Pravachansar (Hindi). Gatha: 13.

< Previous Page   Next Page >


Page 20 of 513
PDF/HTML Page 53 of 546

 

२०प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
अइसयमादसमुत्थं विसयातीदं अणोवममणंतं
अव्वुच्छिण्णं च सुहं सुद्धुवओगप्पसिद्धाणं ।।१३।।
अतिशयमात्मसमुत्थं विषयातीतमनौपम्यमनन्तम्
अव्युच्छिन्नं च सुखं शुद्धोपयोगप्रसिद्धानाम् ।।१३।।

आसंसारापूर्वपरमाद्भुताह्लादरूपत्वादात्मानमेवाश्रित्य प्रवृत्तत्वात्पराश्रयनिरपेक्षत्वादत्यन्त- विलक्षणत्वात्समस्तायतिनिरपायित्वान्नैरन्तर्यप्रवर्तमानत्वाच्चातिशयवदात्मसमुत्थं विषयातीत- विस्तरेण च कथयति तथाप्यत्रापि पीठिकायां सूचनां करोति अथवा तृतीयपातनिका ---पूर्वं शुद्धोपयोगफलं निर्वाणं भणितमिदानीं पुनर्निर्वाणस्य फलमनन्तसुखं कथयतीति पातनिकात्रयस्यार्थं मनसि धृत्वा सूत्रमिदं प्रतिपादयति ---अइसयं आसंसाराद्देवेन्द्रादिसुखेभ्योऽप्यपूर्वाद्भुतपरमाह्लादरूपत्वाद- तिशयस्वरूपं, आदसमुत्थं रागादिविकल्परहितस्वशुद्धात्मसंवित्तिसमुत्पन्नत्वादात्मसमुत्थं, विसयातीदं निर्विषयपरमात्मतत्त्वप्रतिपक्षभूतपञ्चेन्द्रियविषयातीतत्वाद्विषयातीतं, अणोवमं निरुपमपरमानन्दैकलक्षण- त्वेनोपमारहितत्वादनुपमं, अणंतं अनन्तागामिकाले विनाशाभावादप्रमितत्वाद्वाऽनन्तं, अव्वुच्छिण्णं च करके, दूर करके) शुद्धोपयोगवृत्तिको आत्मसात् (आत्मरूप, अपनेरूप) करते हुए शुद्धोपयोग अधिकार प्रारम्भ करते हैं उसमें (पहले) शुद्धोपयोगके फलकी आत्माके प्रोत्साहनके लिये प्रशंसा करते हैं

अन्वयार्थ :[शुद्धोपयोगप्रसिद्धानां ] शुद्धोपयोगसे निष्पन्न हुए आत्माओंको (केवली और सिद्धोंका) [सुखं ] सुख [अतिशयं ] अतिशय [आत्मसमुत्थं ] आत्मोत्पन्न [विषयातीतं ] विषयातीत (अतीन्द्रिय) [अनौपम्यं ] अनुपम [अनन्तं ] अनन्त (अविनाशी) [अव्युच्छिन्नं च ] और अविच्छिन्न (अटूट) है ।।१३।।

टीका :(१) अनादि संसारसे जो पहले कभी अनुभवमें नहीं आया ऐसे अपूर्व, परम अद्भुत आह्लादरूप होनेसे ‘अतिशय’, (२) आत्माका ही आश्रय लेकर (स्वाश्रित) प्रवर्तमान होनेसे ‘आत्मोत्पन्न’, (३) पराश्रयसे निरपेक्ष होनेसे (स्पर्श, रस, गंध, वर्ण और शब्दके तथा संकल्पविकल्पके आश्रयकी अपेक्षासे रहित होनेसे) ‘विषयातीत’, (४) अत्यन्त १. निष्पन्न होना = उत्पन्न होना; फलरूप होना; सिद्ध होना (शुद्धोपयोगसे निष्पन्न हुए अर्थात् शुद्धोपयोग

कारणसे कार्यरूप हुए )

अत्यंत, आत्मोत्पन्न, विषयातीत, अनुप अनंत ने विच्छेदहीन छे सुख अहो ! शुद्धोपयोगप्रसिद्धने.१३.