Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 197 of 513
PDF/HTML Page 230 of 546

 

background image
mevotpAdAdaya, kuta kShaNabheda . tathA hiyathA kulAladaNDachakrachIvarAropyamANasanskAr-
sannidhau ya ev vardhamAnasya janmakShaNa, sa ev mRutpiNDasya nAshakShaNa, sa ev cha koTidvayAdhi-
rUDhasya mRuttikAtvasya sthitikShaNa, tathA antarangabahirangasAdhanAropyamANasanskArasannidhau ya
evottaraparyAyasya janmakShaNa, sa ev prAktanaparyAyasya nAshakShaNa, sa ev cha koTidvayAdhirUDhasya
dravyatvasya sthitikShaNa
. yathA cha vardhamAnamRutpiNDamRuttikAtveShu pratyekavartInyutpAdavyayadhrauvyANi
trisvabhAvasparshinyAn mRuttikAyAn sAmastyenaikasamay evAvalokyante, tathA uttaraprAktan-
kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
197
rUpaparyAyeN sthitirityuktalakShaNasangnitvotpAdavyayadhrauvyai sah . tarhi kin bauddhamatavadbhinnabhinnasamaye trayan
bhaviShyati . naivam . ekkammi chev samaye anggulidravyasya vakraparyAyavatsansArijIvasya maraNakAle Rujugativat
kShINakaShAyacharamasamaye kevalagnAnotpattivadayogicharamasamaye mokShavachchetyekasminsamay ev . tamhA davvan khu
tattidayan yasmAtpUrvoktaprakAreNaikasamaye bhanggatrayeN pariNamati tasmAtsangnAlakShaNaprayojanAdibhedepi pradeshA-
nAmabhedAttrayamapi khu sphu Tan dravyan bhavati . yathedan chAritrAchAritraparyAyadvaye bhanggatrayamabheden darshitan tathA
1. koTi = prakAr (miTTIpan to piNDarUp tathA rAmapAtrarUpdonon prakArommen vidyamAn hai .)
bhinna -bhinna hotA hai, ek nahIn hotA,aisI bAt hRudayamen jamatI hai .)
(yahAn uparokta shankAkA samAdhAn kiyA jAtA hai :isaprakAr utpAdAdikA
kShaNabhed hRudayabhUmimen tabhI utar sakatA hai jab yah mAnA jAy ki ‘dravya svayam hI utpanna
hotA hai, svayam hI dhruv rahatA hai aur svayam hI nAshako prApta hotA hai !’ kintu aisA to
mAnA nahIn gayA hai; (kyonki yah svIkAr aur siddha kiyA gayA hai ki) paryAyonke hI
utpAdAdi hain; (tab phi ra) vahAn kShaNabhed -kahAnse ho sakatA hai ? yah samajhate hain :
jaise kumhAr, daNDa, chakra aur DorI dvArA Aropit kiye jAnevAle sanskArakI
upasthitimen jo rAmapAtrakA janmakShaN hotA hai vahI mRuttikApiNDakA nAshakShaN hotA hai, aur
vahI donon
1koTiyommen rahanevAlA miTTIpanakA sthitikShaN hotA hai; isIprakAr antarang aur
bahirang sAdhanon dvArA kiye jAnevAle sanskAronkI upasthitimen, jo uttar paryAyakA janmakShaN
hotA hai vahI pUrva paryAyakA nAsh kShaN hotA hai, aur vahI donon koTiyommen rahanevAle
dravyatvakA sthitikShaN hotA hai
.
aur jaise rAmapAtramen, mRuttikApiNDamen aur miTTIpanamen utpAd, vyay aur dhrauvya pratyek
rUpamen (pratyek pRuthak pRuthak) vartate hone par bhI trisvabhAvasparshI mRuttikAmen ve sampUrNatayA
(sabhI ek sAth) ek samayamen hI dekhe jAte hain; isIprakAr uttar paryAyamen, pUrva paryAyamen
aur dravyatvamen utpAd, vyay aur dhrauvya pratyekatayA (ek -ek) pravartamAn hone par bhI