Page 268 of 513
PDF/HTML Page 301 of 546
single page version

ஸஂக்யேயப்ரதேஶப்ரஸ்தாரரூபத்வாததர்மஸ்ய, ஸர்வவ்யாப்யநந்தப்ரதேஶப்ரஸ்தாரரூபத்வாதாகாஶஸ்ய ச ப்ரதேஶவத்த்வம் . காலாணோஸ்து த்ரவ்யேண ப்ரதேஶமாத்ரத்வாத்பர்யாயேண து பரஸ்பரஸஂபர்காஸஂபவாதப்ரதேஶத்வமேவாஸ்தி . ததஃ காலத்ரவ்யமப்ரதேஶஂ, ஶேஷத்ரவ்யாணி ப்ரதேஶவந்தி ..௧௩௫..

அந்வயார்த : — [நபஃ ] ஆகாஶ [லோகாலோகயோஃ ] லோகாலோகமேஂ ஹை, [லோகஃ ] லோக [தர்மாதர்மாப்யாம் ஆததஃ ] தர்ம ஔர அதர்மஸே வ்யாப்த ஹை, [ஶேஷௌ ப்ரதீத்ய ] ஶேஷ தோ த்ரவ்யோஂகா ஆஶ்ரய லேகர [காலஃ ] கால ஹை, [புநஃ ] ஔர [ஶேஷௌ ] ஶேஷ தோ த்ரவ்ய [ஜீவாஃ புத்கலாஃ ] ஜீவ ஔர புத்கல ஹைஂ ..௧௩௬..

லோகே அலோகே ஆப, லோக அதர்ம -தர்மதீ வ்யாப்த சே, சே ஶேஷ -ஆஶ்ரித காள, நே ஜீவ -புத்கலோ தே ஶேஷ சே. ௧௩௬.

Page 269 of 513
PDF/HTML Page 302 of 546
single page version

ஆகாஶஂ ஹி தாவத் லோகாலோகயோரபி, ஷட்த்ரவ்யஸமவாயாஸமவாயயோரவிபாகேந வ்ருத்தத்வாத் . தர்மாதர்மௌ ஸர்வத்ர லோகே, தந்நிமித்தகமநஸ்தாநாநாஂ ஜீவபுத்கலாநாஂ லோகாத்பஹிஸ்ததேகதேஶே ச கமநஸ்தாநாஸஂபவாத் . காலோபி லோகே, ஜீவபுத்கலபரிணாமவ்யஜ்யமாநஸமயாதிபர்யாயத்வாத்; ஸ து லோகைகப்ரதேஶ ஏவாப்ரதேஶத்வாத் . ஜீவபுத்கலௌ து யுக்தித ஏவ லோகே, ஷட்த்ரவ்யஸமவாயாத்மக- த்வால்லோகஸ்ய . கிஂது ஜீவஸ்ய ப்ரதேஶஸஂவர்தவிஸ்தாரதர்மத்வாத், புத்கலஸ்ய பந்தஹேதுபூதஸ்நிக்தரூக்ஷகுண-

ஏதாணி பஂசதவ்வாணி ஏதாநி பூர்வஸூத்ரோக்தாநி ஜீவாதிஷட்த்ரவ்யாண்யேவ உஜ்ஜிய காலஂ து காலத்ரவ்யஂ விஹாய அத்திகாய த்தி பண்ணஂதே அஸ்திகாயாஃ பஞ்சாஸ்திகாயா இதி பண்யந்தே . காயா புண காயாஃ காயஶப்தேந புநஃ . கிஂ பண்யதே . பஹுப்பதேஸாண பசயத்தஂ பஹுப்ரதேஶாநாஂ ஸஂபந்தி ப்ரசயத்வஂ ஸமூஹ இதி . அத்ர பஞ்சாஸ்தி- காயமத்யே ஜீவாஸ்திகாய உபாதேயஸ்தத்ராபி பஞ்சபரமேஷ்டிபர்யாயாவஸ்தா, தஸ்யாமப்யர்ஹத்ஸித்தாவஸ்தா, தத்ராபி ஸித்தாவஸ்தா . வஸ்துதஸ்து ராகாதிஸமஸ்தவிகல்பஜாலபரிஹாரகாலே ஸித்தஜீவஸத்ருஶா ஸ்வகீயஶுத்தாத்மாவஸ்தேதி பாவார்தஃ ..✽௧௧.. ஏவஂ பஞ்சாஸ்திகாயஸஂக்ஷேபஸூசநரூபேண சதுர்தஸ்தலே காதாத்வயஂ கதம் . அத த்ரவ்யாணாஂ லோகாகாஶேவஸ்தாநமாக்யாதி — லோகாலோகேஸு ணபோ லோகாலோகயோரதிகரணபூதயோர்ணப ஆகாஶஂ திஷ்டதி . தம்மாதம்மேஹிஂ ஆததோ லோகோ தர்மாதர்மாஸ்திகாயாப்யாமாததோ வ்யாப்தோ ப்ருதோ லோகஃ . கிஂ க்ருத்வா . ஸேஸே படுச்ச ஶேஷௌ ஜீவபுத்கலௌ ப்ரதீத்யாஶ்ரித்ய . அயமத்ரார்தஃ — ஜீவபுத்கலௌ தாவல்லோகே திஷ்டதஸ்தயோர்கதிஸ்தித்யோஃ காரணபூதௌ தர்மாதர்மாவபி லோகே . காலோ காலோபி ஶேஷௌ ஜீவபுத்கலௌ ப்ரதீத்ய லோகே . க ஸ்மாதிதி சேத் . ஜீவபுத்கலாப்யாஂ நவஜீர்ணபரிணத்யா வ்யஜ்யமாநஸமயகடிகாதிபர்யாயத்வாத் . ஶேஷஶப்தேந கிஂ பண்யதே . ஜீவா புண போக்கலா ஸேஸா ஜீவாஃ புத்கலாஶ்ச புநஃ ஶேஷா பண்யந்த இதி . அயமத்ர பாவஃ — யதா ஸித்தா பகவந்தோ யத்யபி நிஶ்சயேந லோகாகாஶப்ரமிதஶுத்தாஸஂக்யேயப்ரதேஶே கேவலஜ்ஞாநாதிகுணாதாரபூதே ஸ்வகீயஸ்வகீயபாவே திஷ்டந்தி ததாபி வ்யவஹாரேண மோக்ஷஶிலாயாஂ திஷ்டந்தீதி பண்யந்தே . ததா ஸர்வே பதார்தா யத்யபி நிஶ்சயேந

டீகா : — ப்ரதம தோ ஆகாஶ லோக ததா அலோகமேஂ ஹை, க்யோஂகி சஹ த்ரவ்யோஂகே ஸமவாய ஔர அஸமவாயமேஂ பிநா விபாககே ரஹதா ஹை . தர்ம ஔர அதர்ம த்ரவ்ய ஸர்வத்ர லோகமேஂ ஹை, க்யோஂகி உநகே நிமித்தஸே ஜிநகீ கதி ஔர ஸ்திதி ஹோதீ ஹை ஐஸே ஜீவ ஔர புத்கலோஂகீ கதி யா ஸ்திதி லோகஸே பாஹர நஹீஂ ஹோதீ, ஔர ந லோககே ஏக தேஶமேஂ ஹோதீ ஹை, (அர்தாத் லோகமேஂ ஸர்வத்ர ஹோதீ ஹை ) . கால பீ லோகமேஂ ஹை, க்யோஂகி ஜீவ ஔர புத்கலோஂகே பரிணாமோஂகே த்வாரா (காலகீ) ஸமயாதி பர்யாயேஂ வ்யக்த ஹோதீ ஹைஂ; ஔர வஹ கால லோககே ஏக ப்ரதேஶமேஂ ஹீ ஹை க்யோஂகி வஹ அப்ரதேஶீ ஹை . ஜீவ ஔர புத்கல தோ யுக்திஸே ஹீ லோகமேஂ ஹைஂ, க்யோஂகி லோக சஹ த்ரவ்யோஂகா ஸமவாயஸ்வரூப ஹை .

ஔர இஸகே அதிரிக்த (இதநா விஶேஷ ஜாநநா சாஹியே கி), ப்ரதேஶோஂகா ஸஂகோச- விஸ்தார ஹோநா வஹ ஜீவகா தர்ம ஹை, ஔர பஂதகே ஹேதுபூத ஸ்நிக்த -ருக்ஷ ( – சிகநே -ரூகே) குண புத்கலகா தர்ம ஹோநேஸே ஜீவ ஔர புத்கலகா ஸமஸ்த லோகமேஂ யா உஸகே ஏகதேஶமேஂ ரஹநேகா

Page 270 of 513
PDF/HTML Page 303 of 546
single page version

தர்மத்வாச்ச ததேகதேஶஸர்வலோகநியமோ நாஸ்தி . காலஜீவபுத்கலாநாமித்யேகத்ரவ்யாபேக்ஷயா ஏகதேஶ அநேகத்ரவ்யாபேக்ஷயா புநரஂஜநசூர்ணபூர்ணஸமுத்ககந்யாயேந ஸர்வலோக ஏவேதி ..௧௩௬..

அந்வயார்த : — [யதா ] ஜைஸே [தே நபஃ ப்ரதேஶாஃ ] வே ஆகாஶப்ரதேஶ ஹைஂ, [ததா ] உஸீப்ரகார [ஶேஷாணாஂ ] ஶேஷ த்ரவ்யோஂகே [ப்ரதேஶாஃ பவந்தி ] ப்ரதேஶ ஹைஂ (அர்தாத் ஜைஸே – ஆகாஶகே ப்ரதேஶ பரமாணுரூபீ கஜஸே நாபே ஜாதே ஹை . உஸீப்ரகார ஶேஷ த்ரவ்யோஂகே ப்ரதேஶ பீ இஸீப்ரகார நாபே ஜாதே ஹைஂ ) . [பரமாணுஃ ] பரமாணு [அப்ரதேஶஃ ] அப்ரதேஶீ ஹை; [தேந ] உஸகே த்வாரா [ப்ரதேஶோத்பவஃ பணிதஃ ] ப்ரதேஶோத்பவ கஹா ஹை ..௧௩௭..

ஜே ரீத ஆப -ப்ரதேஶ, தே ரீத ஶேஷ த்ரவ்ய -ப்ரதேஶ சே; அப்ரதேஶ பரமாணு வடே உத்பவ ப்ரதேஶ தணோ பநே. ௧௩௭.

Page 271 of 513
PDF/HTML Page 304 of 546
single page version

ஸூத்ரயிஷ்யதே ஹி ஸ்வயமாகாஶஸ்ய ப்ரதேஶலக்ஷணமேகாணுவ்யாப்யத்வமிதி . இஹ து யதாகாஶஸ்ய ப்ரதேஶாஸ்ததா ஶேஷத்ரவ்யாணாமிதி ப்ரதேஶலக்ஷணப்ரகாரைகத்வமாஸூத்ர்யதே . ததோ யதைகாணுவ்யாப்யேநாஂஶேந கண்யமாநஸ்யாகாஶஸ்யாநந்தாஂஶத்வாதநந்தப்ரதேஶத்வஂ ததைகாணுவ்யாப்யேநாஂஶேந கண்யமாநாநாஂ தர்மாதர்மைக- ஜீவாநாமஸஂக்யேயாஂஶத்வாத் ப்ரத்யேகமஸஂக்யேயப்ரதேஶத்வம் . யதா சாவஸ்திதப்ரமாணயோர்தர்மாதர்மயோஸ்ததா ஸஂவர்தவிஸ்தாராப்யாமநவஸ்திதப்ரமாணஸ்யாபி ஶுஷ்கார்த்ரத்வாப்யாஂ சர்மண இவ ஜீவஸ்ய ஸ்வாஂஶால்ப- பஹுத்வாபாவாதஸஂக்யேயப்ரதேஶத்வமேவ . அமூர்தஸஂவர்தவிஸ்தாரஸித்திஶ்ச ஸ்தூலக்ருஶஶிஶுகுமாரஶரீரவ்யாபி- த்வாதஸ்தி ஸ்வஸஂவேதநஸாத்யைவ . புத்கலஸ்ய து த்ரவ்யேணைகப்ரதேஶமாத்ரத்வாதப்ரதேஶத்வே யதோதிதே ஸத்யபி உத்பத்திர்பணிதா . பரமாணுவ்யாப்தக்ஷேத்ரஂ ப்ரதேஶோ பவதி . ததக்ரே விஸ்தரேண கதயதி இஹ து ஸூசிதமேவ ..௧௩௭.. ஏவஂ பஞ்சமஸ்தலே ஸ்வதந்த்ரகாதாத்வயஂ கதம் . அத காலத்ரவ்யஸ்ய த்விதீயாதிப்ரதேஶரஹிதத்வேநாப்ரதேஶத்வஂ வ்யவஸ்தாபயதி — ஸமஓ ஸமயபர்யாயஸ்யோபாதாநகாரணத்வாத்ஸமயஃ காலாணுஃ . து புநஃ . ஸ ச கதஂபூதஃ .

டீகா : — (பகவத் குந்தகுந்தாசார்ய) ஸ்வயஂ ஹீ (௧௪௦ வேஂ) ஸூத்ர த்வாரா கஹேஂகே கி ஆகாஶகே ப்ரதேஶகா லக்ஷண ஏகாணுவ்யாப்யத்வ ஹை (அர்தாத் ஏக பரமாணுஸே வ்யாப்த ஹோநா வஹ ப்ரதேஶகா லக்ஷண ஹை ); ஔர யஹா஁ (இஸ ஸூத்ர யா காதாமேஂ) ‘ஜிஸ ப்ரகார ஆகாஶகே ப்ரதேஶ ஹைஂ உஸீப்ரகார ஶேஷ த்ரவ்யோஂகே ப்ரதேஶ ஹைஂ’ இஸப்ரகார ப்ரதேஶகே லக்ஷணகீ ஏகப்ரகாரதா கஹீ ஜாதீ ஹை .

இஸலியே, ஜைஸே ஏகாணுவ்யாப்ய (-ஏக பரமாணுஸே வ்யாப்த ஹோ ஐஸே) அஂஶகே த்வாரா கிநே ஜாநே பர ஆகாஶகே அநந்த அஂஶ ஹோநேஸே ஆகாஶ அநந்தப்ரதேஶீ ஹை, உஸீப்ரகார ஏகாணுவ்யாப்ய ( – ஏக பரமாணுஸே வ்யாப்த ஹோநே யோக்ய) அஂஶகே த்வாரா கிநே ஜாநே பர தர்ம, அதர்ம ஔர ஏக ஜீவகே அஸஂக்யாத அஂஶ ஹோநேஸே வே – ப்ரத்யேக அஸஂக்யாதப்ரதேஶீ ஹை . ஔர ஜைஸே ௧அவஸ்தித ப்ரமாணவாலே தர்ம ததா அதர்ம அஸஂக்யாதப்ரதேஶீ ஹைஂ, உஸீப்ரகார ஸஂகோசவிஸ்தாரகே காரண ௨அநவஸ்தித ப்ரமாணவாலே ஜீவகே — ஸூகே -கீலே சம஡ேகீ பா஁தி — நிஜ அஂஶோஂகா அல்பபஹுத்வ நஹீஂ ஹோதா இஸலியே அஸஂக்யாதப்ரதேஶீபநா ஹீ ஹை . (யஹா஁ யஹ ப்ரஶ்ந ஹோதா ஹை கி அமூர்த ஐஸே ஜீவகா ஸஂகோசவிஸ்தார கைஸே ஸஂபவ ஹை ? உஸகா ஸமாதாந கியா ஜாதா ஹை : — ) அமூர்தகே ஸஂகோசவிஸ்தாரகீ ஸித்தி தோ அபநே அநுபவஸே ஹீ ஸாத்ய ஹை, க்யோஂகி (ஸபகோ ஸ்வாநுபவஸே ஸ்பஷ்ட ஹை கி) ஜீவ ஸ்தூல ததா க்ருஶ ஶரீரமேஂ, ததா பாலக ஔர குமாரகே ஶரீரமேஂ வ்யாப்த ஹோதா ஹை .

புத்கல தோ த்ரவ்யதஃ ஏகப்ரதேஶமாத்ர ஹோநேஸே யதோக்த (பூர்வகதித) ப்ரகாரஸே அப்ரதேஶீ ஹை ௧. அவஸ்தித ப்ரமாண = நியத பரிமாண, நிஶ்சித மாப; (தர்ம ததா அதர்ம த்ரவ்யகா மாப லோக ஜிதநா நியத ஹை .) ௨. அநவஸ்தித = அநியத; அநிஶ்சித; (ஸூகே -கீலே சர்மகீ பா஁தி ஜீவ பரக்ஷேத்ரகீ அபேக்ஷாஸே ஸஂகோச விஸ்தாரகோ

Page 272 of 513
PDF/HTML Page 305 of 546
single page version

த்விப்ரதேஶாத்யுத்பவஹேதுபூதததாவிதஸ்நிக்தரூக்ஷகுணபரிணாமஶக்திஸ்வபாவாத்ப்ரதேஶோத்பவத்வமஸ்தி . ததஃ பர்யாயேணாநேகப்ரதேஶத்வஸ்யாபி ஸஂபவாத் த்வயாதிஸஂக்யேயாஸஂக்யேயாநந்தப்ரதேஶத்வமபி ந்யாய்யஂ புத்கலஸ்ய ..௧௩௭..

அந்வயார்த : — [ஸமயஃ து ] கால தோ [அப்ரதேஶஃ ] அப்ரதேஶீ ஹை, [ப்ரதேஶமாத்ரஸ்ய த்ரவ்யஜாதஸ்ய ] ப்ரதேஶமாத்ர புத்கல -பரமாணு [ஆகாஶத்ரவ்யஸ்ய ப்ரதேஶஂ ] ஆகாஶ த்ரவ்யகே ப்ரதேஶகோ [வ்யதிபததஃ ] மஂத கதிஸே உல்லஂகந கர ரஹா ஹோ தப [ஸஃ வர்ததே ] வஹ வர்ததா ஹை அர்தாத் நிமித்தபூததயா பரிணமித ஹோதா ஹை ..௧௩௮.. ௧. த்விப்ரதேஶீ இத்யாதி ஸ்கந்தோஂகீ உத்பத்திகே காரணபூத ஜோ ஸ்நிக்த -ரூக்ஷ குண ஹைஂ உநரூப பரிணமித ஹோநேகீ ஶக்தி

சே காள தோ அப்ரதேஶ; ஏகப்ரதேஶ பரமாணு யதா ஆகாஶத்ரவ்ய தணோ ப்ரதேஶ அதிக்ரமே, வர்தே ததா. ௧௩௮.

Page 273 of 513
PDF/HTML Page 306 of 546
single page version

அப்ரதேஶ ஏவ ஸமயோ, த்ரவ்யேண ப்ரதேஶமாத்ரத்வாத் . ந ச தஸ்ய புத்கலஸ்யேவ பர்யாயேணாப்ய- நேகப்ரதேஶத்வஂ, யதஸ்தஸ்ய நிரந்தரஂ ப்ரஸ்தாரவிஸ்த்ருதப்ரதேஶமாத்ராஸஂக்யேயத்ரவ்யத்வேபி பரஸ்பரஸஂபர்கா- ஸஂபவாதேகைகமாகாஶப்ரதேஶமபிவ்யாப்ய தஸ்துஷஃ ப்ரதேஶமாத்ரஸ்ய பரமாணோஸ்ததபிவ்யாப்தமேகமாகாஶப்ரதேஶஂ மந்தகத்யா வ்யதிபதத ஏவ வ்ருத்திஃ ..௧௩௮..

அத காலபதார்தஸ்ய த்ரவ்யபர்யாயௌ ப்ரஜ்ஞாபயதி — பரஸ்பரபந்தோ பவதி ததாவிதபந்தாபாவாத்பர்யாயேணாபி . அயமத்ரார்தஃ — யஸ்மாத்புத்கலபரமாணோரேகப்ரதேஶ- கமநபர்யந்தஂ ஸஹகாரித்வஂ க ரோதி ந சாதிகஂ தஸ்மாதேவ ஜ்ஞாயதே ஸோப்யேகப்ரதேஶ இதி ..௧௩௮.. அத பூர்வோக்தகாலபதார்தஸ்ய பர்யாயஸ்வரூபஂ த்ரவ்யஸ்வரூபஂ ச ப்ரதிபாதயதி — வதிவததோ தஸ்ய பூர்வஸூத்ரோதித-

டீகா : — கால, த்ரவ்யஸே ப்ரதேஶமாத்ர ஹோநேஸே, அப்ரதேஶீ ஹீ ஹை . ஔர உஸே புத்கலகீ பா஁தி பர்யாயஸே பீ அநேகப்ரதேஶீபநா நஹீஂ ஹை; க்யோஂகி பரஸ்பர அந்தரகே பிநா ௧ப்ரஸ்தாரரூப விஸ்த்ருத ப்ரதேஶமாத்ர அஸஂக்யாத காலத்ரவ்ய ஹோநே பர பீ பரஸ்பர ஸஂபர்க ந ஹோநேஸே ஏக -ஏக ஆகாஶப்ரதேஶகோ வ்யாப்த கரகே ரஹநேவாலே காலத்ரவ்யகீ வ்ருத்தி தபீ ஹோதீ ஹை (அர்தாத் காலாணுகீ பரிணதி தபீ நிமித்தபூத ஹோதீ ஹை ) கி ஜப ௨ப்ரதேஶமாத்ர பரமாணு உஸ (காலாணு) ஸே வ்யாப்த ஏக ஆகாஶப்ரதேஶகோ மந்தகதிஸே உல்லஂகந கரதா ஹோ .

பாவார்த : — லோகாகாஶகே அஸஂக்யாதப்ரதேஶ ஹைஂ . ஏக -ஏக ப்ரதேஶமேஂ ஏக -ஏக காலாணு ரஹா ஹுஆ ஹை . வே காலாணு ஸ்நிக்த -ரூக்ஷகுணகே அபாவகே காரண ரத்நோஂகீ ராஶிகீ பா஁தி ப்ருதக்- ப்ருதக் ஹீ ரஹதே ஹைஂ; புத்கல -பரமாணுஓஂகீ பா஁தி பரஸ்பர மிலதே நஹீஂ ஹைஂ .

ஜப புத்கலபரமாணு ஆகாஶகே ஏக ப்ரதேஶகோ மந்த கதிஸே உல்லஂகந கரதா ஹை (அர்தாத் ஏக ப்ரதேஶஸே தூஸரே அநந்தர -நிகடதம ப்ரதேஶ பர மந்த கதிஸே ஜாதா ஹை ) தப உஸ (உல்லஂகித கியே ஜாநேவாலே) ப்ரதேஶமேஂ ரஹநேவாலா காலாணு உஸமேஂ நிமித்தபூதரூபஸே ரஹதா ஹை . இஸப்ரகார ப்ரத்யேக காலாணு புத்கலபரமாணுகே ஏகப்ரதேஶ தககே கமந பர்யஂத ஹீ ஸஹகாரீரூபஸே ரஹதா ஹை, அதிக நஹீஂ; இஸஸே ஸ்பஷ்ட ஹோதா ஹை கி காலத்ரவ்ய பர்யாயஸே பீ அநேகப்ரதேஶீ நஹீஂ ஹை ..௧௩௮..

அப, காலபதார்தகே த்ரவ்ய ஔர பர்யாயகோ பதலாதே ஹைஂ : – ௧. ப்ரஸ்தார = விஸ்தார . (அஸஂக்யாத காலத்ரவ்ய ஸமஸ்த லோகாகாஶமேஂ பை லே ஹுஏ ஹைஂ . உநகே பரஸ்பர அந்தர நஹீஂ

ஹை, க்யோஂகி ப்ரத்யேக ஆகாஶப்ரதேஶமேஂ ஏக -ஏக காலத்ரவ்ய ரஹ ரஹா ஹை .) ௨. ப்ரதேஶமாத்ர = ஏகப்ரதேஶீ . (ஜப ஏகப்ரதேஶீ ஐஸா பரமாணு கிஸீ ஏக ஆகாஶப்ரதேஶகோ மந்தகதிஸே

உல்லஂகந கர ரஹா ஹோ தபீ உஸ ஆகாஶப்ரதேஶமேஂ ரஹநேவாலே காலத்ரவ்யகீ பரிணதி உஸமேஂ நிமித்தபூதரூபஸே வர்ததீ ஹை .) ப்ர. ௩௫

Page 274 of 513
PDF/HTML Page 307 of 546
single page version

யோ ஹி யேந ப்ரதேஶமாத்ரேண காலபதார்தேநாகாஶஸ்ய ப்ரதேஶோபிவ்யாப்தஸ்தஂ ப்ரதேஶஂ மந்த- கத்யாதிக்ரமதஃ பரமாணோஸ்தத்ப்ரதேஶமாத்ராதிக்ரமணபரிமாணேந தேந ஸமோ யஃ காலபதார்த- ஸூக்ஷ்மவ்ருத்திரூபஸமயஃ ஸ தஸ்ய காலபதார்தஸ்ய பர்யாயஸ்ததஃ ஏவஂவிதாத்பர்யாயாத்பூர்வோத்தரவ்ருத்திவ்ருத்தத்வேந- புத்கலபரமாணோர்வ்யதிபததோ மந்தகத்யா கச்சதஃ . கஂ கர்மதாபந்நம் . தஂ தேஸஂ தஂ பூர்வகாதோதிதஂ காலாணுவ்யாப்தமாகாஶப்ரதேஶம் . தஸ்ஸம தேந காலாணுவ்யாப்தைகப்ரதேஶபுத்கலபரமாணுமந்தகதிகமநேந ஸமஃ ஸமாநஃ ஸத்ருஶஸ்தத்ஸமஃ ஸமஓ காலாணுத்ரவ்யஸ்ய ஸூக்ஷ்மபர்யாயபூதஃ ஸமயோ வ்யவஹாரகாலோ பவதீதி பர்யாயவ்யாக்யாநஂ கதம் . ததோ பரோ புவ்வோ தஸ்மாத்பூர்வோக்தஸமயரூபகாலபர்யாயாத்பரோ பாவிகாலே பூர்வமதீதகாலே ச ஜோ அத்தோ யஃ பூர்வாபரபர்யாயேஷ்வந்வயரூபேண தத்தபதார்தோ த்ரவ்யஂ ஸோ காலோ ஸ காலஃ காலபதார்தோ பவதீதி த்ரவ்யவ்யாக்யாநம் . ஸமஓ உப்பண்ணபத்தஂஸீ ஸ பூர்வோக்தஸமயபர்யாயோ யத்யபி பூர்வாபரஸமயஸந்தாநாபேக்ஷயா

அந்வயார்த : — [தஂ தேஶஂ வ்யதிபததஃ ] பரமாணு ஏக ஆகாஶப்ரதேஶகா (மந்தகதிஸே) உல்லஂகந கரதா ஹை தப [தத்ஸமஃ ] உஸகே பராபர ஜோ கால (லகதா ஹை ) வஹ [ஸமயஃ ] ‘ஸமய’ ஹை; [தத்ஃ பூர்வஃ பரஃ ] உஸ (ஸமய) ஸே பூர்வ ததா பஶ்சாத் ஐஸா (நித்ய) [யஃ அர்தஃ ] ஜோ பதார்த ஹை [ஸஃ காலஃ ] வஹ காலத்ரவ்ய ஹை; [ஸமயஃ உத்பந்நப்ரத்வஂஸீ ] ‘ஸமய உத்பந்நத்வஂஸீ ஹை ..௧௩௯..

டீகா : — கிஸீ ப்ரதேஶமாத்ர காலபதார்தகே த்வாரா ஆகாஶகா ஜோ ப்ரதேஶ வ்யாப்த ஹோ உஸ ப்ரதேஶகோ ஜப பரமாணு மந்த கதிஸே அதிக்ரம (உல்லஂகந) கரதா ஹை தப உஸ ப்ரதேஶமாத்ர ௧அதிக்ரமணகே ௨பரிமாணகே பராபர ஜோ காலபதார்தகீ ஸூக்ஷ்மவ்ருத்திரூப ‘ஸமய’ ஹை வஹ, உஸ கால பதார்தகீ பர்யாய ஹை; ஔர ஐஸீ உஸ பர்யாயஸே பூர்வகீ ததா பாதகீ ௩வ்ருத்திரூபஸே ப்ரவர்தமாந ஹோநேஸே ௧. அதிக்ரமண = உல்லஂகந கரநா .௨. பரிமாண = மாப . ௩. வ்ருத்தி = வர்தநா ஸோ பரிணதி ஹை (கால பதார்த வர்தமாந ஸமயஸே பூர்வகீ பரிணதிரூப ததா உஸகே பாதகீ

தே தேஶநா அதிக்ரமண ஸம சே ‘ஸமய’, தத்பூர்வாபரே ஜே அர்த சே தே காள சே, உத்பந்நத்வஂஸீ ‘ஸமய’ சே. ௧௩௯.

Page 275 of 513
PDF/HTML Page 308 of 546
single page version

வ்யஂஜிதநித்யத்வே யோர்தஃ தத்து த்ரவ்யம் . ஏவமநுத்பந்நாவித்வஸ்தோ த்ரவ்யஸமயஃ, உத்பந்நப்ரத்வஂஸீ பர்யாய- ஸமயஃ . அநஂஶஃ ஸமயோயமாகாஶப்ரதேஶஸ்யாநஂஶத்வாந்யதாநுபபத்தேஃ . ந சைகஸமயேந பரமாணோரா- லோகாந்தகமநேபி ஸமயஸ்ய ஸாஂஶத்வஂ, விஶிஷ்டகதிபரிணாமாத்விஶிஷ்டாவகாஹபரிணாமவத் . ததா ஹி — யதா விஶிஷ்டாவகாஹபரிணாமாதேகபரமாணுபரிமாணோநந்தபரமாணுஸ்கந்தஃ பரமாணோரநஂஶத்வாத் புநரப்யநந்தாஂஶத்வஂ ந ஸாதயதி, ததா விஶிஷ்டகதிபரிணாமாதேககாலாணுவ்யாப்தைகாகாஶப்ரதேஶாதி- ஸஂக்யேயாஸஂக்யேயாநந்தஸமயோ பவதி, ததாபி வர்தமாநஸமயஂ ப்ரத்யுத்பந்நப்ரத்வஂஸீ . யஸ்து பூர்வோக்தத்ரவ்யகாலஃ ஸ த்ரிகாலஸ்தாயித்வேந நித்ய இதி . ஏவஂ காலஸ்ய பர்யாயஸ்வரூபஂ த்ரவ்யஸ்வரூபஂ ச ஜ்ஞாதவ்யம் .. அதவாநேந காதாத்வயேந ஸமயரூபவ்யவஹாரகாலவ்யாக்யாநஂ க்ரியதே . நிஶ்சயகாலவ்யாக்யாநஂ து ‘உப்பாதோ பத்தஂஸோ’ இத்யாதி காதாத்ரயேணாக்ரே கரோதி . தத்யதா — ஸமஓ பரமார்தகாலஸ்ய பர்யாயபூதஸமயஃ . அவப்பதேஸோ அபகதப்ரதேஶோ த்விதீயாதிப்ரதேஶரஹிதோ நிரஂஶ இத்யர்தஃ . கதஂ நிரஂஶ இதி சேத் . பதேஸமேத்தஸ்ஸ தவியஜாதஸ்ஸ ப்ரதேஶமாத்ரபுத்கலத்ரவ்யஸ்ய ஸஂபந்தீ யோஸௌ பரமாணுஃ வதிவாதாதோ வட்டதி வ்யதிபாதாத் மந்தகதி- கமநாத்ஸகாஶாத்ஸ பரமாணுஸ்தாவத்கமநரூபேண வர்ததே . கஂ ப்ரதி . பதேஸமாகாஸதவியஸ்ஸ விவக்ஷிதை- காகாஶப்ரதேஶஂ ப்ரதி . இதி ப்ரதமகாதாவ்யாக்யாநம் . வதிவததோ தஂ தேஸஂ ஸ பரமாணுஸ்தமாகாஶப்ரதேஶஂ யதா வ்யதிபதிதோதிக்ராந்தோ பவதி தஸ்ஸம ஸமஓ தேந புத்கலபரமாணுமந்தகதிகமநேந ஸமஃ ஸமாநஃ ஸமயோ பவதீதி நிரஂஶத்வமிதி வர்தமாநஸமயோ வ்யாக்யாதஃ . இதாநீஂ பூர்வாபரஸமயௌ கதயதி — ததோ பரோ புவ்வோ தஸ்மாத்பூர்வோக்தவர்தமாநஸமயாத்பரோ பாவீ கோபி ஸமயோ பவிஷ்யதி பூர்வமபி கோபி கதஃ அத்தோ ஜோ ஏவஂ யஃ ஸமயத்ரயரூபோர்தஃ ஸோ காலோ ஸோதீதாநாகதவர்தமாநரூபேண த்ரிவிதவ்யவஹாரகாலோ பண்யதே . ஸமஓ உப்பண்ணபத்தஂஸீ தேஷு த்ரிஷு மத்யே யோஸௌ வர்தமாநஃ ஸ உத்பந்நப்ரத்வஂஸீ அதீதாநாகதௌ து ஸஂக்யேயாஸஂக்யே- ஜிஸகா நித்யத்வ ப்ரகட ஹோதா ஹை ஐஸா பதார்த வஹ த்ரவ்ய ஹை . இஸப்ரகார த்ரவ்யஸமய (காலத்ரவ்ய) அநுத்பந்ந -அவிநஷ்ட ஹை ஔர பர்யாயஸமய உத்பந்நத்வஂஸீ ஹை (அர்தாத் ‘ஸமய’ பர்யாய உத்பத்தி- விநாஶவாலீ ஹை .) யஹ ‘ஸமய’ நிரஂஶ ஹை, க்யோஂகி யதி ஐஸா ந ஹோ தோ ஆகாஶகே ப்ரதேஶகா நிரஂஶத்வ ந பநே .

ஔர ஏக ஸமயமேஂ பரமாணு லோககே அந்த தக ஜாதா ஹை பி ர பீ ‘ஸமய’ கே அஂஶ நஹீஂ ஹோதே; க்யோஂகி ஜைஸே (பரமாணுகே ) விஶிஷ்ட (காஸ ப்ரகாரகா) அவகாஹபரிணாம ஹோதா ஹை உஸீப்ரகார (பரமாணுகே) விஶிஷ்ட கதிபரிணாம ஹோதா ஹை . இஸே ஸமஜாதே ஹைஂ : — ஜைஸே விஶிஷ்ட அவகாஹபரிணாமகே காரண ஏக பரமாணுகே பரிமாணகே பராபர அநந்த பரமாணுஓஂகா ஸ்கஂத பநதா ஹை ததாபி வஹ ஸ்கஂத பரமாணுகே அநந்த அஂஶோஂகோ ஸித்த நஹீஂ கரதா, க்யோஂகி பரமாணு நிரஂஶ ஹை; உஸீப்ரகார ஜைஸே ஏக காலாணுஸே வ்யாப்த ஏக ஆகாஶப்ரதேஶகே அதிக்ரமணகே மாபகே பராபர ஏக ‘ஸமய’ மேஂ பரமாணு விஶிஷ்ட கதிபரிணாமகே காரண லோககே ஏக சோரஸே தூஸரே சோர தக ஜாதா ஹை தப (உஸ பரமாணுகே

Page 276 of 513
PDF/HTML Page 309 of 546
single page version

க்ரமணபரிமாணாவச்சிந்நேநைகஸமயேநைகஸ்மால்லோகாந்தாத் த்விதீயஂ லோகாந்தமாக்ராமதஃ பரமாணோர- ஸஂக்யேயாஃ காலாணவஃ ஸமயஸ்யாநஂஶத்வாதஸஂக்யேயாஂஶத்வஂ ந ஸாதயந்தி ..௧௩௯.. யாநந்தஸமயாவித்யர்தஃ . ஏவமுக்தலக்ஷணே காலே வித்யமாநேபி பரமாத்மதத்த்வமலபமாநோதீதாநந்தகாலே ஸஂஸாரஸாகரே ப்ரமிதோயஂ ஜீவோ யதஸ்ததஃ காரணாத்ததேவ நிஜபரமாத்மதத்த்வஂ ஸர்வப்ரகாரோபாதேயரூபேண ஶ்ரத்தேயஂ, ஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநரூபேண ஜ்ஞாதவ்யமாஹாரபயமைதுநபரிக்ரஹஸஂஜ்ஞாஸ்வரூபப்ரப்ருதிஸமஸ்தராகாதிவிபாவத்யாகேந த்யேயமிதி தாத்பர்யம் ..௧௩௯.. ஏவஂ காலவ்யாக்யாநமுக்யத்வேந ஷஷ்டஸ்தலே காதாத்வயஂ கதம் . அத பூர்வஂ த்வாரா உல்லஂகித ஹோநேவாலே) அஸஂக்ய காலாணு ‘ஸமய’ கே அஸஂக்ய அஂஶோஂகோ ஸித்த நஹீஂ கரதே, க்யோஂகி ‘ஸமய’ நிரஂஶ ஹை .

பாவார்த : — பரமாணுகோ ஏக ஆகாஶப்ரதேஶஸே தூஸரே அநஂதர (அந்தரரஹித) ஆகாஶப்ரதேஶ பர மந்த கதிஸே ஜாநேமேஂ ஜிதநா கால லகதா ஹை உஸே ‘ஸமய’ கஹதே ஹைஂ . வஹ ஸமய காலத்ரவ்யகீ ஸூக்ஷ்மாதிஸூக்ஷ்ம பர்யாய ஹை . காலத்ரவ்ய நித்ய ஹை; ‘ஸமய’ உத்பந்ந ஹோதா ஹை ஔர நஷ்ட ஹோதா ஹை . ஜைஸே ஆகாஶப்ரதேஶ ஆகாஶ த்ரவ்யகா சோடேஸே சோடா அஂஶ ஹை, உஸகே பாக நஹீஂ ஹோதே, உஸீப்ரகார ‘ஸமய’ காலத்ரவ்யகீ சோடீஸே சோடீ நிரஂஶ பர்யாய ஹை, உஸகே பாக நஹீஂ ஹோதே . யதி ‘ஸமய’ கே பாக ஹோஂ தோ பரமாணுகே த்வாரா ஏக ‘ஸமய’ மேஂ உல்லஂகந கியே ஜாநேவாலே ஆகாஶப்ரதேஶகே பீ உதநே ஹீ பாக ஹோநே சாஹியே; கிந்து ஆகாஶப்ரதேஶ தோ நிரஂஶ ஹை; இஸலியே ‘ஸமய’ பீ நிரஂஶ ஹீ ஹை .

யஹா஁ ப்ரஶ்ந ஹோதா ஹை கி ‘‘ஜப புத்கல -பரமாணு ஶீக்ர கதிகே த்வாரா ஏக ‘ஸமய’ மேஂ லோககே ஏக சோரஸே தூஸரே சோர தக பஹு஁ச ஜாதா ஹை தப வஹ சௌதஹ ராஜூ தக ஆகாஶப்ரதேஶோஂமேஂ ஶ்ரேணிபத்த ஜிதநே காலாணு ஹைஂ உந ஸபகோ ஸ்பர்ஶ கரதா ஹை; இஸலியே அஸஂக்ய காலாணுஓஂகோ ஸ்பர்ஶ கரநேஸே ‘ஸமய’கே அஸஂக்ய அஂஶ ஹோநா சாஹியே’’ இஸகா ஸமாதாந யஹ ஹை : —

ஜைஸே அநந்த பரமாணுஓஂகா கோஈ ஸ்கஂத ஆகாஶகே ஏக ப்ரதேஶமேஂ ஸமாகர பரிமாணமேஂ (கதமேஂ) ஏக பரமாணு ஜிதநா ஹீ ஹோதா ஹை, ஸோ வஹ பரமாணுஓஂகே விஶேஷ (காஸ) ப்ரகாரகே அவகாஹபரிணாமகே காரண ஹீ ஹை; (பரமாணுஓஂமேஂ ஐஸீ ஹீ கோஈ விஶிஷ்ட ப்ரகாரகீ ௧அவகாஹபரிணாமகீ ஶக்தி ஹை, ஜிஸகே காரண ஐஸா ஹோதா ஹை,) இஸஸே கஹீஂ பரமாணுகே அநந்த அஂஶ நஹீஂ ஹோதே; இஸீப்ரகார கோஈ பரமாணு ஏக ஸமயமேஂ அஸஂக்ய காலாணுஓஂகோ உல்லஂகந கரகே லோககே ஏக சோரஸே தூஸரே சோர தக பஹு஁ச ஜாதா ஹை, ஸோ வஹ பரமாணுகே விஶேஷ ப்ரகாரகே கதிபரிணாமகே காரண ஹீ ஹை; (பரமாணுமேஂ ஐஸீ ஹீ கோஈ விஶிஷ்ட ப்ரகாரகீ கதிபரிணாமகீ ஶக்தி ஹை, ஜிஸகே காரண ஐஸா ஹோதா ஹை;) இஸஸே கஹீஂ ‘ஸமய’கே அஸஂக்ய அஂஶ நஹீஂ ஹோதே ..௧௩௯.. ௧. ஆகாஶமேஂ அவகாஹஹேதுத்வகே காரண ஐஸீ ஶக்தி ஹை கி உஸகா ஏக ப்ரதேஶ பீ அநந்த பரமாணுஓஂகோ அவகாஶ

Page 277 of 513
PDF/HTML Page 310 of 546
single page version

ஆகாஶஸ்யைகாணுவ்யாப்யோஂஶஃ கிலாகாஶப்ரதேஶஃ, ஸ கல்வேகோபி ஶேஷபஂசத்ரவ்யப்ரதேஶாநாஂ பரமஸௌக்ஷ்ம்யபரிணதாநந்தபரமாணுஸ்கந்தாநாஂ சாவகாஶதாநஸமர்தஃ . அஸ்தி சாவிபாகைகத்ரவ்யத்வேப்யஂஶ- கல்பநமாகாஶஸ்ய, ஸர்வேஷாமணூநாமவகாஶதாநஸ்யாந்யதாநுபபத்தேஃ . யதி புநராகாஶஸ்யாஂஶா ந ஸ்யுரிதி மதிஸ்ததாங்குலீயுகலஂ நபஸி ப்ரஸார்ய நிரூப்யதாஂ கிமேகஂ க்ஷேத்ரஂ கிமநேகம் . ஏகஂ யத்ஸூசிதஂ ப்ரதேஶஸ்வரூபஂ ததிதாநீஂ விவ்ருணோதி — ஆகாஸமணுணிவிட்டஂ ஆகாஶஂ அணுநிவிஷ்டஂ புத்கல- பரமாணுவ்யாப்தம் . ஆகாஸபதேஸஸண்ணயா பணிதஂ ஆகாஶப்ரதேஶஸஂஜ்ஞயா பணிதஂ கதிதம் . ஸவ்வேஸிஂ ச அணூணஂ

அந்வயார்த : — [அணுநிவிஷ்டஂ ஆகாஶஂ ] ஏக பரமாணு ஜிதநே ஆகாஶமேஂ ரஹதா ஹை உதநே ஆகாஶகோ [ஆகாஶப்ரதேஶஸஂஜ்ஞயா ] ‘ஆகாஶப்ரதேஶ’ ஐஸே நாமஸே [பணிதம் ] கஹா கயா ஹை . [ச ] ஔர [தத் ] வஹ [ஸர்வேஷாஂ அணூநாஂ ] ஸமஸ்த பரமாணுஓஂகோ [அவகாஶஂ தாதுஂ ஶக்நோதி ] அவகாஶ தேநேகோ ஸமர்த ஹை ..௧௪௦..

டீகா : — ஆகாஶகா ஏக பரமாணுஸே வ்யாப்ய அஂஶ வஹ ஆகாஶப்ரதேஶ ஹை; ஔர வஹ ஏக (ஆகாஶப்ரதேஶ) பீ ஶேஷ பா஁ச த்ரவ்யோஂகே ப்ரதேஶோஂகோ ததா பரம ஸூக்ஷ்மதாரூபஸே பரிணமித அநந்த பரமாணுஓஂகே ஸ்கஂதோஂகோ அவகாஶ தேநேமேஂ ஸமர்த ஹை . ஆகாஶ அவிபாக (அகஂட) ஏக த்ரவ்ய ஹை, பி ர பீ உஸமேஂ (ப்ரதேஶரூப) அஂஶகல்பநா ஹோ ஸகதீ ஹை, க்யோஂகி யதி ஐஸா ந ஹோ தோ ஸர்வ பரமாணுஓஂகோ அவகாஶ தேநா நஹீஂ பந ஸகேகா .

ஐஸா ஹோநே பர பீ யதி ‘ஆகாஶகே அஂஶ நஹீஂ ஹோதே’ (அர்தாத் அஂஶகல்பநா நஹீஂ கீ ஜாதீ), ஐஸீ (கிஸீகீ) மாந்யதா ஹோ, தோ ஆகாஶமேஂ தோ அஂகுலியா஁ பை லாகர பதாஇயே கி ‘தோ அஂகுலியோஂகா

ஆகாஶ ஜே அணுவ்யாப்ய, ‘ஆபப்ரதேஶ’ ஸஂஜ்ஞா தேஹநே; தே ஏக ஸௌ பரமாணுநே அவகாஶதாநஸமர்த சே. ௧௪௦.

Page 278 of 513
PDF/HTML Page 311 of 546
single page version

சேத்கிமபிந்நாஂஶாவிபாகைகத்ரவ்யத்வேந கிஂ வா பிந்நாஂஶாவிபாகைகத்ரவ்யத்வேந . அபிந்நாஂஶா- விபாகைகத்ரவ்யத்வேந சேத் யேநாஂஶேநைகஸ்யா அஂகுலேஃ க்ஷேத்ரஂ தேநாஂஶேநேதரஸ்யா இத்யந்யதராஂஶாபாவஃ . ஏவஂ த்வயாத்யஂஶாநாமபாவாதாகாஶஸ்ய பரமாணோரிவ ப்ரதேஶமாத்ரத்வம் . பிந்நாஂஶாவிபாகைகத்ரவ்யத்வேந சேத் அவிபாகைகத்ரவ்யஸ்யாஂஶகல்பநமாயாதம் . அநேகஂ சேத் கிஂ ஸவிபாகாநேகத்ரவ்யத்வேந கிஂ வாவிபாகை- கத்ரவ்யத்வேந . ஸவிபாகாநேகத்ரவ்யத்வேந சேத் ஏகத்ரவ்யஸ்யாகாஶஸ்யாநந்தத்ரவ்யத்வஂ, அவிபாகைகத்ரவ்யத்வேந சேத் அவிபாகைகத்ரவ்யஸ்யாஂஶகல்பநமாயாதம் ..௧௪௦.. ஸர்வேஷாமணூநாஂ சகாராத்ஸூக்ஷ்மஸ்கந்தாநாஂ ச ஸக்கதி தஂ தேதுமவகாஸஂ ஶக்நோதி ஸ ஆகாஶப்ரதேஶோ தாதும- வகாஶம் . தஸ்யாகாஶப்ரதேஶஸ்ய யதீத்தஂபூதமவகாஶதாநஸாமர்த்யஂ ந பவதி ததாநந்தாநந்தோ ஜீவராஶிஸ்த- ஸ்மாதப்யநந்தகுணபுத்கலராஶிஶ்சாஸஂக்யேயப்ரதேஶலோகே கதமவகாஶஂ லபதே . தச்ச விஸ்தரேண பூர்வஂ பணிதமேவ . அத மதம் – அகண்டாகாஶத்ரவ்யஸ்ய ப்ரதேஶவிபாகஃ கதஂ கடதே . பரிஹாரமாஹ – சிதாநந்தைகஸ்வபாவநிஜாத்ம- தத்த்வபரமைகாக்ர்யலக்ஷணஸமாதிஸஂஜாதநிர்விகாராஹ்லாதைகரூபஸுகஸுதாரஸாஸ்வாதத்ருப்தமுநியுகலஸ்யாவஸ்திதக்ஷேத்ரஂ கிமேகமநேகஂ வா . யத்யேகஂ தர்ஹி த்வயோரப்யேகத்வஂ ப்ராப்நோதி . ந ச ததா . பிந்நஂ சேத்ததா அகண்டஸ்யா- ப்யாகாஶத்ரவ்யஸ்ய ப்ரதேஶவிபாகோ ந விருத்யத இத்யர்தஃ ..௧௪௦.. அத திர்யக்ப்ரசயோர்த்வப்ரசயௌ ஏக க்ஷேத்ர ஹை யா அநேக ?’ யதி ஏக ஹை தோ (ப்ரஶ்ந ஹோதா ஹை கி : — ), (௧) ஆகாஶ அபிந்ந அஂஶோவாலா அவிபாக ஏக த்ரவ்ய ஹை, இஸலியே தோ அஂகுலியோஂகா ஏக க்ஷேத்ர ஹை யா (௨) பிந்ந அஂஶோஂவாலா அவிபாக ஏக த்ரவ்ய ஹை, இஸலியே ? (௧) யதி ‘ஆகாஶ அபிந்ந அஂஶவாலா அவிபாக ஏக த்ரவ்ய ஹை இஸலியே தோ அஂகுலியோஂகா ஏக க்ஷேத்ர ஹை’ ஐஸா கஹா ஜாய தோ, ஜோ அஂஶ ஏக அஂகுலிகா க்ஷேத்ர ஹை வஹீ அஂஶ தூஸரீ அஂகுலிகா பீ க்ஷேத்ர ஹை, இஸலியே தோமேஂஸே ஏக அஂஶகா அபாவ ஹோ கயா . இஸ ப்ரகார தோ இத்யாதி (ஏகஸே அதிக) அஂஶோஂகா அபாவ ஹோநேஸே ஆகாஶ பரமாணுகீ பா஁தி ப்ரதேஶமாத்ர ஸித்த ஹுஆ ! (இஸலியே யஹ தோ கடித நஹீஂ ஹோதா); (௨) யதி யஹ கஹா ஜாய கி ‘ஆகாஶ பிந்ந அஂஶோஂவாலா அவிபாக ஏக த்ரவ்ய ஹை’ (இஸலியே தோ அஂகுலியோஂகா ஏக க்ஷேத்ர ஹை) தோ (யஹ யோக்ய ஹீ ஹை, க்யோஂகி) அவிபாக ஏக த்ரவ்யமேஂ அஂஶ – கல்பநா பலித ஹுஈ .

யதி ஐஸா கஹா ஜாய கி (தோ அஂகுலியோஂகே) ‘அநேக க்ஷேத்ர ஹைஂ ’ (அர்தாத் ஏகஸே அதிக க்ஷேத்ர ஹைஂ, ஏக நஹீஂ) தோ (ப்ரஶ்ந ஹோதா ஹை கி – ), (௧) ‘ஆகாஶ ஸவிபாக (கஂடகஂடரூப) அநேக த்ரவ்ய ஹை இஸலியே தோ அஂகுலியோஂகே அநேக க்ஷேத்ர ஹைஂ யா (௨) ‘ஆகாஶ அவிபாக ஏக த்ரவ்ய’ ஹோநேபர பீ தோ அஂகுலியோஂகே அநேக (ஏக ஸே அதிக) க்ஷேத்ர ஹைஂ ? (௧) ‘ஆகாஶ ஸவிபாக அநேக த்ரவ்ய ஹோநேஸே தோ அஂகலியோஂகே அநேக க்ஷேத்ர ஹைஂ’ ஐஸா மாநா ஜாய தோ, ஆகாஶ ஜோ கி ஏக த்ரவ்ய ஹை உஸே அநந்தத்ரவ்யத்வ ஆஜாயகா’; (இஸலியே யஹ தோ கடித நஹீஂ ஹோதா) (௨) ‘ஆகாஶ அவிபாக ஏக த்ரவ்ய ஹோநேஸே தோ அஂகுலியோஂகா அநேக க்ஷேத்ர ஹை’ ஐஸா மாநா ஜாய தோ (யஹ யோக்ய ஹீ ஹை க்யோஂகி) அவிபாக ஏக த்ரவ்யமேஂ அஂஶகல்பநா பலித ஹுஈ ..௧௪௦..

Page 279 of 513
PDF/HTML Page 312 of 546
single page version

ப்ரதேஶப்ரசயோ ஹி திர்யக்ப்ரசயஃ ஸமயவிஶிஷ்டவ்ருத்திப்ரசயஸ்ததூர்த்வப்ரசயஃ . தத்ராகாஶஸ்யா- வஸ்திதாநந்தப்ரதேஶத்வாத்தர்மாதர்மயோரவஸ்திதாஸஂக்யேயப்ரதேஶத்வாஜ்ஜீவஸ்யாநவஸ்திதாஸஂக்யேயப்ரதேஶத்வாத்புத்கலஸ்ய நிரூபயதி — ஏக்கோ வ துகே பஹுகா ஸஂகாதீதா ததோ அணஂதா ய ஏகோ வா த்வௌ பஹவஃ ஸஂக்யாதீதாஸ்ததோநந்தாஶ்ச . தவ்வாணஂ ச பதேஸா ஸஂதி ஹி காலத்ரவ்யஂ விஹாய பஞ்சத்ரவ்யாணாஂ ஸஂபந்திந ஏதே ப்ரதேஶா யதாஸஂபவஂ ஸந்தி ஹி ஸ்பு டம் . ஸமய த்தி காலஸ்ஸ காலஸ்ய புநஃ பூர்வோக்தஸஂக்யோபேதாஃ ஸமயாஃ ஸந்தீதி . தத்யதா – ஏகாகாரபரம- ஸமரஸீபாவபரிணதபரமாநந்தைகலக்ஷணஸுகாம்ருதபரிதாவஸ்தாநாஂ கேவலஜ்ஞாநாதிவ்யக்திரூபாநந்தகுணாதாரபூதாநாஂ லோகாகாஶப்ரமிதஶுத்தாஸஂக்யேயப்ரதேஶாநாஂ முக்தாத்மபதார்தே யோஸௌ ப்ரசயஃ ஸமூஹஃ ஸமுதாயோ ராஶிஃ ஸ . கிஂ கிஂ பண்யதே . திர்யக்ப்ரசய இதி திர்யக்ஸாமாந்யமிதி விஸ்தாரஸாமாந்யமிதி அக்ரமாநேகாந்த இதி ச

அந்வயார்த : — [த்ரவ்யாணாஂ ச ] த்ரவ்யோஂகே [ஏகஃ ] ஏக, [த்வௌ ] தோ, [பஹவஃ ] பஹுதஸே, [ஸஂக்யாதீதாஃ ] அஸஂக்ய, [வா ] அதவா [ததஃ அநந்தாஃ ச ] அநந்த [ப்ரதேஶாஃ ] ப்ரதேஶ [ஸந்தி ஹி ] ஹைஂ . [காலஸ்ய ] காலஸே [ஸமயாஃ இதி ] ‘ஸமய’ ஹைஂ ..௧௪௧..

டீகா : — ப்ரதேஶோஂகா ப்ரசய (ஸமூஹ) திர்யக்ப்ரசய ஔர ஸமயவிஶிஷ்ட ௩வ்ருத்தியோஂகா ஸமூஹ வஹ ஊ ர்த்வப்ரசய ஹை .

வஹா஁ ஆகாஶ அவஸ்தித (-நிஶ்சல, ஸ்திர) அநந்த ப்ரதேஶீ ஹோநேஸே தர்ம ததா அதர்ம அவஸ்தித அஸஂக்ய ப்ரதேஶீ ஹோநேஸே ஜீவ அநவஸ்தித (அஸ்திர) அஸஂக்யப்ரதேஶீ ஹை ஔர புத்கல ௧. திர்யக் = திரசா; ஆடா; க்ஷேத்ர - அபேக்ஷித (ப்ரதேஶோஂகா பை லாவ) . ௨. ஊ ர்த்வ = ஊ஁சா; கால - அபேக்ஷித . ௩. வ்ருத்தி = வர்தநா; பரிணதி; பர்யாய; உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய; அஸ்தித்வ .

Page 280 of 513
PDF/HTML Page 313 of 546
single page version

த்ரவ்யேணாநேகப்ரதேஶத்வஶக்தியுக்தைகப்ரதேஶத்வாத்பர்யாயேண த்விபஹுப்ரதேஶத்வாச்சாஸ்தி திர்யக்ப்ரசயஃ. ந புநஃ காலஸ்ய, ஶக்த்யா வ்யக்த்யா சைகப்ரதேஶத்வாத் . ஊர்த்வப்ரசயஸ்து த்ரிகோடிஸ்பர்ஶித்வேந ஸாஂஶத்வாத் த்ரவ்யவ்ருத்தேஃ ஸர்வத்ரவ்யாணாமநிவாரித ஏவ . அயஂ து விஶேஷஃ — ஸமயவிஶிஷ்டவ்ருத்திப்ரசயஃ ஶேஷத்ரவ்யாணாமூர்த்வப்ரசயஃ, ஸமயப்ரசய ஏவ காலஸ்யோர்த்வப்ரசயஃ . ஶேஷத்ரவ்யாணாஂ வ்ருத்தேர்ஹி ஸமயாதர்தாந்தரபூதத்வாதஸ்தி ஸமய- விஶிஷ்டத்வம் . காலவ்ருத்தேஸ்து ஸ்வதஃ ஸமயபூதத்வாத்தந்நாஸ்தி ..௧௪௧..

அத காலபதார்தோர்த்வப்ரசயநிரந்வயத்வமுபஹந்தி — பண்யதே . ஸ ச ப்ரதேஶப்ரசயலக்ஷணஸ்திர்யக்ப்ரசயோ யதா முக்தாத்மத்ரவ்யே பணிதஸ்ததா காலஂ விஹாய ஸ்வகீய- ஸ்வகீயப்ரதேஶஸஂக்யாநுஸாரேண ஶேஷத்ரவ்யாணாஂ ஸ பவதீதி திர்யக்ப்ரசயோ வ்யாக்யாதஃ . ப்ரதிஸமயவர்திநாஂ பூர்வோத்தரபர்யாயாணாஂ முக்தாபலமாலாவத்ஸந்தாந ஊர்த்த்வப்ரசய இத்யூர்த்வஸாமாந்யமித்யாயதஸாமாந்யமிதி க்ரமாநேகாந்த இதி ச பண்யதே . ஸ ச ஸர்வத்ரவ்யாணாஂ பவதி . கிஂது பஞ்சத்ரவ்யாணாஂ ஸஂபந்தீ பூர்வாபரபர்யாயஸந்தாநரூபோ யோஸாவூர்த்வதாப்ரசயஸ்தஸ்ய ஸ்வகீயஸ்வகீயத்ரவ்யமுபாதாநகாரணம் . காலஸ்து ப்ரதிஸமயஂ ஸஹகாரிகாரணஂ பவதி . யஸ்து காலஸ்ய ஸமயஸந்தாநரூப ஊர்த்வதாப்ரசயஸ்தஸ்ய கால ஏவோபாதாநகாரணஂ ஸஹகாரிகாரணஂ ச . கஸ்மாத் . காலஸ்ய பிந்நஸமயாபாவாத்பர்யாயா ஏவ ஸமயா த்ரவ்யஸே அநேக ப்ரதேஶீபநேகீ ஶக்திஸே யுக்த ஏகப்ரதேஶவாலா ஹை ததா பர்யாயஸே தோ அதவா பஹுத (-ஸஂக்யாத, அஸஂக்யாத ஔர அநந்த) ப்ரதேஶவாலா ஹை, இஸலியே உநகே திர்யக்ப்ரசய ஹை; பரந்து காலகே (திர்யக்ப்ரசய) நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி வஹ ஶக்தி ததா வ்யக்தி (கீ அபேக்ஷா) ஸே ஏக ப்ரதேஶவாலா ஹை .

ஊ ர்த்வப்ரசய தோ ஸர்வ த்ரவ்யோஂகே அநிவார்ய ஹீ ஹை, க்யோஂகி த்ரவ்யகீ வ்ருத்தி தீந கோடியோஂகோ (-பூத, வர்தமாந, ஔர பவிஷ்ய ஐஸே தீநோஂ காலோஂகோ) ஸ்பர்ஶ கரதீ ஹை, இஸலியே அஂஶோஂஸே யுக்த ஹை . பரந்து இதநா அந்தர ஹை கி ௧ஸமயவிஶிஷ்ட வ்ருத்தியோஂகா ப்ரசய வஹ (காலகோ சோ஡கர) ஶேஷ த்ரவ்யோஂகா ஊ ர்த்வப்ரசய ஹை, ஔர ஸமயோஂகா ப்ரசய வஹீ காலத்ரவ்யகா ஊ ர்த்வப்ரசய ஹை; க்யோஂகி ஶேஷ த்ரவ்யோஂகீ வ்ருத்தி ஸமயஸே அர்தாந்தரபூத (-அந்ய) ஹோநேஸே வஹ (வ்ருத்தி) ஸமய விஶிஷ்ட ஹை, ஔர காலத்ரவ்யகீ வ்ருத்தி தோ ஸ்வதஃ ஸமயபூத ஹை, இஸலியே வஹ ஸமயவிஶிஷ்ட நஹீஂ ஹை ..௧௪௧..

அப, காலபதார்தகா ஊ ர்த்வப்ரசய ௨நிரந்வய ஹை, இஸ பாதகா கஂடந கரதே ஹைஂ : — ௧.* ஸமயவிஶிஷ்ட = ஸமயஸே விஶிஷ்ட; ஸமயகே நிமித்தபூத ஹோநேஸே வ்யவஹாரஸே ஜிஸமேஂ ஸமயகீ அபேக்ஷா

௨. நிரந்வய = அந்வய ரஹித, ஏக ப்ரவாஹரூப ந ஹோநேவாலா, கஂடித; ஏகரூபதா -ஸத்ருஶதாஸே ரஹித .

Page 281 of 513
PDF/HTML Page 314 of 546
single page version

ஸமயோ ஹி ஸமயபதார்தஸ்ய வ்ருத்த்யஂஶஃ . தஸ்மிந் கஸ்யாப்யவஶ்யமுத்பாதப்ரத்வஂஸௌ ஸஂபவதஃ, பரமாணோர்வ்யதிபாதோத்பத்யமாநத்வேந காரணபூர்வத்வாத் . தௌ யதி வ்ருத்த்யஂஶஸ்யைவ, கிஂ யௌகபத்யேந கிஂ பவந்தீத்யபிப்ராயஃ ..௧௪௧.. ஏவஂ ஸப்தமஸ்தலே ஸ்வதந்த்ரகாதாத்வயஂ கதம் . அத ஸமயஸந்தாநரூபஸ்யோர்த்வ- ப்ரசயஸ்யாந்வயிரூபேணாதாரபூதஂ காலத்ரவ்யஂ வ்யவஸ்தாபயதி – உப்பாதோ பத்தஂஸோ விஜ்ஜதி ஜதி உத்பாதஃ ப்ரத்வஂஸோ வித்யதே யதி சேத் . கஸ்ய . ஜஸ்ஸ யஸ்ய காலாணோஃ . க்வ . ஏகஸமயம்ஹி ஏகஸமயே வர்தமாநஸமயே . ஸமயஸ்ஸ ஸமயோத்பாதகத்வாத்ஸமயஃ காலாணுஸ்தஸ்ய . ஸோ வி ஸமஓ ஸோபி காலாணுஃ ஸபாவஸமவட்டிதோ ஹவதி ஸ்வபாவஸமவஸ்திதோ பவதி . பூர்வோக்தமுத்பாதப்ரத்வஂஸத்வயஂ ததாதாரபூதஂ காலாணுத்ரவ்யரூபஂ த்ரௌவ்யமிதி

அந்வயார்த : — [யதி யஸ்ய ஸமயஸ்ய ] யதி காலகா [ஏக ஸமயே ] ஏக ஸமயமேஂ [உத்பாதஃ ப்ரத்வஂஸஃ ] உத்பாத ஔர விநாஶ [வித்யதே ] பாயா ஜாதா ஹை, [ஸஃ அபி ஸமயஃ ] தோ வஹ பீ கால [ஸ்வபாவஸமவஸ்திதஃ ] ஸ்வபாவமேஂ அவஸ்தித அர்தாத் த்ருவ [பவதி ] (ஸித்த) ஹை .

டீகா : — ஸமய காலபதார்தகா ௧வ்ருத்த்யஂஶ ஹை; உஸமேஂ (-உஸ வ்ருத்த்யஂஶமேஂ) கிஸீகே பீ அவஶ்ய உத்பாத ததா விநாஶ ஸஂபவித ஹைஂ; க்யோஂகி பரமாணுகே அதிக்ரமணகே த்வாரா (ஸமயரூபீ வ்ருத்த்யஂஶ) உத்பந்ந ஹோதா ஹை, இஸலியே வஹ காரணபூர்வக ஹை . (பரமாணுகே த்வாரா ஏக ஆகாஶப்ரதேஶகா மஂதகதிஸே உல்லஂகந கரநா வஹ காரண ஹை ஔர ஸமயரூபீ வ்ருத்த்யஂஶ உஸ காரணகா கார்ய ஹை, இஸலியே உஸமேஂ கிஸீ பதார்தகே உத்பாத ததா விநாஶ ஹோதே ஹோநா சாஹியே .) ..௧௪௨..

(‘கிஸீ பதார்தகே உத்பாத – விநாஶ ஹோநேகீ க்யா ஆவஶ்யகதா ஹை ? உஸகே ஸ்தாந பர உஸ வ்ருத்த்யஂஶகோ ஹீ உத்பாத – விநாஶ ஹோதே மாந லேஂ தோ க்யா ஆபத்தி ஹை ?’ இஸ தர்ககா ஸமாதாந கரதே ஹைஂ — )

யதி உத்பாத ஔர விநாஶ வ்ருத்த்யஂஶகே ஹீ மாநே ஜாயேஂ தோ, (ப்ரஶ்ந ஹோதா ஹை கி) (௧) வே ௧. வ்ருத்த்யஂஶ = வ்ருத்திகா அஂஶ; ஸூக்ஷ்மாதிஸூக்ஷ்ம பரிணதி அர்தாத் பர்யாய .

Page 282 of 513
PDF/HTML Page 315 of 546
single page version

க்ரமேண . யௌகபத்யேந சேத், நாஸ்தி யௌகபத்யஂ, ஸமமேகஸ்ய விருத்ததர்மயோரநவதாராத் . க்ரமேண சேத், நாஸ்தி க்ரமஃ, வ்ருத்த்யஂஶஸ்ய ஸூக்ஷ்மத்வேந விபாகாபாவாத் . ததோ வ்ருத்திமாந் கோப்யவஶ்யமநுஸர்தவ்யஃ . ஸ ச ஸமயபதார்த ஏவ . தஸ்ய கல்வேகஸ்மிந்நபி வ்ருத்த்யஂஶே ஸமுத்பாதப்ரத்வஂஸௌ ஸஂபவதஃ . யோ ஹி யஸ்ய வ்ருத்திமதோ யஸ்மிந் வ்ருத்த்யஂஶே தத்வ்ருத்யஂஶவிஶிஷ்டத்வேநோத்பாதஃ, ஸ ஏவ தஸ்யைவ வ்ருத்திமதஸ்தஸ்மிந்நேவ வ்ருத்த்யஂஶே பூர்வவ்ருத்த்யஂஶவிஶிஷ்டத்வேந ப்ரத்வஂஸஃ . யத்யேவமுத்பாதவ்யயாவேகஸ்மிந்நபி வ்ருத்த்யஂஶே ஸஂபவதஃ ஸமயபதார்தஸ்ய கதஂ நாம நிரந்வயத்வஂ, யதஃ பூர்வோத்தரவ்ருத்த்யஂஶவிஶிஷ்டத்வாப்யாஂ யுகபதுபாத்தப்ரத்வஂஸோத்பாதஸ்யாபி ஸ்வபாவேநாப்ரத்வஸ்தாநுத்பந்நத்வாதவஸ்திதத்வமேவ ந பவேத் . ஏவமேகஸ்மிந் வ்ருத்த்யஂஶே ஸமயபதார்த- த்ரயாத்மகஃ ஸ்வபாவஃ ஸத்தாஸ்தித்வமிதி யாவத் . தத்ர ஸம்யகவஸ்திதஃ ஸ்வபாவஸமவஸ்திதோ பவதி . ததாஹிததாஹி – யதாங்குலித்ரவ்யே யஸ்மிந்நேவ வர்தமாநக்ஷணே வக்ரபர்யாயஸ்யோத்பாதஸ்தஸ்மிந்நேவ க்ஷணே தஸ்யைவாங்குலித்ரவ்யஸ்ய பூர்வர்ஜுபர்யாயேண ப்ரத்வஂஸஸ்ததாதாரபூதாங்குலித்ரவ்யத்வேந த்ரௌவ்யமிதி த்ரவ்யஸித்திஃ . அதவா ஸ்வஸ்வபாவரூப- ஸுகேநோத்பாதஸ்தஸ்மிந்நேவ க்ஷணே தஸ்யைவாத்மத்ரவ்யஸ்ய பூர்வாநுபூதாகுலத்வதுஃகரூபேண ப்ரத்வஂஸஸ்ததுபயாதாரபூத- பரமாத்மத்ரவ்யத்வேந த்ரௌவ்யமிதி த்ரவ்யஸித்திஃ . அதவா மோக்ஷபர்யாயரூபேணோத்பாதஸ்தஸ்மிந்நேவ க்ஷணே ரத்நத்ரயாத்மக- நிஶ்சயமோக்ஷமார்கபர்யாயரூபேண ப்ரத்வஂஸஸ்ததுபயாதாரபரமாத்மத்ரவ்யத்வேந த்ரௌவ்யமிதி த்ரவ்யஸித்திஃ . ததா வர்தமாநஸமயரூபபர்யாயேணோத்பாதஸ்தஸ்மிந்நேவ க்ஷணே தஸ்யைவ காலாணுத்ரவ்யஸ்ய பூர்வஸமயரூபபர்யாயேண ப்ரத்வஂஸஸ்த- (உத்பாத ததா விநாஶ) யுகபத் ஹைஂ யா (௨) க்ரமஶஃ ? (௧) யதி ‘யுகபத்’ கஹா ஜாய தோ யுகபத்பநா கடித நஹீஂ ஹோதா, க்யோஂகி ஏக ஹீ ஸமய ஏககே தோ விரோதீ தர்ம நஹீஂ ஹோதே . (ஏக ஹீ ஸமய ஏக வ்ருத்த்யஂஶகே ப்ரகாஶ ஔர அந்தகாரகீ பா஁தி உத்பாத ஔர விநாஶ தோ விருத்த தர்ம நஹீஂ ஹோதே .) (௨) யதி ‘க்ரமஶஃ ஹை’ ஐஸா கஹா ஜாய தோ, க்ரம நஹீஂ பநதா, (அர்தாத் க்ரம பீ கடதா நஹீஂ) க்யோஂகி வ்ருத்த்யஂஶகே ஸூக்ஷ்ம ஹோநேஸே உஸமேஂ விபாககா அபாவ ஹை . இஸலியே (ஸமயரூபீ வ்ருத்த்யஂஶகே உத்பாத ததா விநாஶ ஹோநா அஶக்ய ஹோநேஸே) கோஈ ௧வ்ருத்திமாந் அவஶ்ய டூ஁஢நா சாஹியே . ஔர வஹ (வ்ருத்திமாந்) கால பதார்த ஹீ ஹை . உஸகோ (-உஸ காலபதார்தகோ) வாஸ்தவமேஂ ஏக வ்ருத்த்யஂஶமேஂ பீ உத்பாத ஔர விநாஶ ஸஂபவ ஹை; க்யோஂகி ஜிஸ வ்ருத்திமாந்கே ஜிஸ வ்ருத்த்யஂஶமேஂ உஸ வ்ருத்த்யஂஶகீ அபேக்ஷாஸே ஜோ உத்பாத ஹை, வஹீ (உத்பாத) உஸீ வ்ருத்திமாந்கே உஸீ வ்ருத்த்யஂஶமேஂ பூர்வ வ்ருத்த்யஂஶகீ அபேக்ஷாஸே விநாஶ ஹை . (அர்தாத் காலபதார்தகோ ஜிஸ வர்தமாந பர்யாயகீ அபேக்ஷாஸே உத்பாத ஹை, வஹீ பூர்வ பர்யாயகீ அபேக்ஷாஸே விநாஶ ஹை .)

யதி இஸப்ரகார உத்பாத ஔர விநாஶ ஏக வ்ருத்த்யஂஶமேஂ பீ ஸஂபவித ஹை, தோ காலபதார்த நிரந்வய கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை, கி ஜிஸஸே பூர்வ ஔர பஶ்சாத் வ்ருத்த்யஂஶகீ அபேக்ஷாஸே யுகபத் விநாஶ ஔர உத்பாதகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹுஆ பீ ஸ்வபாவஸே அவிநஷ்ட ஔர அநுத்பந்ந ஹோநேஸே வஹ (கால பதார்த) ௧. வ்ருத்திமாந் = வ்ருத்திவாலா; வ்ருத்திகோ தாரண கரநேவாலா பதார்த .

Page 283 of 513
PDF/HTML Page 316 of 546
single page version

ஸ்யோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யவத்த்வஂ ஸித்தம் ..௧௪௨..

அஸ்தி ஹி ஸமஸ்தேஷ்வபி வ்ருத்த்யஂஶேஷு ஸமயபதார்தஸ்யோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யத்வமேகஸ்மிந் வ்ருத்த்யஂஶே தஸ்ய தர்ஶநாத் . உபபத்திமச்சைதத், விஶேஷாஸ்தித்வஸ்ய ஸாமாந்யாஸ்தித்வமந்தரேணாநுபபத்தேஃ . அயமேவ ச துபயாதாரபூதாங்குலித்ரவ்யஸ்தாநீயேந காலாணுத்ரவ்யரூபேண த்ரௌவ்யமிதி காலத்ரவ்யஸித்திரித்யர்தஃ ..௧௪௨.. அத பூர்வோக்தப்ரகாரேண யதா வர்தமாநஸமயே காலத்ரவ்யஸ்யோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யத்வஂ ஸ்தாபிதஂ ததா ஸர்வஸமயேஷ்வ- ஸ்தீதி நிஶ்சிநோதி — ஏகம்ஹி ஸஂதி ஸமயே ஸஂபவடிதிணாஸஸண்ணிதா அட்டா ஏகஸ்மிந்ஸமயே ஸந்தி வித்யந்தே . கே . அவஸ்தித ந ஹோ ? (கால பதார்தகே ஏக வ்ருத்த்யஂஶமேஂ பீ உத்பாத ஔர விநாஶ யுகபத் ஹோதே ஹைஂ, இஸலியே வஹ நிரந்வய அர்தாத் கஂடித நஹீஂ ஹை, இஸலியே ஸ்வபாவதஃ அவஶ்ய த்ருவ ஹை .)

இஸப்ரகார ஏக வ்ருத்த்யஂஶமேஂ காலபதார்த உத்பாத – வ்யய – த்ரௌவ்யவாலா ஹை, ஐஸா ஸித்த ஹுஆ ..௧௪௨..

அப, (ஜைஸே ஏக வ்ருத்த்யஂஶமேஂ காலபதார்த உத்பாத – வ்யய – த்ரௌவ்யவாலா ஸித்த கியா ஹை உஸீப்ரகார) ஸர்வ வ்ருத்த்யஂஶோஂமேஂ காலபதார்த உத்பாத – வ்யய – த்ரௌவ்யவாலா ஹை ஐஸா ஸித்த கரதே ஹைஂ : —

அந்வயார்த : — [ஏகஸ்மிந் ஸமயே ] ஏக – ஏக ஸமயமேஂ [ஸஂபவஸ்திதிநாஶஸஂஜ்ஞிதாஃ அர்தாஃ ] உத்பாத, த்ரௌவ்ய ஔர வ்யய நாமக அர்த [ஸமயஸ்ய ] காலகே [ஸர்வகாலஂ ] ஸதா [ஸஂதி ] ஹோதே ஹைஂ . [ஏஷஃ ஹி ] யஹீ [காலாணுஸத்பாவஃ ] காலாணுகா ஸத்பாவ ஹை; (யஹீ காலாணுகே அஸ்தித்வகீ ஸித்தி ஹை .).௧௪௩..

டீகா : — காலபதார்தகே ஸபீ வ்ருத்த்யஂஶோமேஂ உத்பாத – வ்யய – த்ரௌவ்ய ஹோதே ஹைஂ, க்யோஂகி (௧௪௨வீஂ காதாமேஂ ஜைஸா ஸித்த ஹுஆ ஹை ததநுஸார) ஏக வ்ருத்த்யஂஶமேஂ வே (உத்பாத – வ்யய – த்ரௌவ்ய) தேகே ஜாதே ஹைஂ . ஔர யஹ யோக்ய ஹீ ஹை, க்யோஂகி விஶேஷ அஸ்தித்வ ஸாமாந்ய அஸ்தித்வகே பிநா நஹீஂ ஹோ

Page 284 of 513
PDF/HTML Page 317 of 546
single page version

ஸமயபதார்தஸ்ய ஸித்தயதி ஸத்பாவஃ . யதி விஶேஷஸாமாந்யாஸ்தித்வே ஸித்தயதஸ்ததா த அஸ்தித்வ- மந்தரேண ந ஸித்தயதஃ கதஂசிதபி ..௧௪௩..

அப, காலபதார்தகே அஸ்தித்வகீ அந்யதா அநுபபத்தி ஹோநேஸே (அர்தாத் கால பதார்தகா அஸ்தித்வ அந்ய கிஸீ ப்ரகார நஹீஂ பந ஸகநேகே காரண) உஸகா ப்ரதேஶமாத்ரபநா ஸித்த கரதே ஹைஂ : —

அந்வயார்த : — [யஸ்ய ] ஜிஸ பதார்தகே [ப்ரதேஶாஃ ] ப்ரதேஶ [ப்ரதேஶமாத்ரஂ வா ] அதவா ஏகப்ரதேஶ பீ [தத்த்வதஃ ] பரமார்ததஃ [ஜ்ஞாதும் ந ஸஂதி ] ஜ்ஞாத நஹீஂ ஹோதே, [தம் அர்தம் ] உஸ பதார்தகோ [ஶூந்யஂ ஜாநீஹி ] ஶூந்ய ஜாநோ — [அஸ்தித்வாத் அர்தாந்தரபூதம் ] ஜோ கி அஸ்தித்வஸே அர்தாந்தரபூத (-அந்ய) ஹை ..௧௪௪..

Page 285 of 513
PDF/HTML Page 318 of 546
single page version

அஸ்தித்வஂ ஹி தாவதுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யைக்யாத்மிகா வ்ருத்திஃ . ந கலு ஸா ப்ரதேஶமந்தரேண ஸூத்ர்யமாணா காலஸ்ய ஸஂபவதி, யதஃ ப்ரதேஶாபாவே வ்ருத்திமதபாவஃ . ஸ து ஶூந்ய ஏவ, அஸ்தித்வஸஂஜ்ஞாயா வ்ருத்தேரர்தாந்தரபூதத்வாத் . ந ச வ்ருத்திரேவ கேவலா காலோ பவிதுமர்ஹதி, வ்ருத்தேர்ஹி வ்ருத்திமந்தமந்தரேணாநுபபத்தேஃ . உபபத்தௌ வா கதமுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யைக்யாத்மகத்வம் . அநாத்யந்த- நிரந்தராநேகாஂஶவஶீக்ருதைகாத்மகத்வேந பூர்வபூர்வாஂஶப்ரத்வஂஸாதுத்தரோத்தராஂஶோத்பாதாதேகாத்மத்ரௌவ்யாதிதி சேத்; நைவம் . யஸ்மிந்நஂஶே ப்ரத்வஂஸோ யஸ்மிஂஶ்சோத்பாதஸ்தயோஃ ஸஹப்ரவ்ருத்த்யபாவாத் குதஸ்த்யமைக்யம் . ததா ப்ரத்வஸ்தாஂஶஸ்ய ஸர்வதாஸ்தமிதத்வாதுத்பத்யமாநாஂஶஸ்ய வாஸம்பவிதாத்மலாபத்வாத்ப்ரத்வஂஸோத்பாதைக்ய- அதோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மகாஸ்தித்வாவஷ்டம்பேந காலஸ்யைகப்ரதேஶத்வஂ ஸாதயதி — ஜஸ்ஸ ண ஸஂதி யஸ்ய பதார்தஸ்ய ந ஸந்தி ந வித்யந்தே . கே . பதேஸா ப்ரதேஶாஃ . பதேஸமேத்தஂ து ப்ரதேஶமாத்ரமேகப்ரதேஶப்ரமாணஂ புநஸ்தத்வஸ்து தச்சதோ ணாதுஂ தத்த்வதஃ பரமார்ததோ ஜ்ஞாதுஂ ஶக்யதே . ஸுண்ணஂ ஜாண தமத்தஂ யஸ்யைகோபி ப்ரதேஶோ நாஸ்தி தமர்தஂ பதார்தஂ ஶூந்யஂ

டீகா : — ப்ரதம தோ அஸ்தித்வ வஹ உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்யகீ ஐக்யஸ்வரூபவ்ருத்தி ஹை . வஹ (வ்ருத்தி அர்தாத் வித்யமாநதா) காலகே ப்ரதேஶ பிநா ஹீ ஹோதீ ஹை யஹ கதந ஸஂபவித நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி ப்ரதேஶகே அபாவமேஂ வ்ருத்திமாந்கா அபாவ ஹோதா ஹை . வஹ தோ ஶூந்ய ஹீ ஹை, க்யோஂகி அஸ்தித்வ நாமக வ்ருத்திஸே அர்தாந்தரபூத ஹை — அந்ய ஹை .

ஔர (யதி யஹா஁ யஹ தர்க கியா ஜாய கி ‘மாத்ர ஸமயபர்யாயரூபவ்ருத்தி ஹீ மாநநீ சாஹியே; வ்ருத்திமாந் காலாணு பதார்தகீ க்யா ஆவஶ்யகதா ஹை ?’ தோ உஸகா ஸமாதாந கியா ஜாதா ஹை : — ) மாத்ர வ்ருத்தி (ஸமயரூப பரிணதி) ஹீ கால நஹீஂ ஹோ ஸகதீ, க்யோஂகி வ்ருத்தி வ்ருத்திமாந்கே பிநா நஹீஂ ஹோ ஸகதீ . யதி யஹ கஹா ஜாய கி வ்ருத்திமாந் கே பிநா பீ வ்ருத்தி ஹோ ஸகதீ ஹை தோ, (பூசதே ஹைஂ கி — வ்ருத்தி தோ உத்பாத – வ்யய – த்ரௌவ்யகீ ஏகதாஸ்வரூப ஹோநீ சாஹியே;) அகேலீ வ்ருத்தி உத்பாத – வ்யய – த்ரௌவ்யகீ ஏகதாரூப கைஸே ஹோ ஸகதீ ஹை ? யதி யஹ கஹா ஜாய கி — ‘அநாதி – அநந்த, அநந்தர ( – பரஸ்பர அந்தர ஹுஏ பிநா ஏககே பாத ஏக ப்ரவர்தமாந) அநேக அஂஶோஂகே காரண ௧ஏகாத்மகதா ஹோதீ ஹை இஸலியே, பூர்வ – பூர்வகே அஂஶோஂகா நாஶ ஹோதா ஹை ஔர உத்தர – உத்தரகே அஂஶோஂகா உத்பாத ஹோதா ஹை ததா ஏகாத்மகதாரூப த்ரௌவ்ய ரஹதா ஹை, — இஸப்ரகார மாத்ர (அகேலீ) வ்ருத்தி பீ உத்பாத – வ்யய – த்ரௌவ்யகீ ஏகதாஸ்வரூப ஹோ ஸகதீ ஹை’ தோ ஐஸா நஹீஂ ஹை . (க்யோஂகி உஸ அகேலீ வ்ருத்திமேஂ தோ) ஜிஸ அஂஶமேஂ நாஶ ஹை ஔர ஜிஸ அஂஶமேஂ உத்பாத ஹை வே தோ அஂஶ ஏக ஸாத ப்ரவ்ருத்த நஹீஂ ஹோதே, இஸலியே (உத்பாத ஔர வ்யயகா) ஐக்ய கஹா஁ஸே ஹோ ஸகதா ஹை ? ததா நஷ்ட அஂஶகே ஸர்வதா அஸ்த ஹோநேஸே ஔர உத்பந்ந ஹோநேவாலா அஂஶ அபநே ஸ்வரூபகோ ப்ராப்த ந ஹோநேஸே (அர்தாத் உத்பந்ந நஹீஂ ஹுஆ ஹை ௧. ஏகாத்மகதா = ஏகஸ்வரூபதா (காலத்ரவ்யகே பிநா பீ அநாதி காலஸே அநந்த கால தக ஸமய ஏககே பாத

Page 286 of 513
PDF/HTML Page 319 of 546
single page version

வர்தித்ரௌவ்யமேவ குதஸ்த்யம் . ஏவஂ ஸதி நஶ்யதி த்ரைலக்ஷண்யஂ, உல்லஸதி க்ஷணபஂகஃ, அஸ்தமுபைதி நித்யஂ த்ரவ்யஂ, உதீயந்தே க்ஷணக்ஷயிணோ பாவாஃ . ததஸ்தத்த்வவிப்லவபயாத்கஶ்சிதவஶ்யமாஶ்ரயபூதோ வ்ருத்தேர்வ்ருத்தி- மாநநுஸர்தவ்யஃ . ஸ து ப்ரதேஶ ஏவாப்ரதேஶஸ்யாந்வயவ்யதிரேகாநுவிதாயித்வாஸித்தேஃ . ஏவஂ ஸப்ரதேஶத்வே ஹி காலஸ்ய குத ஏகத்ரவ்யநிபந்தநஂ லோகாகாஶதுல்யாஸஂக்யேயப்ரதேஶத்வஂ நாப்யுபகம்யேத . பர்யாய- ஸமயாப்ரஸித்தேஃ . ப்ரதேஶமாத்ரஂ ஹி த்ரவ்யஸமயமதிக்ராமதஃ பரமாணோஃ பர்யாயஸமயஃ ப்ரஸித்தயதி . லோகாகாஶதுல்யாஸஂக்யேயப்ரதேஶத்வே து த்ரவ்யஸமயஸ்ய குதஸ்த்யா தத்ஸித்திஃ . லோகாகாஶதுல்யா- ஸஂக்யேயப்ரதேஶைகத்ரவ்யத்வேபி தஸ்யைகஂ ப்ரதேஶமதிக்ராமதஃ பரமாணோஸ்தத்ஸித்திரிதி சேந்நைவஂ; ஏகதேஶவ்ருத்தேஃ ஜாநீஹி ஹே ஶிஷ்ய . கஸ்மாச்சூந்யமிதி சேத் . அத்தஂதரபூதஂ ஏகப்ரதேஶாபாவே ஸத்யர்தாந்தரபூதஂ பிந்நஂ பவதி யதஃ காரணாத் . கஸ்யாஃ ஸகாஶாத்பிந்நம் . அத்தீதோ உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மகஸத்தாயா இதி . ததாஹி – கால- பதார்தஸ்ய தாவத்பூர்வஸூத்ரோதிதப்ரகாரேணோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மகமஸ்தித்வஂ வித்யதே; தச்சாஸ்தித்வஂ ப்ரதேஶஂ விநா ந இஸலியே) நாஶ ஔர உத்பாதகீ ஏகதாமேஂ ப்ரவர்தமாந த்ரௌவ்ய கஹா஁ஸே ஹோ ஸகதா ஹை ? ஐஸா ஹோநேபர த்ரிலக்ஷணதா (உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யதா) நஷ்ட ஹோ ஜாதீ ஹை, க்ஷணபஂக (பௌத்தஸம்மத க்ஷணவிநாஶ) உல்லஸித ஹோ உடதா ஹை, நித்ய த்ரவ்ய அஸ்த ஹோ ஜாதா ஹை ஔர க்ஷணவித்வஂஸீ பாவ உத்பந்ந ஹோதே ஹைஂ . இஸலியே ௧தத்த்வவிப்லவகே பயஸே அவஶ்ய ஹீ வ்ருத்திகா ஆஶ்ரயபூத கோஈ வ்ருத்திமாந் டூ஁஢நா – ஸ்வீகார கரநா யோக்ய ஹை . வஹ தோ ப்ரதேஶ ஹீ ஹை (அர்தாத் வஹ வ்ருத்திமாந் ஸப்ரதேஶ ஹீ ஹோதா ஹை ), க்யோஂகி அப்ரதேஶகே அந்வய ததா வ்யதிரேககா அநுவிதாயித்வ அஸித்த ஹை . (ஜோ அப்ரதேஶ ஹோதா ஹை வஹ அந்வய ததா வ்யதிரேகோஂகா அநுஸரண நஹீஂ கர ஸகதா, அர்தாத் உஸமேஂ த்ரௌவ்ய ததா உத்பாத – வ்யய நஹீஂ ஹோ ஸகதே .)

(ப்ரஶ்ந : — ) இஸப்ரகார கால ஸப்ரதேஶ ஹை தோ உஸகே ஏகத்ரவ்யகே காரணபூத லோகாகாஶ துல்ய அஸஂக்யப்ரதேஶ க்யோஂ ந மாநநே சாஹியே ?

(உத்தர : — ) ஐஸா ஹோ தோ பர்யாயஸமய ப்ரஸித்த நஹீஂ ஹோதா, இஸலியே அஸஂக்ய ப்ரதேஶ மாநநா யோக்ய நஹீஂ ஹை . பரமாணுகே த்வாரா ப்ரதேஶமாத்ர த்ரவ்யஸமயகா உல்லஂகந கரநே பர (அர்தாத் – பரமாணுகே த்வாரா ஏகப்ரதேஶமாத்ர காலாணுஸே நிகடகே தூஸரே ப்ரதேஶமாத்ர காலாணு தக மஂதகதிஸே கமந கரநே பர) பர்யாயஸமய ப்ரஸித்த ஹோதா ஹை . யதி த்ரவ்யஸமய லோகாகாஶதுல்ய அஸஂக்யப்ரதேஶீ ஹோ தோ பர்யாயஸமயகீ ஸித்தி கஹா஁ஸே ஹோகீ ?

‘யதி த்ரவ்யஸமய அர்தாத் காலபதார்த லோகாகாஶ ஜிதநே அஸஂக்ய ப்ரதேஶவாலா ஏக த்ரவ்ய ஹோ தோ பீ பரமாணுகே த்வாரா உஸகா ஏக ப்ரதேஶ உல்லஂகித ஹோநேபர பர்யாயஸமயகீ ஸித்தி ஹோ’ ஐஸா கஹா ஜாய தோ யஹ டீக நஹீஂ ஹை; க்யோஂகி (உஸமேஂ தோ தோஷ ஆதே ஹைஂ ) : — ௧. தத்த்வவிப்லவ = வஸ்துஸ்வரூபமேஂ அஂதாதுந்தீ .

Page 287 of 513
PDF/HTML Page 320 of 546
single page version

ஸர்வவ்ருத்தித்வவிரோதாத் . ஸர்வஸ்யாபி ஹி காலபதார்தஸ்ய யஃ ஸூக்ஷ்மோ வ்ருத்த்யஂஶஃ ஸ ஸமயோ, ந து ததேகதேஶஸ்ய . திர்யக்ப்ரசயஸ்யோர்த்வப்ரசயத்வப்ரஸஂகாச்ச . ததா ஹி — ப்ரதமமேகேந ப்ரதேஶேந வர்ததே, ததோந்யேந, ததோப்யந்யதரேணேதி திர்யக்ப்ரசயோப்யூர்த்வப்ரசயீபூய ப்ரதேஶமாத்ரஂ த்ரவ்யம- வஸ்தாபயதி . ததஸ்திர்யக்ப்ரசயஸ்யோர்த்வப்ரசயத்வமநிச்சதா ப்ரதமமேவ ப்ரதேஶமாத்ரஂ காலத்ரவ்யஂ வ்யவஸ்தாபயிதவ்யம் ..௧௪௪..

அதைவஂ ஜ்ஞேயதத்த்வமுக்த்வா ஜ்ஞாநஜ்ஞேயவிபாகேநாத்மாநஂ நிஶ்சிந்வந்நாத்மநோத்யந்தவிபக்தத்வாய வ்யவஹாரஜீவத்வஹேதுமாலோசயதி — கடதே . யஶ்ச ப்ரதேஶவாந் ஸ காலபதார்த இதி . அத மதஂ காலத்ரவ்யாபாவேப்யுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யத்வஂ கடதே . நைவம் . அங்குலித்ரவ்யாபாவே வர்தமாநவக்ரபர்யாயோத்பாதோ பூதர்ஜுபர்யாயஸ்ய விநாஶஸ்ததுபயாதாரபூதஂ த்ரௌவ்யஂ கஸ்ய பவிஷ்யதி . ந கஸ்யாபி . ததா காலத்ரவ்யாபாவே வர்தமாநஸமயரூபோத்பாதோ பூதஸமயரூபோ விநாஶஸ்ததுபயாதாரபூதஂ த்ரௌவ்யஂ க ஸ்ய பவிஷ்யதி . ந க ஸ்யாபி . ஏவஂ ஸத்யேததாயாதி – அந்யஸ்ய பங்கோந்ய- ஸ்யோத்பாதோந்யஸ்ய த்ரௌவ்யமிதி ஸர்வஂ வஸ்துஸ்வரூபஂ விப்லவதே . தஸ்மாத்வஸ்துவிப்லவபயாதுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணாஂ கோப்யேக ஆதாரபூதோஸ்தீத்யப்யுபகந்தவ்யம் . ஸ சைகப்ரதேஶரூபஃ காலாணுபதார்த ஏவேதி . அத்ராதீதா- நந்தகாலே யே கேசந ஸித்தஸுகபாஜநஂ ஜாதாஃ, பாவிகாலே ச ‘ஆத்மோபாதாநஸித்தஂ ஸ்வயமதிஶயவத்’ இத்யாதிவிஶேஷணவிஶிஷ்டஸித்தஸுகஸ்ய பாஜநஂ பவிஷ்யந்தி தே ஸர்வேபி காலலப்திவஶேநைவ . ததாபி தத்ர நிஜபரமாத்மோபாதேயருசிரூபஂ வீதராகசாரித்ராவிநாபூதஂ யந்நிஶ்சயஸம்யக்த்வஂ தஸ்யைவ முக்யத்வஂ, ந ச காலஸ்ய, தேந ஸ ஹேய இதி . ததா சோக்தம் — ‘‘கிஂ பலவிஏண பஹுணா ஜே ஸித்தா ணரவரா கயே காலே ஸிஜ்ஜஹஹி ஜே

(௧) [த்ரவ்யகே ஏக தேஶகீ பரிணதிகோ ஸம்பூர்ண த்ரவ்யகீ பரிணதி மாநநேகா ப்ரஸஂக ஆதா ஹை . ] ஏக தேஶகீ வ்ருத்திகோ ஸம்பூர்ண த்ரவ்யகீ வ்ருத்தி மாநநேமேஂ விரோத ஹை . ஸம்பூர்ண கால பதார்தகா ஜோ ஸூக்ஷ்ம வ்ருத்த்யஂஶ ஹை வஹ ஸமய ஹை, பரந்து உஸகே ஏக தேஶகா வ்ருத்த்யஂஶ வஹ ஸமய நஹீஂ .

ததா, (௨) திர்யக்ப்ரசயகோ ஊ ர்த்வப்ரசயபநேகா ப்ரஸஂக ஆதா ஹை . வஹ இஸப்ரகார ஹை கி : — ப்ரதம, காலத்ரவ்ய ஏக ப்ரதேஶஸே வர்தே, பி ர தூஸரே ப்ரதேஶஸே வர்தே ஔர பி ர அந்யப்ரதேஶஸே வர்தே (ஐஸா ப்ரஸஂக ஆதா ஹை ) இஸப்ரகார திர்யக்ப்ரசய ஊ ர்த்வப்ரசய பநகர த்ரவ்யகோ ப்ரதேஶமாத்ர ஸ்தாபித கரதா ஹை . (அர்தாத் திர்யக்ப்ரசய ஹீ ஊ ர்த்வப்ரசய ஹை, ஐஸா மாநநேகா ப்ரஸஂக ஆதா ஹை, இஸலியே த்ரவ்யப்ரதேஶமாத்ர ஹீ ஸித்த ஹோதா ஹை .) இஸலியே திர்யக்ப்ரசயகோ ஊ ர்த்வப்ரசயபநா ந மாநநே (சாஹநே)வாலேகோ ப்ரதம ஹீ காலத்ரவ்யகோ ப்ரதேஶமாத்ர நிஶ்சித கரநா சாஹியே ..௧௪௪..

ஹுஏ, ஆத்மாகோ அத்யந்த விபக்த (பிந்ந) கரநேகே லியே வ்யவஹாரஜீவத்வகே ஹேதுகா விசார கரதே ஹைஂ : –