indriyasukhabhAjaneShu hi pradhAnA divaukasa . teShAmapi svAbhAvikan na khalu sukhamasti, pratyut teShAn svAbhAvikan dukhamevAvalokyate, yataste panchendriyAtmakasharIrapishAchapIDayA paravashA bhRuguprapAtasthAnIyAn manognaviShayAnabhipatanti ..71..
athaivamindriyasukhasya dukhatAyAn yuktyAvatAritAyAmindriyasukhasAdhanIbhUtapuNyanirvartak- shubhopayogasya dukhasAdhanIbhUtapApanirvartakAshubhopayogavisheShAdavisheShatvamavatArayati — NaraNArayatiriyasurA bhajanti jadi dehasambhavan dukkhan .
sthAnIyamahAraNye mithyAtvAdikumArge naShTa san mRutyusthAnIyahastibhayenAyuShkarmasthAnIye sATikavisheShe
shuklakRiShNapakShasthAnIyashuklakRiShNamUShakadvayachhedyamAnamUle vyAdhisthAnIyamadhumakShikAveShTite lagnastenaiv
TIkA : — indriyasukhake bhAjanommen pradhAn dev hain; unake bhI vAstavamen svAbhAvik sukh nahIn hai, ulaTA unake svAbhAvik dukh hI dekhA jAtA hai; kyonki ve panchendriyAtmak sharIrarUpI pishAchakI pIDAse paravash honese 1bhRuguprapAtake samAn manogna viShayonkI or daunDate hai ..71..
isaprakAr yuktipUrvak indriyasukhako dukharUp pragaT karake, ab indriyasukhake sAdhanabhUt puNyako utpanna karanevAle shubhopayogakI, dukhake sAdhanabhUt pApako utpanna karanevAle ashubhopayogase avisheShatA pragaT karate hain : —
anvayArtha : – [naranArakatiryaksurA ] manuShya, nArakI, tiryanch aur dev ( – sabhI) [yadi ] yadi [dehasambhavan ] dehotpanna [dukhan ] dukhako [bhajanti ] anubhav karate hain, [jIvAnAn ] to jIvonkA [sa upayoga ] vah (shuddhopayogase vilakShaN -ashuddha) upayog [shubha vA ashubha ] shubh aur ashubh — do prakArakA [kathan bhavati ] kaise hai ? (arthAt nahIn hai )..72..
tiryanch -nArak -sur -naro jo dehagat dukh anubhave, to jIvano upayog e shubh ne ashubh kaI rIt chhe ?. 72.
1. bhRuguprapAt = atyant dukhase ghabarAkar AtmaghAt karaneke liye parvatake nirAdhAr uchcha shikharase giranA . (bhRugu = parvatakA nirAdhAr uchchasthAn – shikhar; prapAt = giranA)