Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 185 of 513
PDF/HTML Page 218 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
185

svayamevonmagnanimagnatvAt . tathA hiyadaiv paryAyeNArpyate dravyan tadaiv guNavadidan dravyamay- masya guNa, shubhramidamuttarIyamayamasya shubhro guN ityAdivadatAdbhAviko bhed unmajjati . yadA tu dravyeNArpyate dravyan tadAstamitasamastaguNavAsanonmeShasya tathAvidhan dravyamev shubhramuttarIy- mityAdivatprapashyata samUl evAtAdbhAviko bhedo nimajjati . evan hi bhede nimajjati tatpratyayA pratItirnimajjati . tasyAn nimajjatyAmayutasiddhatvotthamarthAntaratvan nimajjati . tata samastamapi dravyamevaikan bhUtvAvatiShThate . yadA tu bhed unmajjati, tasminnunmajjati tatpratyayA pratIti- runmajjati, tasyAmunmajjatyAmayutasiddhatvotthamarthAntaratvamunmajjati, tadApi tatparyAyatvenonmajjajjal- rAsherjalakallol iv dravyAnna vyatiriktan syAt . evan sati svayamev sad dravyan bhavati . yastvevan mithyAdRuShTirbhavati . evan yathA paramAtmadravyan svabhAvata siddhamavaboddhavyan tathA sarvadravyANIti . atra dravyan kenApi puruSheN na kriyate . sattAguNopi dravyAdbhinno nAstItyabhiprAya ..98.. athotpAdavyayadhrauvyatve (atAdbhAvik bhed) svayamev 1unmagna aur 2nimagna hotA hai . vah isaprakAr hai :jab dravyako paryAy prApta karAI jAy ( arthAt jab dravyako paryAy prApta karatI haipahunchatI hai isaprakAr paryAyArthikanayase dekhA jAy) tab hI‘shukla yah vastra hai, yah isakA shuklatva guN hai’ ityAdikI bhAnti‘guNavAlA yah dravya hai, yah isakA guN hai’ isaprakAr atAdbhAvik bhed unmagna hotA hai; parantu jab dravyako dravya prApta karAyA jAy (arthAt dravyako dravya prApta karatA hai;pahunchatA hai isaprakAr dravyArthikanayase dekhA jAy), tab jisake samasta 3guNavAsanAke unmeSh asta ho gaye hain aise us jIvako‘shuklavastra hI hai’ ityAdikI bhAnti‘aisA dravya hI hai’ isaprakAr dekhane par samUl hI atAdbhAvik bhed nimagna hotA hai . isaprakAr bhedake nimagna hone par usake Ashrayase (-kAraNase) hotI huI pratIti nimagna hotI hai . usake nimagna hone par ayutasiddhatvajanit arthAntarapanA nimagna hotA hai, isaliye samasta hI ek dravya hI hokar rahatA hai . aur jab bhed unmagna hotA hai, vah unmagna hone par usake Ashray (kAraN) se hotI huI pratIti unmagna hotI hai, usake unmagna hone par ayutasiddhatvajanit arthAntarapanA unmagna hotA hai, tab bhI (vah) dravyake paryAyarUpase unmagna honese,jaise jalarAshise jalatarangen vyatirikta nahIn hain (arthAt samudrase tarangen alag nahIn hain) usIprakArdravyase vyatirikta nahIn hotA . pra 24

1. unmagna honA = U par AnA; tair AnA; pragaT honA (mukhya honA) .

2. nimagna honA = DUb jAnA (gauN honA) .

3. guNavAsanAke unmeSh = dravyamen anek guN honeke abhiprAyakI pragaTatA; guNabhed honerUp manovRuttike (abhiprAyake) ankur .