Pravachansar-Hindi (English transliteration). Gatha: 99.

< Previous Page   Next Page >


Page 186 of 513
PDF/HTML Page 219 of 546

 

background image
nechchhati sa khalu parasamay ev draShTavya ..98..
athotpAdavyayadhrauvyAtmakatvepi sad dravyan bhavatIti vibhAvayati
sadavaTThidan sahAve davvan davvassa jo hi pariNAmo .
atthesu so sahAvo ThidisambhavaNAsasambaddho ..99..
sadavasthitan svabhAve dravyan dravyasya yo hi pariNAma .
artheShu sa svabhAva sthitisambhavanAshasambaddha ..99..
ih hi svabhAve nityamavatiShThamAnatvAtsaditi dravyam . svabhAvastu dravyasya dhrauvyo-
tpAdochchhedaikyAtmakapariNAma . yathaiv hi dravyavAstuna sAmastyenaikasyApi viShkambhakram-
sati sattaiv dravyan bhavatIti pragnApayatisadavaTThidan sahAve davvan dravyan muktAtmadravyan bhavati . kin kartRu .
saditi shuddhachetanAnvayarUpamastitvam . kimvishiShTam . avasthitam . kva . svabhAve . svabhAvan kathayati
davvassa jo hi pariNAmo tasya paramAtmadravyasya sambandhI hi sphu Tan ya pariNAma . keShu viShayeShu . atthesu
186pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
aisA honese (yah nishchit huA ki) dravya svayamev sat hai . jo aisA nahIn mAnatA vah
(use) vAstavamen ‘parasamay’ (mithyAdRuShTi) hI mAnanA ..98..
ab, yah batalAte hain ki utpAd -vyay -dhrauvyAtmak hone par bhI dravya ‘sat’ hai :
anvayArtha :[svabhAve ] svabhAvamen [avasthitan ] avasthit (honese) [dravyan ] dravya
[sat ] ‘sat’ hai; [dravyasya ] dravyakA [ya hi ] jo [sthitisambhavanAshasambaddha ]
utpAdavyayadhrauvya sahit [pariNAma ] pariNAm hai [sa ] vah [artheShu svabhAva ] padArthonkA
svabhAv hai
..99..
TIkA :yahAn (vishvamen) svabhAvamen nitya avasthit honese dravya ‘sat’ hai . svabhAv
dravyakA dhrauvya -utpAd -vinAshakI ekatAsvarUp pariNAm hai .
jaise 1dravyakA vAstu samagrapane dvArA (akhaNDatA dvArA) ek honepar bhI, vistArakramamen
1. dravyakA vAstu = dravyakA sva -vistAr, dravyakA sva -kShetra, dravyakA sva -AkAr, dravyakA sva -dal .
(vAstu = ghar, nivAsasthAn, Ashray, bhUmi .)
dravyo svabhAv viShe avasthit, tethI ‘sat’ sau dravya chhe ;
utpAd -dhrauvya -vinAshayut pariNAm dravyasvabhAv chhe. 99.