अयमात्मा साकारनिराकारपरिच्छेदात्मकत्वात्परिच्छेद्यतामापद्यमानमर्थजातं येनैव मोहरूपेण रागरूपेण द्वेषरूपेण वा भावेन पश्यति जानाति च तेनैवोपरज्यत एव । योऽयमुपरागः स खलु स्निग्धरूक्षत्वस्थानीयो भावबन्धः । अथ पुनस्तेनैव पौद्गलिकं कर्म युक्तिं द्रव्यबन्धस्वरूपं च प्रतिपादयति — भावेण जेण भावेन परिणामेन येन जीवो जीवः कर्ता पेच्छदि जाणादि निर्विकल्पदर्शनपरिणामेन पश्यति सविकल्पज्ञानपरिणामेन जानाति । किं कर्मतापन्नं, आगदं विसये आगतं प्राप्तं किमपीष्टानिष्टं वस्तु पञ्चेन्द्रियविषये । रज्जदि तेणेव पुणो रज्यते तेनैव पुनः आदिमध्यान्तवर्जितं रागादिदोषरहितं चिज्ज्योतिःस्वरूपं निजात्मद्रव्यमरोचमानस्तथैवाजानन् सन् समस्तरागादिविकल्पपरिहारेणाभावयंश्च तेनैव पूर्वोक्तज्ञानदर्शनोपयोगेन रज्यते रागं करोति इति भावबन्धयुक्तिः । बज्झदि कम्म त्ति उवदेसो तेन भावबन्धेन नवतरद्रव्यकर्म बध्नातीति
अन्वयार्थ : — [जीवः ] जीव [येन भावेन ] जिस भावसे [विषये आगतं ] विषयागत पदार्थको [पश्यति जानाति ] देखता है और जानता है, [तेन एव ] उसीसे [रज्यति ] उपरक्त होता है; [पुनः ] और उसीसे [कर्म बध्यते ] कर्म बँधता है; — (इति) ऐसा (उपदेशः) उपदेश है ।।१७६।।
टीका : — यह आत्मा साकार और निराकार प्रतिभासस्वरूप (-ज्ञान और दर्शनस्वरूप) होनेसे प्रतिभास्य (प्रतिभासित होने योग्य) पदार्थसमूहको जिस मोहरूप, रागरूप या द्वेषरूप भावसे देखता है और जानता है, उसीसे उपरक्त होता है । जो यह उपराग (विकार) है वह वास्तवमें १स्निग्धरूक्षत्वस्थानीय भावबंध है । और उसीसे अवश्य १. स्निग्धरूक्षत्वस्थानीय = स्निग्धता और रूक्षताके समान । (जैसे पुद्गलमें विशिष्ट स्निग्धतारूक्षता वह बन्ध
तेनाथी छे उपरक्तता; वळी कर्मबंधन ते वडे. १७६.