athotpAdAdInAn dravyAdarthAntaratvan sanharati —
uppAdaTThidibhangA vijjante pajjaesu pajjAyA .
davvamhi santi Niyadan tamhA davvan havadi savvan ..101..
utpAdasthitibhanggA vidyante paryAyeShu paryAyA .
dravye hi santi niyatan tasmAddravyan bhavati sarvam ..101..
utpAdavyayadhrauvyANi hi paryAyAnAlambante, te puna paryAyA dravyamAlambante . tata
samastamapyetadekamev dravyan, na punardravyAntaram . dravyan hi tAvatparyAyairAlambyate, samudAyina
samudAyAtmakatvAt; pAdapavat . yathA hi samudAyI pAdapa skandhamUlashAkhAsamudAyAtmaka
mityarthan ..100.. athotpAdavyayadhrauvyANi dravyeN sah parasparAdhArAdheyabhAvatvAdanvayadravyArthikanayen
dravyamev bhavatItyupadishati — uppAdaTThidibhangA vishuddhagnAnadarshanasvabhAvAtmatattvanirvikArasvasamvedanagnAn-
rUpeNotpAdastasminnev kShaNe svasamvedanagnAnavilakShaNAgnAnaparyAyarUpeN bhangga, tadubhayAdhArAtmadravyatvA-
vasthArUpeN sthitirityuktalakShaNAstrayo bhanggA kartAra . vijjante vidyante tiShThanti . keShu . pajjaesu
kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
193
pra 25
ab, utpAdAdikA dravyase arthAntaratvako naShTa karate hain; (arthAt yah siddha karate hain ki
utpAd -vyay -dhrauvya dravyase pRuthak padArtha nahIn hain) : —
anvayArtha : — [utpAdasthitibhanggA ] utpAd, dhrauvya aur vyay [paryAyeShu ] paryAyommen
[vidyante ] vartate hain; [paryAyA ] paryAyen [niyatan ] niyamase [dravye hi santi ] dravyamen hotI hain,
[tasmAt ] isaliye [sarvan ] vah sab [dravyan bhavati ] dravya hai ..101..
TIkA : — utpAd, vyay aur dhrauvya vAstavamen paryAyon kA Alamban karate hain, aur
ve paryAyen dravyakA Alamban karatI hain, (arthAt utpAd -vyay -dhrauvya paryAyonke Ashrayase hain aur
paryAyen dravyake Ashrayase hain); isaliye yah sab ek hI dravya hai, dravyAntar nahIn .
pratham to dravya paryAyonke dvArA Alambit hai (arthAt paryAyen dravyAshrit hain), kyonki
1samudAyI samudAyasvarUp hotA hai; vRukShakI bhAnti . jaise samudAyI vRukSha skandh, mUl aur
1. samudAyI = samudAyavAn samudAy (samUh) kA banA huA . (dravya samudAyI hai kyonki paryAyonke
samudAyasvarUp hai .)
utpAd tem ja dhrauvya ne sanhAr varte paryaye,
ne paryayo dravye niyamathI, sarva tethI dravya chhe. 101.