paryAyadravyatveShu pratyekavartInyapyutpAdavyayadhrauvyANi trisvabhAvasparshini dravye sAmastyenaik-
samay evAvalokyante . yathaiv cha vardhamAnapiNDamRuttikAtvavartInyutpAdavyayadhrauvyANi mRuttikaiv,
na vastvantaran; tathaivottaraprAktanaparyAyadravyatvavartInyapyutpAdavyayadhrauvyANi dravyamev, na khalva-
rthAntaram ..102..
ath dravyasyotpAdavyayadhrauvyANyanekadravyaparyAyadvAreN chintayati —
pADubbhavadi ya aNNo pajjAo pajjao vayadi aNNo .
davvassa tan pi davvan Nev paNaTThan Na uppaNNan ..103..
prAdurbhavati chAnya paryAya paryAyo vyeti anya .
dravyasya tadapi dravyan naiv praNaShTan notpannam ..103..
198pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
sarvadravyaparyAyeShvavaboddhavyamityartha ..102.. evamutpAdavyayadhrauvyarUpalakShaNavyAkhyAnamukhyatayA gAthA-
trayeN tRutIyasthalan gatam . ath dravyaparyAyeNotpAdavyayadhrauvyANi darshayati — pADubbhavadi ya prAdurbhavati cha
jAyate . aNNo anya kashchidapUrvAnantagnAnasukhAdiguNAspadabhUta shAshvatika . sa ka . pajjAo
1trisvabhAvasparshI dravyamen ve sampUrNatayA (tInon ekasAth) ek samayamen hI dekhe jAte hain .
aur jaise rAmapAtra, mRuttikApiNDa tathA miTTIpanamen pravartamAn utpAd, vyay aur dhrauvya
miTTI hI hain, anya vastu nahIn; usIprakAr uttar paryAy, pUrva paryAy, aur dravyatvamen pravartamAn
utpAd, vyay aur dhrauvya dravya hI hain, anya padArtha nahIn ..102..
ab, dravyake utpAd -vyay -dhrauvyako 2anekadravyaparyAy dvArA vichArate hain : —
anvayArtha : — [dravyasya ] dravyakI [anya paryAya ] anya paryAy [prAdurbhavati ]
utpanna hotI hai [cha ] aur [anya paryAya ] koI anya paryAy [vyeti ] naShTa hotI hai;
[tadapi ] phi ra bhI [dravyan ] dravya [praNaShTan na ev ] na to naShTa hai, [utpannan na ] na utpanna hai (-
vah dhruv hai .)..103..
1. trisvabhAvasparshI = tInon svabhAvonko sparsha karanevAlA . (dravya utpAd, vyay aur dhrauvya – in tInon
svabhAvonko dhAraN karatA hai .)
2. anekadravyaparyAy = ekase adhik dravyonke sanyogase honevAlI paryAy .
upaje daravano anya paryay, anya ko viNase vaLI,
paN dravya to nathI naShTa ke utpanna dravya nathI tahIn. 103.