ज्ञानावरणादिमूलोत्तरकर्मप्रकृतिभेदाः जिनवरवृषभैर्नियत्या स्वभावेन भणिताः, किंतु स्वकीय- शुभाशुभफलं दत्वा गच्छन्ति, न च रागादिपरिणामरहिताः सन्तो बन्धं कुर्वन्ति । तर्हि कथं बन्धं करोति जीवः इति चेत् । तेसु विमूढो रत्तो दुट्ठो वा बन्धमणुभवदि तेषु उदयागतेषु सत्सु कर्मांशेषु मोहरागद्वेषविलक्षणनिजशुद्धात्मतत्त्वभावनारहितः सन् यो विशेषेण मूढो रक्तो दुष्टो वा भवति सः केवलज्ञानाद्यनन्तगुणव्यक्तिलक्षणमोक्षाद्विलक्षणं प्रकृतिस्थित्यनुभागप्रदेशभेदभिन्नं बन्धमनुभवति । ततः स्थितमेतत् ज्ञानं बन्धकारणं न भवति कर्मोदयोऽपि, किंतु रागादयो बन्धकारणमिति ।।४३।। अथ केवलिनां रागाद्यभावाद्धर्मोपदेशादयोऽपि बन्धकारणं न भवन्तीति कथयति ---ठाणणिसेज्जविहारा धम्मुवदेसो य स्थानमूर्ध्वस्थितिर्निषद्या चासनं श्रीविहारो धर्मोपदेशश्च णियदयो एते व्यापारा नियतयः स्वभावा वह संसारी, उन उदयगत कर्मांशोंके अस्तित्वमें, चेतते -जानते -अनुभव करते हुए, मोह -राग- द्वेषमें परिणत होनेसे ज्ञेय पदार्थोंमें परिणमन जिसका लक्षण है ऐसी (ज्ञेयार्थपरिणमनस्वरूप) क्रियाके साथ युक्त होता है; और इसीलिये क्रियाके फलभूत बन्धका अनुभव करता है । इससे (ऐसा कहा है कि) मोहके उदयसे ही (मोहके उदयमें युक्त होनेके कारणसे ही) क्रिया और क्रियाफल होता है, ज्ञानसे नहीं ।
भावार्थ : — समस्त संसारी जीवोंके कर्मका उदय है, परन्तु वह उदय वन्धका कारण नहीं है । यदि कर्मनिमित्तक इष्ट -अनिष्ट भावोंमें जीव रागी -द्वेषी -मोही होकर परिणमन करे तो बन्ध होता है । इससे यह बात सिद्ध हुई कि ज्ञान, उदय प्राप्त पौद्गलिक कर्म या कर्मोदयसे उत्पन्न देहादिकी क्रियाएँ बन्धका कारण नहीं हैं, बन्धके कारण मात्र राग -द्वेष -मोहभाव हैं । इसलिये वे भाव सर्वप्रकारसे त्यागने योग्य है ।।४३।।
अब, ऐसा उपदेश देते हैं कि केवलीभगवानके क्रिया भी क्रियाफल (-बन्ध) उत्पन्न नहीं करती : —
वर्ते सहज ते कालमां, मायाचरण ज्यम नारीने . ४४.