Page 128 of 513
PDF/HTML Page 161 of 546
single page version

த்ருஷ்ணாபிர்துஃகபீஜதயாத்யந்ததுஃகிதாஃ ஸந்தோ ம்ருகத்ருஷ்ணாப்ய இவாம்பாஂஸி விஷயேப்யஃ ஸௌக்யாந்ய- பிலஷந்தி . தத்துஃகஸஂதாபவேகமஸஹமாநா அநுபவந்தி ச விஷயாந், ஜலாயுகா இவ, தாவத்யாவத் க்ஷயஂ யாந்தி . யதா ஹி ஜலாயுகாஸ்த்ருஷ்ணாபீஜேந விஜயமாநேந துஃகாஂகு ரேண க்ரமதஃ ஸமாக்ரம்யமாணா துஷ்டகீலாலமபிலஷந்த்யஸ்ததேவாநுபவந்த்யஶ்சாப்ரலயாத் க்லிஶ்யந்தே, ஏவமமீ அபி புண்யஶாலிநஃ பாபஶாலிந இவ த்ருஷ்ணாபீஜேந விஜயமாநேந துஃகாஂகு ரேண க்ரமதஃ ஸமாக்ரம்யமாணா விஷயாந- பிலஷந்தஸ்தாநேவாநுபவந்தஶ்சாப்ரலயாத் க்லிஶ்யந்தே . அதஃ புண்யாநி ஸுகாபாஸஸ்ய துஃகஸ்யைவ ஸாதநாநி ஸ்யுஃ ..௭௫.. ஸுகாத்விலக்ஷணாநி விஷயஸுகாநி இச்சந்தி . ந கேவலமிச்சந்தி, ந கேவலமிச்சந்தி, அணுபவஂதி ய அநுபவந்தி ச . கிஂபர்யந்தம் . ஆமரணஂ மரணபர்யந்தம் . கதஂபூதாஃ . துக்கஸஂதத்தா துஃகஸஂதப்தா இதி . அயமத்ரார்தஃ — யதா த்ருஷ்ணோத்ரேகேண ஹோநேஸே புண்யஜநித த்ருஷ்ணாஓஂகே த்வாரா பீ அத்யந்த துஃகீ ஹோதே ஹுஏ ௧ம்ருகத்ருஷ்ணாமேஂஸே ஜலகீ பா஁தி விஷயோஂமேஂஸே ஸுக சாஹதே ஹைஂ ஔர உஸ ௨துஃகஸஂதாபகே வேககோ ஸஹந ந கர ஸகநேஸே விஷயோஂகோ தப -தக போகதே ஹைஂ, ஜப தக கி விநாஶகோ [-மரணகோ ] ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதே . ஜைஸே ஜோஂக (கோஂச) த்ருஷ்ணா ஜிஸகா பீஜ ஹை ஐஸே விஜயகோ ப்ராப்த ஹோதீ ஹுஈ துஃகாஂகுரஸே க்ரமஶஃ ஆக்ராந்த ஹோநேஸே தூஷித ரக்த கோ சாஹதீ ஹை ஔர உஸீகோ போகதீ ஹுஈ மரணபர்யந்த க்லேஶகோ பாதீ ஹை, உஸீப்ரகார யஹ புண்யஶாலீ ஜீவ பீ, பாபஶாலீ ஜீவோஂகீ பா஁தி, த்ருஷ்ணா ஜிஸகா பீஜ ஹை ஐஸே விஜய ப்ராப்த துஃகாஂகுரோஂகே த்வாரா க்ரமஶஃ ஆக்ராஂத ஹோநேஸே, விஷயோஂகோ சாஹதே ஹுஏ ஔர உந்ஹீஂகோ போகதே ஹுஏ விநாஶபர்யஂத (-மரணபர்யந்த) க்லேஶ பாதே ஹைஂ .

பாவார்த : — ஜிந்ஹேஂ ஸமஸ்தவிகல்பஜால ரஹித பரமஸமாதிஸே உத்பந்ந ஸுகாம்ருதரூப ஸர்வ ஆத்மப்ரதேஶோஂமேஂ பரமஆஹ்லாதபூத ஸ்வரூபத்ருப்தி நஹீஂ வர்ததீ ஐஸே ஸமஸ்த ஸஂஸாரீ ஜீவோஂகே நிரந்தர விஷயத்ருஷ்ணா வ்யக்த யா அவ்யக்தரூபஸே அவஶ்ய வர்ததீ ஹை . வே த்ருஷ்ணாரூபீ பீஜ க்ரமஶஃ அஂகுரரூப ஹோகர துஃகவ்ருக்ஷரூபஸே வ்ருத்திகோ ப்ராப்த ஹோகர, இஸப்ரகார துஃகதாஹகா வேக அஸஹ்ய ஹோநே பர, வே ஜீவ விஷயோஂமேஂ ப்ரவ்ருத்த ஹோதே ஹைஂ . இஸலியே ஜிநகீ விஷயோஂமேஂ ப்ரவ்ருத்தி தேகீ ஜாதீ ஹை ஐஸே தேவோஂ தககே ஸமஸ்த ஸஂஸாரீ ஜீவ துஃகீ ஹீ ஹைஂ .

இஸப்ரகார துஃகபாவ ஹீ புண்யோஂகா — புண்யஜநித ஸாமக்ரீகா — ஆலம்பந கரதா ஹை இஸலியே புண்ய ஸுகாபாஸ ஐஸே துஃககா ஹீ அவலம்பந – ஸாதந ஹை ..௭௫.. ௧. ஜைஸே ம்ருகஜலமேஂஸே ஜல நஹீஂ மிலதா வைஸே ஹீ இந்த்ரியவிஷயோஂமேஂஸே ஸுக ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதா . ௨. துஃகஸஂதாப = துஃகதாஹ; துஃககீ ஜலந – பீ஡ா .

Page 129 of 513
PDF/HTML Page 162 of 546
single page version

ஸபரத்வாத் பாதாஸஹிதத்வாத் விச்சிந்நத்வாத் பந்தகாரணத்வாத் விஷமத்வாச்ச புண்ய- ஜந்யமபீந்த்ரியஸுகஂ துஃகமேவ ஸ்யாத் . ஸபரஂ ஹி ஸத் பரப்ரத்யயத்வாத் பராதீநதயா, பாதாஸஹிதஂ ப்ரேரிதாஃ ஜலௌகஸஃ கீலாலமபிலஷந்த்யஸ்ததேவாநுபவந்த்யஶ்சாமரணஂ துஃகிதா பவந்தி, ததா நிஜஶுத்தாத்ம- ஸஂவித்திபராங்முகா ஜீவா அபி ம்ருகத்ருஷ்ணாப்யோம்பாஂஸீவ விஷயாநபிலஷந்தஸ்ததைவாநுபவந்தஶ்சாமரணஂ துஃகிதா பவந்தி . தத ஏததாயாதஂ த்ருஷ்ணாதங்கோத்பாதகத்வேந புண்யாநி வஸ்துதோ துஃககாரணாநி இதி ..௭௫.. அத புநரபி புண்யோத்பந்நஸ்யேந்த்ரியஸுகஸ்ய பஹுதா துஃகத்வஂ ப்ரகாஶயதி — ஸபரஂ ஸஹ பரத்ரவ்யாபேக்ஷயா வர்ததே ஸபரஂ பவதீந்த்ரியஸுகஂ, பாரமார்திகஸுகஂ து பரத்ரவ்யநிரபேக்ஷத்வாதாத்மாதீநஂ பவதி . பாதாஸஹிதஂ தீவ்ரக்ஷுதா- த்ருஷ்ணாத்யநேகபாதாஸஹிதத்வாத்பாதாஸஹிதமிந்த்ரியஸுகஂ, நிஜாத்மஸுகஂ து பூர்வோக்தஸமஸ்தபாதாரஹிதத்வாத- வ்யாபாதம் . விச்சிண்ணஂ ப்ரதிபக்ஷபூதாஸாதோதயேந ஸஹிதத்வாத்விச்சிந்நஂ ஸாந்தரிதஂ பவதீந்த்ரியஸுகஂ, அதீந்த்ரியஸுகஂ து ப்ரதிபக்ஷபூதாஸாதோதயாபாவாந்நிரந்தரம் . பஂதகாரணஂ த்ருஷ்டஶ்ருதாநுபூதபோகாகாங்க்ஷா-

அந்வயார்த : — [யத் ] ஜோ [இந்த்ரியைஃ லப்தஂ ] இந்த்ரியோஂஸே ப்ராப்த ஹோதா ஹை [தத் ஸௌக்யஂ ] வஹ ஸுக [ஸபரஂ ] பரஸம்பந்தயுக்த, [பாதாஸஹிதஂ ] பாதாஸஹித [விச்சிந்நஂ ] விச்சிந்ந [பஂதகாரணஂ ] பஂதகா காரண [விஷமஂ ] ஔர விஷம ஹை; [ததா ] இஸப்ரகார [துஃகம் ஏவ ] வஹ துஃக ஹீ ஹை ..௭௬..

டீகா : — பரஸம்பந்தயுக்த ஹோநேஸே, பாதா ஸஹித ஹோநேஸே, விச்சந்ந ஹோநேஸே, பந்தகா காரண ஹோநேஸே, ஔர விஷம ஹோநேஸே, இந்த்ரியஸுக — புண்யஜந்ய ஹோநே பர பீ — துஃக ஹீ ஹை .

Page 130 of 513
PDF/HTML Page 163 of 546
single page version

ஹி ஸதஶநாயோதந்யாவ்ருஷஸ்யாதிபிஸ்த்ருஷ்ணாவ்யக்திபிருபேதத்வாத் அத்யந்தாகுலதயா, விச்சிந்நஂ ஹி ஸதஸத்வேத்யோதயப்ரச்யாவிதஸத்வேத்யோதயப்ரவ்ருத்ததயாநுபவத்வாதுத்பூதவிபக்ஷதயா, பந்தகாரணஂ ஹி ஸத்விஷயோ- பபோகமார்காநுலக்நராகாதிதோஷஸேநாநுஸாரஸஂகச்சமாநகநகர்மபாஂஸுபடலத்வாதுதர்கதுஃஸஹதயா, விஷமஂ ஹி ஸதபிவ்ருத்திபரிஹாணிபரிணதத்வாதத்யந்தவிஸஂஷ்டுலதயா ச துஃகமேவ பவதி . அதைவஂ புண்யமபி பாபவத் துஃகஸாதநமாயாதம் ..௭௬.. ப்ரப்ருத்யநேகாபத்யாநவஶேந பாவிநரகாதிதுஃகோத்பாதககர்மபந்தோத்பாதகத்வாத்பந்தகாரணமிந்த்ரியஸுகஂ, அதீந்த்ரிய- ஸுகஂ து ஸர்வாபத்யாநரஹிதத்வாதபந்தகாரணம் . விஸமஂ விகதஃ ஶமஃ பரமோபஶமோ யத்ர தத்விஷமமத்ருப்திகரஂ ஹாநிவ்ருத்திஸஹிதத்வாத்வா விஷமஂ, அதீந்த்ரியஸுகஂ து பரமத்ருப்திகரஂ ஹாநிவ்ருத்திரஹிதம் . ஜஂ இஂதிஏஹிஂ லத்தஂ தஂ ஸோக்கஂ துக்கமேவ தஹா யதிந்த்ரியைர்லப்தஂ ஸஂஸாரஸுகஂ தத்ஸுகஂ யதா பூர்வோக்தபஞ்சவிஶேஷணவிஶிஷ்டஂ பவதி ததைவ துஃகமேவேத்யபிப்ராயஃ ..௭௬.. ஏவஂ புண்யாநி ஜீவஸ்ய த்ருஷ்ணோத்பாதகத்வேந துஃககாரணாநி பவந்தீதி கதநரூபேண த்விதீயஸ்தலே காதாசதுஷ்டயஂ கதம் . அத நிஶ்சயேந புண்யபாபயோர்விஶேஷோ நாஸ்தீதி கதயந் புண்ய- (௨) ‘பாதாஸஹித’ ஹோதா ஹுஆ காநே, பீநே ஔர மைதுநகீ இச்சா இத்யாதி த்ருஷ்ணாகீ வ்யக்தியோஂஸே (-த்ருஷ்ணாகீ ப்ரகடதாஓஂஸே) யுக்த ஹோநேஸே அத்யந்த ஆகுல ஹை, (௩)‘விச்சிந்ந’ ஹோதா ஹுஆ அஸாதாவேதநீயகா உதய ஜிஸே ௧ச்யுத கர தேதா ஹை ஐஸே ஸாதாவேதநீயகே உதயஸே ப்ரவர்தமாந ஹோதா ஹுஆ அநுபவமேஂ ஆதா ஹை, இஸலியே விபக்ஷகீ உத்பத்திவாலா ஹை, (௪) ‘பந்தகா காரண’ ஹோதா ஹுஆ விஷயோபபோககே மார்கமேஂ லகீ ஹுஈ ராகாதி தோஷோஂகீ ஸேநாகே அநுஸார கர்மரஜகே ௨கந படலகா ஸம்பந்த ஹோநேகே காரண பரிணாமஸே துஃஸஹ ஹை, ஔர (௫) ‘விஷம’ ஹோதா ஹுஆ ஹாநி – வ்ருத்திமேஂ பரிணமித ஹோநேஸே அத்யந்த அஸ்திர ஹை; இஸலியே வஹ (இந்த்ரியஸுக) துஃக ஹீ ஹை .

ஜப கி ஐஸா ஹை (இந்த்ரியஸுக துஃக ஹீ ஹை) தோ புண்ய பீ, பாபகீ பா஁தி, துஃககா ஸாதந ஹை ஐஸா பலித ஹுஆ .

பாவார்த : — இந்த்ரியஸுக துஃக ஹீ ஹை, க்யோஂகி வஹ பராதீந ஹை, அத்யந்த ஆகுல ஹை, விபக்ஷகீ (-விரோதகீ) உத்பத்திவாலா ஹை, பரிணாமஸே துஃஸ்ஸஹ ஹை, ஔர அத்யந்த அஸ்திர ஹை . இஸஸே யஹ ஸித்த ஹுஆ கி புண்ய பீ துஃககா ஹீ ஸாதந ஹை ..௭௬.. ௧. ச்யுத கரநா = ஹடா தேநா; பதப்ரஷ்ட கரநா; (ஸாதாவேதநீயகா உதய உஸகீ ஸ்திதி அநுஸார ரஹகர ஹட ஜாதா

ஹை ஔர அஸாதா வேதநீயகா உதய ஆதா ஹை) ௨. கந படல = ஸகந (கா஢) பர்த, ப஡ா ஜுண்ட .

Page 131 of 513
PDF/HTML Page 164 of 546
single page version

ஏவமுக்தக்ரமேண ஶுபாஶுபோபயோகத்வைதமிவ ஸுகதுஃகத்வைதமிவ ச ந கலு பரமார்ததஃ புண்யபாபத்வைதமவதிஷ்டதே, உபயத்ராப்யநாத்மதர்மத்வாவிஶேஷத்வாத் . யஸ்து புநரநயோஃ கல்யாணகாலாயஸ- பாபயோர்வ்யாக்யாநமுபஸஂஹரதி — ண ஹி மண்ணதி ஜோ ஏவஂ ந ஹி மந்யதே ய ஏவம் . கிம் . ணத்தி விஸேஸோ த்தி புண்ணபாவாணஂ புண்யபாபயோர்நிஶ்சயேந விஶேஷோ நாஸ்தி . ஸ கிஂ கரோதி . ஹிஂடதி கோரமபாரஂ ஸஂஸாரஂ ஹிண்டதி ப்ரமதி . கம் . ஸஂஸாரம் . கதஂபூதம் . கோரம் அபாரஂ சாபவ்யாபேக்ஷயா . கதஂபூதஃ . மோஹஸஂசண்ணோ மோஹப்ரச்சாதித இதி . ததாஹி – த்ரவ்யபுண்யபாபயோர்வ்யவஹாரேண பேதஃ, பாவபுண்யபாபயோஸ்தத்பலபூதஸுகதுஃகயோஶ்சாஶுத்தநிஶ்சயேந பேதஃ,

அப, புண்ய ஔர பாபகீ அவிஶேஷதாகா நிஶ்சய கரதே ஹுஏ (இஸ விஷயகா) உபஸஂஹார கரதே ஹைஂ : —

அந்வயார்த : — [ஏவஂ ] இஸப்ரகார [புண்யபாபயோஃ ] புண்ய ஔர பாபமேஂ [விஶேஷஃ நாஸ்தி ] அந்தர நஹீஂ ஹை [இதி ] ஐஸா [யஃ ] ஜோ [ந ஹி மந்யதே ] நஹீஂ மாநதா, [மோஹஸஂசந்நஃ ] வஹ மோஹாச்சாதித ஹோதா ஹுஆ [கோர அபாரஂ ஸஂஸாரஂ ] கோர அபார ஸஂஸாரமேஂ [ஹிண்டதி ] பரிப்ரமண கரதா ஹை ..௭௭..

டீகா : — யோஂ பூர்வோக்த ப்ரகாரஸே, ஶுபாஶுப உபயோககே த்வைதகீ பா஁தி ஔர ஸுகதுஃககே த்வைதகீ பா஁தி, பரமார்தஸே புண்யபாபகா த்வைத நஹீஂ டிகதா – நஹீஂ ரஹதா, க்யோஂகி தோநோஂமேஂ அநாத்மதர்மத்வ அவிஶேஷ அர்தாத் ஸமாந ஹை . (பரமார்தஸே ஜைஸே ஶுபோபயோக ஔர அஶுபோபயோகரூப த்வைத வித்யமாந நஹீஂ ஹை, ஜைஸே ௧ஸுக ஔர துஃகரூப த்வைத வித்யமாந நஹீஂ ஹை, உஸீப்ரகார புண்ய ஔர பாபரூப த்வைதகா பீ அஸ்தித்வ நஹீஂ ஹை; க்யோஂகி புண்ய ஔர பாப தோநோஂ ஆத்மாகே தர்ம ந ஹோநேஸே நிஶ்சயஸே ஸமாந ஹீ ஹைஂ .) ௧. ஸுக = இந்த்ரியஸுக

Page 132 of 513
PDF/HTML Page 165 of 546
single page version

நிகடயோரிவாஹஂகாரிகஂ விஶேஷமபிமந்யமாநோஹமிந்த்ரபதாதிஸஂபதாஂ நிதாநமிதி நிர்பரதரஂ தர்மாநு- ராகமவலம்பதே ஸ கலூபரக்தசித்தபித்திதயா திரஸ்க்ருதஶுத்தோபயோகஶக்திராஸஂஸாரஂ ஶாரீரஂ துஃக- மேவாநுபவதி ..௭௭..

அதைவமவதாரிதஶுபாஶுபோபயோகாவிஶேஷஃ ஸமஸ்தமபி ராகத்வேஷத்வைதமபஹாஸயந்நஶேஷதுஃக- க்ஷயாய ஸுநிஶ்சிதமநாஃ ஶுத்தோபயோகமதிவஸதி —

பாவார்த : — ஜைஸே ஸோநேகீ பேடீ ஔர லோஹேகீ பேடீ தோநோஂ அவிஶேஷரூபஸே பா஁தநேகா ஹீ காம கரதீ ஹைஂ உஸீப்ரகார புண்ய -பாப தோநோஂ அவிஶேஷரூபஸே பந்தந ஹீ ஹைஂ . ஜோ ஜீவ புண்ய ஔர பாபகீ அவிஶேஷதாகோ கபீ நஹீஂ மாநதா உஸகா உஸ பயஂகர ஸஂஸாரமேஂ பரிப்ரமணகா கபீ அந்த நஹீஂ ஆதா ..௭௭..

அப, இஸப்ரகார ஶுப ஔர அஶுப உபயோககீ அவிஶேஷதா அவதாரித கரகே, ஸமஸ்த ராகத்வேஷகே த்வைதகோ தூர கரதே ஹுஏ, அஶேஷ துஃககா க்ஷய கரநேகா மநமேஂ த்ரு஢ நிஶ்சய கரகே ஶுத்தோபயோகமேஂ நிவாஸ கரதா ஹை (-உஸே அஂகீகார கரதா ஹை ) : — ௧. புண்ய ஔர பாபமேஂ அந்தர ஹோநேகா மத அஹஂகாரஜந்ய (அவித்யாஜந்ய, அஜ்ஞாநஜந்ய ஹை) .

விதிதார்த ஏ ரீத, ராகத்வேஷ லஹே ந ஜே த்ரவ்யோ விஷே, ஶுத்தோபயோகீ ஜீவ தே க்ஷய தேஹகத துஃகநோ கரே. ௭௮.

Page 133 of 513
PDF/HTML Page 166 of 546
single page version

யோ ஹி நாம ஶுபாநாமஶுபாநாஂ ச பாவாநாமவிஶேஷதர்ஶநேந ஸம்யக்பரிச்சிந்ந- வஸ்துஸ்வரூபஃ ஸ்வபரவிபாகாவஸ்திதேஷு ஸமக்ரேஷு ஸஸமக்ரபர்யாயேஷு த்ரவ்யேஷு ராகஂ த்வேஷஂ சாஶேஷமேவ பரிவர்ஜயதி ஸ கிலைகாந்தேநோபயோகவிஶுத்ததயா பரித்யக்தபரத்ரவ்யாலம்பநோக்நிரிவாயஃபிண்டா- தநநுஷ்டிதாயஃஸாரஃ ப்ரசண்டகநகாதஸ்தாநீயஂ ஶாரீரஂ துஃகஂ க்ஷபயதி . ததோ மமாயமேவைகஃ ஶரணஂ ஶுத்தோபயோகஃ ..௭௮.. துஃகக்ஷயாய ஶுத்தோபயோகாநுஷ்டாநஂ ஸ்வீகரோதி — ஏவஂ விதிதத்தோ ஜோ ஏவஂ சிதாநந்தைகஸ்வபாவஂ பரமாத்மதத்த்வ- மேவோபாதேயமந்யதஶேஷஂ ஹேயமிதி ஹேயோபாதேயபரிஜ்ஞாநேந விதிதார்ததத்த்வோ பூத்வா யஃ தவ்வேஸு ண ராகமேதி தோஸஂ வா நிஜஶுத்தாத்மத்ரவ்யாதந்யேஷு ஶுபாஶுபஸர்வத்ரவ்யேஷு ராகஂ த்வேஷஂ வா ந கச்சதி உவஓகவிஸுத்தோ ஸோ ராகாதிரஹித- ஶுத்தாத்மாநுபூதிலக்ஷணேந ஶுத்தோபயோகேந விஶுத்தஃ ஸந் ஸஃ கவேதி தேஹுப்பவஂ துக்கஂ தப்தலோஹபிண்டஸ்தாநீய- தேஹாதுத்பவஂ அநாகு லத்வலக்ஷணபாரமார்திக ஸுகாத்விலக்ஷணஂ பரமாகு லத்வோத்பாதகஂ லோஹபிண்டரஹிதோக்நிரிவ கநகாதபரஂபராஸ்தாநீயதேஹரஹிதோ பூத்வா ஶாரீரஂ துஃகஂ க்ஷபயதீத்யபிப்ராயஃ ..௭௮.. ஏவமுபஸஂஹாரரூபேண த்ருதீயஸ்தலே காதாத்வயஂ கதம் . இதி ஶுபாஶுபமூடத்வநிராஸார்தஂ காதாதஶகபர்யந்தஂ ஸ்தலத்ரயஸமுதாயேந

அந்வயார்த : — [ஏவஂ ] இஸப்ரகார [விதிதார்தஃ ] வஸ்துஸ்வரூபகோ ஜாநகர [யஃ ] ஜோ [த்ரவ்யேஷு ] த்ரவ்யோஂகே ப்ரதி [ராகஂ த்வேஷஂ வா ] ராக யா த்வேஷகோ [ந ஏதி ] ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதா, [ஸ ] வஹ [உபயோகவிஶுத்தஃ ] உபயோகவிஶுத்தஃ ஹோதா ஹுஆ [தேஹோத்பவஂ துஃகஂ ] தோஹோத்பந்ந துஃககா [க்ஷபயதி ] க்ஷய கரதா ஹை ..௭௮..

டீகா : — ஜோ ஜீவ ஶுப ஔர அஶுப பாவோஂகே அவிஶேஷதர்ஶநஸே (-ஸமாநதாகீ ஶ்ரத்தாஸே) வஸ்துஸ்வரூபகோ ஸம்யக்ப்ரகாரஸே ஜாநதா ஹை, ஸ்வ ஔர பர தோ விபாகோஂமேஂ ரஹநேவாலீ, ஸமஸ்த பர்யாயோஂ ஸஹித ஸமஸ்த த்ரவ்யோஂகே ப்ரதி ராக ஔர த்வேஷகோ நிரவஶேஷரூபஸே சோ஡தா ஹை, வஹ ஜீவ, ஏகாந்தஸே உபயோகவிஶுத்த (-ஸர்வதா ஶுத்தோபயோகீ) ஹோநேஸே ஜிஸநே பரத்ரவ்யகா ஆலம்பந சோ஡ தியா ஹை ஐஸா வர்ததா ஹுஆ — லோஹேகே கோலேமேஂஸே லோஹேகே ௧ஸாரகா அநுஸரண ந கரநேவாலீ அக்நிகீ பா஁தி — ப்ரசஂட கநகே ஆகாத ஸமாந ஶாரீரிக துஃககா க்ஷய கரதா ஹை . (ஜைஸே அக்நி லோஹேகே தப்த கோலேமேஂஸே லோஹேகே ஸத்வகோ தாரண நஹீஂ கரதீ இஸலியே அக்நி பர ப்ரசஂட கநகே ப்ரஹார நஹீஂ ஹோதே, உஸீப்ரகார பரத்ரவ்யகா ஆலம்பந ந கரநேவாலே ஆத்மாகோ ஶாரீரிக துஃககா வேதந நஹீஂ ஹோதா .) இஸலியே யஹீ ஏக ஶுத்தோபயோக மேரீ ஶரண ஹை ..௭௮.. ௧. ஸார = ஸத்வ, கநதா, கடிநதா .

Page 134 of 513
PDF/HTML Page 167 of 546
single page version

அத யதி ஸர்வஸாவத்யயோகமதீத்ய சரித்ரமுபஸ்திதோபி ஶுபோபயோகாநுவ்ருத்திவஶதயா மோஹாதீந்நோந்மூலயாமி, ததஃ குதோ மே ஶுத்தாத்மலாப இதி ஸர்வாரம்பேணோத்திஷ்டதே —

யஃ கலு ஸமஸ்தஸாவத்யயோகப்ரத்யாக்யாநலக்ஷணஂ பரமஸாமாயிகஂ நாம சாரித்ரஂ ப்ரதிஜ்ஞாயாபி ஶுபோபயோகவ்ருத்த்யா பகாபிஸாரிக யேவாபிஸார்யமாணோ ந மோஹவாஹிநீவிதேயதாமவகிரதி ஸ கில ப்ரதமஜ்ஞாநகண்டிகா ஸமாப்தா . அத ஶுபாஶுபோபயோகநிவ்ருத்திலக்ஷணஶுத்தோபயோகேந மோக்ஷோ பவதீதி பூர்வஸூத்ரே பணிதம் . அத்ர து த்விதீயஜ்ஞாநகண்டிகாப்ராரம்பே ஶுத்தோபயோகாபாவே ஶுத்தாத்மாநஂ ந லபதே இதி தமேவார்தஂ

அப, ஸர்வ ஸாவத்யயோககோ சோ஡கர சாரித்ர அங்கீகார கியா ஹோநே பர பீ யதி மைஂ ஶுபோபயோகபரிணதிகே வஶ ஹோகர மோஹாதிகா ௧உந்மூலந ந கரூ஁, தோ முஜே ஶுத்த ஆத்மாகீ ப்ராப்தி கஹா஁ஸே ஹோகீ ? — இஸப்ரகார விசார கரகே மோஹாதிகே உந்மூலநகே ப்ரதி ஸர்வாரம்ப (-ஸர்வஉத்யம) பூர்வக கடிபத்த ஹோதா ஹை : —

அந்வயார்த : — [பாபாரம்பஂ ] பாபரம்பகோ [த்யக்த்வா ] சோ஡கர [ஶுபே சரித்ரே ] ஶுப சாரித்ரமேஂ [ஸமுத்திதஃ வா ] உத்யத ஹோநே பர பீ [யதி ] யதி ஜீவ [மோஹாதீந் ] மோஹாதிகோ [ந ஜஹாதி ] நஹீஂ சோ஡தா, தோ [ஸஃ ] வஹ [ஶுத்தஂ ஆத்மகஂ ] ஶுத்த ஆத்மாகோ [ ந லபதே ] ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதா ..௭௯..

டீகா : — ஜோ ஜீவ ஸமஸ்த ஸாவத்யயோககே ப்ரத்யாக்யாநஸ்வரூப பரமஸாமாயிக நாமக சாரித்ரகீ ப்ரதிஜ்ஞா கரகே பீ தூர்த ௨அபிஸாரிகா (நாயிகா) கீ பா஁தி ஶுபோபயோகபரிணதிஸே ௩அபிஸார (-மிலந) கோ ப்ராப்த ஹோதா ஹுஆ (அர்தாத் ஶுபோபயோகபரிணதிகே ப்ரேமமேஂ ப஁ஸதா ஹுஆ) ௧. உந்மூலந = ஜ஡மூலஸே நிகால தேநா; நிகந்தந . ௨. அபிஸாரிகா = ஸஂகேத அநுஸார ப்ரேமீஸே மிலநே ஜாநேவாலீ ஸ்த்ரீ . ௩. அபிஸார = ப்ரேமீஸே மிலநே ஜாநா .

ஜீவ சோடீ பாபாரஂபநே ஶுப சரிதமாஂ உத்யத பலே, ஜோ நவ தஜே மோஹாதிநே தோ நவ லஹே ஶுத்தாத்மநே. ௭௯.

Page 135 of 513
PDF/HTML Page 168 of 546
single page version

ஸமாஸந்நமஹாதுஃகஸஂக டஃ கதமாத்மாநமவிப்லுதஂ லபதே . அதோ மயா மோஹவாஹிநீவிஜயாய பத்தா கக்ஷேயம் ..௭௯..

யோ ஹி நாமார்ஹந்தஂ த்ரவ்யத்வகுணத்வபர்யயத்வைஃ பரிச்சிநத்தி ஸ கல்வாத்மாநஂ பரிச்சிநத்தி, வ்யதிரேகரூபேண த்ருடயதி — சத்தா பாவாரஂபஂ பூர்வஂ க்ருஹவாஸாதிரூபஂ பாபாரம்பஂ த்யக்த்வா ஸமுட்டிதோ வா ஸுஹம்மி சரியம்ஹி ஸம்யகுபஸ்திதோ வா புநஃ . க்வ . ஶுபசரித்ரே . ண ஜஹதி ஜதி மோஹாதீ ந த்யஜதி யதி சேந்மோஹராகத்வேஷாந் ண லஹதி ஸோ அப்பகஂ ஸுத்தஂ ந லபதே ஸ ஆத்மாநஂ ஶுத்தமிதி . இதோ விஸ்தரஃ — கோபி மோக்ஷார்தீ பரமோபேக்ஷாலக்ஷணஂ பரமஸாமாயிகஂ பூர்வஂ ப்ரதிஜ்ஞாய பஶ்சாத்விஷயஸுகஸாதகஶுபோபயோகபரிணத்யா மோஹிதாந்தரங்கஃ ஸந் நிர்விகல்பஸமாதிலக்ஷணபூர்வோக்தஸாமாயிகசாரித்ராபாவே ஸதி நிர்மோஹஶுத்தாத்மதத்த்வப்ரதி- பக்ஷபூதாந் மோஹாதீந்ந த்யஜதி யதி சேத்தர்ஹி ஜிநஸித்தஸத்ருஶஂ நிஜஶுத்தாத்மாநஂ ந லபத இதி ஸூத்ரார்தஃ ..௭௯.. மோஹகீ ஸேநாகே வஶவர்தநபநேகோ தூர நஹீஂ கர டாலதா – ஜிஸகே மஹா துஃக ஸஂகட நிகட ஹைஂ ஐஸா வஹ, ஶுத்த (-விகார ரஹித, நிர்மல) ஆத்மாகோ கைஸே ப்ராப்த கர ஸகதா ஹை ? (நஹீஂ ப்ராப்த கர ஸகதா) இஸலியே மைஂநே மோஹகீ ஸேநா பர விஜய ப்ராப்த கரநேகோ கமர கஸீ ஹை .

அந்வயார்த : — [யஃ ] ஜோ [அர்ஹந்தஂ ] அரஹந்தகோ [த்ரவ்யத்வ -குணத்வபர்யயத்வைஃ ] த்ரவ்யபநே குணபநே ஔர பர்யாயபநே [ஜாநாதி ] ஜாநதா ஹை, [ஸஃ ] வஹ [ஆத்மாநஂ ] (அபநே) ஆத்மாகோ [ஜாநாதி ] ஜாநதா ஹை ஔர [தஸ்ய மோஹஃ ] உஸகா மோஹ [கலு ] அவஶ்ய [லயஂ யாதி ] லயகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை ..௮௦..

ஜே ஜாணதோ அர்ஹஂதநே குண, த்ரவ்ய நே பர்யயபணே, தே ஜீவ ஜாணே ஆத்மநே, தஸு மோஹ பாமே லய கரே. ௮௦.

Page 136 of 513
PDF/HTML Page 169 of 546
single page version

உபயோரபி நிஶ்சயேநாவிஶேஷாத் . அர்ஹதோபி பாககாஷ்டாகதகார்தஸ்வரஸ்யேவ பரிஸ்பஷ்டமாத்மரூபஂ, ததஸ்தத்பரிச்சேதே ஸர்வாத்மபரிச்சேதஃ . தத்ராந்வயோ த்ரவ்யஂ, அந்வயவிஶேஷணஂ குணஃ, அந்வயவ்யதிரேகாஃ பர்யாயாஃ . தத்ர பகவத்யர்ஹதி ஸர்வதோ விஶுத்தே த்ரிபூமிகமபி ஸ்வமநஸா ஸமயமுத்பஶ்யதி . அத ஶுத்தோபயோகாபாவே யாத்ருஶஂ ஜிநஸித்தஸ்வரூபஂ ந லபதே தமேவ கதயதி —

தவஸஂஜமப்பஸித்தோ ஸமஸ்தராகாதிபரபாவேச்சாத்யாகேந ஸ்வஸ்வரூபே ப்ரதபநஂ விஜயநஂ தபஃ, பஹிரங்கேந்த்ரிய ப்ராணஸஂயமபலேந ஸ்வஶுத்தாத்மநி ஸஂயமநாத்ஸமரஸீபாவேந பரிணமநஂ ஸஂயமஃ, தாப்யாஂ ப்ரஸித்தோ ஜாத உத்பந்நஸ்தபஃஸஂயமப்ரஸித்தஃ, ஸுத்தோ க்ஷுதாத்யஷ்டாதஶதோஷரஹிதஃ, ஸக்காபவக்கமக்ககரோ ஸ்வர்கஃ ப்ரஸித்தஃ கேவல- ஜ்ஞாநாத்யநந்தசதுஷ்டயலக்ஷணோபவர்கோ மோக்ஷஸ்தயோர்மார்கஂ கரோத்யுபதிஶதி ஸ்வர்காபவர்கமார்ககரஃ, அமராஸுரிஂதமஹிதோ தத்பதாபிலாஷிபிரமராஸுரேந்த்ரைர்மஹிதஃ பூஜிதோமராஸுரேந்த்ரமஹிதஃ, தேவோ ஸோ ஸ ஏவஂகுணவிஶிஷ்டோர்ஹந் தேவோ பவதி . லோயஸிஹரத்தோ ஸ ஏவ பகவாந் லோகாக்ரஶிகரஸ்தஃ ஸந் ஸித்தோ பவதீதி ஜிநஸித்தஸ்வரூபஂ ஜ்ஞாதவ்யம் ..✽௫.. அத தமித்தஂபூதஂ நிர்தோஷிபரமாத்மாநஂ யே ஶ்ரத்தததி மந்யந்தே தேக்ஷயஸுகஂ லபந்த இதி ப்ரஜ்ஞாபயதி —

தஂ தேவதேவதேவஂ தேவதேவாஃ ஸௌதர்மேந்த்ரப்ரப்ருதயஸ்தேஷாஂ தேவ ஆராத்யோ தேவதேவதேவஸ்தஂ தேவதேவதேவஂ, ஜதிவரவஸஹஂ ஜிதேந்த்ரியத்வேந நிஜஶுத்தாத்மநி யத்நபராஸ்தே யதயஸ்தேஷாஂ வரா கணதரதேவாதயஸ்தேப்யோபி வ்ருஷபஃ ப்ரதாநோ யதிவரவ்ருஷபஸ்தஂ யதிவரவ்ருஷபஂ, குருஂ திலோயஸ்ஸ அநந்தஜ்ஞாநாதிகுருகுணைஸ்த்ரைலோக்யஸ்யாபி குருஸ்தஂ த்ரிலோககுருஂ, பணமஂதி ஜே மணுஸ்ஸா தமித்தஂபூதஂ பகவந்தஂ யே மநுஷ்யாதயோ த்ரவ்யபாவநமஸ்காராப்யாஂ ப்ரணமந்த்யாராதயந்தி தே ஸோக்கஂ அக்கயஂ ஜஂதி தே ததாராதநாபலேந பரஂபரயாக்ஷயாநந்தஸௌக்யஂ யாந்தி லபந்த இதி ஸூத்ரார்தஃ ..✽௬.. அத ‘சத்தா பாவாரஂபஂ’ இத்யாதிஸூத்ரேண யதுக்தஂ ஶுத்தோபயோகாபாவே மோஹாதிவிநாஶோ ந பவதி, மோஹாதி- வஹ வாஸ்தவமேஂ ஆத்மாகோ ஜாநதா ஹை, க்யோஂகி தோநோஂமேஂ நிஶ்சயஸே அந்தர நஹீஂ ஹை; ஔர அரஹந்தகா ஸ்வரூப, அந்திம தாவகோ ப்ராப்த ஸோநேகே ஸ்வரூபகீ பா஁தி, பரிஸ்பஷ்ட (-ஸர்வப்ரகாரஸே ஸ்பஷ்ட) ஹை, இஸலியே உஸகா ஜ்ஞாந ஹோநேபர ஸர்வ ஆத்மாகா ஜ்ஞாந ஹோதா ஹை . வஹா஁ அந்வய வஹ த்ரவ்ய ஹை, அந்வயகா விஶேஷண வஹ குண ஹை ஔர அந்வயகே வ்யதிரேக(-பேத) வே பர்யாயேஂ ஹைஂ . ஸர்வதஃ விஶுத்த பகவாந அரஹஂதமேஂ (-அரஹஂதகே ஸ்வரூபகா க்யால கரநே பர) ஜீவ தீநோஂ ப்ரகாரயுக்த ஸமயகோ (-த்ரவ்யகுணபர்யாயமய நிஜ ஆத்மாகோ) அபநே மநஸே ஜாந லேதா ஹை — ஸமஜ லேதா ஹை . யதா ‘யஹ

Page 137 of 513
PDF/HTML Page 170 of 546
single page version

யஶ்சேதநோயமித்யந்வயஸ்தத்த்ரவ்யஂ, யச்சாந்வயாஶ்ரிதஂ சைதந்யமிதி விஶேஷணஂ ஸ குணஃ, யே சைகஸமய- மாத்ராவத்ருதகாலபரிமாணதயா பரஸ்பரபராவ்ருத்தா அந்வயவ்யதிரேகாஸ்தே பர்யாயாஶ்சித்விவர்தநக்ரந்தய இதி யாவத் . அதைவமஸ்ய த்ரிகாலமப்யேககாலமாகலயதோ முக்தாபலாநீவ ப்ரலம்பே ப்ராலம்பே சித்விவர்தாஂஶ்சேதந ஏவ ஸஂக்ஷிப்ய விஶேஷணவிஶேஷ்யத்வவாஸநாந்தர்தாநாத்தவலிமாநமிவ ப்ராலம்பே சேதந ஏவ சைதந்யமந்தர்ஹிதஂ விதாய கேவலஂ ப்ராலம்பமிவ கேவலமாத்மாநஂ பரிச்சிந்ததஸ்த- விநாஶாபாவே ஶுத்தாத்மலாபோ ந பவதி, ததர்தமேவேதாநீமுபாயஂ ஸமாலோசயதி — ஜோ ஜாணதி அரஹஂதஂ யஃ கர்தா ஜாநாதி . கம் . அர்ஹந்தம் . கைஃ க்ருத்வா . தவ்வத்தகுணத்தபஜ்ஜயத்தேஹிஂ த்ரவ்யத்வகுணத்வபர்யாயத்வைஃ . ஸோ ஜாணதி அப்பாணஂ ஸ புருஷோர்ஹத்பரிஜ்ஞாநாத்பஶ்சாதாத்மாநஂ ஜாநாதி, மோஹோ கலு ஜாதி தஸ்ஸ லயஂ தத ஆத்மபரிஜ்ஞாநாத்தஸ்ய மோஹோ தர்ஶநமோஹோ லயஂ விநாஶஂ க்ஷயஂ யாதீதி . தத்யதா — கேவலஜ்ஞாநாதயோ விஶேஷகுணா, அஸ்தித்வாதயஃ ஸாமாந்யகுணாஃ, பரமௌதாரிகஶரீராகாரேண யதாத்மப்ரதேஶாநாமவஸ்தாநஂ ஸ வ்யஞ்ஜநபர்யாயஃ, அகுருலகுக குண- ஷட்வ்ருத்திஹாநிரூபேண ப்ரதிக்ஷணஂ ப்ரவர்தமாநா அர்தபர்யாயாஃ, ஏவஂலக்ஷணகுணபர்யாயாதாரபூதமமூர்தமஸஂக்யாதப்ரதேஶஂ ௧சேதந ஹை’ இஸப்ரகாரகா அந்வய வஹ த்ரவ்ய ஹை, அந்வயகே ஆஶ்ரித ரஹநேவாலா ‘சைதந்ய’ விஶேஷண வஹ குண ஹை, ஔர ஏக ஸமய மாத்ரகீ மர்யாதாவாலா காலபரிமாண ஹோநேஸே பரஸ்பர அப்ரவ்ருத்த ௨அந்வயவ்யதிரேக வே பர்யாயேஂ ஹைஂ — ஜோ கி சித்விவர்தநகீ [-ஆத்மாகே பரிணமநகீ ] க்ரந்தியா஁ [காஂடேஂ ] ஹைஂ .

அப, இஸப்ரகார த்ரைகாலிககோ பீ [-த்ரைகாலிக ஆத்மாகோ பீ ] ஏக காலமேஂ ஸமஜ லேநேவாலா வஹ ஜீவ, ஜைஸை மோதியோஂகோ ஜூலதே ஹுஏ ஹாரமேஂ அந்தர்கத மாநா ஜாதா ஹை, உஸீ ப்ரகார சித்விவர்தோஂகா சேதநமேஂ ஹீ ஸஂக்ஷேபண [-அஂதர்கத ] கரகே, ததா ௩விஶேஷணவிஶேஷ்யதாகீ வாஸநாகா ௪அந்தர்தாந ஹோநேஸே — ஜைஸே ஸபே தீகோ ஹாரமேஂ ௫அந்தர்ஹித கியா ஜாதா ஹை, உஸீ ப்ரகார — சைதந்யகோ சேதநமேஂ ஹீ அந்தர்ஹித கரகே, ஜைஸே மாத்ர ௬ஹாரகோ ஜாநா ஜாதா ஹை, உஸீப்ரகார கேவல ஆத்மாகோ ௧. சேதந = ஆத்மா . ௨. அந்வயவ்யதிரேக = ஏக தூஸரேமேஂ நஹீஂ ப்ரவர்ததே ஐஸே ஜோ அந்வயகே வ்யதிரேக . ௩. விஶேஷண குண ஹை ஔர விஶேஷ்ய வோ த்ரவ்ய ஹை . ௪. அஂதர்தாந = அத்ருஶ்ய ஹோ ஜாநா . ௫. அஂதர்ஹித = குப்த; அத்ருஶ்ய . ௬. ஹாரகோ கரீதநேவாலா மநுஷ்ய ஹாரகோ கரீததே ஸமய ஹார, உஸகீ ஸபே தீ ஔர உநகே மோதியோஂ இத்யாதிகீ பரீக்ஷா

ரஹநேஸே ஹாரகோ பஹநநேகே ஸுககா வேதந நஹீஂ கர ஸகேகா . પ્ર. ૧૮

Page 138 of 513
PDF/HTML Page 171 of 546
single page version

துத்தரோத்தரக்ஷணக்ஷீயமாணகர்த்ருகர்மக்ரியாவிபாகதயா நிஷ்க்ரியஂ சிந்மாத்ரஂ பாவமதிகதஸ்ய ஜாதஸ்ய மணேரிவாகம்பப்ரவ்ருத்தநிர்மலாலோகஸ்யாவஶ்யமேவ நிராஶ்ரயதயா மோஹதமஃ ப்ரலீயதே . யத்யேவஂ லப்தோ மயா மோஹவாஹிநீவிஜயோபாயஃ ..௮௦.. ஶுத்தசைதந்யாந்வயரூபஂ த்ரவ்யஂ சேதி . இத்தஂபூதஂ த்ரவ்யகுணபர்யாயஸ்வரூபஂ பூர்வமர்ஹதபிதாநே பரமாத்மநி ஜ்ஞாத்வா பஶ்சாந்நிஶ்சயநயேந ததேவாகமஸாரபதபூதயாத்யாத்மபாஷயா நிஜஶுத்தாத்மபாவநாபிமுகரூபேண ஸவிகல்பஸ்வ- ஸஂவேதநஜ்ஞாநேந ததைவாகமபாஷயாதஃப்ரவ்ருத்திகரணாபூர்வகரணாநிவ்ருத்திகரணஸஂஜ்ஞதர்ஶநமோஹக்ஷபணஸமர்தபரிணாம- விஶேஷபலேந பஶ்சாதாத்மநி யோஜயதி . ததநந்தரமவிகல்பஸ்வரூபே ப்ராப்தே, யதா பர்யாயஸ்தாநீயமுக்தாபலாநி குணஸ்தாநீயஂ தவலத்வஂ சாபேதநயேந ஹார ஏவ, ததா பூர்வோக்தத்ரவ்யகுணபர்யாயா அபேதநயேநாத்மைவேதி பாவயதோ தர்ஶநமோஹாந்தகாரஃ ப்ரலீயதே . இதி பாவார்தஃ ..௮௦.. அத ப்ரமாதோத்பாதகசாரித்ரமோஹஸஂஜ்ஞஶ்சௌரோஸ்தீதி மத்வாப்தபரிஜ்ஞாநாதுபலப்தஸ்ய ஶுத்தாத்மசிந்தாமணேஃ ரக்ஷணார்தஂ ஜாகர்தீதி கதயதி — ஜீவோ ஜீவஃ கர்தா . ஜாநநே பர, உஸகே உத்தரோத்தர க்ஷணமேஂ கர்தா -கர்ம -க்ரியாகா விபாக க்ஷயகோ ப்ராப்த ஹோதா ஜாதா ஹை இஸலியே நிஷ்க்ரிய சிந்மாத்ர பாவகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை; ஔர இஸப்ரகார மணிகீ பா஁தி ஜிஸகா நிர்மல ப்ரகாஶ அகம்பரூபஸே ப்ரவர்தமாந ஹை ஐஸே உஸ (சிந்மாத்ர பாவகோ ப்ராப்த) ஜீவகே மோஹாந்தகார நிராஶ்ரயதாகே காரண அவஶ்யமேவ ப்ரலயகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை .

பாவார்த : — அரஹஂத பகவாந ஔர அபநா ஆத்மா நிஶ்சயஸே ஸமாந ஹை . அரஹஂத பகவாந மோஹ -ராக -த்வேஷரஹித ஹோநேஸே உநகா ஸ்வரூப அத்யந்த ஸ்பஷ்ட ஹை, இஸலியே யதி ஜீவ த்ரவ்ய -குண- பர்யாய ரூபஸே உஸ (அரஹஂத பகவாநகே) ஸ்வரூபகோ மநகே த்வாரா ப்ரதம ஸமஜ லே தோ ‘‘யஹ ஜோ ஆத்மா, ஆத்மாகா ஏகரூப (-கதஂசித் ஸத்ருஶ) த்ரைகாலிக ப்ரவாஹ ஹை ஸோ த்ரவ்ய ஹை, உஸகா ஜோ ஏகரூப ரஹநேவாலா சைதந்யரூப விஶேஷண ஹை ஸோ குண ஹை ஔர உஸ ப்ரவாஹமேஂ ஜோ க்ஷணவர்தீ வ்யதிரேக ஹைஂ ஸோ பர்யாயேஂ ஹைஂ’’ இஸப்ரகார அபநா ஆத்மா பீ த்ரவ்ய -குண -பர்யாயரூபஸே மநகே த்வாரா ஜ்ஞாநமேஂ ஆதா ஹை . இஸப்ரகார த்ரைகாலிக நிஜ ஆத்மாகோ மநகே த்வாரா ஜ்ஞாநமேஂ லேகர — ஜைஸே மோதியோஂகோ ஔர ஸபே தீகோ ஹாரமேஂ ஹீ அந்தர்கத கரகே மாத்ர ஹார ஹீ ஜாநா ஜாதா ஹை, உஸீப்ரகார — ஆத்மபர்யாயோஂகோ ஔர சைதந்ய -குணகோ ஆத்மாமேஂ ஹீ அந்தர்கர்பித கரகே கேவல ஆத்மாகோ ஜாநநே பர பரிணாமீ -பரிணாம -பரிணதிகே பேதகா விகல்ப நஷ்ட ஹோ ஜாதா ஹை, இஸலியே ஜீவ நிஷ்க்ரிய சிந்மாத்ர பாவகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை, ஔர உஸஸே தர்ஶநமோஹ நிராஶ்ரய ஹோதா ஹுஆ நஷ்ட ஹோ ஜாதா ஹை . யதி ஐஸா ஹை தோ மைஂநே மோஹகீ ஸேநா பர விஜய ப்ராப்த கரநேகா உபாய ப்ராப்த கர லியா ஹை, — ஐஸா கஹா ஹை ..௮௦..

Page 139 of 513
PDF/HTML Page 172 of 546
single page version

ஏவமுபவர்ணிதஸ்வரூபேணோபாயேந மோஹமபஸார்யாபி ஸம்யகாத்மதத்த்வமுபலப்யாபி யதி நாம ராகத்வேஷௌ நிர்மூலயதி ததா ஶுத்தமாத்மாநமநுபவதி . யதி புநஃ புநரபி தாவநுவர்ததே ததா ப்ரமாததந்த்ரதயா லுண்டிதஶுத்தாத்மதத்த்வோபலம்பசிந்தாரத்நோந்தஸ்தாம்யதி . அதோ மயா ராகத்வேஷ- நிஷேதாயாத்யந்தஂ ஜாகரிதவ்யம் ..௮௧.. கிஂவிஶிஷ்டஃ . வவகதமோஹோ ஶுத்தாத்மதத்த்வருசிப்ரதிபந்தகவிநாஶிததர்ஶநமோஹஃ . புநரபி கிஂவிஶிஷ்டஃ . உவலத்தோ உபலப்தவாந் ஜ்ஞாதவாந் . கிம் . தச்சஂ பரமாநந்தைகஸ்வபாவாத்மதத்த்வம் . கஸ்ய ஸஂபந்தி . அப்பணோ நிஜஶுத்தாத்மநஃ . கதம் . ஸம்மஂ ஸம்யக் ஸஂஶயாதிரஹிதத்வேந ஜஹதி ஜதி ராகதோஸே ஶுத்தாத்மாநுபூதி- லக்ஷணவீதராகசாரித்ரப்ரதிபந்தகௌ சாரித்ரமோஹஸஂஜ்ஞௌ ராகத்வேஷௌ யதி த்யஜதி ஸோ அப்பாணஂ லஹதி ஸுத்தஂ ஸ

அப, இஸப்ரகார மைஂநே சிஂதாமணி -ரத்ந ப்ராப்த கர லியா ஹை ததாபி ப்ரமாத சோர வித்யமாந ஹை, ஐஸா விசார கர ஜாக்ருத ரஹதா ஹை : —

அந்வயார்த : — [வ்யபகதமோஹஃ ] ஜிஸநே மோஹகோ தூர கியா ஹை ஔர [ஸம்யக் ஆத்மநஃ தத்த்வஂ ] ஆத்மாகே ஸம்யக் தத்த்வகோ (-ஸச்சே ஸ்வரூபகோ) [உபலப்தவாந் ] ப்ராப்த கியா ஹை ஐஸா [ஜீவஃ ] ஜீவ [யதி ] யதி [ராகத்வேஷௌ ] ராகத்வேஷகோ [ஜஹாதி ] சோ஡தா ஹை, [ஸஃ ] தோ வஹ [ஶுத்தஂ ஆத்மாநஂ ] ஶுத்த ஆத்மாகோ [ லபதே ] ப்ராப்த கரதா ஹை ..௮௧..

டீகா : — இஸப்ரகார ஜிஸ உபாயகா ஸ்வரூப வர்ணந கியா ஹை, உஸ உபாயகே த்வாரா மோஹகோ தூர கரகே பீ ஸம்யக் ஆத்மதத்த்வகோ (யதார்த ஸ்வரூபகோ) ப்ராப்த கரகே பீ யதி ஜீவ ராகத்வேஷகோ நிர்மூல கரதா ஹை, தோ ஶுத்த ஆத்மாகா அநுபவ கரதா ஹை . (கிந்து) யதி புநஃ -புநஃ உநகா அநுஸரண கரதா ஹை, — ராகத்வேஷரூப பரிணமந கரதா ஹை, தோ ப்ரமாதகே அதீந ஹோநேஸே ஶுத்தாத்மதத்த்வகே அநுபவரூப சிஂதாமணி -ரத்நகே சுராயே ஜாநேஸே அந்தரஂகமேஂ கேதகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை . இஸலியே முஜே

ஜீவ மோஹநே கரீ தூர, ஆத்மஸ்வரூப ஸம்யக் பாமீநே, ஜோ ராகத்வேஷ பரிஹரே தோ பாமதோ ஶுத்தாத்மநே. ௮௧.

Page 140 of 513
PDF/HTML Page 173 of 546
single page version

அதாயமேவைகோ பகவத்பிஃ ஸ்வயமநுபூயோபதர்ஶிதோ நிஃஶ்ரேயஸஸ்ய பாரமார்திகஃ பந்தா இதி மதிஂ வ்யவஸ்தாபயதி —

ஏவமபேதரத்நத்ரயபரிணதோ ஜீவஃ ஶுத்தபுத்தைகஸ்வபாவமாத்மாநஂ லபதே முக்தோ பவதீதி . கிஂச பூர்வஂ ஜ்ஞாநகண்டிகாயாஂ ‘உவஓகவிஸுத்தோ ஸோ கவேதி தேஹுப்பவஂ துக்கஂ’ இத்யுக்தஂ, அத்ர து ‘ஜஹதி ஜதி ராகதோஸே ஸோ அப்பாணஂ லஹதி ஸுத்தஂ’ இதி பணிதம், உபயத்ர மோக்ஷோஸ்தி . கோ விஶேஷஃ . ப்ரத்யுத்தரமாஹ — தத்ர ஶுபாஶுபயோர்நிஶ்சயேந ஸமாநத்வஂ ஜ்ஞாத்வா பஶ்சாச்சுத்தே ஶுபரஹிதே நிஜஸ்வரூபே ஸ்தித்வா மோக்ஷஂ லபதே, தேந காரணேந ஶுபாஶுபமூடத்வநிராஸார்தஂ ஜ்ஞாநகண்டிகா பண்யதே . அத்ர து த்ரவ்யகுணபர்யாயைராப்தஸ்வரூபஂ ஜ்ஞாத்வா பஶ்சாத்தத்ரூபே ஸ்வஶுத்தாத்மநி ஸ்தித்வா மோக்ஷஂ ப்ராப்நோதி, ததஃ காரணாதியமாப்தாத்மமூடத்வநிராஸார்தஂ ஜ்ஞாநகண்டிகா ராகத்வேஷகோ தூர கரநேகே லியே அத்யந்த ஜாக்ருத ரஹநா சாஹியே .

பாவார்த : — ௮௦ வீஂ காதாமேஂ பதாயே கயே உபாயஸே தர்ஶநமோஹகோ தூர கரகே, அர்தாத் ஸம்யக்தர்ஶந ப்ராப்த கரகே ஜோ ஜீவ ஶுத்தாத்மாநுபூதிஸ்வரூப வீதராகசாரித்ரகே ப்ரதிபந்தக ராக -த்வேஷகோ சோ஡தா ஹை, புநஃ -புநஃ ராகத்வேஷபாவமேஂ பரிணமித நஹீஂ ஹோதா, வஹீ அபேதரத்நத்ரயபரிணத ஜீவ ஶுத்த- புத்த -ஏகஸ்வபாவ ஆத்மாகோ ப்ராப்த கரதா ஹை — முக்த ஹோதா ஹை . இஸலியே ஜீவகோ ஸம்யக்தர்ஶந ப்ராப்த கரகே பீ ஸராக சாரித்ர ப்ராப்த கரகே பீ, ராகத்வேஷகே நிவாரணார்த அத்யந்த ஸாவதாந ரஹநா சாஹியே ..௮௧..

அப, யஹீ ஏக (-பூர்வோக்த காதாஓஂமேஂ வர்ணித யஹீ ஏக), பகவந்தோஂநே ஸ்வயஂ அநுபவ கரகே ப்ரகட கியா ஹுஆ ௧நிஃஶ்ரேயஸகா பாரமார்திகபந்த ஹை — இஸப்ரகார மதிகோ ௨வ்யவஸ்தித கரதே ஹைஂ : —

அந்வயார்த : — [ஸர்வே அபி ச ] ஸபீ [அர்ஹந்தஃ ] அரஹந்த பகவாந [தேந விதாநேந ] உஸீ விதிஸே [க்ஷபிதகர்மாஂஶாஃ ] கர்மாஂஶோஂகா க்ஷய கரகே [ததா ] ததா உஸீப்ரகாரஸே [உபதேஶஂ ௧. நிஃஶ்ரேயஸ = மோக்ஷ . ௨. வ்யவஸ்தித = நிஶ்சித; ஸ்திர .

அர்ஹஂத ஸௌ கர்மோ தணோ கரீ நாஶ ஏ ஜ விதி வடே, உபதேஶ பண ஏம ஜ கரீ, நிர்வ்ருத தயா; நமுஂ தேமநே. ௮௨.

Page 141 of 513
PDF/HTML Page 174 of 546
single page version

யதஃ கல்வதீதகாலாநுபூதக்ரமப்ரவ்ருத்தயஃ ஸமஸ்தா அபி பகவந்தஸ்தீர்தகராஃ, ப்ரகாராந்தர- ஸ்யாஸஂபவாதஸஂபாவிதத்வைதேநாமுநைவைகேந ப்ரகாரேண க்ஷபணஂ கர்மாஂஶாநாஂ ஸ்வயமநுபூய, பரமாப்ததயா பரேஷாமப்யாயத்யாமிதாநீஂத்வே வா முமுக்ஷூணாஂ ததைவ ததுபதிஶ்ய, நிஃஶ்ரேயஸமத்யாஶ்ரிதாஃ . ததோ நாந்யத்வர்த்ம நிர்வாணஸ்யேத்யவதார்யதே . அலமதவா ப்ரலபிதேந . வ்யவஸ்திதா மதிர்மம . நமோ பகவத்பயஃ ..௮௨.. இத்யேதாவாந் விஶேஷஃ ..௮௧.. அத பூர்வஂ த்ரவ்யகுணபர்யாயைராப்தஸ்வரூபஂ விஜ்ஞாய பஶ்சாத்ததாபூதே ஸ்வாத்மநி ஸ்தித்வா ஸர்வேப்யர்ஹந்தோ மோக்ஷஂ கதா இதி ஸ்வமநஸி நிஶ்சயஂ கரோதி — ஸவ்வே வி ய அரஹஂதா ஸர்வேபி சார்ஹந்தஃ தேண விதாணேண த்ரவ்யகுணபர்யாயைஃ பூர்வமர்ஹத்பரிஜ்ஞாநாத்பஶ்சாத்ததாபூதஸ்வாத்மாவஸ்தாநரூபேண தேந பூர்வோக்தப்ரகாரேண கவிதகம்மஂஸா க்ஷபிதகர்மாஂஶா விநாஶிதகர்மபேதா பூத்வா, கிச்சா ததோவதேஸஂ அஹோ பவ்யா அயமேவ நிஶ்சய- ரத்நத்ரயாத்மகஶுத்தாத்மோபலம்பலக்ஷணோ மோக்ஷமார்கோ நாந்ய இத்யுபதேஶஂ க்ருத்வா ணிவ்வாதா நிர்வ்ருதா அக்ஷயாநந்தஸுகேந த்ருப்தா ஜாதாஃ, தே தே பகவந்தஃ . ணமோ தேஸிஂ ஏவஂ மோக்ஷமார்கநிஶ்சயஂ க்ருத்வா ஶ்ரீகுந்தகுந்தாசார்யதேவாஸ்தஸ்மை நிஜஶுத்தாத்மாநுபூதிஸ்வரூபமோக்ஷமார்காய ததுபதேஶகேப்யோர்ஹத்பயஶ்ச ததுபயஸ்வரூபாபிலாஷிண; ஸந்தோ ‘நமோஸ்து தேப்ய’ இத்யநேந பதேந நமஸ்காரஂ குர்வந்தீத்யபிப்ராயஃ ..௮௨.. அத ரத்நத்ரயாராதகா ஏவ புருஷா தாநபூஜா- குணப்ரஶஂஸாநமஸ்காரார்ஹா பவந்தி நாந்யா இதி கதயதி — க்ருத்வா ] உபதேஶ கரகே [நிர்வ்ருதாஃ தே ] மோக்ஷகோ ப்ராப்த ஹுஏ ஹைஂ [ நமஃ தேப்யஃ ] உந்ஹேஂ நமஸ்கார ஹோ ..௮௨..

டீகா : — அதீத காலமேஂ க்ரமஶஃ ஹுஏ ஸமஸ்த தீர்தர்ஂகர பகவாந, ௧ப்ரகாராந்தரகா அஸஂபவ ஹோநேஸே ஜிஸமேஂ த்வைத ஸஂபவ நஹீஂ ஹை; ஐஸே இஸீ ஏகப்ரகாரஸே கர்மாஂஶோஂ (ஜ்ஞாநாவரணாதி கர்ம பேதோஂ)கா க்ஷய ஸ்வயஂ அநுபவ கரகே (ததா) ௨பரமாப்ததாகே காரண பவிஷ்யகாலமேஂ அதவா இஸ (வர்தமாந) காலமேஂ அந்ய முமுக்ஷுஓஂகோ பீ இஸீப்ரகாரஸே உஸகா (-கர்ம க்ஷயகா) உபதேஶ தேகர நிஃஶ்ரேயஸ (மோக்ஷ)கோ ப்ராப்த ஹுஏ ஹைஂ; இஸலியே நிர்வாணகா அந்ய (கோஈ) மார்க நஹீஂ ஹை ஐஸா நிஶ்சித ஹோதா ஹை . அதவா அதிக ப்ரலாபஸே பஸ ஹோஓ ! மேரீ மதி வ்யவஸ்தித ஹோ கஈ ஹை . பகவந்தோஂகோ நமஸ்கார ஹோ .

பாவார்த : — ௮௦ ஔர ௮௧ வீஂ காதாகே கதநாநுஸார ஸம்யக்தர்ஶந ப்ராப்த கரகே வீதராகசாரித்ரகே விரோதீ ராக -த்வேஷகோ தூர கரநா அர்தாத் நிஶ்சயரத்நத்ரயாத்மக ஶுத்தாநுபூதிமேஂ லீந ஹோநா ஹீ ஏக மாத்ர மோக்ஷமார்க ஹை; த்ரிகாலமேஂ பீ கோஈ தூஸரா மோக்ஷகா மார்க நஹீஂ ஹை . ஸமஸ்த ௧. ப்ரகாராந்தர = அந்ய ப்ரகார (கர்மக்ஷய ஏக ஹீ ப்ரகாரஸே ஹோதா ஹை, அந்ய -ப்ரகாரஸே நஹீஂ ஹோதா, இஸலியே உஸ

கர்மக்ஷயகே ப்ரகாரமேஂ த்வைத அர்தாத் தோ -ரூபபநா நஹீஂ ஹை) . ௨. பரமாப்த = பரம ஆப்த; பரம விஶ்வாஸபாத்ர (தீர்தஂகர பகவாந ஸர்வஜ்ஞ ஔர வீதராக ஹோநேஸே பரம ஆப்த ஹை, அர்தாத்

Page 142 of 513
PDF/HTML Page 175 of 546
single page version

தஂஸணஸுத்தா நிஜஶுத்தாத்மருசிரூபநிஶ்சயஸம்யக்த்வஸாதகேந மூடத்ரயாதிபஞ்சவிஂஶதிமலரஹிதேந தத்த்வார்தஶ்ரத்தாநலக்ஷணேந தர்ஶநேந ஶுத்தா தர்ஶநஶுத்தாஃ . புரிஸா புருஷா ஜீவாஃ . புநரபி கதஂபூதாஃ . ணாணபஹாணா நிருபராகஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநஸாதகேந வீதராகஸர்வஜ்ஞப்ரணீதபரமாகமாப்யாஸலக்ஷணஜ்ஞாநேந ப்ரதாநாஃ ஸமர்தாஃ ப்ரௌடா ஜ்ஞாநப்ரதாநாஃ . புநஶ்ச கதஂபூதாஃ . ஸமக்கசரியத்தா நிர்விகாரநிஶ்சலாத்மாநுபூதிலக்ஷணநிஶ்சயசாரித்ரஸாதகே- நாசாராதிஶாஸ்த்ரகதிதமூலோத்தரகுணாநுஷ்டாநாதிரூபேண சாரித்ரேண ஸமக்ராஃ பரிபூர்ணாஃ ஸமக்ரசாரித்ரஸ்தாஃ பூஜாஸக்காரரிஹா த்ரவ்யபாவலக்ஷணபூஜா குணப்ரஶஂஸா ஸத்காரஸ்தயோரர்ஹா யோக்யா பவந்தி . தாணஸ்ஸ ய ஹி அரஹந்தோஂநே இஸீ மார்கஸே மோக்ஷ ப்ராப்த கியா ஹை ஔர அந்ய முமுக்ஷுஓஂகோ பீ இஸீ மார்ககா உபதேஶ தியா ஹை . உந பகவந்தோஂகோ நமஸ்கார ஹோ ..௮௨..

அப, ஶுத்தாத்மலாபகே ௧பரிபஂதீ -மோஹகா ஸ்வபாவ ஔர உஸமேஂ ப்ரகாரோஂகோ (-பேதோஂகோ) வ்யக்த கரதே ஹைஂ : —

அந்வயார்த : — [ஜீவஸ்ய ] ஜீவகே [த்ரவ்யாதிகேஷு மூ஢ஃ பாவஃ ] த்ரவ்யாதி ஸம்பந்தீ மூ஢ பாவ (-த்ரவ்யகுணபர்யாயஸம்பந்தீ ஜோ மூ஢தாரூப பரிணாம) [மோஹஃ இதி பவதி ] வஹ மோஹ ஹை [தேந அவச்சந்நஃ ] உஸஸே ஆச்சாதித வர்ததா ஹுஆ ஜீவ [ ராகஂ வா த்வேஷஂ வா ப்ராப்ய ] ராக அதவா த்வேஷகோ ப்ராப்த கரகே [க்ஷுப்யதி ] க்ஷுப்த ஹோதா ஹை ..௮௩..

டீகா : — ததூரா காயே ஹுஏ மநுஷ்யகீ பா஁தி, ஜீவகே ஜோ பூர்வ வர்ணித த்ரவ்ய -குண- ௧. பரிபஂதீ = ஶத்ரு; மார்கமேஂ லூடநேவாலா .

த்ரவ்யாதிகே மூ஢ பாவ வர்தே ஜீவநே, தே மோஹ சே; தே மோஹதீ ஆச்சந்ந ராகீ -த்வேஷீ தஈ க்ஷோபித பநே. ௮௩.

Page 143 of 513
PDF/HTML Page 176 of 546
single page version

மூடோ பாவஃ ஸ கலு மோஹஃ . தேநாவச்சந்நாத்மரூபஃ ஸந்நயமாத்மா பரத்ரவ்யமாத்மத்ரவ்யத்வேந பரகுண- மாத்மகுணதயா பரபர்யாயாநாத்மபர்யாயபாவேந ப்ரதிபத்யமாநஃ, ப்ரரூடத்ருடதரஸஂஸ்காரதயா பரத்ரவ்ய- மேவாஹரஹருபாததாநோ, தக்தேந்த்ரியாணாஂ ருசிவஶேநாத்வைதேபி ப்ரவர்திதத்வைதோ, ருசிதாருசிதேஷு விஷயேஷு ராகத்வேஷாவுபஶ்லிஷ்ய, ப்ரசுரதராம்போபாரரயாஹதஃ ஸேதுபந்த இவ த்வேதா விதார்யமாணோ நிதராஂ க்ஷோபமுபைதி . அதோ மோஹராகத்வேஷபேதாத்த்ரிபூமிகோ மோஹஃ ..௮௩.. தாநஸ்ய ச ஹி ஸ்பு டஂ தே தே பூர்வோக்தரத்நத்ரயாதாராஃ . ணமோ தேஸிஂ நமஸ்தேப்ய இதி நமஸ்காரஸ்யாபி த ஏவ யோக்யாஃ ..✽௭.. ஏவமாப்தாத்மஸ்வரூபவிஷயே மூடத்வநிராஸார்தஂ காதாஸப்தகேந த்விதீயஜ்ஞாந- கண்டிகா கதா . அத ஶுத்தாத்மோபலம்பப்ரதிபக்ஷபூதமோஹஸ்ய ஸ்வரூபஂ பேதாஂஶ்ச ப்ரதிபாதயதி — தவ்வாதிஏஸு ஶுத்தாத்மாதித்ரவ்யேஷு, தேஷாஂ த்ரவ்யாணாமநந்தஜ்ஞாநாத்யஸ்தித்வாதிவிஶேஷஸாமாந்யலக்ஷணகுணேஷு, ஶுத்தாத்மபரிணதி- லக்ஷணஸித்தத்வாதிபர்யாயேஷு ச யதாஸஂபவஂ பூர்வோபவர்ணிதேஷு வக்ஷ்யமாணேஷு ச மூடோ பாவோ ஏதேஷு பூர்வோக்தத்ரவ்யகுணபர்யாயேஷு விபரீதாபிநிவேஶரூபேண தத்த்வஸஂஶயஜநகோ மூடோ பாவஃ ஜீவஸ்ஸ ஹவதி மோஹோ த்தி இத்தஂபூதோ பாவோ ஜீவஸ்ய தர்ஶநமோஹ இதி பவதி . குப்பதி தேணுச்சண்ணோ தேந தர்ஶநமோஹேநாவச்சந்நோ ஜம்பிதஃ ஸந்நக்ஷுபிதாத்மதத்த்வவிபரீதேந க்ஷோபேண க்ஷோபஂ ஸ்வரூபசலநஂ விபர்யயஂ கச்சதி . கிஂ க்ருத்வா . பப்பா ராகஂ வ தோஸஂ வா நிர்விகாரஶுத்தாத்மநோ விபரீதமிஷ்டாநிஷ்டேந்த்ரியவிஷயேஷு ஹர்ஷவிஷாதரூபஂ சாரித்ரமோஹஸஂஜ்ஞஂ ராகத்வேஷஂ வா ப்ராப்ய சேதி . அநேந கிமுக்தஂ பவதி . மோஹோ தர்ஶநமோஹோ ராகத்வேஷத்வயஂ சாரித்ரமோஹஶ்சேதி த்ரிபூமிகோ மோஹ இதி ..௮௩.. அத துஃகஹேதுபூதபந்தஸ்ய காரணபூதா ராகத்வேஷமோஹா நிர்மூலநீயா இத்யாகோஷயதி — பர்யாய ஹைஂ உநமேஂ ஹோநேவாலா ௧தத்த்வ -அப்ரதிபத்திலக்ஷண மூ஢ பாவ வஹ வாஸ்தவமேஂ மோஹ ஹை . உஸ மோஹஸே நிஜரூப ஆச்சாதித ஹோநேஸே யஹ ஆத்மா பரத்ரவ்யகோ ஸ்வத்ரவ்யரூபஸே, பரகுணகோ ஸ்வகுணரூபஸே, ஔர பர -பர்யாயோஂகோ ஸ்வபர்யாயரூப ஸமஜகர -அஂகீகார கரகே, அதி ரூட – த்ரு஢தர ஸஂஸ்காரகே காரண பரத்ரவ்யகோ ஹீ ஸதா க்ரஹண கரதா ஹுஆ, ௨தக்த இந்த்ரியோஂகீ ருசிகே வஶஸே ௩அத்வைதமேஂ பீ த்வைத ப்ரவ்ருத்தி கரதா ஹுஆ, ருசிகர -அருசிகர விஷயோஂமேஂ ராகத்வேஷ கரகே அதி ப்ரசுர ஜலஸமூஹகே வேகஸே ப்ரஹாரகோ ப்ராப்த ஸேதுபந்த (புல) கீ பா஁தி தோ பாகோஂமேஂ கஂடித ஹோதா ஹுஆ அத்யந்த க்ஷோபகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை . இஸஸே மோஹ, ராக ஔர த்வைஷ — இந பேதோஂகே காரண மோஹ தீந ப்ரகாரகா ஹை ..௮௩.. ௧. தத்த்வ அப்ரதிபத்திலக்ஷண = தத்த்வகீ அப்ரதிபத்தி (-அப்ராப்தி, அஜ்ஞாந, அநிர்ணய) ஜிஸகா லக்ஷண ஹை ஐஸா . ௨. தக்த = ஜலீ ஹுஈ; ஹலகீ; ஶாபித . (‘தக்த’ திரஸ்காரவாசக ஶப்த ஹை) ௩. இந்த்ரியவிஷயோஂமேஂ – பதார்தோஂமேஂ ‘யஹ அச்சே ஹைஂ ஔர யஹ புரே’ இஸப்ரகாரகா த்வைத நஹீஂ ஹை; ததாபி வஹா஁ பீ

Page 144 of 513
PDF/HTML Page 177 of 546
single page version

ஏவமஸ்ய தத்த்வாப்ரதிபத்திநிமீலிதஸ்ய, மோஹேந வா ராகேண வா த்வேஷேண வா பரிணதஸ்ய, த்ருணபடலாவச்சந்நகர்தஸஂகதஸ்ய கரேணுகுட்டநீகாத்ராஸக்தஸ்ய ப்ரதித்விரததர்ஶநோத்ததப்ரவிதாவிதஸ்ய ச ஸிந்துரஸ்யேவ, பவதி நாம நாநாவிதோ பந்தஃ . ததோமீ அநிஷ்டகார்யகாரிணோ முமுக்ஷுணா மோஹராகத்வேஷாஃ ஸம்யக்நிர்மூலகாஷஂ கஷித்வா க்ஷபணீயாஃ ..௮௪.. மோஹேண வ ராகேண வ தோஸேண வ பரிணதஸ்ஸ ஜீவஸ்ஸ மோஹராகத்வேஷபரிணதஸ்ய மோஹாதிரஹிதபரமாத்மஸ்வரூப- பரிணதிச்யுதஸ்ய பஹிர்முகஜீவஸ்ய ஜாயதி விவிஹோ பஂதோ ஶுத்தோபயோகலக்ஷணோ பாவமோக்ஷஸ்தத்பலேந ஜீவ- ப்ரதேஶகர்மப்ரதேஶாநாமத்யந்தவிஶ்லேஷோ த்ரவ்யமோக்ஷஃ, இத்தஂபூதத்ரவ்யபாவமோக்ஷாத்விலக்ஷணஃ ஸர்வப்ரகாரோபாதேயபூதஸ்வா- பாவிகஸுகவிபரீதஸ்ய நாரகாதிதுஃகஸ்ய காரணபூதோ விவிதபந்தோ ஜாயதே . தம்ஹா தே ஸஂகவஇதவ்வா யதோ

அப, தீநோஂ ப்ரகாரகே மோஹகோ அநிஷ்ட கார்யகா காரண கஹகர உஸகா (-தீந ப்ரகாரகே மோஹகா) க்ஷய கரநேகோ ஸூத்ர த்வாரா கஹதே ஹைஂ : —

அந்வயார்த : — [மோஹேந வா ] மோஹரூப [ராகேண வா ] ராகரூப [த்வேஷேண வா ] அதவா த்வேஷரூப [பரிணதஸ்ய ஜீவஸ்ய] பரிணமித ஜீவகே [விவிதஃ பஂதஃ ] விவித பஂத [ஜாயதே ] ஹோதா ஹை; [தஸ்மாத் ] இஸலியே [தே ] வே (மோஹ -ராக -த்வேஷ) [ஸஂக்ஷபயிதவ்யாஃ ] ஸம்பூர்ணதயா க்ஷய கரநே யோக்ய ஹைஂ ..௮௪..

டீகா : — இஸப்ரகார தத்த்வ -அப்ரதிபத்தி (-வஸ்துஸ்வரூபகே அஜ்ஞாந) ஸே பஂத ஹுஏ, மோஹ- ரூப -ராகரூப யா த்வேஷரூப பரிணமித ஹோதே ஹுஏ இஸ ஜீவகோ — காஸகே டேரஸே ட஁கே ஹுஏ கட்டேகா ஸஂக கரநேவாலே ஹாதீகீ பா஁தி, ஹதிநீரூபீ குட்டநீகே ஶரீரமேஂ ஆஸக்த ஹாதீகீ பா஁தி ஔர விரோதீ ஹாதீகோ தேககர, உத்தேஜித ஹோகர (உஸகீ ஓர) தௌ஡தே ஹுஏ ஹாதீகீ பா஁தி — விவித ப்ரகாரகா பஂத ஹோதா ஹை; இஸலியே முமுக்ஷு ஜீவகோ அநிஷ்ட கார்ய கரநேவாலே இஸ மோஹ, ராக ஔர த்வேஷகா யதாவத்

ரே ! மோஹரூப வா ராகரூப வா த்வேஷபரிணத ஜீவநே விதவித தாயே பஂத, தேதீ ஸர்வ தே க்ஷயயோக்ய சே . ௮௪.

Page 145 of 513
PDF/HTML Page 178 of 546
single page version

பாவார்த : — (௧) ஹாதீகோ பக஡நேகே லியே தரதீமேஂ கட்டா பநாகர உஸே காஸஸே டக தியா ஜாதா ஹை, வஹா஁ கட்டா ஹோநேகே காரண உஸ கட்டே பர ஜாநேஸே ஹாதீ கிர படதா ஹை ஔர வஹ இஸப்ரகார பக஡ா ஜாதா ஹை . (௨) ஹாதீகோ பக஡நேகே லியே ஸிகாஈ ஹுஈ ஹதிநீ பேஜீ ஜாதீ ஹை; உஸகே ஶாரீரிக ராகமேஂ ப஁ஸநேஸே ஹாதீ பக஡ா ஜாதா ஹை . (௩) ஹாதீ பக஡நேகீ தீஸரீ ரீதி யஹ ஹை கி உஸ ஹாதீகே ஸாமநே தூஸரா பாலித ஹாதீ பேஜா ஜாதா ஹை; உஸகே பீசே வஹ ஹாதீ உத்தேஜித ஹோகர ல஡நேகே லியே தௌ஡தா ஹை ஔர இஸப்ரகார வஹ பக஡நேவாலோஂகே ஜாலமேஂ ப஁ஸ ஜாதா ஹை .

உபர்யுக்த ப்ரகாரஸே ஜைஸே ஹாதீ (௧) அஜ்ஞாநஸே, (௨) ராகஸே (௩) த்வேஷஸே அநேக ப்ரகாரகே பந்தநகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை, உஸீப்ரகார ஜீவ (௧) மோஹஸே, (௨) ராகஸே யா (௩) த்வேஷஸே அநேக ப்ரகாரகே பந்தநகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை, இஸலியே மோக்ஷார்தீகோ மோஹ -ராக -த்வேஷகா பலீபா஁தி -ஸம்பூர்ணதயா மூலஸே ஹீ க்ஷய கர தேநா சாஹியே ..௮௪..

அப, இஸ மோஹராகத்வேஷகோ இந (ஆகாமீ காதாமேஂ கஹே கயே) சிஹ்நோஂ -லக்ஷணோஂகே த்வாரா பஹிசாந கர உத்பந்ந ஹோதே ஹீ நஷ்ட கர தேநா சாஹியே, ஏஸா ப்ரகட கரதே ஹைஂ : —

அந்வயார்த : — [அர்தே அயதாக்ரஹணஂ ] பதார்தகா அயதாக்ரஹண (அர்தாத் பதார்தோகோ ஜைஸே ஹைஂ வைஸே ஸத்யஸ்வரூப ந மாநகர உநகே விஷயமேஂ அந்யதா ஸமஜ) [ச ] ஔர [திர்யங்மநுஜேஷு கருணாபாவஃ ] திர்யஂச -மநுஷ்யோஂகே ப்ரதி கருணாபாவ, [விஷயேஷு ப்ரஸஂகஃ ச ] ததா விஷயோஂகீ ஸஂகதி (இஷ்ட விஷயோஂமேஂ ப்ரீதி ஔர அநிஷ்ட விஷயோஂமேஂ அப்ரீதி) — [ஏதாநி ] யஹ ஸப [மோஹஸ்ய லிஂகாநி ] மோஹகே சிஹ்ந – லக்ஷண ஹைஂ ..௮௫..

Page 146 of 513
PDF/HTML Page 179 of 546
single page version

அர்தாநாமயாதாதத்யப்ரதிபத்த்யா திர்யக்மநுஷ்யேஷு ப்ரேக்ஷார்ஹேஷ்வபி காருண்யபுத்தயா ச மோஹமபீஷ்ட- விஷயப்ரஸஂகேந ராகமநபீஷ்டவிஷயாப்ரீத்யா த்வேஷமிதி த்ரிபிலிஂகைரதிகம்ய ஜகிதி ஸஂபவந்நாபி த்ரிபூமிகோபி மோஹோ நிஹந்தவ்யஃ ..௮௫..

யதாஸஂபவஂ த ஏவ விநாஶயிதவ்யா இத்யுபதிஶதி – அட்டே அஜதாகஹணஂ ஶுத்தாத்மாதிபதார்தே யதாஸ்வரூபஸ்திதேபி விபரீதாபிநிவேஶரூபேணாயதாக்ரஹணஂ கருணாபாவோ ய ஶுத்தாத்மோபலப்திலக்ஷணபரமோபேக்ஷாஸஂயமாத்விபரீதஃ கருணா- பாவோ தயாபரிணாமஶ்ச அதவா வ்யவஹாரேண கருணாயா அபாவஃ . கேஷு விஷயேஷு . மணுவதிரிஏஸு மநுஷ்ய- திர்யக்ஜீவேஷு இதி தர்ஶநமோஹசிஹ்நம் . விஸஏஸு ய ப்பஸஂகோ நிர்விஷயஸுகாஸ்வாதரஹிதபஹிராத்மஜீவாநாஂ மநோஜ்ஞாமநோஜ்ஞவிஷயேஷு ச யோஸௌ ப்ரகர்ஷேண ஸங்கஃ ஸஂஸர்கஸ்தஂ த்ருஷ்ட்வா ப்ரீத்யப்ரீதிலிங்காப்யாஂ சாரித்ரமோஹஸஂஜ்ஞௌ

டீகா : — ௧பதார்தோஂகீ அயதாதத்யரூப ப்ரதிபத்திகே த்வாரா ஔர திர்யஂச -மநுஷ்ய ௨ப்ரேக்ஷாயோக்ய ஹோநே பர பீ உநகே ப்ரதி கருணாபுத்திஸே மோஹகோ (ஜாநகர), இஷ்ட விஷயோஂகீ ஆஸக்திஸே ராககோ ஔர அநிஷ்ட விஷயோஂகீ அப்ரீதிஸே த்வேஷகோ (ஜாநகர) — இஸப்ரகார தீந லிஂகோஂகே த்வாரா (தீந ப்ரகாரகே மோஹகோ) பஹிசாநகர தத்கால ஹீ உத்பந்ந ஹோதே ஹீ தீநோ ப்ரகாரகா மோஹ நஷ்ட கர தேநே யோக்ய ஹை .

பாவார்த : — மோஹகே தீந பேத ஹைஂ — தர்ஶநமோஹ, ராக ஔர த்வேஷ . பதார்தோஂகே ஸ்வரூபஸே விபரீத மாந்யதா ததா திர்யஂசோஂ ஔர மநுஷ்யோஂகே ப்ரதி தந்மயதாஸே கருணாபாவ வே தர்ஶநமோஹகே சிஹ்ந ஹைஂ, இஷ்ட விஷயோஂமேஂ ப்ரீதி ராககா சிஹ்ந ஹை ஔர அநிஷ்ட விஷயோஂமேஂ அப்ரீதி த்வேஷகா சிஹ்ந ஹை . இந சிஹ்ந ோஂஸே தீநோஂ ப்ரகாரகே மோஹகோ பஹிசாநகர முமுக்ஷுஓஂகோ உஸே தத்கால ஹீ நஷ்ட கர தேநா சாஹியே ..௮௫..

அப மோஹக்ஷய கரநேகா உபாயாந்தர (-தூஸரா உபாய) விசாரதே ஹைஂ : — ௧. பதார்தோஂகீ அயதாதத்யரூப ப்ரதிபத்தி = பதார்த ஜைஸே நஹீஂ ஹை உந்ஹேஂ வைஸா ஸமஜநா அர்தாத் உந்ஹேஂ அந்யதா ஸ்வரூபஸே

அஂகீகார கரநா . ௨. ப்ரேக்ஷாயோக்ய = மாத்ர ப்ரேக்ஷகபாவஸே -த்ருஷ்டாஜ்ஞாதாரூபஸே -மத்யஸ்தபாவஸே தேகநே யோக்ய .

ஶாஸ்த்ரோ வடே ப்ரத்யக்ஷஆதிதீ ஜாணதோ ஜே அர்த நே, தஸு மோஹ பாமே நாஶ நிஶ்சய; ஶாஸ்த்ர ஸமத்யயநீய சே. ௮௬.

Page 147 of 513
PDF/HTML Page 180 of 546
single page version

யத்கில த்ரவ்யகுணபர்யாயஸ்வபாவேநார்ஹதோ ஜ்ஞாநாதாத்மநஸ்ததாஜ்ஞாநஂ மோஹக்ஷபணோபாயத்வேந ப்ராக் ப்ரதிபந்நஂ, தத் கலூபாயாந்தரமிதமபேக்ஷதே . இதஂ ஹி விஹிதப்ரதமபூமிகாஸஂக்ரமணஸ்ய ஸர்வஜ்ஞோபஜ்ஞ- தயா ஸர்வதோப்யபாதிதஂ ஶாப்தஂ ப்ரமாணமாக்ரம்ய க்ரீடதஸ்தத்ஸஂஸ்காரஸ்பு டீக்ருதவிஶிஷ்டஸஂவேதந- ஶக்திஸஂபதஃ ஸஹ்ருதயஹ்ருதயாநஂதோத்பேததாயிநா ப்ரத்யக்ஷேணாந்யேந வா ததவிரோதிநா ப்ரமாணஜாதேந ராகத்வேஷௌ ச ஜ்ஞாயேதே விவேகிபிஃ, ததஸ்தத்பரிஜ்ஞாநாநந்தரமேவ நிர்விகாரஸ்வஶுத்தாத்மபாவநயா ராகத்வேஷமோஹா நிஹந்தவ்யா இதி ஸூத்ரார்தஃ ..௮௫.. அத த்ரவ்யகுணபர்யாயபரிஜ்ஞாநாபாவே மோஹோ பவதீதி யதுக்தஂ பூர்வஂ ததர்தமாகமாப்யாஸஂ காரயதி . அதவா த்ரவ்யகுணபர்யாயத்வைரர்ஹத்பரிஜ்ஞாநாதாத்மபரிஜ்ஞாநஂ பவதீதி யதுக்தஂ ததாத்மபரிஜ்ஞாநமிமமாகமாப்யாஸமபேக்ஷத இதி பாதநிகாத்வயஂ மநஸி த்ருத்வா ஸூத்ரமிதஂ ப்ரதிபாதயதி — ஜிணஸத்தாதோ அட்டே பச்சக்காதீஹிஂ புஜ்ஜதோ ணியமா ஜிநஶாஸ்த்ராத்ஸகாஶாச்சுத்தாத்மாதிபதார்தாந் ப்ரத்யக்ஷாதி-

அந்வயார்த : — [ஜிநஶாஸ்த்ராத் ] ஜிநஶாஸ்த்ர த்வாரா [ப்ரத்யக்ஷாதிபிஃ ] ப்ரத்யக்ஷாதி ப்ரமாணோஂஸே [அர்தாந் ] பதார்தோஂகோ [புத்யமாநஸ்ய ] ஜாநநேவாலேகே [நியமாத் ] நியமஸே [மோஹோபசயஃ ] ௧மோஹோபசய [க்ஷீயதே ] க்ஷய ஹோ ஜாதா ஹை [தஸ்மாத் ] இஸலியே [ஶாஸ்த்ரஂ ] ஶாஸ்த்ரகா [ஸமத்யேதவ்யம் ] ஸம்யக் ப்ரகாரஸே அத்யயந கரநா சாஹியே ..௮௬..

டீகா : — த்ரவ்ய -குண -பர்யாயஸ்வபாவஸே அர்ஹஂதகே ஜ்ஞாந த்வாரா ஆத்மாகா உஸ ப்ரகாரகா ஜ்ஞாந மோஹக்ஷயகே உபாயகே ரூபமேஂ பஹலே (௮௦வீஂ காதாமேஂ) ப்ரதிபாதித கியா கயா தா, வஹ வாஸ்தவமேஂ இஸ (நிம்நலிகித) உபாயாந்தரகீ அபேக்ஷா ரகதா ஹை . (வஹ உபாயாந்தர க்யா ஹை ஸோ கஹா ஜாதா ஹை) : —

ஜிஸநே ப்ரதம பூமிகாமேஂ கமந கியா ஹை ஐஸே ஜீவகோ, ஜோ ௨ஸர்வஜ்ஞோபஜ்ஞ ஹோநேஸே ஸர்வ ப்ரகாரஸே அபாதித ஹை ஐஸே ஶாப்த ப்ரமாணகோ (-த்ரவ்ய ஶ்ருதப்ரமாணகோ) ப்ராப்த கரகே க்ரீ஡ா கரநே பர, உஸகே ஸஂஸ்காரஸே விஶிஷ்ட ௩ஸஂவேதநஶக்திரூப ஸம்பதா ப்ரகட கரநே பர, ௪ஸஹ்ருதயஜநோஂகே ஹ்ருதயகோ ஆநந்தகா ௫உத்பேத தேநேவாலே ப்ரத்யக்ஷ ப்ரமாணஸே அதவா ௬உஸஸே அவிருத்த அந்ய ப்ரமாணஸமூஹஸே ௧. மோஹோபசய = மோஹகா உபசய . (உபசய = ஸஂசய; ஸமூஹ) ௨. ஸர்வஜ்ஞோபஜ்ஞ = ஸர்வஜ்ஞ த்வாரா ஸ்வயஂ ஜாநா ஹுஆ (ஔர கஹா ஹுஆ) . ௩. ஸஂவேதந = ஜ்ஞாந . ௪. ஸஹ்ருதய = பாவுக; ஶாஸ்த்ரமேஂ ஜிஸ ஸமய ஜிஸ பாவகா ப்ரஸஂக ஹோய உஸ பாவகோ ஹ்ருதயமேஂ க்ரஹண கரநேவாலா;

புத; பஂடித . ௫. உத்பேத = ஸ்பு ரண; ப்ரகடதா; பு வாரா . ௬. உஸஸே = ப்ரத்யக்ஷ ப்ரமாணஸே .