मूर्तानां गुणानामिन्द्रियग्राह्यत्वं लक्षणम् । अमूर्तानां तदेव विपर्यस्तम् । ते च मूर्ताः पुद्गलद्रव्यस्य, तस्यैवैकस्य मूर्तत्वात् । अमूर्ताः शेषद्रव्याणां, पुद्गलादन्येषां सर्वेषामप्य- मूर्तत्वात् ।।१३१।।
ज्ञातव्यः ।।१३०।। अथ मूर्तामूर्तगुणानां लक्षणं संबन्धं च निरूपयति — मुत्ता इंदियगेज्झा मूर्ता गुणा इन्द्रियग्राह्या भवन्ति, अमूर्ताः पुनरिन्द्रियविषया न भवन्ति इति मूर्तामूर्तगुणानामिन्द्रियानिन्द्रयविषयत्वं लक्षणमुक्तम् । इदानीं मूर्तगुणाः कस्य संबन्धिनो भवन्तीति संबन्धं कथयति । पोग्गलदव्वप्पगा अणेगविधा मूर्तगुणाः पुद्गलद्रव्यात्मका अनेकविधा भवन्ति; पुद्गलद्रव्यसंबन्धिनो भवन्तीत्यर्थः । अमूर्तगुणानां
अन्वयार्थ : — [इन्द्रियग्राह्याः मूर्ताः ] इन्द्रियग्राह्य ऐसे मूर्तगुण [पुद्गलद्रव्यात्मकाः ] पुद्गलद्रव्यात्मक [अनेक विधाः ] अनेक प्रकारके हैं; [अमूर्तानां द्रव्याणां ] अमूर्त द्रव्योंके [गुणाः ] गुण [अमूर्ताः ज्ञातव्याः ] अमूर्त जानना चाहिये ।।१३१।।
टीका : — मूर्त गुणोंका लक्षण इन्द्रियग्राह्यत्व है; और अमूर्तगुणोंका उससे विपरीत है; (अर्थात् अमूर्त गुण इन्द्रियोंसे ज्ञात नहीं होते ।) और मूर्त गुण पुद्गलद्रव्यके हैं, क्योंकि वही (पुद्गल ही) एक मूर्त है; और अमूर्त गुण शेष द्रव्योंके हैं, क्योंकि पुद्गलके अतिरिक्त शेष सभी द्रव्य अमूर्त हैं ।।१३१।।
द्रव्यो अमूर्तिक जेह तेना गुण अमूर्तिक जाणजे. १३१.
छे वर्ण तेम ज गंध वळी रस -स्पर्श पुद्गलद्रव्यने,