यत्किल द्रव्यगुणपर्यायस्वभावेनार्हतो ज्ञानादात्मनस्तथाज्ञानं मोहक्षपणोपायत्वेन प्राक् प्रतिपन्नं, तत् खलूपायान्तरमिदमपेक्षते । इदं हि विहितप्रथमभूमिकासंक्रमणस्य सर्वज्ञोपज्ञ- तया सर्वतोऽप्यबाधितं शाब्दं प्रमाणमाक्रम्य क्रीडतस्तत्संस्कारस्फु टीकृतविशिष्टसंवेदन- शक्तिसंपदः सहृदयहृदयानंदोद्भेददायिना प्रत्यक्षेणान्येन वा तदविरोधिना प्रमाणजातेन रागद्वेषौ च ज्ञायेते विवेकिभिः, ततस्तत्परिज्ञानानन्तरमेव निर्विकारस्वशुद्धात्मभावनया रागद्वेषमोहा निहन्तव्या इति सूत्रार्थः ।।८५।। अथ द्रव्यगुणपर्यायपरिज्ञानाभावे मोहो भवतीति यदुक्तं पूर्वं तदर्थमागमाभ्यासं कारयति । अथवा द्रव्यगुणपर्यायत्वैरर्हत्परिज्ञानादात्मपरिज्ञानं भवतीति यदुक्तं तदात्मपरिज्ञानमिममागमाभ्यासमपेक्षत इति पातनिकाद्वयं मनसि धृत्वा सूत्रमिदं प्रतिपादयति — जिणसत्थादो अट्ठे पच्चक्खादीहिं बुज्झदो णियमा जिनशास्त्रात्सकाशाच्छुद्धात्मादिपदार्थान् प्रत्यक्षादि-
अन्वयार्थ : — [जिनशास्त्रात् ] जिनशास्त्र द्वारा [प्रत्यक्षादिभिः ] प्रत्यक्षादि प्रमाणोंसे [अर्थान् ] पदार्थोंको [बुध्यमानस्य ] जाननेवालेके [नियमात् ] नियमसे [मोहोपचयः ] १मोहोपचय [क्षीयते ] क्षय हो जाता है [तस्मात् ] इसलिये [शास्त्रं ] शास्त्रका [समध्येतव्यम् ] सम्यक् प्रकारसे अध्ययन करना चाहिये ।।८६।।
टीका : — द्रव्य -गुण -पर्यायस्वभावसे अर्हंतके ज्ञान द्वारा आत्माका उस प्रकारका ज्ञान मोहक्षयके उपायके रूपमें पहले (८०वीं गाथामें) प्रतिपादित किया गया था, वह वास्तवमें इस (निम्नलिखित) उपायान्तरकी अपेक्षा रखता है । (वह उपायान्तर क्या है सो कहा जाता है) : —
जिसने प्रथम भूमिकामें गमन किया है ऐसे जीवको, जो २सर्वज्ञोपज्ञ होनेसे सर्व प्रकारसे अबाधित है ऐसे शाब्द प्रमाणको (-द्रव्य श्रुतप्रमाणको) प्राप्त करके क्रीड़ा करने पर, उसके संस्कारसे विशिष्ट ३संवेदनशक्तिरूप सम्पदा प्रगट करने पर, ४सहृदयजनोंके हृदयको आनन्दका ५उद्भेद देनेवाले प्रत्यक्ष प्रमाणसे अथवा ६उससे अविरुद्ध अन्य प्रमाणसमूहसे १. मोहोपचय = मोहका उपचय । (उपचय = संचय; समूह) २. सर्वज्ञोपज्ञ = सर्वज्ञ द्वारा स्वयं जाना हुआ (और कहा हुआ) । ३. संवेदन = ज्ञान । ४. सहृदय = भावुक; शास्त्रमें जिस समय जिस भावका प्रसंग होय उस भावको हृदयमें ग्रहण करनेवाला;
बुध; पंडित । ५. उद्भेद = स्फु रण; प्रगटता; फु वारा । ६. उससे = प्रत्यक्ष प्रमाणसे ।