ekAnten hi deha sukhan na dehina karoti svarge vA .
viShayavashen tu saukhyan dukhan vA bhavati svayamAtmA ..66..
ayamatra siddhAnto yaddivyavaikriyikatvepi sharIran na khalu sukhAy kalpyetetIShTAnAm-
niShTAnAn vA viShayANAn vashen sukhan vA dukhan vA svayamevAtmA syAt ..66..
athAtmana svayamev sukhapariNAmashaktiyogitvAdviShayANAmakinchitkaratvan dyotayati —
timiraharA jai diTThI jaNassa dIveN Natthi kAyavvan .
tah sokkhan sayamAdA visayA kin tattha kuvvanti ..67..
punarachetanatvAtsukhan na bhavatIti . ayamatrArtha – karmAvRutasansArijIvAnAn yadindriyasukhan tatrApi jIv
upAdAnakAraNan, na cha deha . dehakarmarahitamuktAtmanAn punaryadanantAtIndriyasukhan tatra visheSheNAtmaiv
kAraNamiti ..65.. ath manuShyasharIran mA bhavatu, devasharIran divyan tatkil sukhakAraNan bhaviShyatItyAshangkAn
nirAkaroti — eganteN hi deho suhan Na dehissa kuNadi ekAnten hi sphu Tan deha kartA sukhan na karoti .
kasya . dehina sansArijIvasya . kva . sagge vA AstAn tAvanmanuShyANAn manuShyadeha sukhan na karoti, svarge
kahAnajainashAstramAlA ]
gnAnatattva -pragnApan
115
anvayArtha : — [ekAnten hi ] ekAntase arthAt niyamase [svarge vA ] svargamen bhI
[deha ] sharIr [dehina ] sharIrI (-AtmAko) [sukhan na karoti ] sukh nahIn detA [viShayavashen
tu ] parantu viShayonke vashase [saukhyan dukhan vA ] sukh athavA dukharUp [svayam AtmA bhavati ]
svayam AtmA hotA hai ..66..
TIkA : — yahAn yah siddhAnt hai ki — bhale hI divya vaikriyik tA prApta ho tathApi
‘sharIr sukh nahIn de sakatA’; isaliye, AtmA svayam hI iShTa athavA aniShTa viShayonke vashase sukh
athavA dukharUp svayam hI hotA hai .
bhAvArtha : — sharIr sukh -dukh nahIn detA . devonkA uttam vaikriyik sharIr sukhakA
kAraN nahIn hai aur nArakiyonkA sharIr dukhakA kAraN nahIn hai . AtmA svayam hI iShTa -aniShTa
viShayonke vash hokar sukh -dukhakI kalpanArUpamen pariNamit hotA hai ..66..
ab, AtmA svayam hI sukhapariNAmakI shaktivAlA honese viShayonkI akinchitkaratA
batalAte hain : —
jo dRuShTi prANInI timirahar, to kArya chhe nahi dIpathI;
jyAn jIv svayam sukh pariName, viShayo kare chhe shun tahIn ? .67.