svayam jAtatvAt, samantatvAt, anantArthavistRutatvAt, vimalatvAt, avagrahAdi- rahitatvAchcha pratyakShan gnAnan sukhamaikAntikamiti nishchIyate, anAkulatvaikalakShaNatvAtsaukhyasya . yato hi parato jAyamAnan parAdhInatayA, asamantamitaradvArAvaraNen, katipayArthapravRuttamitarArtha- bubhutsayA, samalamasamyagavabodhen, avagrahAdisahitan kramakRutArthagrahaNakheden parokShan gnAnamatyanta- utpannam . kin kartRu . NANan kevalagnAnam . kathan jAtam . sayan svayamev . punarapi kimvishiShTam . samantan paripUrNam . punarapi kinrUpam . aNantatthavitthaDan anantArthavistIrNam . puna kIdRusham . vimalan sanshayAdimal-
ab, isI pratyakShagnAnako pAramArthik sukharUp batalAte hain : —
anvayArtha : — [svayam jAtan ] apane Ap hI utpanna [samantan ] samant (sarva pradeshonse jAnatA huA) [anantArthavistRutan ] ananta padArthommen vistRut [vimalan ] vimal [tu ] aur [avagrahAdibhi rahitan ] avagrahAdise rahit — [gnAnan ] aisA gnAn [aikAntikan sukhan ] aikAntik sukh hai [iti bhaNitan ] aisA (sarvagnadevane) kahA hai ..59..
TIkA : — (1) ‘svayam utpanna’ honese, (2) ‘samant’ honese, (3) ‘ananta -padArthommen vistRut’ honese, (4) ‘vimal’ honese aur (5) ‘avagrahAdi rahit’ honese, pratyakShagnAn
(isI bAtako vistArapUrvak samajhAte hain : — )
(1) ‘parake dvArA utpanna’ hotA huA parAdhInatAke kAraN (2) 3‘asamant’ honese 4itar dvAronke AvaraNake kAraN (3) ‘mAtra kuchh padArthommen pravartamAn’ hotA huA anya padArthonko jAnanekI ichchhAke kAraN, (4) ‘samal’ honese asamyak avabodhake kAraN ( — karmamalayukta honese sanshay -vimoh -vibhram sahit jAnaneke kAraN), aur (5) ‘avagrahAdi sahit’ honese kramasha honevAle 5padArthagrahaNake khedake kAraN (-in kAraNonko lekar), parokSha gnAn atyanta
102pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
2aikAntik sukh hai yah nishchit hotA hai, kyonki ek mAtra anAkulatA hI sukhakA lakShaN hai .
1. samanta = chAron or -sarva bhAgommen vartamAn; sarva Atmapradeshonse jAnatA huA; samasta; sampUrNa, akhaNDa .
2. aikAntik = paripUrNa; antim, akelA; sarvathA .
3. parokSha gnAn khanDit hai arthAt vah amuk pradeshonke dvArA hI jAnatA hai; jaise -varNa Ankh jitane pradeshonke dvArA hI (indriyagnAnase) gnAt hotA hai; anya dvAr banda hain .
4. itar = dUsare; anya; usake sivAyake .
5. padArthagrahaN arthAt padArthakA bodh ek hI sAth na hone par avagrah, IhA ityAdi kramapUrvak honese khed hotA hai .