Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 199 of 513
PDF/HTML Page 232 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
199

ih hi yathA kilaikastryaNuka samAnajAtIyonekadravyaparyAyo vinashyatyanyashchaturaNuka prajAyate, te tu trayashchatvAro vA pudgalA avinaShTAnutpannA evAvatiShThante, tathA sarvepi samAnajAtIyA dravyaparyAyA vinashyanti prajAyante cha, samAnajAtIni dravyANi tvavinaShTAnu- tpannAnyevAvatiShThante . yathA chaiko manuShyatvalakShaNosamAnajAtIyo dravyaparyAyo vinashyatyanya- stridashatvalakShaNa prajAyate, tau cha jIvapudgalau avinaShTAnutpannAvevAvatiShThete, tathA sarvepyasamAnajAtIyA dravyaparyAyA vinashyanti prajAyante cha, asamAnajAtIni dravyANi tvavinaShTAnutpannAnyevAvatiShThante . evamAtmanA dhruvANi dravyaparyAyadvAreNotpAdavyayIbhUtAnyutpAd- vyayadhrauvyANi dravyANi bhavanti ..103.. paramAtmAvAptirUpa svabhAvadravyaparyAya . pajjao vayadi aNNo paryAyo vyeti vinashyati . kathambhUta . anya pUrvoktamokShaparyAyAdbhinno nishchayaratnatrayAtmakanirvikalpasamAdhirUpasyaiv mokShaparyAyasyopAdAnakAraNabhUta . kasya sambandhI paryAya . davvassa paramAtmadravyasya . tan pi davvan tadapi paramAtmadravyan Nev paNaTThan Na uppaNNan shuddhadravyArthikanayen naiv naShTan na chotpannam . athavA sansArijIvApekShayA devAdirUpo vibhAvadravyaparyAyo jAyate manuShyAdirUpo vinashyati tadev jIvadravyan nishchayen na chotpannan na cha vinaShTan, pudgaladravyan vA dvayaNukAdiska ndharUpasvajAtIyavibhAvadravyaparyAyANAn vinAshotpAdepi nishchayen na chotpannan na cha vinaShTamiti . tata sthitan yata kAraNAdutpAdavyayadhrauvyarUpeN dravyaparyAyANAn vinAshotpAdepi dravyasya

TIkA :yahAn (vishvamen) jaise ek tri -aNuk samAnajAtIy anek dravyaparyAy vinaShTa hotI hai aur dUsarI 1chaturaNuk (samAnajAtIy anek dravyaparyAy) utpanna hotI hai; parantu ve tIn yA chAr pudgal (paramANu) to avinaShTa aur anutpanna hI rahate hain (dhruv hain ); isIprakAr sabhI samAnajAtIy dravyaparyAyen vinaShTa hotI hain aur utpanna hotI hain, kintu samAnajAtIy dravya to avinaShTa aur anutpanna hI rahate hain (-dhruv hain ) .

aur, jaise ek manuShyatvasvarUp asamAnajAtIy dravya -paryAy vinaShTa hotI hai aur dUsarI devatvasvarUp (asamAnajAtIy dravyaparyAy) utpanna hotI hai, parantu vah jIv aur pudgal to avinaShTa aur anutpanna hI rahate hain, isIprakAr sabhI asamAnajAtIy dravya -paryAyen vinaShTa ho jAtI hain aur utpanna hotI hain, parantu asamAnajAtIy dravya to avinaShTa aur anutpanna hI rahate hain .

is prakAr apanese (2dravyarUpase) dhruv aur dravyaparyAyon dvArA utpAd -vyayarUp aise dravya utpAd -vyay -dhrauvya hain ..103..

1. chaturaNuk = chAr aNuonkA (paramANuonkA) banA huA skandh .

2. ‘dravya’ shabda mukhyatayA do arthommen prayukta hotA hai : (1) ek to sAmAnyavisheShake piNDako arthAt vastuko dravya kahA jAtA hai; jaise‘dravya utpAd -vyay -dhrauvyasvarUp hai’; (2) dUsarevastuke sAmAnya anshako bhI dravya kahA jAtA hai; jaise‘dravyArthik nay’ arthAt sAmAnyAnshagrAhI nay . jahAn jo artha ghaTit hotA ho vahAn vah artha samajhanA chAhiye .