Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 149 of 513
PDF/HTML Page 182 of 546

 

background image
dravyANi cha guNAshcha paryAyAshcha abhidheyabhedepyabhidhAnAbheden arthA . tatra guN-
paryAyAniyrati guNaparyAyairaryanta iti vA arthA dravyANi, dravyANyAshrayatveneyrati dravyairAshray-
bhUtairaryanta iti vA arthA guNA, dravyANi kramapariNAmeneyrati dravyai kramapariNAmenAryanta iti
vA arthA paryAyA
. yathA hi suvarNan pItatAdIn guNAn kuNDalAdInshcha paryAyAniyarti tairaryamANan
vA artho dravyasthAnIyan, yathA cha suvarNamAshrayatveneyrati tenAshrayabhUtenAryamANA vA arthA
TIkA : dravya, guN aur paryAyommen abhidheyabhed hone par bhI abhidhAnakA abhed
honese ve ‘artha’ hain [arthAt dravyon, guNon aur paryAyommen vAchyakA bhed hone par bhI vAchakamen
bhed na dankhen to ‘artha’ aise ek hI vAchak (-shabda) se ye tInon pahichAne jAte hain ]
. usamen
(in dravyon, guNon aur paryAyommense), jo guNonko aur paryAyonko prApta karate hainpahunchate hain
athavA jo guNon aur paryAyonke dvArA prApta kiye jAte haipahunche jAte hain aise 1‘artha’ ve dravya
hain, jo dravyonko Ashrayake rUpamen prApta karate hainpahunchate hainathavA jo AshrayabhUt dravyonke dvArA
prApta kiye jAte hainpahunche jAte hain aise ‘artha’ ve guN hain, jo dravyonko kramapariNAmase prApta karate
pahunchate hain athavA jo dravyonke dvArA kramapariNAmase (kramasha honevAle pariNAmake kAraN)
prApta kiye jAte hainpahunche jAte hain aise ‘artha’ ve paryAy hai .
jaise dravyasthAnIy (-dravyake samAn, dravyake dRuShTAntarUp) suvarNa, pIlApan ityAdi
guNonko aur kuNDal ityAdi paryAyonko prApta karatA haipahunchatA hai athavA (suvarNa) unake dvArA
(-pIlApanAdi guNon aur kuNDalAdi paryAyon dvArA) prApta kiyA jAtA haipahunchA jAtA hai
isaliye dravyasthAnIy suvarNa ‘artha’ hai, jaise pIlApan ityAdi guN suvarNako Ashrayake rUpamen
prApta karate hain
pahunchate hain athavA (ve) AshrayabhUt suvarNake dvArA prApta kiye jAte hainpahunche
jAte hain isaliye pIlApan ityAdi guN ‘artha’ hain; aur jaise kuNDal ityAdi paryAyen suvarNako
kahAnajainashAstramAlA ]
gnAnatattva -pragnApan
149
tathAhiatraiv dehe nishchayanayen shuddhabuddhaikasvabhAva paramAtmAsti . kasmAddheto . nirvikArasvasamvedan-
pratyakShatvAt sukhAdivat iti, tathaivAnyepi padArthA yathAsambhavamAgamAbhyAsabalotpannapratyakSheNAnumAnen vA
gnAyante
. tato mokShArthinA bhavyenAgamAbhyAsa kartavya iti tAtparyam ..86.. ath dravyaguNaparyAyA-
NAmarthasangnAn kathayatidavvANi guNA tesin pajjAyA aTThasaNNayA bhaNiyA dravyANi guNAsteShAn dravyANAn
paryAyAshcha trayopyarthasangnayA bhaNitA kathitA arthasangnA bhavantItyartha . tesu teShu triShu dravyaguNaparyAyeShu
madhye guNapajjayANan appA guNaparyAyANAn sambandhI AtmA svabhAva . ka iti pRuShTe . davva tti
uvadeso dravyamev svabhAv ityupadesha, athavA dravyasya ka svabhAv iti pRuShTe guNaparyAyANAmAtmA
1. ‘Ru’ dhAtumense ‘artha’ shabda banA hai . ‘Ru’ arthAt pAnA, prApta karanA, pahunchanA, jAnA . ‘artha’ arthAt
(1) jo pAyeprApta karepahunche, athavA (2) jise pAyA jAyeprApta kiyA jAyepahunchA jAye .