Page 128 of 513
PDF/HTML Page 161 of 546
single page version
భిలషన్తి
భిలషన్తస్తానేవానుభవన్తశ్చాప్రలయాత
రక్త కో చాహతీ హై ఔర ఉసీకో భోగతీ హుఈ మరణపర్యన్త క్లేశకో పాతీ హై, ఉసీప్రకార యహ
పుణ్యశాలీ జీవ భీ, పాపశాలీ జీవోంకీ భాఁతి, తృష్ణా జిసకా బీజ హై ఐసే విజయ ప్రాప్త
దుఃఖాంకురోంకే ద్వారా క్రమశః ఆక్రాంత హోనేసే, విషయోంకో చాహతే హుఏ ఔర ఉన్హీంకో భోగతే హుఏ
వినాశపర్యంత (-మరణపర్యన్త) క్లేశ పాతే హైం
విషయతృష్ణా వ్యక్త యా అవ్యక్తరూపసే అవశ్య వర్తతీ హై
విషయోంమేం ప్రవృత్త హోతే హైం
Page 129 of 513
PDF/HTML Page 162 of 546
single page version
సంవిత్తిపరాఙ్ముఖా జీవా అపి మృగతృష్ణాభ్యోమ్భాంసీవ విషయానభిలషన్తస్తథైవానుభవన్తశ్చామరణం
దుఃఖితా భవన్తి
వ్యాబాధమ్
[బంధకారణం ] బంధకా కారణ [విషమం ] ఔర విషమ హై; [తథా ] ఇసప్రకార [దుఃఖమ్ ఏవ ] వహ
దుఃఖ హీ హై
జే ఇన్ద్రియోథీ లబ్ధ తే సుఖ ఏ రీతే దుఃఖ జ ఖరే. ౭౬.
Page 130 of 513
PDF/HTML Page 163 of 546
single page version
పభోగమార్గానులగ్నరాగాదిదోషసేనానుసారసంగచ్ఛమానఘనకర్మపాంసుపటలత్వాదుదర్కదుఃసహతయా, విషమం
హి సదభివృద్ధిపరిహాణిపరిణతత్వాదత్యన్తవిసంష్ఠులతయా చ దుఃఖమేవ భవతి
(-తృష్ణాకీ ప్రగటతాఓంసే) యుక్త హోనేసే అత్యన్త ఆకుల హై, (౩)‘విచ్ఛిన్న’ హోతా హుఆ
అసాతావేదనీయకా ఉదయ జిసే
హుఆ విషయోపభోగకే మార్గమేం లగీ హుఈ రాగాది దోషోంకీ సేనాకే అనుసార కర్మరజకే
Page 131 of 513
PDF/HTML Page 164 of 546
single page version
వహ మోహాచ్ఛాదిత హోతా హుఆ [ఘోర అపారం సంసారం ] ఘోర అపార సంసారమేం [హిణ్డతి ] పరిభ్రమణ
కరతా హై
Page 132 of 513
PDF/HTML Page 165 of 546
single page version
రాగమవలమ్బతే స ఖలూపరక్తచిత్తభిత్తితయా తిరస్కృతశుద్ధోపయోగశక్తిరాసంసారం శారీరం దుఃఖ-
మేవానుభవతి
విపరీతదర్శనచారిత్రమోహప్రచ్ఛాదితః సువర్ణలోహనిగడద్వయసమానపుణ్యపాపద్వయబద్ధః సన్ సంసారరహితశుద్ధాత్మనో
విపరీతం సంసారం భ్రమతీత్యర్థః
నిర్భరమయరూపసే (-గాఢరూపసే) అవలమ్బిత హై, వహ జీవ వాస్తవమేం చిత్తభూమికే ఉపరక్త హోనేసే
(-చిత్తకీ భూమి కర్మోపాధికే నిమిత్తసే రంగీ హుఈ
హై తబతక అర్థాత్ సదాకే లియే) శారీరిక దుఃఖకా హీ అనుభవ కరతా హై
నహీం ఆతా
శుద్ధోపయోగమేం నివాస కరతా హై (-ఉసే అంగీకార కరతా హై ) :
శుద్ధోపయోగీ జీవ తే క్షయ దేహగత దుఃఖనో కరే
Page 133 of 513
PDF/HTML Page 166 of 546
single page version
పరివర్జయతి స కిలైకాన్తేనోపయోగవిశుద్ధతయా పరిత్యక్తపరద్రవ్యాలమ్బనోగ్నిరివాయఃపిణ్డా-
దననుష్ఠితాయఃసారః ప్రచణ్డఘనఘాతస్థానీయం శారీరం దుఃఖం క్షపయతి
నిజశుద్ధాత్మద్రవ్యాదన్యేషు శుభాశుభసర్వద్రవ్యేషు రాగం ద్వేషం వా న గచ్ఛతి
ఘనఘాతపరంపరాస్థానీయదేహరహితో భూత్వా శారీరం దుఃఖం క్షపయతీత్యభిప్రాయః
[ఉపయోగవిశుద్ధః ] ఉపయోగవిశుద్ధః హోతా హుఆ [దేహోద్భవం దుఃఖం ] దోహోత్పన్న దుఃఖకా [క్షపయతి ]
క్షయ కరతా హై
పర్యాయోం సహిత సమస్త ద్రవ్యోంకే ప్రతి రాగ ఔర ద్వేషకో నిరవశేషరూపసే ఛోడతా హై, వహ జీవ,
ఏకాన్తసే ఉపయోగవిశుద్ధ (-సర్వథా శుద్ధోపయోగీ) హోనేసే జిసనే పరద్రవ్యకా ఆలమ్బన ఛోడ దియా
హై ఐసా వర్తతా హుఆ
హోతే, ఉసీప్రకార పరద్రవ్యకా ఆలమ్బన న కరనేవాలే ఆత్మాకో శారీరిక దుఃఖకా వేదన నహీం
హోతా
Page 134 of 513
PDF/HTML Page 167 of 546
single page version
జహాతి ] నహీం ఛోడతా, తో [సః ] వహ [శుద్ధం ఆత్మకం ] శుద్ధ ఆత్మాకో [ న లభతే ] ప్రాప్త నహీం
హోతా
జో నవ తజే మోహాదినే తో నవ లహే శుద్ధాత్మనే
Page 135 of 513
PDF/HTML Page 168 of 546
single page version
మోహితాన్తరఙ్గః సన్ నిర్వికల్పసమాధిలక్షణపూర్వోక్తసామాయికచారిత్రాభావే సతి నిర్మోహశుద్ధాత్మతత్త్వప్రతి-
పక్షభూతాన్ మోహాదీన్న త్యజతి యది చేత్తర్హి జినసిద్ధసదృశం నిజశుద్ధాత్మానం న లభత ఇతి సూత్రార్థః
సకతా) ఇసలియే మైంనే మోహకీ సేనా పర విజయ ప్రాప్త కరనేకో కమర కసీ హై
[జానాతి ] జానతా హై ఔర [తస్య మోహః ] ఉసకా మోహ [ఖలు ] అవశ్య [లయం యాతి ] లయకో
ప్రాప్త హోతా హై
తే జీవ జాణే ఆత్మనే, తసు మోహ పామే లయ ఖరే. ౮౦
Page 136 of 513
PDF/HTML Page 169 of 546
single page version
ఉత్పన్నస్తపఃసంయమప్రసిద్ధః,
తత్పదాభిలాషిభిరమరాసురేన్ద్రైర్మహితః పూజితోమరాసురేన్ద్రమహితః,
యతివరవృషభస్తం యతివరవృషభం,
స్వరూప, అన్తిమ తావకో ప్రాప్త సోనేకే స్వరూపకీ భాఁతి, పరిస్పష్ట (-సర్వప్రకారసే స్పష్ట) హై,
ఇసలియే ఉసకా జ్ఞాన హోనేపర సర్వ ఆత్మాకా జ్ఞాన హోతా హై
(-ద్రవ్యగుణపర్యాయమయ నిజ ఆత్మాకో) అపనే మనసే జాన లేతా హై
Page 137 of 513
PDF/HTML Page 170 of 546
single page version
మాత్రావధృతకాలపరిమాణతయా పరస్పరపరావృత్తా అన్వయవ్యతిరేకాస్తే పర్యాయాశ్చిద్వివర్తనగ్రన్థయ ఇతి
యావత
ఏవ చైతన్యమన్తర్హితం విధాయ కేవలం ప్రాలమ్బమివ కేవలమాత్మానం పరిచ్ఛిన్దతస్త-
షడ్వృద్ధిహానిరూపేణ ప్రతిక్షణం ప్రవర్తమానా అర్థపర్యాయాః, ఏవంలక్షణగుణపర్యాయాధారభూతమమూర్తమసంఖ్యాతప్రదేశం
చిద్వివర్తోంకా చేతనమేం హీ సంక్షేపణ [-అంతర్గత ] కరకే, తథా
హారకో హీ జానతా హై
Page 138 of 513
PDF/HTML Page 171 of 546
single page version
మణేరివాకమ్పప్రవృత్తనిర్మలాలోకస్యావశ్యమేవ నిరాశ్రయతయా మోహతమః ప్రలీయతే
సంవేదనజ్ఞానేన తథైవాగమభాషయాధఃప్రవృత్తికరణాపూర్వకరణానివృత్తికరణసంజ్ఞదర్శనమోహక్షపణసమర్థపరిణామ-
విశేషబలేన పశ్చాదాత్మని యోజయతి
దర్శనమోహాన్ధకారః ప్రలీయతే
ఇసలియే నిష్క్రియ చిన్మాత్ర భావకో ప్రాప్త హోతా హై; ఔర ఇసప్రకార మణికీ భాఁతి జిసకా నిర్మల
ప్రకాశ అకమ్పరూపసే ప్రవర్తమాన హై ఐసే ఉస (చిన్మాత్ర భావకో ప్రాప్త) జీవకే మోహాన్ధకార
నిరాశ్రయతాకే కారణ అవశ్యమేవ ప్రలయకో ప్రాప్త హోతా హై
పర్యాయ రూపసే ఉస (అరహంత భగవానకే) స్వరూపకో మనకే ద్వారా ప్రథమ సమఝ లే తో ‘‘యహ
జో ఆత్మా, ఆత్మాకా ఏకరూప (-కథంచిత్ సదృశ) త్రైకాలిక ప్రవాహ హై సో ద్రవ్య హై, ఉసకా
జో ఏకరూప రహనేవాలా చైతన్యరూప విశేషణ హై సో గుణ హై ఔర ఉస ప్రవాహమేం జో క్షణవర్తీ
వ్యతిరేక హైం సో పర్యాయేం హైం’’ ఇసప్రకార అపనా ఆత్మా భీ ద్రవ్య -గుణ -పర్యాయరూపసే మనకే ద్వారా
జ్ఞానమేం ఆతా హై
పర పరిణామీ -పరిణామ -పరిణతికే భేదకా వికల్ప నష్ట హో జాతా హై, ఇసలియే జీవ నిష్క్రియ
చిన్మాత్ర భావకో ప్రాప్త హోతా హై, ఔర ఉససే దర్శనమోహ నిరాశ్రయ హోతా హుఆ నష్ట హో జాతా హై
Page 139 of 513
PDF/HTML Page 172 of 546
single page version
[జీవః ] జీవ [యది ] యది [రాగద్వేషౌ ] రాగద్వేషకో [జహాతి ] ఛోడతా హై, [సః ] తో వహ [శుద్ధం
ఆత్మానం ] శుద్ధ ఆత్మాకో [ లభతే ] ప్రాప్త కరతా హై
నిర్మూల కరతా హై, తో శుద్ధ ఆత్మాకా అనుభవ కరతా హై
జో రాగద్వేష పరిహరే తో పామతో శుద్ధాత్మనే. ౮౧
Page 140 of 513
PDF/HTML Page 173 of 546
single page version
సో అప్పాణం లహది సుద్ధం’ ఇతి భణితమ్, ఉభయత్ర మోక్షోస్తి
కారణేన శుభాశుభమూఢత్వనిరాసార్థం జ్ఞానకణ్డికా భణ్యతే
ఛోడతా హై, పునః -పునః రాగద్వేషభావమేం పరిణమిత నహీం హోతా, వహీ అభేదరత్నత్రయపరిణత జీవ శుద్ధ-
బుద్ధ -ఏకస్వభావ ఆత్మాకో ప్రాప్త కరతా హై
చాహియే
ఉపదేశ పణ ఏమ జ కరీ, నిర్వృత థయా; నముం తేమనే. ౮౨
Page 141 of 513
PDF/HTML Page 174 of 546
single page version
పరేషామప్యాయత్యామిదానీంత్వే వా ముముక్షూణాం తథైవ తదుపదిశ్య, నిఃశ్రేయసమధ్యాశ్రితాః
తేభ్య’ ఇత్యనేన పదేన నమస్కారం కుర్వన్తీత్యభిప్రాయః
నమస్కార హో
క్షయ స్వయం అనుభవ కరకే (తథా)
(మోక్ష)కో ప్రాప్త హుఏ హైం; ఇసలియే నిర్వాణకా అన్య (కోఈ) మార్గ నహీం హై ఐసా నిశ్చిత హోతా హై
హోనా హీ ఏక మాత్ర మోక్షమార్గ హై; త్రికాలమేం భీ కోఈ దూసరా మోక్షకా మార్గ నహీం హై
Page 142 of 513
PDF/HTML Page 175 of 546
single page version
జ్ఞానప్రధానాః
పూజాసక్కారరిహా ద్రవ్యభావలక్షణపూజా గుణప్రశంసా సత్కారస్తయోరర్హా యోగ్యా భవన్తి
హై
అవచ్ఛన్నః ] ఉససే ఆచ్ఛాదిత వర్తతా హుఆ జీవ [ రాగం వా ద్వేషం వా ప్రాప్య ] రాగ అథవా ద్వేషకో
ప్రాప్త కరకే [క్షుభ్యతి ] క్షుబ్ధ హోతా హై
తే మోహథీ ఆచ్ఛన్న రాగీ -ద్వేషీ థఈ క్షోభిత బనే. ౮౩
Page 143 of 513
PDF/HTML Page 176 of 546
single page version
మేవాహరహరుపాదదానో, దగ్ధేన్ద్రియాణాం రుచివశేనాద్వైతేపి ప్రవర్తితద్వైతో, రుచితారుచితేషు విషయేషు
రాగద్వేషావుపశ్లిష్య, ప్రచురతరామ్భోభారరయాహతః సేతుబన్ధ ఇవ ద్వేధా విదార్యమాణో నితరాం
క్షోభముపైతి
లక్షణసిద్ధత్వాదిపర్యాయేషు చ యథాసంభవం పూర్వోపవర్ణితేషు వక్ష్యమాణేషు చ
ఇత్థంభూతో భావో జీవస్య దర్శనమోహ ఇతి భవతి
స్వగుణరూపసే, ఔర పర -పర్యాయోంకో స్వపర్యాయరూప సమఝకర -అంగీకార కరకే, అతి రూఢ
హోతా హుఆ అత్యన్త క్షోభకో ప్రాప్త హోతా హై
Page 144 of 513
PDF/HTML Page 177 of 546
single page version
సిన్ధురస్యేవ, భవతి నామ నానావిధో బన్ధః
హై; [తస్మాత్ ] ఇసలియే [తే ] వే (మోహ -రాగ -ద్వేష) [సంక్షపయితవ్యాః ] సమ్పూర్ణతయా క్షయ కరనే
యోగ్య హైం
హాథీకో దేఖకర, ఉత్తేజిత హోకర (ఉసకీ ఓర) దౌడతే హుఏ హాథీకీ భాఁతి
భావికసుఖవిపరీతస్య నారకాదిదుఃఖస్య కారణభూతో వివిధబన్ధో జాయతే
విధవిధ థాయే బంధ, తేథీ సర్వ తే క్షయయోగ్య ఛే
Page 145 of 513
PDF/HTML Page 178 of 546
single page version
ఇసప్రకార పకడా జాతా హై
హోకర లడనేకే లియే దౌడతా హై ఔర ఇసప్రకార వహ పకడనేవాలోంకే జాలమేం ఫఁస జాతా హై
ప్రకారకే బన్ధనకో ప్రాప్త హోతా హై, ఇసలియే మోక్షార్థీకో మోహ -రాగ -ద్వేషకా భలీభాఁతి -సమ్పూర్ణతయా
మూలసే హీ క్షయ కర దేనా చాహియే
కరుణాభావః ] తిర్యంచ -మనుష్యోంకే ప్రతి కరుణాభావ, [విషయేషు ప్రసంగః చ ] తథా విషయోంకీ సంగతి
(ఇష్ట విషయోంమేం ప్రీతి ఔర అనిష్ట విషయోంమేం అప్రీతి)
మోహా సమ్యక్ క్షపయితవ్యా ఇతి తాత్పర్యమ్
విషయో తణో వళీ సంగ,
Page 146 of 513
PDF/HTML Page 179 of 546
single page version
త్రిభూమికోపి మోహో నిహన్తవ్యః
ఔర అనిష్ట విషయోంకీ అప్రీతిసే ద్వేషకో (జానకర)
హై
హైం, ఇష్ట విషయోంమేం ప్రీతి రాగకా చిహ్న హై ఔర అనిష్ట విషయోంమేం అప్రీతి ద్వేషకా చిహ్న హై
తసు మోహ పామే నాశ నిశ్చయ; శాస్త్ర సమధ్యయనీయ ఛే. ౮౬
Page 147 of 513
PDF/HTML Page 180 of 546
single page version
శక్తిసంపదః సహృదయహృదయానందోద్భేదదాయినా ప్రత్యక్షేణాన్యేన వా తదవిరోధినా ప్రమాణజాతేన
ఇస (నిమ్నలిఖిత) ఉపాయాన్తరకీ అపేక్షా రఖతా హై
సంస్కారసే విశిష్ట
నిహన్తవ్యా ఇతి సూత్రార్థః