Pravachansar (Hindi). Gatha: 88.

< Previous Page   Next Page >


Page 151 of 513
PDF/HTML Page 184 of 546

 

कहानजैनशास्त्रमाला ]
ज्ञानतत्त्व -प्रज्ञापन
१५१

अथैवं मोहक्षपणोपायभूतजिनेश्वरोपदेशलाभेऽपि पुरुषकारोऽर्थक्रियाकारीति पौरुषं व्यापारयति

जो मोहरागदोसे णिहणदि उवलब्भ जोण्हमुवदेसं
सो सव्वदुक्खमोक्खं पावदि अचिरेण कालेण ।।८८।।
यो मोहरागद्वेषान्निहन्ति उपलभ्य जैनमुपदेशम्
स सर्वदुःखमोक्षं प्राप्नोत्यचिरेण कालेन ।।८८।।

इह हि द्राघीयसि सदाजवंजवपथे कथमप्यमुं समुपलभ्यापि जैनेश्वरं निशिततर- वारिधारापथस्थानीयमुपदेशं य एव मोहरागद्वेषाणामुपरि दृढतरं निपातयति स एव निखिल- द्रव्यमेव स्वभावः, अथवा शुद्धात्मद्रव्यस्य कः स्वभाव इति पृष्टे पूर्वोक्तगुणपर्याया एव एवं शेषद्रव्यगुणपर्यायाणामप्यर्थसंज्ञा बोद्धव्येत्यर्थः ।।८७।। अथ दुर्लभजैनोपदेशं लब्ध्वापि य एव मोहराग- द्वेषान्निहन्ति स एवाशेषदुःखक्षयं प्राप्नोतीत्यावेदयतिजो मोहरागदोसे णिहणदि य एव मोहराग- द्वेषान्निहन्ति किं कृत्वा उपलब्भ उपलभ्य प्राप्य कम् जोण्हमुवदेसं जैनोपदेशम् सो सव्वदुक्खमोक्खं पावदि स सर्वदुःखमोक्षं प्राप्नोति केन अचिरेण कालेण स्तोक कालेनेति तद्यथाएकेन्द्रियविकलेन्द्रिय- पञ्चेन्द्रियादिदुर्लभपरंपरया जैनोपदेशं प्राप्य मोहरागद्वेषविलक्षणं निजशुद्धात्मनिश्चलानुभूतिलक्षणं

अब, इसप्रकार मोहक्षयके उपायभूत जिनेश्वरके उपदेशकी प्राप्ति होने पर भी पुरुषार्थ अर्थक्रियाकारी है इसलिये पुरुषार्थ करता हैं :

अन्वयार्थ :[यः ] जो [जैनं उपदेशं ] जिनेन्द्रके उपदेशको [उपलभ्य ] प्राप्त करके [मोहरागद्वेषान् ] मोह -राग -द्वेषको [निहंति ] हनता है, [सः ] वह [अचिरेण कालेन ] अल्प कालमें [सर्वदुःखमोक्षं प्राप्नोति ] सर्व दुःखोंसे मुक्त हो जाता है ।।८८।।

टीका :इस अति दीर्ध, सदा उत्पातमय संसारमार्गमें किसी भी प्रकारसे जिनेन्द्रदेवके इस तीक्ष्ण असिधारा समान उपदेशको प्राप्त करके भी जो मोह -राग -द्वेष पर अति दृढता पूर्वक उसका प्रहार करता है वही हाथमें तलवार लिये हुए मनुष्यकी भाँति शीघ्र ही समस्त दुःखोंसे परिमुक्त होता है; अन्य (कोई) व्यापार (प्रयत्न; क्रिया) समस्त दुःखोंसे १. अर्थक्रियाकारी = प्रयोजनभूत क्रियाका (सर्वदुःखपरिमोक्षका) करनेवाला

जे पामी जिन -उपदेश हणतो राग -द्वेष -विमोहने, ते जीव पामे अल्प काले सर्वदुःखविमोक्षने. ८८.