indriyasukhabhAjaneShu hi pradhAnA divaukasa . teShAmapi svAbhAvikan na khalu sukhamasti,
pratyut teShAn svAbhAvikan dukhamevAvalokyate, yataste panchendriyAtmakasharIrapishAchapIDayA paravashA
bhRuguprapAtasthAnIyAn manognaviShayAnabhipatanti ..71..
athaivamindriyasukhasya dukhatAyAn yuktyAvatAritAyAmindriyasukhasAdhanIbhUtapuNyanirvartak-
shubhopayogasya dukhasAdhanIbhUtapApanirvartakAshubhopayogavisheShAdavisheShatvamavatArayati —
NaraNArayatiriyasurA bhajanti jadi dehasambhavan dukkhan .
kih so suho va asuho uvaogo havadi jIvANan ..72..
naranArakatiryaksurA bhajanti yadi dehasambhavan dukham .
kathan sa shubho vAshubh upayogo bhavati jIvAnAm ..72..
lobhasthAnIyasarpachatuShkaprasAritavadane dehasthAnIyamahAndhakUpe patita san kashchit puruShavisheSha, sansAr-
sthAnIyamahAraNye mithyAtvAdikumArge naShTa san mRutyusthAnIyahastibhayenAyuShkarmasthAnIye sATikavisheShe
shuklakRiShNapakShasthAnIyashuklakRiShNamUShakadvayachhedyamAnamUle vyAdhisthAnIyamadhumakShikAveShTite lagnastenaiv
1. bhRuguprapAt = atyant dukhase ghabarAkar AtmaghAt karaneke liye parvatake nirAdhAr uchcha shikharase giranA .
(bhRugu = parvatakA nirAdhAr uchchasthAn – shikhar; prapAt = giranA)
tiryanch -nArak -sur -naro jo dehagat dukh anubhave,
to jIvano upayog e shubh ne ashubh kaI rIt chhe ?. 72.
kahAnajainashAstramAlA ]
gnAnatattva -pragnApan
123
TIkA : — indriyasukhake bhAjanommen pradhAn dev hain; unake bhI vAstavamen svAbhAvik sukh
nahIn hai, ulaTA unake svAbhAvik dukh hI dekhA jAtA hai; kyonki ve panchendriyAtmak sharIrarUpI
pishAchakI pIDAse paravash honese 1bhRuguprapAtake samAn manogna viShayonkI or daunDate hai ..71..
isaprakAr yuktipUrvak indriyasukhako dukharUp pragaT karake, ab indriyasukhake
sAdhanabhUt puNyako utpanna karanevAle shubhopayogakI, dukhake sAdhanabhUt pApako utpanna karanevAle
ashubhopayogase avisheShatA pragaT karate hain : —
anvayArtha : – [naranArakatiryaksurA ] manuShya, nArakI, tiryanch aur dev ( – sabhI)
[yadi ] yadi [dehasambhavan ] dehotpanna [dukhan ] dukhako [bhajanti ] anubhav karate hain, [jIvAnAn ]
to jIvonkA [sa upayoga ] vah (shuddhopayogase vilakShaN -ashuddha) upayog [shubha vA
ashubha ] shubh aur ashubh — do prakArakA [kathan bhavati ] kaise hai ? (arthAt nahIn hai )..72..