Pravachansar-Hindi (English transliteration). Gatha: 99.

< Previous Page   Next Page >


Page 186 of 513
PDF/HTML Page 219 of 546

 

nechchhati sa khalu parasamay ev draShTavya ..98..
athotpAdavyayadhrauvyAtmakatvepi sad dravyan bhavatIti vibhAvayati

sadavaTThidan sahAve davvan davvassa jo hi pariNAmo .

atthesu so sahAvo ThidisambhavaNAsasambaddho ..99..
sadavasthitan svabhAve dravyan dravyasya yo hi pariNAma .
artheShu sa svabhAva sthitisambhavanAshasambaddha ..99..

ih hi svabhAve nityamavatiShThamAnatvAtsaditi dravyam . svabhAvastu dravyasya dhrauvyo- tpAdochchhedaikyAtmakapariNAma . yathaiv hi dravyavAstuna sAmastyenaikasyApi viShkambhakram- sati sattaiv dravyan bhavatIti pragnApayatisadavaTThidan sahAve davvan dravyan muktAtmadravyan bhavati . kin kartRu . saditi shuddhachetanAnvayarUpamastitvam . kimvishiShTam . avasthitam . kva . svabhAve . svabhAvan kathayati davvassa jo hi pariNAmo tasya paramAtmadravyasya sambandhI hi sphu Tan ya pariNAma . keShu viShayeShu . atthesu

aisA honese (yah nishchit huA ki) dravya svayamev sat hai . jo aisA nahIn mAnatA vah (use) vAstavamen ‘parasamay’ (mithyAdRuShTi) hI mAnanA ..98..

ab, yah batalAte hain ki utpAd -vyay -dhrauvyAtmak hone par bhI dravya ‘sat’ hai :

anvayArtha :[svabhAve ] svabhAvamen [avasthitan ] avasthit (honese) [dravyan ] dravya [sat ] ‘sat’ hai; [dravyasya ] dravyakA [ya hi ] jo [sthitisambhavanAshasambaddha ] utpAdavyayadhrauvya sahit [pariNAma ] pariNAm hai [sa ] vah [artheShu svabhAva ] padArthonkA svabhAv hai ..99..

TIkA :yahAn (vishvamen) svabhAvamen nitya avasthit honese dravya ‘sat’ hai . svabhAv dravyakA dhrauvya -utpAd -vinAshakI ekatAsvarUp pariNAm hai .

jaise 1dravyakA vAstu samagrapane dvArA (akhaNDatA dvArA) ek honepar bhI, vistArakramamen

dravyo svabhAv viShe avasthit, tethI ‘sat’ sau dravya chhe ;
utpAd -dhrauvya -vinAshayut pariNAm dravyasvabhAv chhe. 99.

186pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-

1. dravyakA vAstu = dravyakA sva -vistAr, dravyakA sva -kShetra, dravyakA sva -AkAr, dravyakA sva -dal . (vAstu = ghar, nivAsasthAn, Ashray, bhUmi .)