सिद्धियुक्तत्वात्तेषामस्तित्वमेकमेव, कार्तस्वरवत् ।
यथा हि द्रव्येण वा क्षेत्रेण वा कालेन वा भावेन वा कार्तस्वरात् पृथगनुपलभ्यमानैः कर्तृकरणाधिकरणरूपेण पीततादिगुणानां कुण्डलादिपर्यायाणां च स्वरूपमुपादाय प्रवर्तमान- प्रवृत्तियुक्तस्य कार्तस्वरास्तित्वेन निष्पादितनिष्पत्तियुक्तैः पीततादिगुणैः कुण्डलादिपर्यायैश्च यदस्तित्वं कार्तस्वरस्य स स्वभावः, तथा हि द्रव्येण वा क्षेत्रेण वा कालेन वा भावेन वा द्रव्यात्पृथगनुपलभ्यमानैः कर्तृकरणाधिकरणरूपेण गुणानां पर्यायाणां च स्वरूपमुपादाय शेषजीवानां च भिन्नं भवति न च तथा । कैः सह । गुणेहिं सगपज्जएहिं केवलज्ञानादिगुणैः किञ्चिदूनचरमशरीराकारादिस्वकपर्यायैश्च सह । कथंभूतैः । चित्तेहिं सिद्धगतित्वमतीन्द्रियत्वमकायत्वम- योगत्वमवेदत्वमित्यादिबहुभेदभिन्नैः । न केवलं गुणपर्यायैः सह भिन्नं न भवति । उप्पादव्वयधुवत्तेहिं शुद्धात्मप्राप्तिरूपमोक्षपर्यायस्योत्पादो रागादिविकल्परहितपरमसमाधिरूपमोक्षमार्गपर्यायस्य व्ययस्तथा मोक्षमोक्षमार्गाधारभूतान्वयद्रव्यत्वलक्षणं ध्रौव्यं चेत्युक्तलक्षणोत्पादव्ययध्रौव्यैश्च सह भिन्नं न भवति । कथम् । सव्वकालं सर्वकालपर्यन्तं यथा भवति । कस्मात्तैः सह भिन्नं न भवतीति चेत्। यतः कारणाद्गुणपर्यायास्तित्वेनोत्पादव्ययध्रौव्यास्तित्वेन च कर्तृभूतेन शुद्धात्मद्रव्यास्तित्वं साध्यते, अनेकत्व होने पर भी प्रदेशभेद न होनेसे द्रव्यके साथ एकत्वको धारण करता हुआ, द्रव्यका स्वभाव ही क्यों न हो ? (अवश्य हो ।) वह अस्तित्व — जैसे भिन्न -भिन्न द्रव्योंमें प्रत्येकमें समाप्त हो जाता है उसीप्रकार — द्रव्य -गुण -पर्यायमें प्रत्येकमें समाप्त नहीं हो जाता, क्योंकि उनकी सिद्धि परस्पर होती है, इसलिये (अर्थात् द्रव्य -गुण और पर्याय एक दूसरेसे परस्पर सिद्ध होते हैं इसलिये — यदि एक न हो तो दूसरे दो भी सिद्ध नहीं होते इसलिये) उनका अस्तित्व एक ही है; — सुवर्णकी भाँति ।
जैसे द्रव्य, क्षेत्र, काल या भावसे १सुवर्णसे जो पृथक् दिखाई नहीं देते; कर्ता -करण- अधिकरणरूपसे पीतत्वादिगुणोंके और कुण्डलादिपर्यायोंके स्वरूपको धारण करके प्रवर्तमान सुवर्णके अस्तित्वसे जिनकी उत्पत्ति होती है, — ऐसे पीतत्वादिगुणों और कुण्डलादि पर्यायोंसे जो सुवर्णका अस्तित्व है, वह सुवर्णका स्वभाव है; उसीप्रकार द्रव्यसे, क्षेत्रसे, कालसे या भावसे जो द्रव्यसे पृथक् दिखाई नहीं देते, कर्ता -करण-२अधिकरणरूपसे गुणोंके और पर्यायोंके १. पीतत्वादि गुण और कुण्डलादि पर्यायें । २. द्रव्य ही गुण -पर्यायोंका कर्ता (करनेवाला), उनका करण (साधन) और उनका अधिकरण (आधार)