mAtram . ghAtikarmANi hi mahAmohotpAdakatvAdunmattakavadatasminstadbuddhimAdhAy parichchhedyamarthan pratyAtmAnan yata pariNAmayanti, tatastAni tasya pratyarthan pariNamya pariNamya shrAmyata khedanidAnatAn pratipadyante . tadabhAvAtkuto hi nAm kevale khedasyodbheda . yatashcha trisamayA- vachchhinnasakalapadArthaparichchhedyAkAravaishvarUpyaprakAshanAspadIbhUtan chitrabhittisthAnIyamanantasvarUpan svayamev pariNamat kevalamev pariNAma, tata kutonya pariNAmo yaddvAreN khedasyAtma- lAbha . yatashcha samastasvabhAvapratighAtAbhAvAtsamullasitaniranku shAnantashaktitayA sakalan traikAlikan lokAlokAkAramabhivyApya kUTasthatvenAtyantaniShpakampan vyavasthitatvAdanAkulatAn yatkevalamiti gnAnan tatsaukhyan bhavati, tasmAt khedo tassa Na bhaNido tasya kevalagnAnasya khedo dukhan na bhaNitam . tadapi kasmAt . jamhA ghAdI khayan jAdA yasmAnmohAdighAtikarmANi kShayan gatAni . tarhi tasyAnantapadArthaparichchhittipariNAmo dukhakAraNan bhaviShyati . naivam . pariNaman cha so chev tasya kevalagnAnasya sambandhI pariNAmashcha sa ev sukharUp eveti . idAnIn vistara — gnAnadarshanAvaraNodaye sati yugapadarthAn gnAtumashakyatvAt kramakaraNavyavadhAnagrahaNe khedo bhavati, AvaraNadvayAbhAve sati yugapadgrahaNe kevalagnAnasya khedo nAstIti sukhamev . tathaiv tasya bhagavato jagattrayakAlatrayavartisamastapadArtha- yugapatparichchhittisamarthamakhaNDaikarUpan pratyakShaparichchhittimayan svarUpan pariNamatsat kevalagnAnamev pariNAmo, na
(1) khedake Ayatan (-sthAn) ghAtikarma hain, keval pariNAmamAtra nahIn . ghAtikarma mahA mohake utpAdak honese dhatUrekI bhAnti 1atatmen tat buddhi dhAraN karavAkar AtmAko gneyapadArthake prati pariNaman karAte hain; isaliye ve ghAtikarma, pratyek padArthake prati pariNamit ho- hokar thakanevAle AtmAke liye khedake kAraN hote hain . unakA (ghAtikarmonkA) abhAv honese kevalagnAnamen khed kahAnse pragaT hogA ? (2) aur tInakAlarUp tIn bhed jisamen kiye jAte hain aise samasta padArthonkI gneyAkArarUp (vividhatAko prakAshit karanekA sthAnabhUt kevalagnAn, chitrit dIvArakI bhAnti, svayam) hI anantasvarUp svayamev pariNamit honese kevalagnAn hI pariNAm hai . isaliye anya pariNAm kahAn hain ki jinase khedakI utpatti ho ? (3) aur, kevalagnAn samasta svabhAvapratighAtake2 abhAvake kAraN nirankush ananta shaktike ullasit honese samasta traikAlik lokAlokake -AkAramen vyApta hokar 3kUTasthatayA atyanta niShkamp hai, pra. 14
1. atatmen tatbuddhi = vastu jisasvarUp nahIn hai us svarUp honekI mAnyatA; jaise ki — jaDamen chetanabuddhi (arthAt jaDamen chetanakI mAnyatA) dukhamen sukhabuddhi vagairah .
2. pratighAt = vighna; rukAvaT; hanan; ghAt .
3. kUTastha = sadA ekarUp rahanevAlA; achal (kevalagnAn sarvathA apariNAmI nahIn hai, kintu vah ek gneyase dUsare gneyake prati nahIn badalatA – sarvathA tInon kAlake samasta gneyAkAronko jAnatA hai, isaliye use kUTastha kahA hai)