Page 208 of 513
PDF/HTML Page 241 of 546
single page version
விஸ்தார்யதே, ததைகஸ்ய த்ரவ்யஸ்ய ஸத்தாகுணஃ ஸத்த்ரவ்யஂ ஸத்குணஃ ஸத்பர்யாய இதி த்ரேதா விஸ்தார்யதே
யஶ்ச ஹாரஃ ஸூத்ரஂ முக்தாபலஂ வா ஸ ந ஶுக்லோ குண இதீதரேதரஸ்ய யஸ்தஸ்யாபாவஃ ஸ ததபாவ-
லக்ஷணோதத்பாவோந்யத்வநிபந்தநபூதஃ, ததைகஸ்மிந் த்ரவ்யே யஃ ஸத்தாகுணஸ்தந்ந த்ரவ்யஂ நாந்யோ குணோ
பண்யத இதி தத்பாவஸ்ய லக்ஷணமிதம்
அதத்பாவ ஹை
Page 209 of 513
PDF/HTML Page 242 of 546
single page version
ஸ ததபாவலக்ஷணோதத்பாவோந்யத்வநிபந்தநபூதஃ
வாச்யோ ந பவதி
‘அதத்பாவ’ ஹை, ஜோ கி அந்யத்வகா காரண ஹை
ஜ்ஞாநாதிகுண ஹை யா ஸித்தத்வாதி பர்யாய ஹை வஹ அஸ்தித்வ குண நஹீஂ ஹை
Page 210 of 513
PDF/HTML Page 243 of 546
single page version
ஶுத்தஸத்தாகுணோ வாச்யோ ந பவதி
ஔர ஸித்தத்வாதி பர்யாயகோ அதத்பாவ ஹை, ஜோ கி உநமேஂ அந்யத்வகா காரண ஹை
[இதி நிர்திஷ்டஃ ] ஐஸா (ஜிநேந்த்ரதேவ த்வாரா) தரஶாயா கயா ஹை
Page 211 of 513
PDF/HTML Page 244 of 546
single page version
குணஸ்யாபாவோ த்ரவ்யமித்யேகஸ்யாபி த்ரவ்யஸ்யாநேகத்வஂ ஸ்யாத
அதத்பாவ ஹை; க்யோஂகி இதநேஸே ஹீ அந்யத்வவ்யவஹார (-அந்யத்வரூப வ்யவஹார) ஸித்த ஹோதா ஹை
அபாவ ஹோநே பர த்ரவ்யகா அபாவ ஹோ ஜாயகா;
Page 212 of 513
PDF/HTML Page 245 of 546
single page version
மித்யத்ராப்யபோஹரூபத்வஂ ஸ்யாத
ஸத்தாகுணாத்பிந்நஂ ஸத்ப்ருதக்த்ரவ்யாந்தரஂ ப்ராப்நோதி
‘த்ரவ்யோ ஸ்வபாவே ஸ்தித ஸத் சே’
Page 213 of 513
PDF/HTML Page 246 of 546
single page version
ப்ரதேஶேப்யோ பிந்நஸ்ய முக்தஜீவத்ரவ்யஸ்யாபாவஸ்ததைவ முக்தஜீவத்ரவ்யப்ரதேஶேப்யோ பிந்நஸ்ய ஸத்தாகுணஸ்யாப்யபாவஃ
இத்யுபயஶூந்யத்வஂ ப்ராப்நோதி
ப்ரயோஜநாதிபேதரூபஸ்யாதத்பாவஸ்ய விவரணரூபேண த்ருதீயா, தஸ்யைவ த்ருடீகரணார்தஂ ச சதுர்தீதி த்ரவ்யகுண-
யோரபேதவிஷயே யுக்திகதநமுக்யதயா காதாசதுஷ்டயேந பஞ்சமஸ்தலஂ கதம்
ஸே அவிஶிஷ்ட (-ஸத்தாஸே அபிந்ந ஹை ஐஸா) குண ஹை
பரிணாம ஹை; க்யோஂகி த்ரவ்யகீ
Page 214 of 513
PDF/HTML Page 247 of 546
single page version
ர்குணகுணிபாவஃ ஸித்தயதி
நந்தைகாநுபூதிரூபஃ ஸ்வஸ்தபாவஸ்தஸ்யோத்பாதஃ, பூர்வோக்தவிகல்பஜாலவிநாஶோ வ்யயஃ, ததுபயாதாரபூதஜீவத்வஂ
த்ரௌவ்யமித்யுக்தலக்ஷணோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மகஜீவத்ரவ்யஸ்ய ஸ்வபாவபூதோ யோஸௌ பரிணாமஃ
ததேவேதஂ வ்யாக்யாநம், குணகதநஂ புநரதிகமிதி தாத்பர்யம்
த்ரவ்யவிதாயக (-த்ரவ்யகா ரசயிதா) குண ஹீ ஹை
Page 215 of 513
PDF/HTML Page 248 of 546
single page version
த்ரவ்யாத்ப்ருதக்பூதத்வேந வர்ததே
[த்ரவ்யத்வஂ புநஃ பாவஃ ] ஔர த்ரவ்யத்வ வஹ பாவ ஹை (அர்தாத் அஸ்தித்வ குண ஹை); [தஸ்மாத் ] இஸலியே
[த்ரவ்யஂ ஸ்வயஂ ஸத்தா ] த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஸத்தா (அஸ்தித்வ) ஹை
வர்ததா ஹை ? நஹீஂ ஹீ வர்ததா
Page 216 of 513
PDF/HTML Page 249 of 546
single page version
ந வித்யதே
ஸஹாவே இதி பாடாந்தரம்
ஸத்பாவஸஂபத்த ஔர அஸத்பாவஸஂபத்த உத்பாதகோ [ஸதா லபதே ] ஸதா ப்ராப்த கரதா ஹை
Page 217 of 513
PDF/HTML Page 250 of 546
single page version
ஹேமவத
பர்யாயநிஷ்பாதிகா வ்யதிரேகவ்யக்தீஸ்தாஸ்தாஃ ஸஂக்ராமதோ ஹேம்நஃ ஸத்பாவநிபத்த ஏவ ப்ராதுர்பாவஃ
பர்யாயநிஷ்பாதிகாபிர்வ்யதிரேகவ்யக்திபிஸ்தாபிஸ்தாபிஃ ப்ரபவாவஸாநவர்ஜிதா யௌகபத்யப்ரவ்ருத்தா த்ரவ்ய-
ஸத்பாவஸஂபத்த உத்பாத (ஸத் -உத்பாத, வித்யமாநகா உத்பாத) ஹை
பாஜூபஂத இத்யாதி பர்யாய ஜிதநே ஸ்தாயீ, க்ரமஶஃ ப்ரவர்தமாந, பாஜூபஂத இத்யாதி பர்யாயோஂகீ உத்பாதக
உந -உந வ்யதிரேகவ்யக்தியோஂகோ ப்ராப்த ஹோநேவாலே ஸுவர்ணகா ஸத்பாவஸஂபத்த ஹீ உத்பாத ஹை
உத்பத்திவிநாஶ ரஹித, யுகபத் ப்ரவர்தமாந, த்ரவ்யகீ உத்பாதக அந்வயஶக்தியோஂகோ ப்ராப்த ஹோநேவாலே
Page 218 of 513
PDF/HTML Page 251 of 546
single page version
யௌகபத்யப்ரவ்ருத்தா ஹேமநிஷ்பாதிகா அந்வயஶக்திஃ ஸஂக்ராமதோ ஹேம்நோஸத்பாவநிபத்த ஏவ ப்ராதுர்பாவஃ
மாஸாத்யாந்வயஶக்தித்வமாபந்நாஃ பர்யாயாந் த்ரவீகுர்யுஃ, ததாஂகதாதிபர்யாயநிஷ்பாதிகாபிஸ்தாபி-
ஸ்தாபிர்வ்யதிரேகவ்யக்திபிர்யௌகபத்யப்ரவ்ருத்திமாஸாத்யாந்வயஶக்தித்வமாபந்நாபிரஂகதாதிபர்யாயா அபி ஹேமீ-
க்ரியேரந்
ஜிதநீ டிகநேவாலீ, யுகபத் ப்ரவர்தமாந, ஸுவர்ணகீ உத்பாதக அந்வயஶக்தியோஂகோ ப்ராப்த ஸுவர்ணகே
அஸத்பாவயுக்த ஹீ உத்பாத ஹை
பர்யாயோஂகோ த்ரவ்ய கரதா ஹை (-பர்யாயோஂகீ விவக்ஷாகே ஸமய பீ வ்யதிரேகவ்யக்தியா அந்வயஶக்திரூப
பநதீ ஹுஈ பர்யாயோஂகோ த்ரவ்யரூப கரதீ ஹைஂ ); ஜைஸே பாஜூபஂத ஆதி பர்யாயோஂகோ உத்பந்ந கரநேவாலீ வே-
வே வ்யதிரேகவ்யக்தியா யுகபத் ப்ரவ்ருத்தி ப்ராப்த கரகே அந்வயஶக்திபநேகோ ப்ராப்த கரதீ ஹுஈ பாஜுபஂத
இத்யாதி பர்யாயோஂகோ ஸுவர்ண கரதா ஹை தத்நுஸார
ஹோதீ ஹுஈ, த்ரவ்யகோ பர்யாயேஂ (-பர்யாயரூப) கரதீ ஹைஂ; ஜைஸே ஸுவர்ணகீ உத்பாதக அந்வயஶக்தியா
உத்பாத (அஸத் -உத்பாத, அவித்யமாநகா உத்பாத) ஹை
Page 219 of 513
PDF/HTML Page 252 of 546
single page version
பர்யாயமாத்ர (-பர்யாயமாத்ரரூப) கரதீ ஹைஂ
த்ரவ்ய தோ தீநோஂ காலமேஂ வித்யமாந ஹை); இஸலியே த்ரவ்யார்திக நயஸே தோ த்ரவ்யகோ ஸத் -உத்பாத ஹை; ஔர
ஜப த்ரவ்யகோ கௌண கரகே பர்யாயோஂகா முக்யதயா கதந கியா ஜாதா ஹை தப ஜோ வித்யமாந நஹீஂ தா
வஹ உத்பந்ந ஹோதா ஹை (க்யோஂகி வர்தமாந பர்யாய பூதகாலமேஂ வித்யமாந நஹீஂ தீ), இஸலியே பர்யாயார்திக
நயஸே த்ரவ்யகே அஸத் -உத்பாத ஹை
விவக்ஷாகே ஸமய பீ ஸத் -உத்பாதமேஂ, ஜோ த்ரவ்ய ஹை வே ஹீ பர்யாயேஂ ஹீ ஹைஂ
Page 220 of 513
PDF/HTML Page 253 of 546
single page version
வஶ்யமேவ பவிஷ்யதி
[புநஃ ] பரந்து [பூத்வா ] மநுஷ்ய தேவாதி ஹோகர [கிஂ ] க்யா வஹ [த்ரவ்யத்வஂ ப்ரஜஹாதி ] த்ரவ்யத்வகோ
சோ தேதா ஹை ? [ந ஜஹத் ] நஹீஂ சோதா ஹுஆ வஹ [அந்யஃ கதஂ பவதி ] அந்ய கைஸே ஹோ ஸகதா
ஹை ? (அர்தாத் வஹ அந்ய நஹீஂ, வஹகா வஹீ ஹை
அந்வயஶக்தி தோ அபதித -அவிநஷ்ட -நிஶ்சல ஹோநேஸே த்ரவ்ய வஹகா வஹீ ஹை, அந்ய நஹீஂ
த்ரவ்யாபேக்ஷாஸே அநந்யபநா ஹோநேஸே, உஸகே ஸத் -உத்பாத ஹை,
Page 221 of 513
PDF/HTML Page 254 of 546
single page version
யத்யபி நிஶ்சயேந மநுஷ்யபர்யாயே தேவபர்யாயே ச ஸமாநஂ ததாபி மநுஜோ தேவோ ந பவதி
ப்ரகாரகீ ஸத்தா) ஜிஸகே ப்ரகட ஹை ஐஸா வஹ (ஜீவ), வஹீ ந ஹோ ?
பூர்வபவமேஂ மநுஷ்ய தா ஔர அமுக பவமேஂ திர்யஂச தா’ ஐஸா ஜ்ஞாந ஹோ ஸகதா ஹை
ஜாதா,
ஹோதா ஹுஆ [அநந்ய பாவஂ கதஂ லபதே ] அநந்யபாவகோ கைஸே ப்ராப்த ஹோ ஸகதா ஹை ?
சோதா ஹோநேஸே அநந்ய
Page 222 of 513
PDF/HTML Page 255 of 546
single page version
த்ரவ்யஸ்யாஸதுத்பாதஃ
மந்யந்ந ஸ்யாத
உத்பாத ஹோதா ஹை உஸமேஂ பர்யாயபூத ஸ்வவ்யதிரேகவ்யக்திகா பஹலே அஸத்பநா ஹோநேஸே, பர்யாயேஂ அந்ய ஹீ
ஹைஂ
மநுஷ்யாதி பர்யாயேஂ உத்பந்ந ஹோதீ ஹைஂ ஐஸா ஜீவ த்ரவ்ய பீ
உந பர்யாயோஂகா கர்தா ஸுவர்ண பீ அந்ய ஹை, இஸீப்ரகார மநுஷ்ய, தேவ இத்யாதி பர்யாயேஂ அந்ய ஹைஂ, இஸலியே
உந பர்யாயோஂகா கர்தா ஜீவத்ரவ்ய பீ பர்யாயாபேக்ஷாஸே அந்ய ஹை
வே பர்யாயேஂ அந்ய அந்ய ஹைஂ
Page 223 of 513
PDF/HTML Page 256 of 546
single page version
அந்ய ஹை, [தத்காலே தந்மயத்வாத் ] க்யோஂகி உஸ ஸமய தந்மய ஹோநேஸே [அநந்யத் ] (த்ரவ்ய பர்யாயோஂஸே)
அநந்ய ஹை
சே அந்ய, ஜேதீ தே ஸமய தத்ரூப ஹோஈ அநந்ய சே. ௧௧௪
Page 224 of 513
PDF/HTML Page 257 of 546
single page version
மநுஷ்யதேவஸித்தத்வபர்யாயாத்மகேஷு விஶேஷேஷு வ்யவஸ்திதஂ ஜீவஸாமாந்யமேகமவலோகயதாமநவ-
லோகிதவிஶேஷாணாஂ தத்ஸர்வஂ ஜீவத்ரவ்யமிதி ப்ரதிபாதி
ஸித்தத்வபர்யாயாத்மகாந் விஶேஷாநநேகாநவலோகயதாமநவலோகிதஸாமாந்யாநாமந்யதந்யத்ப்ரதிபாதி,
த்ரவ்யஸ்ய தத்தத்விஶேஷகாலே தத்தத்விஶேஷேப்யஸ்தந்மயத்வேநாநந்யத்வாத
ததா நாரகதிர்யங்மநுஷ்யதேவஸித்தத்வபர்யாயேஷு வ்யவஸ்திதஂ ஜீவஸாமாந்யஂ ஜீவஸாமாந்யே ச வ்யவஸ்திதா
நாரகதிர்யங்மநுஷ்யதேவஸித்தத்வபர்யாயாத்மகா விஶேஷாஶ்ச துல்யகாலமேவாவலோக்யந்தே
ஜீவோஂகோ ‘வஹ ஸப ஜீவ த்ரவ்ய ஹை’ ஐஸா பாஸித ஹோதா ஹை
நாரகபநா, திர்யஂசபநா, மநுஷ்யபநா, தேவபநா ஔர ஸித்தபநா
ஹை, க்யோஂகி த்ரவ்ய உந -உந விஶேஷோஂகே ஸமய தந்மய ஹோநேஸே உந -உந விஶேஷோஂஸே அநந்ய ஹை
உந பர்யாயரூப விஶேஷோஂகே ஸமய தந்மய ஹோநேஸே உநஸே அநந்ய ஹை
(-த்ரவ்யார்திக ததா பர்யாயார்திக சக்ஷுஓஂகே) தேகா ஜாதா ஹை தப நாரகபநா, திர்யஂசபநா, மநுஷ்யபநா,
தேவபநா ஔர ஸித்தபநா பர்யாயோஂமேஂ ரஹநேவாலா ஜீவஸாமாந்ய ததா ஜீவஸாமாந்யமேஂ ரஹநேவாலா
நாரகபநா -திர்யஂசபநா -மநுஷ்யபநா -தேவபநா ஔர ஸித்தத்வபர்யாயஸ்வரூப விஶேஷ துல்யகாலமேஂ ஹீ
(ஏக ஹீ ஸாத) திகாஈ தேதே ஹைஂ
Page 225 of 513
PDF/HTML Page 258 of 546
single page version
ப்ரதிபாதநேந சதுர்தீதி ஸதுத்பாதாஸதுத்பாதவ்யாக்யாநமுக்யதயா காதாசதுஷ்டயேந ஸப்தமஸ்தலஂ கதம்
ப்ரகாரகா விரோத நஹீஂ ஹை
சக்ஷுஸே தேகநே பர த்ரவ்யகே பர்யாயரூப விஶேஷ ஜ்ஞாத ஹோதே ஹைஂ, இஸலியே த்ரவ்ய அந்ய -அந்ய பாஸித
ஹோதா ஹை
Page 226 of 513
PDF/HTML Page 259 of 546
single page version
பரரூபேண ௨, ஸ்வபரரூபயௌகபத்யேந ௩, ஸ்வபரரூபக்ர மேண ௪, ஸ்வரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யாப்யாஂ ௫,
பரரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யாப்யாஂ ௬, ஸ்வரூபபரரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யைஃ ௭, ஆதிஶ்யமாநஸ்ய ஸ்வரூபேண
ஶுத்தசைதந்யஂ பாவஶ்சேத்யுக்தலக்ஷணத்ரவ்யாதிசதுஷ்டய இதி ப்ரதமபங்கஃ ௧
பர்யாயஸே ‘அவக்தவ்ய’ ஹை, [கேநசித் பர்யாயேண து ததுபயஂ ] ஔர கிஸீ பர்யாயஸே ‘அஸ்தி-
நாஸ்தி’ [வா ] அதவா [அந்யத் ஆதிஷ்டம் ] கிஸீ பர்யாயஸே அந்ய தீந பஂகரூப கஹா
கயா ஹை
ஸ்வரூப -பரரூபகீ யுகபத் அபேக்ஷாஸே ‘ஸ்யாத் அஸ்தி -அவக்தவ்ய’; (௬) பரரூபகீ ஔர
ஸ்வரூப -பரரூபகீ யுகபத் அபேக்ஷாஸே ‘ஸ்யாத் நாஸ்தி’, அவக்தவ்ய; ஔர (௭) ஸ்வரூபகீ,
பரரூபகீ ததா ஸ்வரூப -பரரூபகீ யுகபத் அபேக்ஷாஸே ‘ஸ்யாத் அஸ்தி -நாஸ்தி -அவக்தவ்ய’ ஹை
பர்யாயரூபஸே பரிணத வர்தமாந ஸமய வஹ கால ஹை, ஔர ஶுத்த சைதந்ய வஹ பாவ ஹை
Page 227 of 513
PDF/HTML Page 260 of 546
single page version
ஸ்வரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யாப்யாஂ ஸதோ வக்துமஶக்யஸ்ய ச, பரரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யாப்யாமஸதோ வக்தும-
ஶக்யஸ்ய ச, ஸ்வரூபபரரூபஸ்வபரரூபயௌகபத்யைஃ ஸதோஸதோ வக்துமஶக்யஸ்ய சாநந்ததர்மணோ த்ரவ்யஸ்யை-
கைகஂ தர்மமாஶ்ரித்ய விவக்ஷிதாவிவக்ஷிதவிதிப்ரதிஷேதாப்யாமவதரந்தீ ஸப்தபஂகிகைவகாரவிஶ்ராந்தம-
ஸ்யாதஸ்திநாஸ்த்யேவாவக்தவ்யம்
தந்நயஸப்தபங்கீஜ்ஞாபநார்தமிதி பாவார்தஃ
ஔர பரரூபஸே க்ரமஶஃ ‘ஸத் ஔர அஸத்’ ஹை; (௫) ஜோ ஸ்வரூபஸே, ஔர ஸ்வரூப -பரரூபஸே
யுகபத் ‘ஸத் ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை; (௬) ஜோ பரரூபஸே, ஔர ஸ்வரூப -பரரூபஸே யுகபத்
‘அஸத் ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை; ததா (௭) ஜோ ஸ்வரூபஸே பர -ரூப ஔர ஸ்வரூப -பரரூபஸே
யுகபத் ‘ஸத்’, ‘அஸத்’ ஔர ‘அவக்தவ்ய’ ஹை