Page 328 of 513
PDF/HTML Page 361 of 546
single page version
గ్రహణ ఇతి
భావసే స్త్రీ, పురుష తథా నపుంసక నహీం హై’ ఇస అర్థకీ ప్రాప్తి హోతీ హై (౧౭) లింగోకా అర్థాత్
ధర్మచిహ్నోంకా గ్రహణ జిసకే నహీం హై వహ అలింగగ్రహణ హై; ఇసప్రకార ‘ఆత్మాకే బహిరంగ యతిలింగోంకా
అభావ హై’ ఇస అర్థకీ ప్రాప్తి హోతీ హై
ఆలింగిత న హోనేవాలా ఐసా శుద్ధ ద్రవ్య హై’ ఐసే అర్థకీ ప్రాప్తి హోతీ హై
‘ఆత్మా పర్యాయవిశేషసే ఆలింగిత న హోనేవాలా ఐసా శుద్ధ ద్రవ్య హై’ ఐసే అర్థకీ ప్రాప్తి హోతీ హై
నహీం హై వహ అలింగగ్రహణ హై; ఇసప్రకార ‘ఆత్మా ద్రవ్యసే నహీం ఆలింగిత ఐసీ శుద్ధ పర్యాయ హై’ ఐసే
అర్థకీ ప్రాప్తి హోతీ హై
Page 329 of 513
PDF/HTML Page 362 of 546
single page version
కరోతి
(పరన్తు) [తద్విపరీతః ఆత్మా ] ఉససే విపరీత (-అమూర్త) ఐసా ఆత్మా [పౌద్గలికం కర్మ ]
పౌద్గలిక కర్మకో [కథం ] కైసే [బధ్నాతి ] బాఁధతా హై ?
కిన్తు ఆత్మా ఔర కర్మపుద్గలకా బంధ హోనా కైసే సమఝా జా సకతా హై ? క్యోంకి మూర్త ఐసా
కర్మపుద్గల రూపాదిగుణయుక్త హై, ఇసలియే ఉసకే యథోక్త స్నిగ్ధరూక్షత్వరూప స్పర్శవిశేషకా సంభవ
హోనే పర భీ అమూర్త ఐసే ఆత్మాకో రూపాదిగుణయుక్తతా నహీం హై ఇసలియే ఉసకే యథోక్త
స్నిగ్ధరూక్షత్వరూప స్పర్శవిశేషకా అసంభవ హోనేసే ఏక అంగ వికల హై
పణ జీవ మూర్తిరహిత బాంధే కేమ పుద్గలకర్మనే ? ౧౭౩
Page 330 of 513
PDF/HTML Page 363 of 546
single page version
సంబన్ధేన పశ్యతి జానాతి
క్యోంకి యది ఐసా న హో తో యహాఁ భీ (దేఖనే
Page 331 of 513
PDF/HTML Page 364 of 546
single page version
భావావస్థితబలీవర్దనిమిత్తోపయోగాధిరూఢబలీవర్దాకారదర్శనజ్ఞానసంబన్ధో బలీవర్దసంబన్ధవ్యవహార-
సాధకస్త్వస్త్యేవ, తథా కిలాత్మనో నీరూపత్వేన స్పర్శశూన్యత్వాన్న కర్మపుద్గలైః సహాస్తి సంబన్ధః,
ఏకావగాహభావావస్థితకర్మపుద్గలనిమిత్తోపయోగాధిరూఢరాగద్వేషాదిభావసంబన్ధః కర్మపుద్గలబన్ధ-
వ్యవహారసాధకస్త్వస్త్యేవ
లక్షణసంబన్ధోస్తి
వికల్పరూపం భావబన్ధోపయోగం కరోతి
(జ్ఞాత) హో జాయ ఇసలియే దృష్టాన్త ద్వారా సమఝాయా గయా హై
నహీం హై తథాపి విషయరూపసే రహనేవాలా బైల జినకా నిమిత్త హై ఐసే ఉపయోగారూఢ వృషభాకార
దర్శన
సంబంధ నహీం హై, తథాపి ఏకావగాహరూపసే రహనేవాలే కర్మపుద్గల జినకే నిమిత్త హైం ఐసే
ఉపయోగారూఢ రాగద్వేషాదికభావోంకే సాథకా సంబంధ కర్మపుద్గలోంకే సాథకే బంధరూప వ్యవహారకా
సాధక అవశ్య హై
ఉసీప్రకార మూర్తిక కర్మపుద్గలోంకే సాథ బఁధతా హై
Page 332 of 513
PDF/HTML Page 365 of 546
single page version
సాథ కోఈ సంబంధ నహీం హై; ఉసకా తో మాత్ర ఉస మూర్తిక పదార్థకే ఆకారరూప హోనేవాలే జ్ఞానకే
సాథ హీ సంబంధ హై ఔర ఉస పదార్థాకార జ్ఞానకే సాథకే సంబంధకే కారణ హీ ‘అమూర్తిక ఆత్మా
మూర్తిక పదార్థకో జానతా హై’ ఐసా అమూర్తిక
వహాఁ పరమార్థతః అమూర్తిక ఆత్మాకా మూర్తిక కర్మపుద్గలోంకే సాథ కోఈ సమ్బన్ధ నహీం హై; ఆత్మాకా
తో కర్మపుద్గల జిసమేం నిమిత్త హైం ఐసే రాగద్వేషాదిభావోంకే సాథ హీ సమ్బన్ధ (బంధ) హై ఔర ఉన
కర్మనిమిత్తక రాగద్వేషాది భావోంకే సాథ సమ్బన్ధ హోనేసే హీ ‘ఇస ఆత్మాకా మూర్తిక కర్మపుద్గలోంకే
సాథ బంధ హై’ ఐసా అమూర్తికమూర్తికకా బన్ధరూప వ్యవహార సిద్ధ హోతా హై
రాగద్వేషాది భావ కరనేవాలే ఆత్మాకో రాగద్వేషాది భావోంకా బన్ధన హోనేసే ఔర ఉన భావోంమేం
కర్మపుద్గల నిమిత్త హోనేసే వ్యవహారసే ఐసా అవశ్య కహా జా సకతా హై కి ‘ఇస ఆత్మాకో
కర్మపుద్గలోంకా బన్ధన హై’
Page 333 of 513
PDF/HTML Page 366 of 546
single page version
పరప్రత్యయైరపి మోహరాగద్వేషైరుపరక్తాత్మస్వభావత్వాన్నీలపీతరక్తోపాశ్రయప్రత్యయనీలపీతరక్తత్వైరుపరక్త-
స్వభావః స్ఫ టికమణిరివ స్వయమేక ఏవ తద్భావద్వితీయత్వాద్బన్ధో భవతి
భవతీతి
కరతా హై, [వా ] అథవా [ప్రద్వేష్టి ] ద్వేష కరతా హై, [సః ] వహ జీవ [తైః ] ఉనకే ద్వారా (మోహ
(బంధరూప) హై, క్యోంకి మోహరాగద్వేషాదిభావ ఉసకా
Page 334 of 513
PDF/HTML Page 367 of 546
single page version
సన్ సమస్తరాగాదివికల్పపరిహారేణాభావయంశ్చ తేనైవ పూర్వోక్తజ్ఞానదర్శనోపయోగేన రజ్యతే రాగం కరోతి
ఇతి భావబన్ధయుక్తిః
హోతా హై; [పునః ] ఔర ఉసీసే [కర్మ బధ్యతే ] కర్మ బఁధతా హై;
రాగరూప యా ద్వేషరూప భావసే దేఖతా హై ఔర జానతా హై, ఉసీసే ఉపరక్త హోతా హై
తేనాథీ ఛే ఉపరక్తతా; వళీ కర్మబంధన తే వడే. ౧౭౬
Page 335 of 513
PDF/HTML Page 368 of 546
single page version
ద్రవ్యకర్మణా సహ చేతి త్రివిధబన్ధస్వరూపం ప్రజ్ఞాపయతి ---
స్పర్శసంయోగేన యోసౌ బన్ధః స పుద్గలబన్ధః
అవగాహః ] అన్యోన్య అవగాహ వహ [పుద్గలజీవాత్మకః భణితః ] పుద్గలజీవాత్మక బంధ కహా
గయా హై
అన్యోన్య జే అవగాహ తేనే బంధ ఉభయాత్మక కహ్యో. ౧౭౭
Page 336 of 513
PDF/HTML Page 369 of 546
single page version
బన్ధః
పుద్గలస్య చ యోసౌ పరస్పరావగాహలక్షణః స ఇత్థంభూతబన్ధో జీవపుద్గలబన్ధ ఇతి త్రివిధబన్ధలక్షణం
జ్ఞాతవ్యమ్
యథాయోగ్య రహతే హైం, [యాన్తి ] జాతే హైం, [చ ] ఔర [బధ్యన్తే ] బంధతే హైం
పుద్గలసమూహ రహే యథోచిత, జాయ ఛే, బంధాయ ఛే. ౧౭౮
Page 337 of 513
PDF/HTML Page 370 of 546
single page version
రూపేణ బధ్యన్తే చ
కరతే హైం, రహతే భీ హైం, ఔర జాతే భీ హైం; ఔర యది జీవకే మోహ
Page 338 of 513
PDF/HTML Page 371 of 546
single page version
ద్రవ్యకర్మణా చిరసంచితేన పురాణేన చ, న ముచ్యతే రాగపరిణతః; ముచ్యత ఏవ సంస్పృశతైవాభినవేన
ద్రవ్యకర్మణా చిరసంచితేన పురాణేన చ వైరాగ్యపరిణతో న బధ్యతే; తతోవధార్యతే ద్రవ్యబన్ధస్య
సాధకతమత్వాద్రాగపరిణామ ఏవ నిశ్చయేన బన్ధః
జీవ సంస్పర్శ కరనే (-సమ్బన్ధమేం ఆనే) వాలే నవీన ద్రవ్యకర్మసే, ఔర చిరసంచిత (దీర్ఘకాలసే
సంచిత ఐసే) పురానే ద్రవ్యకర్మసే బఁధతా హీ హై, ముక్త నహీం హోతా; వైరాగ్యపరిణత జీవ సంస్పర్శ కరనే
(సమ్బన్ధమేం ఆనే) వాలే నవీన ద్రవ్యకర్మసే ఔర చిరసంచిత ఐసే పురానే ద్రవ్యకర్మసే ముక్త హీ హోతా
హై, బఁధతా నహీం హై; ఇససే నిశ్చిత హోతా హై కి
కరతే హైం ) :
Page 339 of 513
PDF/HTML Page 372 of 546
single page version
నిజాత్మద్రవ్యే భావనా కర్తవ్యేతి తాత్పర్యమ్
నిజద్రవ్యగత పరిణామ సమయే దుఃఖక్షయనో హేతు ఛే. ౧౮౧
Page 340 of 513
PDF/HTML Page 373 of 546
single page version
దేశవిరతప్రమత్తసంయతసంజ్ఞగుణస్థానత్రయే తారతమ్యేన శుభపరిణామశ్చ భణితః, అప్రమత్తాదిక్షీణకషాయాన్తగుణ-
స్థానేషు తారతమ్యేన శుద్ధోపయోగోపి భణితః
[అనన్యగతః పరిణామః ] జో దూసరేకే ప్రతి ప్రవర్తమాన నహీం హై ఐసా పరిణామ [సమయే ] సమయ పర
[దుఃఖక్షయకారణమ్ ] దుఃఖక్షయకా కారణ హై
న హోనేసే అవిశిష్ట పరిణామ హై
కర్మపుద్గలకా క్షయస్వరూప మోక్ష హీ హై
Page 341 of 513
PDF/HTML Page 374 of 546
single page version
శుద్ధోపయోగపరిణామో లభ్యత ఇతి నయలక్షణముపయోగలక్షణం చ యథాసంభవం సర్వత్ర జ్ఞాతవ్యమ్
లక్షణాద్ధయేయభూతాచ్ఛుద్ధపారిణామికభావాదభేదప్రధానద్రవ్యార్థికనయేనాభిన్నోపి భేదప్రధానపర్యాయార్థికనయేన
భిన్నః
అనాద్యనన్తత్వేనావినశ్వరః
శుభపరిణామ వహ పుణ్య హై ఔర అశుభ పరిణామ వహ పాప
వహ మోక్ష హై
హైం, [తే ] వే [జీవాత్ అన్యే ] జీవసే అన్య హైం, [చ ] ఔర [జీవః అపి ] జీవ భీ [తేభ్యః
తే జీవథీ ఛే అన్య తేమ జ జీవ తేథీ అన్య ఛే. ౧౮౨
Page 342 of 513
PDF/HTML Page 375 of 546
single page version
జీవనికాయాః శుద్ధచైతన్యస్వభావజీవాద్భిన్నాః
అన్య హై
తే ‘ఆ హుం, ఆ ముజ’ ఏమ అధ్యవసాన మోహ థకీ కరే. ౧౮౩
Page 343 of 513
PDF/HTML Page 376 of 546
single page version
వినా భీ) సామర్థ్యసే (యహ నిశ్చిత హుఆ కి) స్వద్రవ్యమేం ప్రవృత్తికా నిమిత్త
పణ తే నథీ కర్తా సకల పుద్గలదరవమయ భావనో. ౧౮౪
Page 344 of 513
PDF/HTML Page 377 of 546
single page version
కార్యత్వాత
పరిణామోప్యశుద్ధనిశ్చయేన స్వభావో భణ్యతే
[పుద్గలద్రవ్యమయానాం సర్వభావానాం ] పుద్గలద్రవ్యమయ సర్వ భావోంకా [కర్తా న ] కర్తా నహీం హై
(భావ) అవశ్యమేవ ఆత్మాకా కార్య హై
ద్వారా ప్రాప్య హోనేసే అవశ్య హీ ఆత్మాకా కర్మ హై
హుఏ ఉసకా కర్మ నహీం హైం
పణ నవ గ్రహే, న తజే, కరే నహి జీవ పుద్గలకర్మనే. ౧౮౫
Page 345 of 513
PDF/HTML Page 378 of 546
single page version
వాస్తవమేం [గృహ్ణాతి న ఏవ ] న తో గ్రహణ కరతా హై, [న ముచంతి ] న ఛోడతా హై, ఔర [న కరోతి ]
న కరతా హై
నిరూపణ కరతే హైం :
తేథీ గ్రహాయ అనే కదాపి ముకాయ ఛే కర్మో వడే. ౧౮౬
Page 346 of 513
PDF/HTML Page 379 of 546
single page version
స్వపరిణామం నిమిత్తమాత్రీకృత్యోపాత్తకర్మపరిణామాభిః పుద్గలధూలీభిర్విశిష్టావగాహరూపేణోపాదీయతే
కదాచిన్ముచ్యతే చ
జీవోపీతి భావార్థః
కర్తా హోతా హుఆ [కర్మధూలిభిః ] కర్మరజసే [ఆదీయతే ] గ్రహణ కియా జాతా హై ఔర [కదాచిత్
విముచ్యతే ] కదాచిత్ ఛోడా జాతా హై
గ్రహణ కియా జాతా హై ఔర కదాచిత్ ఛోడా జాతా హై
హై ), పరద్రవ్యకా కర్తా నహీం హోతా
అవగాహరూపసే జీవకో గ్రహణ
Page 347 of 513
PDF/HTML Page 380 of 546
single page version
అప్పా పరిణమతి యదాత్మా
[జ్ఞానావరణాదిభావైః ] జ్ఞానావరణాదిరూపసే [తం ] ఉసమేం [ప్రవిశతి ] ప్రవేశ కరతీ హై