ih kil prapanchitavaichitryeN dravyAntarebhyo vyAvRutya vRutten pratidravyan sImAnamAsUtrayatA visheShalakShaNabhUten cha svarUpAstitven lakShyamANAnAmapi sarvadravyANAmastamitavaichitryaprapanch pravRutya vRuttan pratidravyamAsUtritan sImAnan bhindatsaditi sarvagatan sAmAnyalakShaNabhUtan sAdRushyAstitvamekan khalvavabodhavyam . evan sadityabhidhAnan saditi parichchhedanan cha sarvArthaparAmarshi syAt . yadi punaridamevan na syAttadA kinchitsaditi kinchidasaditi kinchitsachchAsachcheti kinchidavAchyamiti cha syAt . tattu vipratiShiddhamev . prasAdhyan chaitadanokahavat . yathA hi bahUnAn bahuvidhAnAmano- samastasheShadravyANAmapi vyavasthApanIyamityartha ..96.. ath sAdRushyAstitvashabdAbhidheyAn mahAsattAn pragnApayati — ih vivihalakkhaNANan ih loke pratyekasattAbhidhAnen svarUpAstitven vividhalakShaNAnAn bhinnalakShaNAnAn chetanAchetanamUrtAmUrtapadArthAnAn lakkhaNamegan tu ekamakhaNDalakShaNan bhavati . kin kartRu . saditti sarvan saditi mahAsattArUpam . kimvishiShTam . savvagayan sankaravyatikaraparihArrUpasvajAtyavirodhen
ab yah (nIche anusAr) sAdRushya -astitvakA kathan hai : —
anvayArtha : — [dharman ] dharmakA [khalu ] vAstavamen [upadishatA ] upadesh karate huye [jinavaravRuShabheN ] 1jinavaravRuShabhane [ih ] is vishvamen [vividhalakShaNAnAn ] vividh lakShaNavAle (bhinna bhinna svarUpAstitvavAle sarva) dravyonkA [sat iti ] ‘sat’ aisA [sarvagatan ] 2sarvagat [lakShaNan ] lakShaN (sAdRushyAstitva) [ekan ] ek [pragnaptam ] kahA hai ..97..
TIkA : — is vishvamen, vichitratAko vistArit karate hue (vividhatA -anekatAko dikhAte hue), anya dravyonse 3vyAvRutta rahakar pravartamAn, aur pratyek dravyakI sImAko bAndhate hue aise visheShalakShaNabhUt svarUpAstitvase (samasta dravya) lakShit hote hain phi ra bhI sarva dravyonkA, vichitratAke vistArako asta karatA huA, sarva dravyommen pravRutta hokar rahanevAlA, aur pratyek dravyakI bandhI huI sImAkI avagaNanA karatA huA, ‘sat’ aisA jo sarvagat sAmAnyalakShaNabhUt sAdRushyAstitva hai vah vAstavamen ek hI jAnanA chAhie . isaprakAr ‘sat’ aisA kathan aur ‘sat’ aisA gnAn sarva padArthonkA 4parAmarsha karanevAlA hai . yadi vah aisA (sarvapadArthaparAmarshI) na ho to koI padArtha sat, (astitvavAlA) koI asat (astitva rahit), koI sat tathA asat aur koI avAchya honA chAhiye; kintu vah to viruddha hI hai, aur yah (‘sat’ aisA kathan aur gnAnake sarvapadArthaparAmarshI honekI bAt) to siddha ho sakatI hai, vRukShakI bhAnti .
180pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. jinavaravRuShabh = jinavarommen shreShTha; tIrthankar .2. sarvagat = sarvamen vyApanevAlA .
3. vyAvRutta = pRuthak; alag; bhinna .4. parAmarsha = sparsha; vichAr; lakSha; smaraN .