अथ क्रमेणास्तित्वं द्विविधमभिदधाति — स्वरूपास्तित्वं सादृश्यास्तित्वं चेति । तत्रेदं स्वरूपास्तित्वाभिधानम् —
अस्तित्वं हि किल द्रव्यस्य स्वभावः। तत्पुनरन्यसाधननिरपेक्षत्वादनाद्यनन्ततया- हेतुकयैकरूपया वृत्त्या नित्यप्रवृत्तत्वाद् विभावधर्मवैलक्षण्याच्च भावभाववद्भावान्नानात्वेऽपि परिणमति, तथा सर्वद्रव्याणीत्यभिप्रायः ।।९५।। एवं नमस्कारगाथा द्रव्यगुणपर्यायकथनगाथा स्वसमयपरसमयनिरूपणगाथा सत्तादिलक्षणत्रयसूचनगाथा चेति स्वतन्त्रगाथाचतुष्टयेन पीठिकाभिधानं प्रथमस्थलं गतम् । अथ प्रथमं तावत्स्वरूपास्तित्वं प्रतिपादयति — सहावो हि स्वभावः स्वरूपं भवति हि स्वभावः स्वरूपं भवति हि स्फु टम् । कः कर्ता । सब्भावो सद्भावः शुद्धसत्ता शुद्धास्तित्वम् । कस्य स्वभावो भवति । दव्वस्स मुक्तात्मद्रव्यस्य । तच्च स्वरूपास्तित्वं यथा मुक्तात्मनः सकाशात्पृथग्भूतानां पुद्गलादिपञ्चद्रव्याणां
अन्वयार्थ : — [सर्वकालं ] सर्वकालमें [गुणैः ] गुण तथा [चित्रैः स्वकपर्यायैः ] अनेक प्रकारकी अपनी पर्यायोंसे [उत्पादव्ययध्रुवत्वैः ] और उत्पाद -व्यय -ध्रौव्यसे [द्रव्यस्य सद्भावः ] द्रव्यका जो अस्तित्व है, [हि ] वह वास्तवमें [स्वभावः ] स्वभाव है ।।९६।।
टीका : — अस्तित्व वास्तवमें द्रव्यका स्वभाव है; और वह (अस्तित्व) अन्य साधनसे १निरपेक्ष होनेके कारण अनादि – अनन्त होनेसे तथा २अहेतुक, एकरूप ३वृत्तिसे सदा ही प्रवर्तता होनेके कारण विभावधर्मसे विलक्षण होनेसे, भाव और ४भाववानताके कारण १. अस्तित्व अन्य साधनकी अपेक्षासे रहित – स्वयंसिद्ध है इसलिये अनादि -अनन्त है । २. अहेतुक = अकारण, जिसका कोई कारण नहीं है ऐसी । ३. वृत्ति = वर्तन; वर्तना वह; परिणति । (अकारणिक एकरूप परिणतिसे सदाकाल परिणमता होनेसे अस्तित्व
४. अस्तित्व तो (द्रव्यका) भाव है और द्रव्य भाववान् है ।
उत्पाद -ध्रौव्य -विनाशथी, गुण ने विविध पर्यायथी अस्तित्व द्रव्यनुं सर्वदा जे, तेह द्रव्यस्वभाव छे . ९६.