यदयं स्वयमात्मा धर्मो भवति स खलु मनोरथ एव । तस्य त्वेका बहिर्मोहद्रष्टिरेव विहन्त्री । सा चागमकौशलेनात्मज्ञानेन च निहता, नात्र मम पुनर्भावमापत्स्यते । ततो वीतरागचारित्रसूत्रितावतारो ममायमात्मा स्वयं धर्मो भूत्वा निरस्तसमस्तप्रत्यूहतया नित्यमेव परिणतत्वात् परमवीतरागचारित्रे सम्यगभ्युत्थितः उद्यतः । पुनरपि कथंभूतः । महप्पा मोक्षलक्षण- महार्थसाधकत्वेन महात्मा धम्मो त्ति विसेसिदो समणो जीवितमरणलाभालाभादिसमताभावनापरिणतात्मा स श्रमण एवाभेदनयेन धर्म इति विशेषितो मोहक्षोभविहीनात्मपरिणामरूपो निश्चयधर्मो भणित इत्यर्थः ।।९२।। अथैवंभूतनिश्चयरत्नत्रयपरिणतमहातपोधनस्य योऽसौ भक्तिं करोति तस्य फलं दर्शयति —
अन्वयार्थ : — [यः आगमकुशलः ] जो आगममें कुशल हैं, [निहतमोहदृष्टिः ] जिसकी मोहदृष्टि हत हो गई है और [विरागचरिते अभ्युत्थितः ] जो वीतरागचारित्रमें आरूढ़ है, [महात्मा श्रमणः ] उस महात्मा श्रमणको [धर्मः इति विशेषितः ] (शास्त्रमें) ‘धर्म’ कहा हैं ।।९२।।
टीका : — यह आत्मा स्वयं धर्म हो, यह वास्तवमें मनोरथ है । उसमें विघ्न डालनेवाली एक १बहिर्मोहदृष्टि ही है । और वह (बहिर्मोहदृष्टि) तो २आगमकौशल्य तथा आत्मज्ञानसे नष्ट हो जानेके कारण अब मुझमें पुनः उत्पन्न नहीं होगी । इसलिये वीतरागचारित्ररूपसे प्रगटताको प्राप्त (-वीतरागचारित्ररूप पर्यायमें परिणत) मेरा यह आत्मा १. बहिर्मोहदृष्टि = बहिर्मुख ऐसी मोहदृष्टि । (आत्माको धर्मरूप होनेमें विघ्न डालनेवाली एक बहिर्मोहदृष्टि
आगम विषे कौशल्य छे ने मोहदृष्टि विनष्ट छे वीतराग – चरितारूढ छे, ते मुनि -महात्मा ‘धर्म’ छे. ९२.