Page 168 of 513
PDF/HTML Page 201 of 546
single page version
దృష్టయో మనుష్య ఏవాహమేష మమైవైతన్మనుష్యశరీరమిత్యహంకారమమకారాభ్యాం విప్రలభ్యమానా అవిచలిత-
చేతనావిలాసమాత్రాదాత్మవ్యవహారాత
మిథ్యాదృష్టయో భవన్తీతి
ప్రతి హీ బలవాన హైం ), వే
అవిచలితచేతనావిలాసమాత్ర
Page 169 of 513
PDF/HTML Page 202 of 546
single page version
సమస్తైకాన్తదృష్టిపరిగ్రహగ్రహా మనుష్యాదిగతిషు తద్విగ్రహేషు చావిహితాహంకారమమకారా
అనేకాపవరకసంచారితరత్నప్రదీపమివైకరూపమేవాత్మానముపలభమానా అవిచలితచేతనావిలాస-
మాత్రమాత్మవ్యవహారమురరీకృత్య క్రోడీకృతసమస్తక్రియాకుటుమ్బకం మనుష్యవ్యవహారమనాశ్రయన్తో విశ్రాన్త-
రాగద్వేషోన్మేషతయా పరమమౌదాసీన్యమవలంబమానా నిరస్తసమస్తపరద్రవ్యసంగతితయా స్వద్రవ్యేణైవ కేవలేన
సంగతత్వాత్స్వసమయా జాయన్తే
చ మమేతి మమకారో భణ్యతే, తాభ్యాం పరిణతాః మమకారాహఙ్కారరహితపరమచైతన్యచమత్కారపరిణతేశ్చ్యుతా యే తే
క ర్మోదయజనితపరపర్యాయనిరతత్వాత్పరసమయా మిథ్యాదృష్టయో భణ్యన్తే
పర్యాయపరిణతిరహితత్వాత్స్వసమయా భవన్తీత్యర్థః
అంగీకార కరకే, జిసమేం సమస్త క్రియాకలాపసే భేంట కీ జాతీ హై ఐసే మనుష్యవ్యవహారకా ఆశ్రయ
నహీం కరతే హుయే, రాగద్వేషకా ఉన్మేష (ప్రాకటయ) రుక జానేసే పరమ ఉదాసీనతాకా ఆలమ్బన లేతే
హుయే, సమస్త పరద్రవ్యోంకీ సంగతి దూర కర దేనేసే మాత్ర స్వద్రవ్యకే సాథ హీ సంగతతా హోనేసే వాస్తవమేం
హోనేవాలా ఆత్మా ఏకరూప హీ హై, వహ కించిత్మాత్ర భీ శరీరరూప నహీం హోతా ఔర న శరీరకీ క్రియా కరతా
హై
Page 170 of 513
PDF/HTML Page 203 of 546
single page version
హై; ‘మాత్ర అచలిత చేతనా వహ హీ మైం హూఁ’ ఐసా మాననా
పరసమయ హైం; ఔర జో భగవాన ఆత్మస్వభావమేం హీ స్థిత హైం వే అనేకాన్తదృష్టివాలే లోగ
మనుష్యవ్యవహారకా ఆశ్రయ నహీం కరకే ఆత్మవ్యవహారకా ఆశ్రయ కరతే హైం, ఇసలియే రాగీ -ద్వేషీ నహీం
హోతే అర్థాత్ పరమ ఉదాసీన రహతే హైం ఔర ఇసప్రకార పరద్రవ్యరూప కర్మకే సాథ సమ్బన్ధ న కరకే
మాత్ర స్వద్రవ్యకే సాథ హీ సమ్బన్ధ కరతే హైం, ఇసలియే వే స్వసమయ హైం
గుణయుక్త ఔర పర్యాయసహిత హై, [తత్ ] ఉసే [ద్రవ్యమ్ ఇతి ] ‘ద్రవ్య’ [బ్రువన్తి ] కహతే హైం
వళీ గుణ నే పర్యయ సహిత జే, ‘ద్రవ్య’ భాఖ్యుం తేహనే. ౯౫.
Page 171 of 513
PDF/HTML Page 204 of 546
single page version
సక్రి యత్వమక్రి యత్వం చేతనత్వమచేతనత్వం కర్తృత్వమకర్తృత్వం భోక్తృత్వమభోక్తృత్వమగురులఘుత్వం చేత్యాదయః
సామాన్యగుణాః, అవగాహహేతుత్వం గతినిమిత్తతా స్థితికారణత్వం వర్తనాయతనత్వం రూపాదిమత్తా
చేతనత్వమిత్యాదయో విశేషగుణాః
శుద్ధాత్మోపలమ్భవ్యక్తిరూపకార్యసమయసారస్యోత్పాదః కారణసమయసారస్య వ్యయస్తదుభయాధారభూతపరమాత్మద్రవ్య-
త్వేన ధ్రౌవ్యం చ
అప్రదేశత్వ, మూర్తత్వ, అమూర్తత్వ, సక్రియత్వ, అక్రియత్వ, చేతనత్వ, అచేతనత్వ, కర్తృత్వ, అకర్తృత్వ,
భోక్తృత్వ, అభోక్తృత్వ, అగురులఘుత్వ, ఇత్యాది సామాన్యగుణ హైం; అవగాహహేతుత్వ, గతినిమిత్తతా,
స్థితికారణత్వ, వర్తనాయతనత్వ, రూపాదిమత్త్వ, చేతనత్వ ఇత్యాది విశేష గుణ హైం
Page 172 of 513
PDF/HTML Page 205 of 546
single page version
సముపాత్తప్రాక్తనావస్థం సముచితబహిరంగసాధనసన్నిధిసద్భావే విచిత్రబహుతరావస్థానం స్వరూపకర్తృకరణ-
సామర్థ్యస్వభావేనాన్తరంగసాధనతాముపాగతేనానుగృహీతముత్తరావస్థయోత్పద్యమానం తేనోత్పాదేన లక్ష్యతే, న చ
తేన సహ స్వరూపభేదముపవ్రజతి, స్వరూపత ఏవ తథావిధత్వమవలమ్బతే
సంజ్ఞాలక్షణప్రయోజనాదిభిర్భేదం కుర్వన్తి తథాపి సత్తాస్వరూపేణ భేదం న కుర్వన్తి, స్వభావత ఏవ
తథావిధత్వమవలమ్బన్తే
ఉస ఉత్పాదకే సాథ స్వరూప భేద నహీం హై, స్వరూపసే హీ వైసా హై (అర్థాత్ స్వయం ఉత్పాదరూపసే
హీ పరిణత హై); ఉసీప్రకార జిసనే పూర్వ అవస్థా ప్రాప్త కీ హై ఐసా ద్రవ్య భీ
అవస్థాయేం కరతా హై వహ
హై; కిన్తు ఉసకా ఉస ఉత్పాదకే సాథ స్వరూపభేద నహీం హై, స్వరూపసే హీ వైసా హై
హుఆ ఉస వ్యయసే లక్షిత హోతా హై, పరన్తు ఉసకా ఉస వ్యయకే సాథ స్వరూపభేద నహీం హై,
స్వరూపసే హీ వైసా హై; ఉసీప్రకార వహీ ద్రవ్య భీ ఉత్తర అవస్థాసే ఉత్పన్న హోతా హుఆ ఔర పూర్వ
అవస్థాసే వ్యయకో ప్రాప్త హోతా హుఆ ఉస వ్యయసే లక్షిత హోతా హై; పరన్తు ఉసకా ఉస వ్యయకే
Page 173 of 513
PDF/HTML Page 206 of 546
single page version
ప్రాక్తనావస్థయా వ్యయమానం తేన వ్యయేన లక్ష్యతే, న చ తేన సహ స్వరూపభేదముపవ్రజతి, స్వరూపత ఏవ
తథావిధత్వమవలమ్బతే
స్వరూపభేదముపవ్రజతి, స్వరూపత ఏవ తథావిధత్వమవలమ్బతే, తథైవ తదేవ ద్రవ్యమప్యేకకాల-
ముత్తరావస్థయోత్పద్యమానం ప్రాక్తనావస్థయా వ్యయమానమవస్థాయిన్యా ద్రవ్యత్వావస్థయా ధ్రౌవ్యమాలమ్బమానం
ధ్రౌవ్యేణ లక్ష్యతే, న చ తేన సహ స్వరూపభేదముపవ్రజతి, స్వరూపత ఏవ తథావిధత్వమవలమ్బతే
తైః సహ స్వరూపభేదముపవ్రజతి, స్వరూపత ఏవ తథావిధత్వమ -వలమ్బతే
స్వరూపత ఏవ తథావిధత్వమవలమ్బతే; తథైవ తదేవ ద్రవ్యమప్యాయతవిశేషాత్మకైః పర్యాయైర్లక్ష్యతే, న చ
తైః సహ స్వరూపభేదముపవ్రజతి, స్వరూపత ఏవ తథావిధత్వమవలమ్బతే
టికనేవాలీ ఐసీ వస్త్రత్వ -అవస్థాసే ధ్రువ రహతా హుఆ ధ్రౌవ్యసే లక్షిత హోతా హై; పరన్తు ఉసకా
ఉస ధ్రౌవ్యకే సాథ స్వరూపభేద నహీం హై, స్వరూపసే హీ వైసా హై; ఇసీప్రకార వహీ ద్రవ్య భీ ఏక
హీ సమయ ఉత్తర అవస్థాసే ఉత్పన్న హోతా హుఆ, పూర్వ అవస్థాసే వ్యయ హోతా హుఆ, ఔర టికనేవాలీ
ఐసీ ద్రవ్యత్వఅవస్థాసే ధ్రువ రహతా హుఆ ధ్రౌవ్యసే లక్షిత హోతా హై
భీ విస్తారవిశేషస్వరూప గుణోంసే లక్షిత హోతా హై; కిన్తు ఉసకా ఉన గుణోంకే సాథ స్వరూపభేద నహీం
హై, వహ స్వరూపసే హీ వైసా హై
హై, వహ స్వరూపసే హీ వైసా హై
వర్ణాదిగుణనవజీర్ణాదిపర్యాయసహితం చ సత్ తైరుత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యైస్తథైవ చ స్వకీయగుణపర్యాయైః సహ
సంజ్ఞాదిభేదేపి సతి సత్తారూపేణ భేదం న కరోతి
Page 174 of 513
PDF/HTML Page 207 of 546
single page version
సద్భావః ] ద్రవ్యకా జో అస్తిత్వ హై, [హి ] వహ వాస్తవమేం [స్వభావః ] స్వభావ హై
అస్తిత్వ ద్రవ్యనుం సర్వదా జే, తేహ ద్రవ్యస్వభావ ఛే
Page 175 of 513
PDF/HTML Page 208 of 546
single page version
సిద్ధియుక్తత్వాత్తేషామస్తిత్వమేకమేవ, కార్తస్వరవత్
ప్రవృత్తియుక్తస్య కార్తస్వరాస్తిత్వేన నిష్పాదితనిష్పత్తియుక్తైః పీతతాదిగుణైః కుణ్డలాదిపర్యాయైశ్చ
యదస్తిత్వం కార్తస్వరస్య స స్వభావః, తథా హి ద్రవ్యేణ వా క్షేత్రేణ వా కాలేన వా భావేన వా
ద్రవ్యాత్పృథగనుపలభ్యమానైః కర్తృకరణాధికరణరూపేణ గుణానాం పర్యాయాణాం చ స్వరూపముపాదాయ
మోక్షమోక్షమార్గాధారభూతాన్వయద్రవ్యత్వలక్షణం ధ్రౌవ్యం చేత్యుక్తలక్షణోత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యైశ్చ సహ భిన్నం న భవతి
స్వభావ హీ క్యోం న హో ? (అవశ్య హో
హోతే హైం ఇసలియే
సువర్ణకే అస్తిత్వసే జినకీ ఉత్పత్తి హోతీ హై,
భావసే జో ద్రవ్యసే పృథక్ దిఖాఈ నహీం దేతే, కర్తా -కరణ-
Page 176 of 513
PDF/HTML Page 209 of 546
single page version
స్వభావః
ప్రవర్తమానప్రవృత్తియుక్తైః పీతతాదిగుణైః కుణ్డలాదిపర్యాయైశ్చ నిష్పాదితనిష్పత్తియుక్తస్య కార్తస్వరస్య
మూలసాధనతయా తైర్నిష్పాదితం యదస్తిత్వం స స్వభావః, తథా ద్రవ్యేణ వా క్షేత్రేణ వా కాలేన
వా భావేన వా గుణేభ్యః పర్యాయేభ్యశ్చ పృథగనుపలభ్యమానస్య కర్తృకరణాధికరణరూపేణ
సువర్ణస్య సద్భావః, తథా స్వకీయద్రవ్యక్షేత్రకాలభావైః పరమాత్మద్రవ్యాదభిన్నానాం కేవలజ్ఞానాదిగుణకించిదూన-
చరమశరీరాకారాదిపర్యాయాణాం సంబన్ధి యదస్తిత్వం స ఏవ ముక్తాత్మద్రవ్యస్య సద్భావః
హై, క్యోంకి పీతత్వాదికకే ఔర కుణ్డలాదికకే స్వరూపకో సువర్ణ హీ ధారణ కరతా హై, ఇసలియే
సువర్ణకే అస్తిత్వసే హీ పీతత్వాదికకీ ఔర కుణ్డలాదికకీ నిష్పత్తి
ద్రవ్యసే భిన్న నహీం దిఖాఈ దేనేవాలే గుణోం ఔర పర్యాయోంకా అస్తిత్వ వహ ద్రవ్యకా హీ అస్తిత్వ హై,
క్యోంకి గుణోం ఔర పర్యాయోంకే స్వరూపకో ద్రవ్య హీ ధారణ కరతా హై, ఇసలియే ద్రవ్యకే అస్తిత్వసే
హీ గుణోంకీ ఔర పర్యాయోంకీ నిష్పత్తి హోతీ హై, ద్రవ్య న హో తో గుణ ఔర పర్యాయేం భీ న హోం
కరకే ప్రవర్తమాన పీతత్వాదిగుణోం ఔర కుణ్డలాదిపర్యాయోంసే జిసకీ నిష్పత్తి హోతీ హై,
Page 177 of 513
PDF/HTML Page 210 of 546
single page version
మూలసాధనతయా తైర్నిష్పాదితం యదస్తిత్వం స స్వభావః
జ్ఞానాదిగుణకించిదూనచరమశరీరాకారపర్యాయేభ్యః సకాశాదభిన్నస్య ముక్తాత్మద్రవ్యస్య సంబన్ధి యదస్తిత్వం స
ఏవ కేవలజ్ఞానాదిగుణకించిదూనచరమశరీరాకారపర్యాయాణాం స్వభావో జ్ఞాతవ్యః
ఔర కుణ్డలాదిక హీ ధారణ కరతే హైం, ఇసలియే పీతత్వాదిక ఔర కుణ్డలాదికకే అస్తిత్వసే
హీ సువర్ణకీ నిష్పత్తి హోతీ హై, పీతత్వాదిక ఔర కుణ్డలాదిక న హోం తో సువర్ణ భీ న హో;
ఇసీప్రకార గుణోంసే ఔర పర్యాయోంసే భిన్న న దిఖాఈ దేనేవాలే ద్రవ్యకా అస్తిత్వ వహ గుణోం ఔర
పర్యాయోంకా హీ అస్తిత్వ హై, క్యోంకి ద్రవ్యకే స్వరూపకో గుణ ఔర పర్యాయేం హీ ధారణ కరతీ హైం
ఇసలియే గుణోం ఔర పర్యాయోంకే అస్తిత్వసే హీ ద్రవ్యకీ నిష్పత్తి హోతీ హై
ఔర ఉత్పాద -వ్యయ -ధ్రౌవ్యకా భీ ఏక హీ అస్తిత్వ హై
Page 178 of 513
PDF/HTML Page 211 of 546
single page version
పీతతాద్యుత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యైర్యదస్తిత్వం కార్తస్వరస్య స స్వభావః, తథా హి ద్రవ్యేణ వా క్షేత్రేణ వా
కాలేన వా భావేన వా ద్రవ్యాత్పృథగనుపలభ్యమానైః కర్తృకరణాధికరణరూపేణోత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యాణాం
స్వరూపముపాదాయ ప్రవర్తమానప్రవృత్తియుక్తస్య ద్రవ్యాస్తిత్వేన నిష్పాదితనిష్పత్తియుక్తైరుత్పాదవ్యయ-
ధ్రౌవ్యైర్యదస్తిత్వం ద్రవ్యస్య స స్వభావః
స్వరూపముపాదాయ ప్రవర్తమానప్రవృత్తియుక్తైః కుణ్డలాంగదపీతతాద్యుత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యైర్నిష్పాదితనిష్పత్తియుక్తస్య
కార్తస్వరస్య మూలసాధనతయా తైర్నిష్పాదితం యదస్తిత్వం స స్వభావః, తథా ద్రవ్యేణ వా క్షేత్రేణ వా
భూతపరమాత్మద్రవ్యత్వలక్షణధ్రౌవ్యాణాం సంబన్ధి యదస్తిత్వం స ఏవ ముక్తాత్మద్రవ్యసద్భావః
యదస్తిత్వం స ఏవ కటకపర్యాయోత్పాదకఙ్కణపర్యాయవ్యయతదుభయాధారభూతసువర్ణత్వలక్షణధ్రౌవ్యాణాం స్వభావః,
తథా స్వద్రవ్యాదిచతుష్టయేన మోక్షపర్యాయోత్పాదమోక్షమార్గపర్యాయవ్యయతదుభయాధారభూతముక్తాత్మద్రవ్యత్వలక్షణ-
ధ్రౌవ్యేభ్యః సకాశాదభిన్నస్య పరమాత్మద్రవ్యస్య సంబన్ధి యదస్తిత్వం స ఏవ
పృథక్ దిఖాఈ నహీం దేతే, కర్తా -కరణ -అధికరణరూపసే ఉత్పాద -వ్యయ -ధ్రౌవ్యోంకే స్వరూపకో
ధారణ కరకే ప్రవర్తమాన ద్రవ్యకే అస్తిత్వసే జినకీ నిష్పత్తి హోతీ హై,
అస్తిత్వ హై; క్యోంకి ఉత్పాద, వ్యయ ఔర ధ్రౌవ్యోంకే స్వరూపకో ద్రవ్య హీ ధారణ కరతా హై,
ఇసలిఏ ద్రవ్యకే అస్తిత్వసే హీ ఉత్పాద, వ్యయ ఔర ధ్రౌవ్యోంకీ నిష్పత్తి హోతీ హై
సువర్ణకే స్వరూపకో ధారణ కరకే ప్రవర్తమాన కుణ్డలాది -ఉత్పాదోం, బాజూబంధాది వ్యయోం ఔర
పీతత్వాది ధ్రౌవ్యోంసే జిసకీ నిష్పత్తి హోతీ హై,
Page 179 of 513
PDF/HTML Page 212 of 546
single page version
ద్రవ్యస్వరూపముపాదాయ ప్రవర్తమానప్రవృత్తియుక్తైరుత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యైర్నిష్పాదితనిష్పత్తియుక్తస్య ద్రవ్యస్య మూల-
సాధనతయా తైర్నిష్పాదితం యదస్తిత్వం స స్వభావః
ధ్రౌవ్యోంకా హీ అస్తిత్వ హై; క్యోంకి ద్రవ్యకే స్వరూపకో ఉత్పాద, వ్యయ ఔర ధ్రౌవ్య హీ ధారణ కరతే
హైం, ఇసలియే ఉత్పాద -వ్యయ ఔర ధ్రౌవ్యోంకే అస్తిత్వసే హీ ద్రవ్యకీ నిష్పత్తి హోతీ హై
భిన్న ప్రకారకా హై; ఐసా హోనేసే అస్తిత్వ ద్రవ్యకా స్వభావ హీ హై
ఉత్పన్న హోతే హైం, ఔర ద్రవ్య ఉత్పాద -వ్యయ -ధ్రౌవ్యోంసే హీ ఉత్పన్న హోతా హై
Page 180 of 513
PDF/HTML Page 213 of 546
single page version
వృత్తం ప్రతిద్రవ్యమాసూత్రితం సీమానం భిన్దత్సదితి సర్వగతం సామాన్యలక్షణభూతం సాదృశ్యాస్తిత్వమేకం
ఖల్వవబోధవ్యమ్
స్యాత్
విచిత్రతాకే విస్తారకో అస్త కరతా హుఆ, సర్వ ద్రవ్యోంమేం ప్రవృత్త హోకర రహనేవాలా, ఔర ప్రత్యేక
ద్రవ్యకీ బఁధీ హుఈ సీమాకీ అవగణనా కరతా హుఆ, ‘సత్’ ఐసా జో సర్వగత సామాన్యలక్షణభూత
సాదృశ్యాస్తిత్వ హై వహ వాస్తవమేం ఏక హీ జాననా చాహిఏ
ఔర కోఈ అవాచ్య హోనా చాహియే; కిన్తు వహ తో విరుద్ధ హీ హై, ఔర యహ (‘సత్’ ఐసా కథన
ఔర జ్ఞానకే సర్వపదార్థపరామర్శీ హోనేకీ బాత) తో సిద్ధ హో సకతీ హై, వృక్షకీ భాఁతి
Page 181 of 513
PDF/HTML Page 214 of 546
single page version
లక్షణభూతేన సాదృశ్యోద్భాసినానోకహత్వేనోత్థాపితమేకత్వం తిరియతి, తథా బహూనాం బహువిధానాం
ద్రవ్యాణామాత్మీయాత్మీయస్య విశేషలక్షణభూతస్య స్వరూపాస్తిత్వస్యావష్టమ్భేనోత్తిష్ఠన్నానాత్వం సామాన్య-
లక్షణభూతేన సాదృశ్యోద్భాసినా సదిత్యస్య భావేనోత్థాపితమేకత్వం తిరియతి
విశేషలక్షణభూతస్య స్వరూపాస్తిత్వస్యావష్టమ్భేనోత్తిష్ఠన్నానాత్వముచ్చకాస్తి, తథా సర్వద్రవ్యాణామపి
సామాన్యలక్షణభూతేన సాదృశ్యోద్భాసినా సదిత్యస్య భావేనోత్థాపితేనైకత్వేన తిరోహితమపి విశేష-
లక్షణభూతస్య స్వరూపాస్తిత్వస్యావష్టమ్భేనోత్తిష్ఠన్నానాత్వముచ్చకాస్తి
సామాన్యలక్షణభూత సాదృశ్యదర్శక ‘సత్’ పనేసే (-‘సత్’ ఐసే భావసే, అస్తిత్వసే, ‘హై’ పనేసే)
ఉత్పన్న హోనేవాలా ఏకత్వ తిరోహిత కర దేతా హై
విశేషలక్షణభూత స్వరూపాస్తిత్వకే అవలమ్బనసే ఉత్పన్న హోనేవాలా అనేకత్వ స్పష్టతయా ప్రకాశమాన
రహతా హై, (బనా రహతా హై, నష్ట నహీం హోతా); ఉసీప్రకార సర్వ ద్రవ్యోంకే విషయమేం భీ సామాన్యలక్షణభూత
సాదృశ్యదర్శక ‘సత్’ పనేసే ఉత్పన్న హోనేవాలే ఏకత్వసే తిరోహిత హోనే పర భీ (అపనే -అపనే)
విశేషలక్షణభూత స్వరూపాస్తిత్వకే అవలమ్బనసే ఉత్పన్న హోనేవాలా అనేకత్వ స్పష్టతయా ప్రకాశమాన
రహతా హై
అనేకత్వ హై, పరన్తు వృక్షత్వ జో కి సర్వ వృక్షోంకా సామాన్యలక్షణ హై ఔర జో సర్వ వృక్షోంమేం సాదృశ్య
బతలాతా హై, ఉసకీ అపేక్షాసే సర్వ వృక్షోంమేం ఏకత్వ హై
Page 182 of 513
PDF/HTML Page 215 of 546
single page version
సిద్ధజీవానాం గ్రహణం భవతి, తథా ‘సర్వం సత్’ ఇత్యుక్తే సంగ్రహనయేన సర్వపదార్థానాం గ్రహణం భవతి
యుగపద్గ్రహణం భవతి, తథా సర్వం సదిత్యుక్తే సతి సాదృశ్యసత్తాభిధానేన మహాసత్తారూపేణ శుద్ధసంగ్రహ-
నయేన సర్వపదార్థానాం స్వజాత్యవిరోధేన గ్రహణం భవతీత్యర్థః
హై, పరన్తు సత్పనా (-అస్తిత్వపనా, ‘హై’ ఐసా భావ) జో కి సర్వ ద్రవ్యోంకా సామాన్య లక్షణ హై ఔర
జో సర్వద్రవ్యోంమేం సాదృశ్య బతలాతా హై ఉసకీ అపేక్షాసే సర్వద్రవ్యోంమేం ఏకత్వ హై
(సమస్త ద్రవ్యోంకా స్వరూప -అస్తిత్వ సంబంధీ) అనేకత్వ స్పష్టతయా ప్రకాశమాన హీ రహతా హై
కహా హై; [తథా ] ఇసప్రకార [ఆగమతః ] ఆగమసే [సిద్ధం ] సిద్ధ హై; [యః ] జో [న ఇచ్ఛతి ] ఇసే
నహీం మానతా [సః ] వహ [హి ] వాస్తవమేం [పరసమయః ] పరసమయ హై
Page 183 of 513
PDF/HTML Page 216 of 546
single page version
యుక్తత్వాత్
సమరసీభావపరిణతసర్వశుద్ధాత్మప్రదేశభరితావస్థేన శుద్ధోపాదానభూతేన స్వకీయస్వభావేన నిష్పన్నత్వాత్
నిష్పన్న హుఏ భావవాలా హై (
Page 184 of 513
PDF/HTML Page 217 of 546
single page version
సత్తామేం భేద హోనేసే) హోతీ హై తో, వహ కౌనసా భేద హై ? ప్రాదేశిక యా అతాద్భావిక ?
సత్తాకే యోగసే ద్రవ్య ‘సత్తావాలా’ (‘సత్’) హుఆ హై ఐసా నహీం హై
Page 185 of 513
PDF/HTML Page 218 of 546
single page version
మిత్యాదివత్ప్రపశ్యతః సమూల ఏవాతాద్భావికో భేదో నిమజ్జతి
రాశేర్జలకల్లోల ఇవ ద్రవ్యాన్న వ్యతిరిక్తం స్యాత
హై;
హై
తబ భీ (వహ) ద్రవ్యకే పర్యాయరూపసే ఉన్మగ్న హోనేసే,
Page 186 of 513
PDF/HTML Page 219 of 546
single page version
ఉత్పాదవ్యయధ్రౌవ్య సహిత [పరిణామః ] పరిణామ హై [సః ] వహ [అర్థేషు స్వభావః ] పదార్థోంకా
స్వభావ హై
Page 187 of 513
PDF/HTML Page 220 of 546
single page version
సూక్ష్మాంశాః పరిణామాః
సంహారధ్రౌవ్యాత్మకమాత్మానం ధారయన్తి, తథైవ తే పరిణామాః స్వావసరే స్వరూపపూర్వరూపాభ్యా-
ముత్పన్నోచ్ఛన్నత్వాత్సర్వత్ర పరస్పరానుస్యూతిసూత్రితైకప్రవాహతయానుత్పన్నప్రలీనత్వాచ్చ సంభూతిసంహారధ్రౌవ్యా-
త్మకమాత్మానం ధారయన్తి
హోనేసే తథా సర్వత్ర పరస్పర అనుస్యూతిసే రచిత ఏక ప్రవాహపనే ద్వారా అనుత్పన్న -అవినష్ట హోనేసే
ఉత్పత్తి -సంహార -ధ్రౌవ్యాత్మక హైం
అనుస్యూతిసే రచిత ఏక వాస్తుపనే ద్వారా అనుభయ స్వరూప హై (అర్థాత్ దోమేంసే ఏక భీ స్వరూప నహీం
హై), ఇసీప్రకార ప్రవాహకా జో ఛోటేసే ఛోటా అంశ పూర్వపరిణామకే వినాశస్వరూప హై వహీ ఉసకే