sarveShAmev bhAvAnAmasanharaNirev bhavet; saduchchhede vA samvidAdInAmapyuchchheda syAt . tathA kevalAn
sthitimupagachchhantyA mRuttikAyA vyatirekAkrAntasthityanvayAbhAvAdasthAnirev bhavet, kShaNik-
nityatvamev vA . tatra mRuttikAyA asthAnau sarveShAmev bhAvAnAmasthAnirev bhavet; kShaNikanityatve
vA chittakShaNAnAmapi nityatvan syAt . tat uttarottaravyatirekANAn sargeN
pUrvapUrvavyatirekANAn sanhAreNAnvayasyAvasthAnenAvinAbhUtamudyotamAnanirvighnatrailakShaNyalAnchhanan dravya-
mavashyamanumantavyam ..100..
mRutpiNDAbhAvasya iv . uppAdo vi ya bhango Na viNA davveN attheN paramAtmaruchirUpasamyaktva-
syotpAdastadviparItamithyAtvasya bhanggo vA nAsti . kan vinA . tadubhayAdhArabhUtaparamAtmarUpadravyapadArthan
vinA . kasmAt . dravyAbhAve vyayotpAdAbhAvAnmRuttikAdravyAbhAve ghaTotpAdamRutpiNDabhanggAbhAvavaditi . yathA
samyaktvamithyAtvaparyAyadvaye parasparasApekShamutpAdAditrayan darshitan tathA sarvadravyaparyAyeShu draShTavya-
192pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
hI na hogA, (arthAt jaise mRuttikApiNDakA sanhAr nahIn hogA usIprakAr vishvake kisI bhI dravyamen
kisI bhAvakA sanhAr hI nahIn hogA, – yah doSh AyagA); athavA (2) yadi satkA uchchhed hogA
to chaitanya ityAdikA bhI uchchhed ho jAyagA, (arthAt samasta dravyonkA sampUrNa vinAsh ho
jAyagA – yah doSh AyagA .)
aur 1keval sthiti prApta karaneko jAnevAlI mRuttikAkI, vyatirekon sahit sthitikA —
anvayakA — usase abhAv honese, sthiti hI nahIn hogI; athavA to kShaNikako hI nityatva A
jAyagA . vahAn (1) yadi mRuttikAkI sthiti na ho to samasta hI bhAvonkI sthiti nahIn hogI,
(arthAt yadi miTTI dhruv na rahe to miTTIkI hI bhAnti vishvakA koI bhI dravya dhruv nahIn rahegA, –
TikegA hI nahIn yah doSh AyagA .) athavA (2) yadi kShaNikakA nityatva ho to chittake
kShaNik -bhAvonkA bhI nityatva hogA; (arthAt manakA pratyek vikalpa bhI traikAlik dhruv ho
jAy, – yah doSh AyagA .)
isaliye dravyako 2uttar uttar vyatirekonke sargake sAth, pUrva pUrvake vyatirekonke sanhArake
sAth aur anvayake avasthAn (dhrauvya)ke sAth avinAbhAvavAlA, jisako nirvighna (abAdhit)
trilakShaNatArUp 2lAnchhan prakAshamAn hai aisA avashya sammat karanA ..100..
1. keval sthiti = (utpAd aur vyay rahit) akelA dhruvapanA, keval sthitipanA; akelA avasthAn .
[anvay vyatirekon sahit hI hotA hai, isaliye dhrauvya utpAd -vyayasahit hI hogA, akelA nahIn ho
sakatA . jaise utpAd (yA vyay) dravyakA ansh hai – samagra dravya nahIn, isaprakAr dhrauvya bhI dravyakA ansh
hai; – samagra dravya nahIn . ]
2. uttar uttar = bAd bAdake .
3. lAnchhan = chihna .