स्वयमनशनस्वभावत्वादेषणादोषशून्यभैक्ष्यत्वाच्च, युक्ताहारः साक्षादनाहार एव स्यात् । तथा हि — यस्य सकलकालमेव सकलपुद्गलाहरणशून्यमात्मानमवबुद्धयमानस्य सकलाशनतृष्णा- शून्यत्वात्स्वयमनशन एव स्वभावः, तदेव तस्यानशनं नाम तपोऽन्तरंगस्य बलीयस्त्वात्; इति कृत्वा ये तं स्वयमनशनस्वभावं भावयन्ति श्रमणाः, तत्प्रतिषिद्धये चैषणादोषशून्य-
हवदि क्रोधादिपञ्चदशप्रमादरहितचिच्चमत्कारमात्रात्मतत्त्वभावनाच्युतः सन् भवति । स कः कर्ता । समणो सुखदुःखादिसमचित्तः श्रमणः । किंविशिष्टो भवति । पमत्तो प्रमत्तः प्रमादी । कैः कृत्वा । कोहादिएहि चउहि वि चतुर्भिरपि क्रोधादिभिः, विकहाहि स्त्रीभक्तचोरराजकथाभिः, तहिंदियाणमत्थेहिं तथैव पञ्चेन्द्रियाणामर्थैः स्पर्शादिविषयैः । पुनरपि किंरूपः। उवजुत्तो उपयुक्तः परिणतः । काभ्याम् । णेहणिद्दाहिं स्नेहनिद्राभ्यामिति ।।“३१।। अथ युक्ताहारविहारतपोधनस्वरूपमुपदिशति – जस्स यस्य मुनेः संबन्धी अप्पा आत्मा । किंविशिष्टः । अणेसणं स्वकीयशुद्धात्मतत्त्वभावनोत्पन्नसुखामृताहारेण तृप्तत्वान्न विद्यते
अन्वयार्थ : — [यस्य आत्मा अनेषणः ] जिसका आत्मा एषणारहित है (अर्थात् जो अनशनस्वभावी आत्माका ज्ञाता होनेसे स्वभावसे ही आहारकी इच्छासे रहित है ) [तत् अपि तपः ] उसे वह भी तप है; (और) [तत्प्रत्येषकाः ] उसे प्राप्त करनेके लिये (-अनशनस्वभाववाले आत्माको परिपूर्णतया प्राप्त करनेके लिये) प्रयत्न करनेवाले [श्रमणाः ] श्रमणोंके [अन्यत् भैक्षम् ] अन्य (-स्वरूपसे पृथक्) भिक्षा [अनेषणम् ] एषणारहित (-एषणदोषसे रहित) होती है; [अथ ] इसलिए [ते श्रमणाः ] वे श्रमण [अनाहाराः ] अनाहारी हैं ।।२२७।।
टीका : — (१) स्वयं अनशनस्वभाववाला होनेसे (अपने आत्माको स्वयं अनशन- स्वभाववाला जाननेसे) और (२) एषणादोषशून्य भिक्षावाला होनेसे, युक्ताहारी (-युक्ताहारवाला श्रमण) साक्षात् अनाहारी ही है । वह इसप्रकार — सदा ही समस्त पुद्गलाहारसे शून्य ऐसे आत्माको जानता हुआ समस्त अशनतृष्णा रहित होनेसे जिसका १स्वयं अनशन ही स्वभाव है, वही उसके अनशन नामक तप है, क्योंकि अंतरंगकी विशेष बलवत्ता है; — ऐसा समझकर जो श्रमण (१) आत्माको स्वयं अनशनस्वभाव भाते हैं (-समझते हैं, अनुभव करते हैं ) और (२) उसकी सिद्धिके लिये (-पूर्ण प्राप्तिके लिये) एषणादोषशून्य ऐसी अन्य (-पररूप) भिक्षा आचरते हैं; वे आहार करते हुए भी मानों आहार नहीं करते हों — ऐसे होनेसे साक्षात् अनाहारी ही हैं, क्योंकि १. स्वयं = अपने आप; अपनेसे; सहजतासे (अपने आत्माको स्वयं अनशनस्वभावी जानना वही अनशन