arthAnAmayAthAtathyapratipattyA tiryagmanuShyeShu prekShArheShvapi kAruNyabuddhayA cha mohamabhIShTa- viShayaprasangen rAgamanabhIShTaviShayAprItyA dveShamiti tribhilingairadhigamya jhagiti sambhavannApi tribhUmikopi moho nihantavya ..85..
ath mohakShapaNopAyAntaramAlochayati —
yathAsambhavan ta ev vinAshayitavyA ityupadishati – aTThe ajadhAgahaNan shuddhAtmAdipadArthe yathAsvarUpasthitepi viparItAbhinivesharUpeNAyathAgrahaNan karuNAbhAvo ya shuddhAtmopalabdhilakShaNaparamopekShAsanyamAdviparIta karuNA- bhAvo dayApariNAmashcha athavA vyavahAreN karuNAyA abhAva . keShu viShayeShu . maNuvatiriesu manuShya- tiryagjIveShu iti darshanamohachihnam . visaesu ya ppasango nirviShayasukhAsvAdarahitabahirAtmajIvAnAn manognAmanognaviShayeShu cha yosau prakarSheN sangga sansargastan dRuShTvA prItyaprItilinggAbhyAn chAritramohasangnau
TIkA : — 1padArthonkI ayathAtathyarUp pratipattike dvArA aur tiryanch -manuShya 2prekShAyogya hone par bhI unake prati karuNAbuddhise mohako (jAnakar), iShTa viShayonkI Asaktise rAgako aur aniShTa viShayonkI aprItise dveShako (jAnakar) — isaprakAr tIn lingonke dvArA (tIn prakArake mohako) pahichAnakar tatkAl hI utpanna hote hI tIno prakArakA moh naShTa kar dene yogya hai .
bhAvArtha : — mohake tIn bhed hain — darshanamoh, rAg aur dveSh . padArthonke svarUpase viparIt mAnyatA tathA tiryanchon aur manuShyonke prati tanmayatAse karuNAbhAv ve darshanamohake chihna hain, iShTa viShayommen prIti rAgakA chihna hai aur aniShTa viShayommen aprIti dveShakA chihna hai . in chihna onse tInon prakArake mohako pahichAnakar mumukShuonko use tatkAl hI naShTa kar denA chAhiye ..85..
ab mohakShay karanekA upAyAntar (-dUsarA upAy) vichArate hain : —
shAstro vaDe pratyakShaAdithI jANato je artha ne, tasu moh pAme nAsh nishchay; shAstra samadhyayanIy chhe. 86.
146pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. padArthonkI ayathAtathyarUp pratipatti = padArtha jaise nahIn hai unhen vaisA samajhanA arthAt unhen anyathA svarUpase angIkAr karanA .
2. prekShAyogya = mAtra prekShakabhAvase -dRuShTAgnAtArUpase -madhyasthabhAvase dekhane yogya .