arthAnAmayAthAtathyapratipattyA tiryagmanuShyeShu prekShArheShvapi kAruNyabuddhayA cha mohamabhIShTa-
viShayaprasangen rAgamanabhIShTaviShayAprItyA dveShamiti tribhilingairadhigamya jhagiti sambhavannApi
tribhUmikopi moho nihantavya ..85..
ath mohakShapaNopAyAntaramAlochayati —
jiNasatthAdo aTThe pachchakkhAdIhin bujjhado NiyamA .
khIyadi mohovachayo tamhA satthan samadhidavvan ..86..
TIkA : — 1padArthonkI ayathAtathyarUp pratipattike dvArA aur tiryanch -manuShya 2prekShAyogya
hone par bhI unake prati karuNAbuddhise mohako (jAnakar), iShTa viShayonkI Asaktise rAgako
aur aniShTa viShayonkI aprItise dveShako (jAnakar) — isaprakAr tIn lingonke dvArA (tIn
prakArake mohako) pahichAnakar tatkAl hI utpanna hote hI tIno prakArakA moh naShTa kar dene yogya
hai .
bhAvArtha : — mohake tIn bhed hain — darshanamoh, rAg aur dveSh . padArthonke svarUpase
viparIt mAnyatA tathA tiryanchon aur manuShyonke prati tanmayatAse karuNAbhAv ve darshanamohake chihna
hain, iShTa viShayommen prIti rAgakA chihna hai aur aniShTa viShayommen aprIti dveShakA chihna hai . in chihna
onse tInon prakArake mohako pahichAnakar mumukShuonko use tatkAl hI naShTa kar denA chAhiye ..85..
ab mohakShay karanekA upAyAntar (-dUsarA upAy) vichArate hain : —
146pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
yathAsambhavan ta ev vinAshayitavyA ityupadishati – aTThe ajadhAgahaNan shuddhAtmAdipadArthe yathAsvarUpasthitepi
viparItAbhinivesharUpeNAyathAgrahaNan karuNAbhAvo ya shuddhAtmopalabdhilakShaNaparamopekShAsanyamAdviparIta karuNA-
bhAvo dayApariNAmashcha athavA vyavahAreN karuNAyA abhAva . keShu viShayeShu . maNuvatiriesu manuShya-
tiryagjIveShu iti darshanamohachihnam . visaesu ya ppasango nirviShayasukhAsvAdarahitabahirAtmajIvAnAn
manognAmanognaviShayeShu cha yosau prakarSheN sangga sansargastan dRuShTvA prItyaprItilinggAbhyAn chAritramohasangnau
1. padArthonkI ayathAtathyarUp pratipatti = padArtha jaise nahIn hai unhen vaisA samajhanA arthAt unhen anyathA svarUpase
angIkAr karanA .
2. prekShAyogya = mAtra prekShakabhAvase -dRuShTAgnAtArUpase -madhyasthabhAvase dekhane yogya .
shAstro vaDe pratyakShaAdithI jANato je artha ne,
tasu moh pAme nAsh nishchay; shAstra samadhyayanIy chhe. 86.