skandhamUlashAkhAbhirAlambit ev pratibhAti, tathA samudAyi dravyan paryAyasamudAyAtmakan
paryAyairAlambitamev pratibhAti . paryAyAstUtpAdavyayadhrauvyairAlambyante, utpAdavyayadhrauvyANAmansh-
dharmatvAt; bIjAnkurapAdapatvavat . yathA kilAnshina pAdapasya bIjAnkurapAdapatva-
lakShaNAstrayonshA bhangotpAdadhrauvyalakShaNairAtmadharmairAlambitA samamev pratibhAnti, tathAnshino
dravyasyochchhidyamAnotpadyamAnAvatiShThamAnabhAvalakShaNAstrayonshA bhangotpAdadhrauvyalakShaNairAtmadharmairA-
lambitA samamev pratibhAnti . yadi punabhangotpAdadhrauvyANi dravyasyaiveShyante tadA samagramev
viplavate . tathA hi — bhange tAvat kShaNabhangakaTAkShitAnAmekakShaN ev sarvadravyANAn sanharaNAd
dravyashUnyatAvatAra saduchchhedo vA . utpAde tu pratisamayotpAdamudritAnAn pratyekan dravyANA-
samyaktvapUrvakanirvikArasvasamvedanagnAnaparyAye tAvadutpAdastiShThati svasamvedanagnAnavilakShaNAgnAnaparyAyarUpeN
bhanggastadubhayAdhArAtmadravyatvAvasthArUpaparyAyeN dhrauvyan chetyuktalakShaNasvakIyasvakIyaparyAyeShu . pajjAyA
davvamhi santi te choktalakShaNagnAnAgnAnatadubhayAdhArAtmadravyatvAvasthArUpaparyAyA hi sphu Tan dravyan santi . Niyadan
194pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
shAkhAonkA samudAyasvarUp honese skandh, mUl aur shAkhAonse Alambit hI (bhAsit) dikhAI
detA hai, isIprakAr samudAyI dravya paryAyonkA samudAyasvarUp honese paryAyonke dvArA Alambit
hI bhAsit hotA hai . (arthAt jaise skandh, mUl shAkhAyen vRukShAshrit hI hain — vRukShase bhinna padArtharUp
nahIn hain, usIprakAr paryAyen dravyAshrit hI hain, — dravyase bhinna padArtharUp nahIn hain .)
aur paryAyen utpAd -vyay -dhrauvyake dvArA Alambit hain (arthAt utpAd -vyay -dhrauvya
paryAyAshrit hain ) kyonki utpAd -vyay -dhrauvya anshonke dharma hain (-1anshIke nahIn); bIj, ankur
aur vRukShatvakI bhAnti . jaise anshI -vRukShake bIj ankur -vRukShatvasvarUp tIn ansh, vyay -utpAd-
dhrauvyasvarUp nij dharmonse Alambit ek sAth hI bhAsit hote hain, usIprakAr anshI -dravyake,
naShTa hotA huA bhAv, utpanna hotA huA bhAv, aur avasthit rahanevAlA bhAv; — yah tInon ansh
vyay -utpAd -dhrauvyasvarUp nijadharmonke dvArA Alambit ek sAth hI bhAsit hote hain . kintu
yadi (1) bhang, (2) utpAd aur (3) dhrauvyako (anshIkA na mAnakar) dravyakA hI mAnA
jAy to sArA 2viplav ko prApta hogA . yathA – (1) pahale, yadi dravyakA hI bhang mAnA jAy
to 3kShaNabhangase lakShit samasta dravyonkA ek kShaNamen hI sanhAr ho jAnese dravyashUnyatA A jAyagI,
athavA satkA uchchhed ho jAyagA . (2) yadi dravyakA utpAd mAnA jAy to samay -samay par
honevAle utpAdake dvArA chihnit aise dravyonko pratyekako anantatA A jAyagI . (arthAt samay-
1. anshI = anshomvAlA; anshonnkA banA huA . (dravya anshI hai .)
2. viplav = andhAdhundhI = uthalaputhal; ghoTAlA; virodh .
3. kShaN = vinAsh jinakA lakShaN ho aise .