வய ஶக்தியோஂகோ முக்ய ஔர வ்யதிரேகவ்யக்தியோஂகோ கௌண கர தியா ஜாதா ஹை, இஸலியே த்ரவ்யகே ஸத்பாவஸஂபத்த உத்பாத (ஸத் -உத்பாத, வித்யமாநகா உத்பாத) ஹை . ] પ્ર. ૨૮

Page 218 of 513
PDF/HTML Page 251 of 546
single page version

நிஷ்பாதிகா அந்வயஶக்தீஃ ஸஂக்ராமதோ த்ரவ்யஸ்யாஸத்பாவநிபத்த ஏவ ப்ராதுர்பாவஃ, ஹேமவதேவ . ததா ஹி — யதாஂகதாதிபர்யாயா ஏவாபிதீயந்தே, ந ஹேம, ததாஂகதாதிபர்யாயஸமாநஜீவிதாபிஃ க்ரமப்ரவ்ருத்தாபிரஂகதாதிபர்யாயநிஷ்பாதிகாபிர்வ்யதிரேகவ்யக்திபிஸ்தாபிஸ்தாபிர்ஹேமஸமாநஜீவிதா யௌகபத்யப்ரவ்ருத்தா ஹேமநிஷ்பாதிகா அந்வயஶக்திஃ ஸஂக்ராமதோ ஹேம்நோஸத்பாவநிபத்த ஏவ ப்ராதுர்பாவஃ . அத பர்யாயாபிதேயதாயாமப்யஸதுத்பத்தௌ பர்யாயநிஷ்பாதிகாஸ்தாஸ்தா வ்யதிரேகவ்யக்தயோ யௌகபத்யப்ரவ்ருத்தி- மாஸாத்யாந்வயஶக்தித்வமாபந்நாஃ பர்யாயாந் த்ரவீகுர்யுஃ, ததாஂகதாதிபர்யாயநிஷ்பாதிகாபிஸ்தாபி- ஸ்தாபிர்வ்யதிரேகவ்யக்திபிர்யௌகபத்யப்ரவ்ருத்திமாஸாத்யாந்வயஶக்தித்வமாபந்நாபிரஂகதாதிபர்யாயா அபி ஹேமீ- க்ரியேரந் . த்ரவ்யாபிதேயதாயாமபி ஸதுத்பத்தௌ த்ரவ்யநிஷ்பாதிகா அந்வயஶக்தயஃ க்ரமப்ரவ்ருத்திமாஸாத்ய தத்தத்வயதிரேகவ்யக்தித்வமாபந்நா த்ரவ்யஂ பர்யாயீகுர்யுஃ, ததா ஹேமநிஷ்பாதிகாபிரந்வயஶக்திபிஃ நாநந்தஸுகாம்ருதத்ருப்தோ ஜாதஃ, ந சாந்ய இதி, ததா ஸத்பாவநிபத்த ஏவோத்பாதஃ . கஸ்மாதிதி சேத் . புருஷத்வேநாவிநஷ்டத்வாத் . யதா து பர்யாயநயவிவக்ஷா க்ரியதே பூர்வஂ ஸராகாவஸ்தாயாஃ ஸகாஶாதந்யோயஂ பரதஸகரராமபாண்டவாதிகேவலிபுருஷாணாஂ ஸஂபந்தீ நிருபராகபரமாத்மபர்யாயஃ ஸ ஏவ ந பவதி, ததா த்ரவ்யகோ ௧அஸத்பாவஸஂபத்த ஹீ உத்பாத ஹை; ஸுவர்ணகீ ஹீ பா஁தி . வஹ இஸப்ரகார ஜப பாஜூபஂதாதி பர்யாயேஂ ஹீ கஹீ ஜாதீ ஹைஂ — ஸுவர்ண நஹீஂ, தப பாஜூபஂத இத்யாதி பர்யாய ஜிதநீ டிகநேவாலீ, க்ரமஶஃ ப்ரவர்தமாந, பாஜூபஂத இத்யாதி பர்யாயோஂகீ உத்பாதக உந -உந வ்யதிரேக -வ்யக்தியோஂகே த்வாரா, ஸுவர்ண ஜிதநீ டிகநேவாலீ, யுகபத் ப்ரவர்தமாந, ஸுவர்ணகீ உத்பாதக அந்வயஶக்தியோஂகோ ப்ராப்த ஸுவர்ணகே அஸத்பாவயுக்த ஹீ உத்பாத ஹை .

அப, பர்யாயோஂகீ அபிதேயதா (கதநீ) கே ஸமய பீ, அஸத் -உத்பாதமேஂ பர்யாயோஂகோ உத்பந்ந கரநேவாலீ வே -வே வ்யதிரேகவ்யக்தியா஁ யுகபத் ப்ரவ்ருத்தி ப்ராப்த கரகே அந்வயஶக்திபநேகோ ப்ராப்த ஹோதீ ஹுஈ பர்யாயோஂகோ த்ரவ்ய கரதா ஹை (-பர்யாயோஂகீ விவக்ஷாகே ஸமய பீ வ்யதிரேகவ்யக்தியா஁ அந்வயஶக்திரூப பநதீ ஹுஈ பர்யாயோஂகோ த்ரவ்யரூப கரதீ ஹைஂ ); ஜைஸே பாஜூபஂத ஆதி பர்யாயோஂகோ உத்பந்ந கரநேவாலீ வே- வே வ்யதிரேகவ்யக்தியா஁ யுகபத் ப்ரவ்ருத்தி ப்ராப்த கரகே அந்வயஶக்திபநேகோ ப்ராப்த கரதீ ஹுஈ பாஜுபஂத இத்யாதி பர்யாயோஂகோ ஸுவர்ண கரதா ஹை தத்நுஸார . த்ரவ்யகீ அபிதேயதாகே ஸமய பீ, ஸத் -உத்பாதமேஂ த்ரவ்யகீ உத்பாதக அந்வயஶக்தியா஁ க்ரமப்ரவ்ருத்திகோ ப்ராப்த கரகே உஸ -உஸ வ்யதிரேகவ்யக்தித்வகோ ப்ராப்த ஹோதீ ஹுஈ, த்ரவ்யகோ பர்யாயேஂ (-பர்யாயரூப) கரதீ ஹைஂ; ஜைஸே ஸுவர்ணகீ உத்பாதக அந்வயஶக்தியா஁ ௧. அஸத்பாவஸஂபஂத்த = அநஸ்தித்வகே ஸாத ஸஂபஂதவாலா — ஸஂகலித . [பர்யாயோஂகீ விவக்ஷாகே ஸமய

Page 219 of 513
PDF/HTML Page 252 of 546
single page version

க்ரமப்ரவ்ருத்திமாஸாத்ய தத்தத்வயதிரேகமாபந்நாபிர்ஹேமாஂகதாதிபர்யாயமாத்ரீக்ரியேத . ததோ த்ரவ்யார்தாதேஶா- த்ஸதுத்பாதஃ, பர்யாயார்தாதேஶாதஸத் இத்யநவத்யம் ..௧௧௧..

புநரஸத்பாவநிபத்த ஏவோத்பாதஃ . கஸ்மாதிதி சேத் . பூர்வபர்யாயாதந்யத்வாதிதி . யதேதஂ ஜீவத்ரவ்யே ஸதுத்பாதா- ஸதுத்பாதவ்யாக்யாநஂ க்ருதஂ ததா ஸர்வத்ரவ்யேஷு யதாஸஂபவஂ ஜ்ஞாதவ்யமிதி ..௧௧௧.. அத பூர்வோக்தமேவ ஸதுத்பாதஂ த்ரவ்யாதபிந்நத்வேந விவ்ருணோதி — ஜீவோ ஜீவஃ கர்தா பவஂ பவந் பரிணமந் ஸந் பவிஸ்ஸதி பவிஷ்யதி தாவத் . க்ரமப்ரவ்ருத்தி ப்ராப்த கரகே உஸ -உஸ வ்யதிரேகவ்யக்தித்வகோ ப்ராப்த ஹோதீ ஹுஈ, ஸுவர்ணகோ பாஜூபஂதாதி பர்யாயமாத்ர (-பர்யாயமாத்ரரூப) கரதீ ஹைஂ .

இஸலியே த்ரவ்யார்திக கதநஸே ஸத் -உத்பாத ஹை, பர்யாயார்திக கதநஸே அஸத் -உத்பாத ஹை — யஹ பாத அநவத்ய (நிர்தோஷ, அபாத்ய) ஹை .

பாவார்த : — ஜோ பஹலே வித்யமாந ஹோ உஸீகீ உத்பத்திகோ ஸத் -உத்பாத கஹதே ஹைஂ ஔர ஜோ பஹலே வித்யமாந ந ஹோ உஸகீ உத்பத்திகோ அஸத் -உத்பாத கஹதே ஹைஂ . ஜப பர்யாயோஂகோ கௌண கரகே த்ரவ்யகா முக்யதயா கதந கியா ஜாதா ஹை, தப தோ ஜோ வித்யமாந தா வஹீ உத்பந்ந ஹோதா ஹை, (க்யோஂகி த்ரவ்ய தோ தீநோஂ காலமேஂ வித்யமாந ஹை); இஸலியே த்ரவ்யார்திக நயஸே தோ த்ரவ்யகோ ஸத் -உத்பாத ஹை; ஔர ஜப த்ரவ்யகோ கௌண கரகே பர்யாயோஂகா முக்யதயா கதந கியா ஜாதா ஹை தப ஜோ வித்யமாந நஹீஂ தா வஹ உத்பந்ந ஹோதா ஹை (க்யோஂகி வர்தமாந பர்யாய பூதகாலமேஂ வித்யமாந நஹீஂ தீ), இஸலியே பர்யாயார்திக நயஸே த்ரவ்யகே அஸத் -உத்பாத ஹை .

யஹா஁ யஹ லக்ஷ்யமேஂ ரகநா சாஹியே கி த்ரவ்ய ஔர பர்யாயேஂ பிந்ந -பிந்ந வஸ்துஏ஁ நஹீஂ ஹைஂ; இஸலியே பர்யாயோஂகீ விவக்ஷாகே ஸமய பீ, அஸத் -உத்பாதமேஂ, ஜோ பர்யாயேஂ ஹைஂ வே த்ரவ்ய ஹீ ஹைஂ, ஔர த்ரவ்யகீ விவக்ஷாகே ஸமய பீ ஸத் -உத்பாதமேஂ, ஜோ த்ரவ்ய ஹை வே ஹீ பர்யாயேஂ ஹீ ஹைஂ ..௧௧௧..

Page 220 of 513
PDF/HTML Page 253 of 546
single page version

த்ரவ்யஂ ஹி தாவத் த்ரவ்யத்வபூதாமந்வயஶக்திஂ நித்யமப்யபரித்யஜத்பவதி ஸதேவ . யஸ்து த்ரவ்யஸ்ய பர்யாயபூதாயா வ்யதிரேகவ்யக்தேஃ ப்ராதுர்பாவஃ தஸ்மிந்நபி த்ரவ்யத்வபூதாயா அந்வயஶக்தேரப்ரச்யவநாத் த்ரவ்யமநந்யதேவ . ததோநந்யத்வேந நிஶ்சீயதே த்ரவ்யஸ்ய ஸதுத்பாதஃ . ததா ஹி — ஜீவோ த்ரவ்யஂ பவந்நாரகதிர்யங்மநுஷ்யதேவஸித்தத்வாநாமந்யதமேந பர்யாயேண த்ரவ்யஸ்ய பர்யாயதுர்லலிதவ்ருத்தித்வாத- வஶ்யமேவ பவிஷ்யதி . ஸ ஹி பூத்வா ச தேந கிஂ த்ரவ்யத்வபூதாமந்வயஶக்திமுஜ்ஜதி, நோஜ்ஜதி . கிஂ கிஂ பவிஷ்யதி . நிர்விகாரஶுத்தோபயோகவிலக்ஷணாப்யாஂ ஶுபாஶுபோபயோகாப்யாஂ பரிணம்ய ணரோமரோ வா பரோ நரோ தேவஃ பரஸ்திர்யங்நாரகரூபோ வா நிர்விகாரஶுத்தோபயோகேந ஸித்தோ வா பவிஷ்யதி . பவீய புணோ ஏவஂ பூர்வோக்தப்ரகாரேண புநர்பூத்வாபி . அதவா த்விதீயவ்யாக்யாநம் . பவந் வர்தமாநகாலாபேக்ஷயா பவிஷ்யதி பாவிகாலாபேக்ஷயா பூத்வா பூதகாலாபேக்ஷயா சேதி காலத்ரயே சைவஂ பூத்வாபி கிஂ தவ்வத்தஂ பஜஹதி கிஂ த்ரவ்யத்வஂ பரித்யஜதி . ண சயதி த்ரவ்யார்திகநயேந த்ரவ்யத்வஂ ந த்யஜதி, த்ரவ்யாத்பிந்நோ ந பவதி . அண்ணோ கஹஂ ஹவதி

அந்வயார்த : — [ஜீவஃ ] ஜீவ [பவந் ] பரிணமித ஹோதா ஹுஆ [நரஃ ] மநுஷ்ய, [அமரஃ ] தேவ [வா ] அதவா [பரஃ ] அந்ய (-திர்யஂச, நாரகீ யா ஸித்த) [பவிஷ்யதி ] ஹோகா, [புநஃ ] பரந்து [பூத்வா ] மநுஷ்ய தேவாதி ஹோகர [கிஂ ] க்யா வஹ [த்ரவ்யத்வஂ ப்ரஜஹாதி ] த்ரவ்யத்வகோ சோ஡ தேதா ஹை ? [ந ஜஹத் ] நஹீஂ சோ஡தா ஹுஆ வஹ [அந்யஃ கதஂ பவதி ] அந்ய கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை ? (அர்தாத் வஹ அந்ய நஹீஂ, வஹகா வஹீ ஹை .)..௧௧௨..

டீகா : — ப்ரதம தோ த்ரவ்ய த்ரவ்யத்வபூத அந்வயஶக்திகோ கபீ பீ ந சோ஡தா ஹுஆ ஸத் (வித்யமாந) ஹீ ஹை . ஔர த்ரவ்யகே ஜோ பர்யாயபூத வ்யதிரேகவ்யக்திகா உத்பாத ஹோதா ஹை உஸமேஂ பீ த்ரவ்யத்வபூத அந்வயஶக்திகா அச்யுதபநா ஹோநேஸே த்ரவ்ய அநந்ய ஹீ ஹை, (அர்தாத் உஸ உத்பாதமேஂ பீ அந்வயஶக்தி தோ அபதித -அவிநஷ்ட -நிஶ்சல ஹோநேஸே த்ரவ்ய வஹகா வஹீ ஹை, அந்ய நஹீஂ .) இஸலியே அநந்யபநேகே த்வாரா த்ரவ்யகா ஸத் -உத்பாத நிஶ்சித ஹோதா ஹை, (அர்தாத் உபரோக்த கதநாநுஸார த்ரவ்யகா த்ரவ்யாபேக்ஷாஸே அநந்யபநா ஹோநேஸே, உஸகே ஸத் -உத்பாத ஹை, — ஐஸா அநந்யபநே த்வாரா ஸித்த ஹோதா ஹை .)

தேவத்வ ஔர ஸித்தத்வமேஂஸே கிஸீ ஏக பர்யாயமேஂ அவஶ்யமேவ (பரிணமித) ஹோகா . பரந்து வஹ ஜீவ உஸ பர்யாயரூப ஹோகர க்யா த்ரவ்யத்வபூத அந்வயஶக்திகோ சோ஡தா ஹை ? நஹீஂ சோ஡தா .

Page 221 of 513
PDF/HTML Page 254 of 546
single page version

யதி நோஜ்ஜதி கதமந்யோ நாம ஸ்யாத், யேந ப்ரகடிதத்ரிகோடிஸத்தாகஃ ஸ ஏவ ந ஸ்யாத் ..௧௧௨..

பாவார்த : — ஜீவ மநுஷ்ய -தேவாதிக பர்யாயரூப பரிணமித ஹோதா ஹுஆ பீ அந்ய நஹீஂ ஹோ ஜாதா, அநந்ய ரஹதா ஹை, வஹகா வஹீ ரஹதா ஹை; க்யோஂகி ‘வஹீ யஹ தேவகா ஜீவ ஹை, ஜோ பூர்வபவமேஂ மநுஷ்ய தா ஔர அமுக பவமேஂ திர்யஂச தா’ ஐஸா ஜ்ஞாந ஹோ ஸகதா ஹை . இஸப்ரகார ஜீவகீ பா஁தி ப்ரத்யேக த்ரவ்ய அபநீ ஸர்வ பர்யாயோஂமேஂ வஹகா வஹீ ரஹதா ஹை, அந்ய நஹீஂ ஹோ ஜாதா, — ✽அநந்ய ரஹதா ஹை . இஸப்ரகார த்ரவ்யகா அநந்யபநா ஹோநேஸே த்ரவ்யகா ஸத் -உத்பாத நிஶ்சித ஹோதா ஹை ..௧௧௨..

அந்வயார்த : — [மநுஜஃ ] மநுஷ்ய [தேவஃ ந பவதி ] தேவ நஹீஂ ஹை, [வா ] அதவா [தேவஃ ] தேவ [மாநுஷஃ வா ஸித்தஃ வா ] மநுஷ்ய யா ஸித்த நஹீஂ ஹை; [ஏவஂ அபவந் ] ஐஸா ந ஹோதா ஹுஆ [அநந்ய பாவஂ கதஂ லபதே ] அநந்யபாவகோ கைஸே ப்ராப்த ஹோ ஸகதா ஹை ? ..௧௧௩.. ✽(அர்தாத் உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யாத்மக ஜீவ, மநுஷ்யாதி பர்யாயோஂரூப பரிணமித ஹோநே பர பீ, அந்வயஶக்திகோ நஹீஂ சோ஡தா ஹோநேஸே அநந்ய – வஹகா வஹீ – ஹை .)

Page 222 of 513
PDF/HTML Page 255 of 546
single page version

பர்யாயா ஹி பர்யாயபூதாயா ஆத்மவ்யதிரேகவ்யக்தேஃ கால ஏவ ஸத்த்வாத்ததோந்யகாலேஷு பவந்த்யஸந்த ஏவ . யஶ்ச பர்யாயாணாஂ த்ரவ்யத்வபூதயாந்வயஶக்த்யாநுஸ்யூதஃ க்ரமாநுபாதீ ஸ்வகாலே ப்ராதுர்பாவஃ தஸ்மிந்பர்யாயபூதாயா ஆத்மவ்யதிரேகவ்யக்தேஃ பூர்வமஸத்த்வாத்பர்யாயா அந்ய ஏவ . ததஃ பர்யாயாணாமந்யத்வேந நிஶ்சீயதே பர்யாயஸ்வரூபகர்த்ருகரணாதிகரணபூதத்வேந பர்யாயேப்யோப்ருதக்பூதஸ்ய த்ரவ்யஸ்யாஸதுத்பாதஃ . ததா ஹி — ந ஹி மநுஜஸ்த்ரிதஶோ வா ஸித்தோ வா ஸ்யாத், ந ஹி த்ரிதஶோ மநுஜோ வா ஸித்தோ வா ஸ்யாத் . ஏவமஸந் கதமநந்யோ நாம ஸ்யாத், யேநாந்ய ஏவ ந ஸ்யாத்; யேந ச நிஷ்பத்யமாநமநுஜாதிபர்யாயஂ ஜாயமாநவலயாதிவிகாரஂ காஂசநமிவ ஜீவத்ரவ்யமபி ப்ரதிபத- மந்யந்ந ஸ்யாத் ..௧௧௩.. தேவபர்யாயகாலே மநுஷ்யபர்யாயஸ்யாநுபலம்பாத் . தேவோ வா மாணுஸோ வ ஸித்தோ வா தேவோ வா மநுஷ்யோ ந பவதி ஸ்வாத்மோபலப்திரூபஸித்தபர்யாயோ வா ந பவதி . கஸ்மாத் . பர்யாயாணாஂ பரஸ்பரஂ பிந்நகாலத்வாத், ஸுவர்ணத்ரவ்யே குண்டலாதிபர்யாயாணாமிவ . ஏவஂ அஹோஜ்ஜமாணோ ஏவமபவந்ஸந் அணண்ணபாவஂ கதஂ லஹதி அநந்யபாவ-

டீகா : — பர்யாயேஂ பர்யாயபூத ஸ்வவ்யதிரேகவ்யக்திகே காலமேஂ ஹீ ஸத் (-வித்யமாந) ஹோநேஸே, உஸஸே அந்ய காலோஂமேஂ அஸத் (-அவித்யமாந) ஹீ ஹைஂ . ஔர பர்யாயோஂகா த்ரவ்யத்வபூத அந்வயஶக்திகே ஸாத குஂதா ஹுஆ (-ஏகரூபதாஸே யுக்த) ஜோ க்ரமாநுபாதீ (க்ரமாநுஸார) ஸ்வகாலமேஂ உத்பாத ஹோதா ஹை உஸமேஂ பர்யாயபூத ஸ்வவ்யதிரேகவ்யக்திகா பஹலே அஸத்பநா ஹோநேஸே, பர்யாயேஂ அந்ய ஹீ ஹைஂ . இஸீலியே பர்யாயோஂகீ அந்யதாகே த்வாரா த்ரவ்யகா — ஜோ கி பர்யாயோஂகே ஸ்வரூபகா கர்தா, கரண ஔர அதிகரண ஹோநேஸே பர்யாயோஂஸே அப்ருதக் ஹை உஸகா — அஸத் -உத்பாத நிஶ்சித ஹோதா ஹை .

ந ஹோதா ஹுஆ அநந்ய (-வஹகா வஹீ) கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை, கி ஜிஸஸே அந்ய ஹீ ந ஹோ ஔர ஜிஸஸே மநுஷ்யாதி பர்யாயேஂ உத்பந்ந ஹோதீ ஹைஂ ஐஸா ஜீவ த்ரவ்ய பீ — வலயாதி விகார (கஂகணாதி பர்யாயேஂ) ஜிஸகே உத்பந்ந ஹோதீ ஹைஂ ஐஸே ஸுவர்ணகீ பா஁தி — பத -பத பர (ப்ரதி பர்யாய பர) அந்ய ந ஹோ ? [ஜைஸே கஂகண, குண்டல இத்யாதி பர்யாயேஂ அந்ய ஹைஂ, (-பிந்ந -பிந்ந ஹைஂ, வே கீ வே ஹீ நஹீஂ ஹைஂ) இஸலியே உந பர்யாயோஂகா கர்தா ஸுவர்ண பீ அந்ய ஹை, இஸீப்ரகார மநுஷ்ய, தேவ இத்யாதி பர்யாயேஂ அந்ய ஹைஂ, இஸலியே உந பர்யாயோஂகா கர்தா ஜீவத்ரவ்ய பீ பர்யாயாபேக்ஷாஸே அந்ய ஹை . ]

பாவார்த : — ஜீவகே அநாதி அநந்த -ஹோநே பர பீ, மநுஷ்ய பர்யாயகாலமேஂ தேவபர்யாயகீ யா ஸ்வாத்மோபலப்திரூப ஸித்தபர்யாயகீ அப்ராப்தி ஹை அர்தாத் மநுஷ்ய, தேவ யா ஸித்த நஹீஂ ஹை, இஸலியே வே பர்யாயேஂ அந்ய அந்ய ஹைஂ . ஐஸா ஹோநேஸே, உந பர்யாயோஂகா கர்த்தா, ஸாதந ஔர ஆதார ஜீவ பீ பர்யாயாபேக்ஷாஸே அந்யபநேகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை . இஸப்ரகார ஜீவகீ பா஁தி ப்ரத்யேக த்ரவ்யகே பர்யாயாபேக்ஷாஸே

Page 223 of 513
PDF/HTML Page 256 of 546
single page version

ஸர்வஸ்ய ஹி வஸ்துநஃ ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மகத்வாத்தத்ஸ்வரூபமுத்பஶ்யதாஂ யதாக்ரமஂ ஸாமாந்ய- விஶேஷௌ பரிச்சிந்ததீ த்வே கில சக்ஷுஷீ, த்ரவ்யார்திகஂ பர்யாயார்திகஂ சேதி . தத்ர பர்யாயார்திக- மேகத்வஂ கதஂ லபதே, ந கதமபி . தத ஏதாவதாயாதி அஸத்பாவநிபத்தோத்பாதஃ பூர்வபர்யாயாத்பிந்நோ பவதீதி ..௧௧௩.. அதைகத்ரவ்யஸ்ய பர்யாயைஸ்ஸஹாநந்யத்வாபிதாநமேகத்வமந்யத்வாபிதாநமநேகத்வஂ ச நய- விபாகேந தர்ஶயதி, அதவா பூர்வோக்தஸத்பாவநிபத்தாஸத்பாவநிபத்தமுத்பாதத்வயஂ ப்ரகாராந்தரேண ஸமர்தயதி — ஹவதி பவதி . கிஂ கர்த்ரு . ஸவ்வஂ தவ்வஂ ஸர்வஂ விவக்ஷிதாவிவக்ஷிதஜீவத்ரவ்யம் . கிஂவிஶிஷ்டஂ பவதி . அணண்ணஂ அநந்யமபிந்நமேகஂ தந்மயமிதி . கேந ஸஹ . தேந நாரகதிர்யங்மநுஷ்யதேவரூபவிபாவபர்யாயஸமூஹேந கேவல- ஜ்ஞாநாத்யநந்தசதுஷ்டயஶக்திரூபஸித்தபர்யாயேண ச . கேந க்ருத்வா . தவ்வட்டிஏண ஶுத்தாந்வயத்ரவ்யார்திகநயேந . கஸ்மாத் . குண்டலாதிபர்யாயேஷு ஸுவர்ணஸ்யேவ பேதாபாவாத் . தஂ பஜ்ஜயட்டிஏண புணோ தத்த்ரவ்யஂ பர்யாயார்திகநயேந அந்யபநா ஹை . இஸப்ரகார த்ரவ்யகோ அந்யபநா ஹோநேஸே த்ரவ்யகே அஸத் -உத்பாத ஹை, – ஐஸா நிஶ்சித ஹோதா ஹை ..௧௧௩..

அப, ஏக ஹீ த்ரவ்யகே அநந்யபநா ஔர அநந்யபநா ஹோநேமேஂ ஜோ விரோத ஹை, உஸே தூர கரதே ஹைஂ . (அர்தாத் உஸமேஂ விரோத நஹீஂ ஆதா, யஹ பதலாதே ஹைஂ) : —

அந்வயார்த : — [த்ரவ்யார்திகேந ] த்ரவ்யார்திக (நய) ஸே [ஸர்வ ] ஸப [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய ஹை; [புநஃ ச ] ஔர [பர்யாயார்திகேந ] பர்யாயார்திக (நய) ஸே [தத் ] வஹ (த்ரவ்ய) [அந்யத் ] அந்ய- அந்ய ஹை, [தத்காலே தந்மயத்வாத் ] க்யோஂகி உஸ ஸமய தந்மய ஹோநேஸே [அநந்யத் ] (த்ரவ்ய பர்யாயோஂஸே) அநந்ய ஹை ..௧௧௪..

டீகா : — வாஸ்தவமேஂ ஸபீ வஸ்து ஸாமாந்ய -விஶேஷாத்மக ஹோநேஸே வஸ்துகா ஸ்வரூப தேகநேவாலோஂகே க்ரமஶஃ (௧) ஸாமாந்ய ஔர (௨) விஶேஷகோ ஜாநநேவாலீ தோ ஆ஁கேஂ ஹைஂ — (௧) த்ரவ்யார்திக ஔர (௨) பர்யாயார்திக .

த்ரவ்யார்திகே பதுஂ த்ரவ்ய சே; நே தே ஜ பர்யாயார்திகே சே அந்ய, ஜேதீ தே ஸமய தத்ரூப ஹோஈ அநந்ய சே. ௧௧௪.

Page 224 of 513
PDF/HTML Page 257 of 546
single page version

மேகாந்தநிமீலிதஂ விதாய கேவலோந்மீலிதேந த்ரவ்யார்திகேந யதாவலோக்யதே ததா நாரகதிர்யங்- மநுஷ்யதேவஸித்தத்வபர்யாயாத்மகேஷு விஶேஷேஷு வ்யவஸ்திதஂ ஜீவஸாமாந்யமேகமவலோகயதாமநவ- லோகிதவிஶேஷாணாஂ தத்ஸர்வஂ ஜீவத்ரவ்யமிதி ப்ரதிபாதி . யதா து த்ரவ்யார்திகமேகாந்தநிமீலிதஂ விதாய கேவலோந்மீலிதேந பர்யாயார்திகேநாவலோக்யதே ததா ஜீவத்ரவ்யே வ்யவஸ்திதாந்நாரகதிர்யங்மநுஷ்யதேவ- ஸித்தத்வபர்யாயாத்மகாந் விஶேஷாநநேகாநவலோகயதாமநவலோகிதஸாமாந்யாநாமந்யதந்யத்ப்ரதிபாதி, த்ரவ்யஸ்ய தத்தத்விஶேஷகாலே தத்தத்விஶேஷேப்யஸ்தந்மயத்வேநாநந்யத்வாத், கணத்ருணபர்ணதாருமயஹவ்யவாஹவத் . யதா து தே உபே அபி த்ரவ்யார்திகபர்யாயார்திகே துல்யகாலோந்மீலிதே விதாய தத இதஶ்சாவலோக்யதே ததா நாரகதிர்யங்மநுஷ்யதேவஸித்தத்வபர்யாயேஷு வ்யவஸ்திதஂ ஜீவஸாமாந்யஂ ஜீவஸாமாந்யே ச வ்யவஸ்திதா நாரகதிர்யங்மநுஷ்யதேவஸித்தத்வபர்யாயாத்மகா விஶேஷாஶ்ச துல்யகாலமேவாவலோக்யந்தே . தத்ரைகசக்ஷுரவ- புநஃ அண்ணஂ அந்யத்பிந்நமநேகஂ பர்யாயைஃ ஸஹ ப்ருதக்பவதி . கஸ்மாதிதி சேத் . தக்காலே தம்மயத்தாதோ த்ருணாக்நி- காஷ்டாக்நிபத்ராக்நிவத் ஸ்வகீயபர்யாயைஃ ஸஹ தத்காலே தந்மயத்வாதிதி . ஏதாவதா கிமுக்தஂ பவதி . த்ரவ்யார்திக- நயேந யதா வஸ்துபரீக்ஷா க்ரியதே ததா பர்யாயஸந்தாநரூபேண ஸர்வஂ பர்யாயகதம்பகஂ த்ரவ்யமேவ ப்ரதிபாதி . யதா து பர்யாயநயவிவக்ஷா க்ரியதே ததா த்ரவ்யமபி பர்யாயரூபேண பிந்நஂ பிந்நஂ ப்ரதிபாதி . யதா ச பரஸ்பரஸாபேக்ஷ- நயத்வயேந யுகபத்ஸமீக்ஷ்யதே, ததைகத்வமநேகத்வஂ ச யுகபத்ப்ரதிபாதீதி . யதேதஂ ஜீவத்ரவ்யே வ்யாக்யாநஂ க்ருதஂ ததா

இநமேஂஸே பர்யாயார்திக சக்ஷுகோ ஸர்வதா பந்த கரகே ஜப மாத்ர குலீ ஹுஈ த்ரவ்யார்திக சக்ஷுகே த்வாரா தேகா ஜாதா ஹை தப நாரகபநா, திர்யஂசபநா, மநுஷ்யபநா, தேவபநா ஔர ஸித்தபநா — வஹ பர்யாயஸ்வரூப விஶேஷோஂமேஂ ரஹநேவாலே ஏக ஜீவஸாமாந்யகோ தேகநேவாலே ஔர விஶேஷோஂகோ ந தேகநேவாலே ஜீவோஂகோ ‘வஹ ஸப ஜீவ த்ரவ்ய ஹை’ ஐஸா பாஸித ஹோதா ஹை . ஔர ஜப த்ரவ்யார்திக சக்ஷுகோ ஸர்வதா பந்த கரகே மாத்ர குலீ ஹுஈ பர்யாயார்திக சக்ஷுகே த்வாரா தேகா ஜாதா ஹை தப ஜீவத்ரவ்யமேஂ ரஹநேவாலே நாரகபநா, திர்யஂசபநா, மநுஷ்யபநா, தேவபநா ஔர ஸித்தபநா — வே பர்யாயஸ்வரூப அநேக விஶேஷோஂகோ தேகநேவாலே ஔர ஸாமாந்யகோ ந தேகநேவாலே ஜீவோஂகோ (வஹ ஜீவ த்ரவ்ய) அந்ய -அந்ய பாஸித ஹோதா ஹை, க்யோஂகி த்ரவ்ய உந -உந விஶேஷோஂகே ஸமய தந்மய ஹோநேஸே உந -உந விஶேஷோஂஸே அநந்ய ஹை — கண்டே, காஸ, பத்தே ஔர காஷ்டமய அக்நிகீ பா஁தி . (ஜைஸே காஸ, லக஡ீ இத்யாதிகீ அக்நி உஸ -உஸ ஸமய காஸமய, லகடீமய இத்யாதி ஹோநேஸே காஸ, லக஡ீ இத்யாதிஸே அநந்ய ஹை உஸீப்ரகார த்ரவ்ய உந- உந பர்யாயரூப விஶேஷோஂகே ஸமய தந்மய ஹோநேஸே உநஸே அநந்ய ஹை — ப்ருதக் நஹீஂ ஹை .) ஔர ஜப உந த்ரவ்யார்திக ஔர பர்யாயார்திக தோநோஂ ஆ஁கோஂகோ ஏக ஹீ ஸாத கோலகர உநகே த்வாரா ஔர இநகே த்வாரா (-த்ரவ்யார்திக ததா பர்யாயார்திக சக்ஷுஓஂகே) தேகா ஜாதா ஹை தப நாரகபநா, திர்யஂசபநா, மநுஷ்யபநா, தேவபநா ஔர ஸித்தபநா பர்யாயோஂமேஂ ரஹநேவாலா ஜீவஸாமாந்ய ததா ஜீவஸாமாந்யமேஂ ரஹநேவாலா நாரகபநா -திர்யஂசபநா -மநுஷ்யபநா -தேவபநா ஔர ஸித்தத்வபர்யாயஸ்வரூப விஶேஷ துல்யகாலமேஂ ஹீ (ஏக ஹீ ஸாத) திகாஈ தேதே ஹைஂ .

Page 225 of 513
PDF/HTML Page 258 of 546
single page version

லோகநமேகதேஶாவலோகநஂ, த்விசக்ஷுரவலோகநஂ ஸர்வாவலோகநம் . ததஃ ஸர்வாவலோகநே த்ரவ்யஸ்யா- ந்யத்வாநந்யத்வஂ ச ந விப்ரதிஷித்யதே ..௧௧௪..

ஸர்வத்ரவ்யேஷு யதாஸஂபவஂ ஜ்ஞாதவ்யமித்யர்தஃ ..௧௧௪.. ஏவஂ ஸதுத்பாதாஸதுத்பாதகதநேந ப்ரதமா, ஸதுத்பாத- விஶேஷவிவரணரூபேண த்விதீயா, ததைவாஸதுத்பாதவிஶேஷவிவரணரூபேண த்ருதீயா, த்ரவ்யபர்யாயயோரேகத்வாநேகத்வ- ப்ரதிபாதநேந சதுர்தீதி ஸதுத்பாதாஸதுத்பாதவ்யாக்யாநமுக்யதயா காதாசதுஷ்டயேந ஸப்தமஸ்தலஂ கதம் . அத ஸமஸ்ததுர்நயைகாந்தரூபவிவாதநிஷேதிகாஂ நயஸப்தபங்கீஂ விஸ்தாரயதி — அத்தி த்தி ய ஸ்யாதஸ்த்யேவ . ஸ்யாதிதி

வஹா஁, ஏக ஆ஁கஸே தேகா ஜாநா வஹ ஏகதேஶ அவலோகந ஹை ஔர தோநோஂ ஆ஁கோஂஸே தேகநா வஹ ஸர்வாவலோகந (-ஸம்பூர்ண அவலோகந) ஹை . இஸலியே ஸர்வாவலோகநமேஂ த்ரவ்யகே அந்யத்வ ஔர அநந்யத்வ விரோதகோ ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதே .

பாவார்த : — ப்ரத்யேக த்ரவ்ய ஸாமாந்ய – விஶேஷாத்மக ஹை, இஸலியே ப்ரத்யேக த்ரவ்ய வஹகா வஹீ ரஹதா ஹை ஔர பதலதா பீ ஹை . த்ரவ்யகா ஸ்வரூப ஹீ ஐஸா உபயாத்மக ஹோநேஸே த்ரவ்யகே அநந்யத்வமேஂ ஔர அந்யத்வமேஂ விரோத நஹீஂ ஹை . ஜைஸே – மரீசி ஔர பகவாந மஹாவீரகா ஜீவஸாமாந்யகீ அபேக்ஷாஸே அநந்யத்வ ஔர ஜீவ விஶேஷோஂகீ அபேக்ஷாஸே அந்யத்வ ஹோநேமேஂ கிஸீ ப்ரகாரகா விரோத நஹீஂ ஹை .

த்ரவ்யார்திகநயரூபீ ஏக சக்ஷுஸே தேகநே பர த்ரவ்யஸாமாந்ய ஹீ ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை, இஸலியே த்ரவ்ய அநந்ய அர்தாத் வஹகா வஹீ பாஸித ஹோதா ஹை ஔர பர்யாயார்திகநயரூபீ தூஸரீ ஏக சக்ஷுஸே தேகநே பர த்ரவ்யகே பர்யாயரூப விஶேஷ ஜ்ஞாத ஹோதே ஹைஂ, இஸலியே த்ரவ்ய அந்ய -அந்ய பாஸித ஹோதா ஹை . தோநோஂ நயரூபீ தோநோஂ சக்ஷுஓஂஸே தேகநே பர த்ரவ்யஸாமாந்ய ஔர த்ரவ்யகே விஶேஷ தோநோஂ ஜ்ஞாத ஹோதே ஹைஂ, இஸலியே த்ரவ்ய அநந்ய ததா அந்ய -அந்ய தோநோஂ பாஸித ஹோதா ஹை ..௧௧௪..

Page 226 of 513
PDF/HTML Page 259 of 546
single page version

ஸ்யாதஸ்த்யேவ ௧, ஸ்யாந்நாஸ்த்யேவ ௨, ஸ்யாதவக்தவ்யமேவ ௩, ஸ்யாதஸ்திநாஸ்த்யேவ ௪, ஸ்யாத- ஸ்த்யவக்தவ்யமேவ ௫, ஸ்யாந்நாஸ்த்யவக்தவ்யமேவ ௬, ஸ்யாதஸ்திநாஸ்த்யவக்தவ்யமேவேதி ௭, ஸ்வரூபேண ௧, பரரூபேண ௨, ஸ்வபரரூபயௌகபத்யேந ௩, ஸ்வபரரூபக்ர மேண ௪, ஸ்வரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யாப்யாஂ ௫, பரரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யாப்யாஂ ௬, ஸ்வரூபபரரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யைஃ ௭, ஆதிஶ்யமாநஸ்ய ஸ்வரூபேண கோர்தஃ . கதஂசித் . கதஂசித்கோர்தஃ . விவக்ஷிதப்ரகாரேண ஸ்வத்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந . தச்சதுஷ்டயஂ ஶுத்த- ஜீவவிஷயே கத்யதே . ஶுத்தகுணபர்யாயாதாரபூதஂ ஶுத்தாத்மத்ரவ்யஂ த்ரவ்யஂ பண்யதே, லோகாகாஶப்ரமிதாஃ ஶுத்தாஸஂக்யேயப்ரதேஶாஃ க்ஷேத்ரஂ பண்யதே, வர்தமாநஶுத்தபர்யாயரூபபரிணதோ வர்தமாநஸமயஃ காலோ பண்யதே, ஶுத்தசைதந்யஂ பாவஶ்சேத்யுக்தலக்ஷணத்ரவ்யாதிசதுஷ்டய இதி ப்ரதமபங்கஃ ௧ . ணத்தி த்தி ய ஸ்யாந்நாஸ்த்யேவ . ஸ்யாதிதி

அந்வயார்த : — [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய [அஸ்தி இதி ச ] கிஸீ பர்யாயஸே ‘அஸ்தி’, [நாஸ்தி இதி ச ] கிஸீ பர்யாயஸே ‘நாஸ்தி’ [புநஃ ] ஔர [அவக்தவ்யம் இதி பவதி ] கிஸீ பர்யாயஸே ‘அவக்தவ்ய’ ஹை, [கேநசித் பர்யாயேண து ததுபயஂ ] ஔர கிஸீ பர்யாயஸே ‘அஸ்தி- நாஸ்தி’ [வா ] அதவா [அந்யத் ஆதிஷ்டம் ] கிஸீ பர்யாயஸே அந்ய தீந பஂகரூப கஹா கயா ஹை ..௧௧௫..

டீகா : — த்ரவ்ய (௧) ஸ்வரூபாபேக்ஷாஸே ‘ஸ்யாத் அஸ்தி’; (௨) பரரூபகீ அபேக்ஷாஸே ‘ஸ்யாத் நாஸ்தி’; (௩) ஸ்வரூப -பரரூபகீ யுகபத் அபேக்ஷாஸே ‘ஸ்யாத் ௨அவக்தவ்ய’; (௪) ஸ்வரூப -பரரூபகே க்ரமகீ அபேக்ஷாஸே ‘ஸ்யாத் அஸ்தி -நாஸ்தி’; (௫) ஸ்வரூபகீ ஔர ஸ்வரூப -பரரூபகீ யுகபத் அபேக்ஷாஸே ‘ஸ்யாத் அஸ்தி -அவக்தவ்ய’; (௬) பரரூபகீ ஔர ஸ்வரூப -பரரூபகீ யுகபத் அபேக்ஷாஸே ‘ஸ்யாத் நாஸ்தி’, அவக்தவ்ய; ஔர (௭) ஸ்வரூபகீ, பரரூபகீ ததா ஸ்வரூப -பரரூபகீ யுகபத் அபேக்ஷாஸே ‘ஸ்யாத் அஸ்தி -நாஸ்தி -அவக்தவ்ய’ ஹை . ௧. ‘ஸ்யாத்’ = கதஂசித்; கிஸீப்ரகார; கிஸீ அபேக்ஷாஸே . (ப்ரத்யேக த்ரவ்ய ஸ்வசதுஷ்டயகீ அபேக்ஷாஸே — ஸ்வத்ரவ்ய,

குண -பர்யாயோஂகா ஆதாரபூத ஶுத்தாத்மத்ரவ்ய வஹ த்ரவ்ய ஹை; லோகாகாஶப்ரமாண ஶுத்த அஸஂக்யப்ரதேஶ வஹ க்ஷேத்ர ஹை, ஶுத்த பர்யாயரூபஸே பரிணத வர்தமாந ஸமய வஹ கால ஹை, ஔர ஶுத்த சைதந்ய வஹ பாவ ஹை .) ௨. அவக்தவ்ய = ஜோ கஹா ந ஜா ஸகே . (ஏக ஹீ ஸாத ஸ்வரூப ததா பரரூபகீ அபேக்ஷாஸே த்ரவ்ய கதநமேஂ நஹீஂ

Page 227 of 513
PDF/HTML Page 260 of 546
single page version

ஸதஃ, பரரூபேணாஸதஃ, ஸ்வபரரூபாப்யாஂ யுகபத்வக்துமஶக்யஸ்ய, ஸ்வபரரூபாப்யாஂ க்ரமேண ஸதோஸதஶ்ச, ஸ்வரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யாப்யாஂ ஸதோ வக்துமஶக்யஸ்ய ச, பரரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யாப்யாமஸதோ வக்தும- ஶக்யஸ்ய ச, ஸ்வரூபபரரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யைஃ ஸதோஸதோ வக்துமஶக்யஸ்ய சாநந்ததர்மணோ த்ரவ்யஸ்யை- கைகஂ தர்மமாஶ்ரித்ய விவக்ஷிதாவிவக்ஷிதவிதிப்ரதிஷேதாப்யாமவதரந்தீ ஸப்தபஂகிகைவகாரவிஶ்ராந்தம- கோர்தஃ . கதஂசித்விவக்ஷிதப்ரகாரேண பரத்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந ௨ . ஹவதி பவதி . கதஂபூதம் . அவத்தவ்வமிதி ஸ்யாதவக்தவ்யமேவ . ஸ்யாதிதி கோர்தஃ . கதஂசித்விவக்ஷிதப்ரகாரேண யுகபத்ஸ்வபரத்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந ௩ . ஸ்யாதஸ்தி, ஸ்யாந்நாஸ்தி, ஸ்யாதவக்தவ்யஂ, ஸ்யாதஸ்திநாஸ்தி, ஸ்யாதஸ்த்யேவாவக்தவ்யஂ, ஸ்யாந்நாஸ்த்யேவாவக்தவ்யஂ, ஸ்யாதஸ்திநாஸ்த்யேவாவக்தவ்யம் . புணோ புநஃ இத்தஂபூதம் கிஂ பவதி . தவ்வஂ பரமாத்மத்ரவ்யஂ கர்த்ரு . புநரபி கதஂபூதஂ பவதி . ததுபயஂ ஸ்யாதஸ்திநாஸ்த்யேவ . ஸ்யாதிதி கோர்தஃ . கதஂசித்விவக்ஷிதப்ரகாரேண க்ரமேண ஸ்வபர- த்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந ௪ . கதஂபூதஂ ஸதித்தமித்தஂ பவதி . ஆதிட்டஂ ஆதிஷ்டஂ விவக்ஷிதஂ ஸத் . கேந க்ருத்வா . பஜ்ஜாஏண து பர்யாயேண து ப்ரஶ்நோத்தரரூபநயவிபாகேந து . கதஂபூதேந . கேண வி கேநாபி விவக்ஷிதேந நைகமாதிநயரூபேண . அண்ணஂ வா அந்யத்வா ஸஂயோகபங்கத்ரயரூபேண . தத்கத்யதே — ஸ்யாதஸ்த்யேவாவக்தவ்யஂ . ஸ்யாதிதி கோர்தஃ . கதஂசித் விவக்ஷிதப்ரகாரேண ஸ்வத்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந யுகபத்ஸ்வபரத்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந ச ௫ . ஸ்யாந்நாஸ்த்யேவாவக்த வ்யஂ . ஸ்யாதிதி கோர்தஃ . க தஂசித் விவக்ஷிதப்ரகாரேண பரத்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந யுகபத்ஸ்வபரத்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந ச ௬ . ஸ்யாதஸ்திநாஸ்த்யேவாவக்தவ்யஂ . ஸ்யாதிதி கோர்தஃ . கதஂசித் விவக்ஷிதப்ரகாரேண க்ரமேண ஸ்வபரத்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந யுகபத்ஸ்வபரத்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந ச ௭ . பூர்வஂ பஞ்சாஸ்திகாயே ஸ்யாதஸ்தீத்யாதிப்ரமாணவாக்யேந ப்ரமாணஸப்தபங்கீ வ்யாக்யாதா, அத்ர து ஸ்யாதஸ்த்யேவ, யதேவகாரக்ரஹணஂ தந்நயஸப்தபங்கீஜ்ஞாபநார்தமிதி பாவார்தஃ . யதேதஂ நயஸப்தபங்கீவ்யாக்யாநஂ ஶுத்தாத்மத்ரவ்யே தர்ஶிதஂ ததா யதாஸஂபவஂ

த்ரவ்யகா கதந கரநேமேஂ, (௧) ஜோ ஸ்வரூபஸே ‘ஸத்’ ஹை; (௨) ஜோ பரரூபஸே ‘அஸத்’ ஹை; (௩) ஜிஸகா ஸ்வரூப ஔர பரரூபஸே யுகபத் ‘கதந அஶக்ய’ ஹை; (௪) ஜோ ஸ்வரூபஸே ஔர பரரூபஸே க்ரமஶஃ ‘ஸத் ஔர அஸத்’ ஹை; (௫) ஜோ ஸ்வரூபஸே, ஔர ஸ்வரூப -பரரூபஸே யுகபத் ‘ஸத் ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை; (௬) ஜோ பரரூபஸே, ஔர ஸ்வரூப -பரரூபஸே யுகபத் ‘அஸத் ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை; ததா (௭) ஜோ ஸ்வரூபஸே பர -ரூப ஔர ஸ்வரூப -பரரூபஸே யுகபத் ‘ஸத்’, ‘அஸத்’ ஔர ‘அவக்தவ்ய’ ஹை — ஐஸே அநந்த தர்மோஂவாலே த்ரவ்யகே ஏக ஏக தர்மகா ஆஶ்ரய லேகர ௧விவக்ஷித -அவிவக்ஷிததாகே விதி -நிஷேதகே த்வாரா ப்ரகட ஹோநேவாலீ ௧. விவக்ஷித (கதநீய) தர்மகோ முக்ய கரகே உஸகா ப்ரதிபாதந கரநேஸே ஔர அவிவக்ஷித (ந கஹநே யோக்ய)