Page 108 of 513
PDF/HTML Page 141 of 546
single page version
సౌఖ్యమిత్యలం ప్రపంచేన
సుఖమిత్యభిప్రాయః
చుకీ హై
హీ సుఖ హై
[న శ్రద్దధతి ] జో శ్రద్ధా నహీం కరతే [తే అభవ్యాః ] వే అభవ్య హైం; [భవ్యాః వా ] ఔర భవ్య [తత్ ]
ఉసే [ప్రతీచ్ఛన్తి ] స్వీకార (-ఆదర) కరతే హైం
శ్రద్ధే న తేహ అభవ్య ఛే, నే భవ్య తే సంమత కరే. ౬౨.
Page 109 of 513
PDF/HTML Page 142 of 546
single page version
శ్రద్ధేయమ్
చారిత్రమోహోదయేన మోహితః సన్నిరుపరాగస్వాత్మోత్థసుఖమలభమానః సన్ సరాగసమ్యగ్దృష్టిరాత్మనిన్దాదిపరిణతో
హేయరూపేణ తదనుభవతి
అపారమార్థిక రూఢి హై; ఔర జినకే ఘాతికర్మ నష్ట హో చుకే హైం ఐసే కేవలీభగవానకే,
స్వభావప్రతిఘాతకే అభావకే కారణ ఔర ఆకులతాకే కారణ సుఖకే యథోక్త
Page 110 of 513
PDF/HTML Page 143 of 546
single page version
[అభిద్రుతాః ] పీడిత వర్తతే హుఏ [తద్ దుఃఖం ] ఉస దుఃఖకో [అసహమానాః ] సహన న కర సకనేసే
[రమ్యేషు విషయేషు ] రమ్య విషయోంమేం [రమన్తే ] రమణ కరతే హైం
హీ) మైత్రీ ప్రవర్తతీ హై
నవ సహీ శకే తే దుఃఖ తేథీ రమ్య విషయోమాం రమే
Page 111 of 513
PDF/HTML Page 144 of 546
single page version
విషయేషు రతిరుపజాయతే
ఉస దుఃఖకే వేగకో సహన న కర సకనేసే ఉన్హేం వ్యాధికే ప్రతికారకే సమాన (-రోగమేం థోడాసా
ఆరామ జైసా అనుభవ కరానేవాలే ఉపచారకే సమాన) రమ్య విషయోంమేం రతి ఉత్పన్న హోతీ హై
పారమార్థిక సుఖ నహీం హై
[తద్ ] వహ దుఃఖ [స్వభావం న ] స్వభావ న హో తో [విషయార్థం ] విషయార్థమేం [వ్యాపారః ] వ్యాపార
[న అస్తి ] న హో
జో తే న హోయ స్వభావ తో వ్యాపార నహి విషయో విషే
Page 112 of 513
PDF/HTML Page 145 of 546
single page version
ప్రదీపార్చీరూప ఇవ, కురంగస్య మృగయుగేయస్వర ఇవ, దుర్నివారేన్ద్రియవేదనావశీకృతానామాసన్ననిపాతేష్వపి
విషయేష్వభిపాతః
వినష్టకర్ణశూలస్య బస్తమూత్రపూరణమివ, రూఢవ్రణస్యాలేపనదానమివ, విషయవ్యాపారో న దృశ్యేత
హై, క్యోంకి ఉనకీ విషయోంమేం రతి దేఖీ జాతీ హై
కమలకే గంధకీ ఓర, పతంగా దీపకకీ జ్యోతికే రూపకీ ఓర ఔర హిరన శికారీకే సంగీతకే
స్వరకీ ఓర దౌడతే హుఏ దిఖాఈ దేతే హైం ఉసీప్రకార
ఓర దౌడతే దిఖాఈ దేతే హైం
ఆఁఖోంకా దుఃఖ దూర హో గయా హై వహ వటాచూర్ణ (-శంఖ ఇత్యాదికా చూర్ణ) ఆఁజతా తథా జిసకా
కర్ణశూల నష్ట హో గయా హో వహ కానమేం ఫి ర బకరేకా మూత్ర డాలతా దిఖాఈ నహీం దేతా ఔర
జిసకా ఘావ భర జాతా హై వహ ఫి ర లేప కరతా దిఖాఈ నహీం దేతా
హీ హై
Page 113 of 513
PDF/HTML Page 146 of 546
single page version
స్వాభావిక హీ హై
[పరిణమమానః ] పరిణమన కరతా హుఆ [ఆత్మా ] ఆత్మా [స్వయమేవ ] స్వయం హీ [సుఖ ] సుఖరూప
(-ఇన్ద్రియసుఖరూప) హోతా హై [దేహః న భవతి ] దేహ సుఖరూప నహీం హోతీ
జీవ ప్రణమతో స్వయమేవ సుఖరూప థాయ, దేహ థతో నథీ
Page 114 of 513
PDF/HTML Page 147 of 546
single page version
కారణతాముపాగతేన స్వభావేన పరిణమమానః స్వయమేవాయమాత్మా సుఖతామాపద్యతే
పణ విషయవశ స్వయమేవ ఆత్మా సుఖ వా దుఃఖ థాయ ఛే
హుఈ ఇన్ద్రియోంకే ద్వారా అసమీచీన (అయోగ్య) పరిణతికా అనుభవ కరనేసే జిసకీ
నిశ్చయ -కారణ న హోతా హుఆ కించిత్ మాత్ర భీ సుఖత్వకో ప్రాప్త నహీం కరతా
హీ హై అర్థాత్ ఇన్ద్రియసుఖకా భీ వాస్తవిక కారణ ఆత్మాకా హీ అశుద్ధ స్వభావ హై
క్యోంకి సుఖరూప పరిణతి ఔర శరీర సర్వథా భిన్న హోనేకే కారణ సుఖ ఔర శరీరమేం నిశ్చయసే
కించిత్మాత్ర భీ కార్యకారణతా నహీం హై
Page 115 of 513
PDF/HTML Page 148 of 546
single page version
తు ] పరన్తు విషయోంకే వశసే [సౌఖ్యం దుఃఖం వా ] సుఖ అథవా దుఃఖరూప [స్వయం ఆత్మా భవతి ]
స్వయం ఆత్మా హోతా హై
అథవా దుఃఖరూప స్వయం హీ హోతా హై
జ్యాం జీవ స్వయం సుఖ పరిణమే, విషయో కరే ఛే శుం తహీం ?
Page 116 of 513
PDF/HTML Page 149 of 546
single page version
సుఖతయా పరిణమమానస్య సుఖసాధనధియా అబుధైర్ముధాధ్యాస్యమానా అపి విషయాః కిం హి నామ
కుర్యుః
ఇత్యభిప్రాయః
నహీం కర సకతా, [తథా ] ఉసీప్రకార జహాఁ [ఆత్మా ] ఆత్మా [స్వయం ] స్వయం [సౌఖ్యం ] సుఖరూప
పరిణమన కరతా హై [తత్ర ] వహాఁ [విషయాః ] విషయ [కిం కుర్వన్తి ] క్యా కర సకతే హైం ?
దీపక -ప్రకాశాదిసే కోఈ ప్రయోజన నహీం హోతా, (ఉన్హేం దీపక -ప్రకాశ కుఛ నహీం కరతా,)
ఇసీప్రకార
Page 117 of 513
PDF/HTML Page 150 of 546
single page version
మేవౌష్ణ్యపరిణామాపన్నత్వాదుష్ణః, యథా చ దేవగతినామకర్మోదయానువృత్తివశవర్తిస్వభావతయా దేవః;
స్వయమేవ లోకే సిద్ధ పణ త్యమ జ్ఞాన, సుఖ నే దేవ ఛే
[లోకే ] లోకమేం [సిద్ధః అపి ] సిద్ధ భగవాన భీ (స్వయమేవ) [జ్ఞానం ] జ్ఞాన [సుఖం చ ] సుఖ
[తథా దేవః ] ఔర దేవ హైం
కభీ
Page 118 of 513
PDF/HTML Page 151 of 546
single page version
శక్తిసహజసంవేదనతాదాత్మ్యాత
నిరన్తరం పరమారాధ్యం, తథైవానన్తజ్ఞానాదిగుణస్తవనేన స్తుత్యం చ యద్దివ్యమాత్మస్వరూపం తత్స్వభావత్వాత్తథైవ
దేవశ్చేతి
ప్రకాశిత కరనేమేం సమర్థ నిర్వితథ (
హై ఐసే బుధ జనోంకే మనరూపీ
బస హో
ఛోడకర నిరాలమ్బీ పరమానన్దస్వభావరూప పరిణమన కరనా చాహియే
Page 119 of 513
PDF/HTML Page 152 of 546
single page version
కేవలజ్ఞానం, ఋద్ధిశబ్దేన సమవసరణాదిలక్షణా విభూతిః, సుఖశబ్దేనావ్యాబాధానన్తసుఖం, తత్పదాభి-
లాషేణ ఇన్ద్రాదయోపి భృత్యత్వం కుర్వన్తీత్యేవంలక్షణమైశ్వర్యం, త్రిభువనాధీశానామపి వల్లభత్వం దైవం భణ్యతే
“
“
“
“
లీన ఆత్మా [శుభోపయోగాత్మకః ] శుభోపయోగాత్మక హై
జీవ రక్త ఉపవాసాదికే, శుభ -ఉపయోగస్వరూప ఛే
Page 120 of 513
PDF/HTML Page 153 of 546
single page version
సుఖస్య సాధనీభూతాం శుభోపయోగభూమికామధిరూఢోభిలప్యేత
మష్టాదశగాథాభిః సుఖప్రపఞ్చ ఇతి సముదాయేన ద్వాసప్తతిగాథాభిరన్తరాధికారచతుష్టయేన
సమాప్తః
దశగాథాపర్యన్తం ప్రథమజ్ఞానకణ్డికా కథ్యతే
తదనన్తరముపసంహారరూపేణ గాథాద్వయం, ఇతి స్థలత్రయపర్యన్తం క్రమేణ వ్యాఖ్యానం క్రియతే
శుభోపయోగం ప్రతిపాదయతి, అథవా ద్వితీయపాతనికా --పీఠికాయాం యచ్ఛుభోపయోగస్వరూపం సూచితం
తస్యేదానీమిన్ద్రియసుఖవిశేషవిచారప్రస్తావే తత్సాధకత్వేన విశేషవివరణం కరోతి ---
దాణమ్మి వా సుసీలేసు దేవతాయతిగురుపూజాసు చైవ దానే వా సుశీలేషు
ఉపవాసాదికకే ప్రీతిస్వరూప ధర్మానురాగకో అంగీకార కరతా హై తబ వహ ఇన్ద్రియసుఖకీ సాధనభూత
శుభోపయోగభూమికామేం ఆరూఢ కహలాతా హై
Page 121 of 513
PDF/HTML Page 154 of 546
single page version
పూజా, ఆహారాదిచతుర్విధదానం చ ఆచారాదికథితశీలవ్రతాని తథైవోపవాసాదిజినగుణసంపత్త్యాదివిధి-
విశేషాశ్వ
శుద్ధాత్మస్వరూపమేం ప్రయత్నపరాయణ వే యతి హైం
ఉపవాసాదిక తపమేం ప్రీతికా హోనా వహ ధర్మానురాగ హై
ఉతనే సమయ తక [వివిధం ] వివిధ [ఐన్ద్రియం సుఖం ] ఇన్ద్రియసుఖ [లభతే ] ప్రాప్త కరతా
హై
తే పర్యయే తావత్సమయ ఇన్ద్రియసుఖ విధవిధ లహే
Page 122 of 513
PDF/HTML Page 155 of 546
single page version
సమాసాదయతీతి
తిర్యగ్మనుష్యదేవరూపో భూత్వా
సమయ తక అనేక ప్రకారకా ఇన్ద్రియసుఖ ప్రాప్త కరతా హై
[దేహవేదనార్తా ] (పంచేన్ద్రియమయ) దేహకీ వేదనాసే పీడిత హోనేసే [రమ్యేసు విషయేసు ] రమ్య విషయోంమేం
[రమన్తే ] రమతే హైం
Page 123 of 513
PDF/HTML Page 156 of 546
single page version
భృగుప్రపాతస్థానీయాన్ మనోజ్ఞవిషయానభిపతన్తి
స్థానీయమహారణ్యే మిథ్యాత్వాదికుమార్గే నష్టః సన్ మృత్యుస్థానీయహస్తిభయేనాయుష్కర్మస్థానీయే సాటికవిశేషే
శుక్లకృష్ణపక్షస్థానీయశుక్లకృష్ణమూషకద్వయఛేద్యమానమూలే వ్యాధిస్థానీయమధుమక్షికావేష్టితే లగ్నస్తేనైవ
తో జీవనో ఉపయోగ ఏ శుభ నే అశుభ కఈ రీత ఛే ?. ౭౨
పిశాచకీ పీడాసే పరవశ హోనేసే
అశుభోపయోగసే అవిశేషతా ప్రగట కరతే హైం :
తో జీవోంకా [సః ఉపయోగః ] వహ (శుద్ధోపయోగసే విలక్షణ -అశుద్ధ) ఉపయోగ [శుభః వా
అశుభః ] శుభ ఔర అశుభ
Page 124 of 513
PDF/HTML Page 157 of 546
single page version
మేవానుభవన్తి, తతః పరమార్థతః శుభాశుభోపయోగయోః పృథక్త్వవ్యవస్థా నావతిష్ఠతే
వ్యవస్థాపయతి
పఞ్చేన్ద్రియాత్మకశరీరోత్పన్నం నిశ్చయనయేన దుఃఖమేవ భజన్తే సేవన్తే,
ఉదయగత పాపకీ ఆపదావాలే నారకాదిక
తబ ఫి ర పరమార్థసే శుభ ఔర అశుభ ఉపయోగకీ పృథక్త్వవ్యవస్థా నహీం రహతీ
(అర్థాత్ ఉసమేం దోష దిఖానేకే లియే) ఉస పుణ్యకో (-ఉసకే అస్తిత్వకో) స్వీకార కరకే
ఉసకీ (పుణ్యకీ) బాతకా ఖండన కరతే హైం :
పుష్టి కరే దేహాదినీ, సుఖీ సమ దీసే అభిరత రహీ
Page 125 of 513
PDF/HTML Page 158 of 546
single page version
పుణ్యాన్యవలోక్యన్తే
ఇవాసక్తాః సుఖాభాసేన దేహాదీనాం వృద్ధిం కుర్వన్తి
[దేహాదీనాం ] దేహాదికీ [వృద్ధిం కుర్వన్తి ] పుష్టి కరతే హైం ఔర [అభిరతాః ] (ఇసప్రకార) భోగోంమేం
రత వర్తతే హుఏ [సుఖితాః ఇవ ] సుఖీ జైసే భాసిత హోతే హైం
అస్తిత్వ దిఖాఈ దేతా హై)
బతాయేంగే)
Page 126 of 513
PDF/HTML Page 159 of 546
single page version
సముత్పాదయన్తి
విద్యమాన హైం, [దేవతాన్తానాం జీవానాం ] తో వే దేవోం తకకే జీవోంకో [విషయతృష్ణాం ] విషయతృష్ణా
[జనయన్తి ] ఉత్పన్న కరతే హైం
విషయతృష్ణా అవశ్యమేవ ఉత్పన్న కరతే హైం (ఐసా భీ స్వీకార కరనా పడతా హై) వాస్తవమేం తృష్ణాకే
బినా; జైసే జోంక (గోంచ)కో దూషిత రక్తమేం ఉసీప్రకార సమస్త సంసారియోంకో విషయోంమేం ప్రవృత్తి
దిఖాఈ న దే; కిన్తు వహ తో దిఖాఈ దేతీ హై
తో పుణ్య ఏ దేవాన్త జీవనే విషయతృష్ణోద్భవ కరే. ౭౪.
Page 127 of 513
PDF/HTML Page 160 of 546
single page version
విషయాకాఙ్క్షాగ్నిజనితపరమదాహవినాశికాం స్వరూపతృప్తిమలభమానానాం దేవేన్ద్రప్రభృతిబహిర్ముఖసంసారి-
జీవానామితి
సౌఖ్యాని ఇచ్ఛన్తి ] విషయసుఖోంకో చాహతే హైం [చ ] ఔర [దుఃఖసన్తప్తాః ] దుఃఖోంసే సంతప్త హోతే
హుఏ (-దుఃఖదాహకో సహన న కరతే హుఏ) [అనుభవంతి ] ఉన్హేం భోగతే హైం
ఇచ్ఛే అనే ఆమరణ దుఃఖసంతప్త తేనే భోగవే. ౭౫.