paradavvan te akkhA Nev sahAvo tti appaNo bhaNidA .
AtmAnamev kevalan prati niyatan kil pratyakSham . idan tu vyatiriktAstitvayogitayA paradravyatAmupagatairAtmana svabhAvatAn manAgapyasanspRushadbhirindriyairupalabhyopajanyamAnan na nAmAtmana pratyakShan bhavitumarhati ..57.. athendriyagnAnan pratyakShan na bhavatIti vyavasthApayati — paradavvan te akkhA tAni prasiddhAnyakShANIndriyANi par- dravyan bhavanti . kasya . Atmana . Nev sahAvo tti appaNo bhaNidA yosau vishuddhagnAnadarshanasvabhAv Atmana sambandhI tatsvabhAvAni nishchayen na bhaNitAnIndriyANi . kasmAt . bhinnAstitvaniShpannatvAt . uvaladdhan tehi upalabdhan gnAtan yatpanychendriyaviShayabhUtan vastu tairindriyai kadhan pachchakkhan appaNo hodi tadvastu kathan pratyakShan bhavatyAtmano, na kathamapIti . tathaiv cha nAnAmanorathavyAptiviShaye pratipAdyapratipAdakAdivikalpa- jAlarUpan yanmanastadapIndriyagnAnavannishchayen parokShan bhavatIti gnAtvA kin kartavyam . sakalaikAkhaNDapratyakSha-
ab, yah nishchay karate hain ki indriyagnAn pratyakSha nahIn hai : —
anvayArtha : — [tAni akShANi ] ve indriyAn [paradravyan ] par dravya hain [Atmana svabhAva iti ] unhen AtmasvabhAvarUp [na ev bhaNitAni ] nahIn kahA hai; [tai ] unake dvArA [upalabdhan ] gnAt [Atmana ] AtmAko [pratyakShan ] pratyakSha [kathan bhavati ] kaise ho sakatA hai ?..57..
TIkA : — jo keval AtmAke prati hI niyat ho vah (gnAn) vAstavamen pratyakSha hai . yah (indriyagnAn) to, jo bhinna astitvavAlI honese paradravyatvako prApta huI hai, aur AtmasvabhAvatvako kinchitmAtra sparsha nahIn karatIn (AtmasvabhAvarUp kinchitmAtra bhI nahIn hain ) aisI indriyonke dvArA upalabdhi karake (-aisI indriyonke nimittase padArthonko jAnakar) utpanna hotA hai, isaliye vah (indriyagnAn) AtmAke liye pratyakSha nahIn ho sakatA .
bhAvArtha : — jo sIdhA AtmAke dvArA hI jAnatA hai vah gnAn pratyakSha hai . indriyagnAn
tenAthI je upalabdha te pratyakSha kaI rIt jIvane ?. 57.