matyasyAtmana svabhAv ev sthitimAsUtrayanti, te khalu sahajavijRumbhitAnekAntadRuShTiprakShapit-
samastaikAntadRuShTiparigrahagrahA manuShyAdigatiShu tadvigraheShu chAvihitAhankAramamakArA
anekApavarakasanchAritaratnapradIpamivaikarUpamevAtmAnamupalabhamAnA avichalitachetanAvilAs-
mAtramAtmavyavahAramurarIkRutya kroDIkRutasamastakriyAkuTumbakan manuShyavyavahAramanAshrayanto vishrAnta-
rAgadveShonmeShatayA paramamaudAsInyamavalambamAnA nirastasamastaparadravyasangatitayA svadravyeNaiv kevalen
sangatatvAtsvasamayA jAyante
.
ata svasamay evAtman -stattvam ..94..
niratA jIvA parasamaig tti NiddiTThA te parasamayA iti nirdiShTA ka thitA . tathAhitathAhi —
manuShyAdiparyAyarUpohamityahangkAro bhaNyate, manuShyAdisharIran tachchharIrAdhArotpannapanychendriyaviShayasukhasvarUpan
cha mameti mamakAro bhaNyate, tAbhyAn pariNatA mamakArAhangkArarahitaparamachaitanyachamatkArapariNateshchyutA ye te
ka rmodayajanitaparaparyAyaniratatvAtparasamayA mithyAdRuShTayo bhaNyante . AdasahAvamhi ThidA ye punarAtmasvarUpe
sthitAste sagasamayA muNedavvA svasamayA mantavyA gnAtavyA iti . tadyathAtadyathA — anekApavarak sanchAritaik -
ratnapradIp ivAnek sharIreShvapyekohamiti dRuDhasanskAreN nijashuddhAtmani sthitA ye te ka rmodayajanit-
paryAyapariNatirahitatvAtsvasamayA bhavantItyartha ..94.. ath dravyasya sattAdilakShaNatrayan sUchayati —
kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
169
pra 22
hain (-lIn hote hain), ve — jinhonne sahaj -vikasit anekAntadRuShTi se samasta ekAntadRuShTike
1parigrahake Agrah prakShIN kar diye hain, aise — manuShyAdi gatiyommen aur un gatiyonke sharIrommen
ahankAr – mamakAr na karake anek kakShon (kamaron) men 2sanchArit ratnadIpakakI bhAnti ekarUp
hI AtmAko upalabdha (-anubhav) karate huye, avichalit -chetanAvilAsamAtra AtmavyavahArako
angIkAr karake, jisamen samasta kriyAkalApase bhenT kI jAtI hai aise manuShyavyavahArakA Ashray
nahIn karate huye, rAgadveShakA unmeSh (prAkaTay) ruk jAnese param udAsInatAkA Alamban lete
huye, samasta paradravyonkI sangati dUr kar denese mAtra svadravyake sAth hI sangatatA honese vAstavamen
3svasamay hote hain arthAt svasamayarUp pariNamit hote hain .
isaliye svasamay hI AtmAkA tattva hai .
1. parigrah = svIkAr; angIkAr .
2. sanchArit = lejAye gaye . (jaise bhinna -bhinna kamarommen lejAyA gayA ratnadIpak ekarUp hI hai, vah kinchitmAtra
bhI kamareke rUpamen nahIn hotA, aur na kamarekI kriyA karatA hai, usIprakAr bhinna -bhinna sharIrommen praviShTa
honevAlA AtmA ekarUp hI hai, vah kinchitmAtra bhI sharIrarUp nahIn hotA aur na sharIrakI kriyA karatA
hai – isaprakAr gnAnI jAnatA hai .)
3. jo jIv svake sAth ekatvakI mAnyatApUrvak (svake sAth) yukta hotA hai use sva -samay kahA jAtA
.