Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 209 of 513
PDF/HTML Page 242 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
209

na paryAyo yachcha dravyamanyo guNa paryAyo vA sa na sattAguN itItaretarasya yastasyAbhAva sa tadabhAvalakShaNotadbhAvonyatvanibandhanabhUta ..107.. iti bhaNyate . yashcha paramAtmapadArtha kevalagnAnAdiguNa siddhatvaparyAy iti taishcha tribhi (pradeshAbheden ?) shuddhasattAguNo bhaNyat iti tadbhAvasya lakShaNamidam . tadbhAvasyeti kortha . paramAtmapadArtha- kevalagnAnAdiguNasiddhatvaparyAyANAn shuddhasattAguNen sah sangnAdibhedepi pradeshaistanmayatvamiti . jo khalu tassa abhAvo yastasya pUrvoktalakShaNatadbhAvasya khalu sphu Tan sangnAdibhedavivakShAyAmabhAva so tadabhAvo sa pUrvoktalakShaNastadabhAvo bhaNyate . sa cha tadabhAva kin bhaNyate . atabbhAvo na tadbhAvastanmayatvam kinch atadbhAva sangnAlakShaNaprayojanAdibheda ityartha . tadyathAyathA muktAphalahAre yosau shuklaguNastadvAchake na shuklamityakSharadvayen hAro vAchyo na bhavati sUtran vA muktAphalan vA, hArasUtramuktAphalashabdaishcha shuklaguNo vAchyo na bhavati . evan parasparan pradeshAbhedepi yosau sangnAdibheda sa tasya pUrvokta lakShaN- tadbhAvasyAbhAvastadabhAvo bhaNyate . sa cha tadabhAva punarapi kin bhaNyate . atadbhAva sangnA- lakShaNaprayojanAdibhed iti . tathA muktajIve yosau shuddhasattAguNastadvAchaken sattAshabden muktajIvo ek -dUsaremen jo ‘usakA abhAv’ arthAt ‘tadrUp honekA abhAv’ hai vah ‘tad -abhAv’ lakShaN ‘atadbhAv’ hai, jo ki anyatvakA kAraN hai . isIprakAr ek dravyamen jo sattAguN hai vah dravya nahIn hai, 1anyaguN nahIn hai, yA paryAy nahIn hai; aur jo dravya anya guN yA paryAy hai vah sattAguN

isaprakAr ek -dUsaremen jo ‘usakA abhAv’ arthAt ‘tadrUp honekA abhAv’ hai vah

bhAvArtha :ek AtmAkA vistArakathanamen ‘Atmadravya’ke rUpamen ‘gnAnAdiguN’ ke rUpamen aur ‘siddhatvAdi paryAy’ ke rUpamentIn prakArase varNan kiyA jAtA hai . isIprakAr sarva dravyonke sambandhamen samajhanA chAhiye .

aur ek AtmAke astitva guNako ‘sat Atmadravya’, sat gnAnAdiguN’ aur ‘sat siddhatvAdi paryAy’aise tIn prakArase vistArit kiyA jAtA hai; isIprakAr sabhI dravyonke sambandhamen samajhanA chAhiye .

aur ek AtmAkA jo astitva guN hai vah Atmadravya nahIn hai, (sattA guNake binA) gnAnAdiguN nahIn hai, yA siddhatvAdi paryAy nahIn hai; aur jo Atmadravya hai, (astitvake sivAy) gnAnAdiguN hai yA siddhatvAdi paryAy hai vah astitva guN nahIn haiisaprakAr unamen paraspar atadbhAv hai, jisake kAraN unamen anyatva hai . isIprakAr sabhI dravyonke sambandhamen samajhanA chAhiye . pra. 27

2‘tad -abhAv’ lakShaN ‘atadbhAv’ hai jo ki anyatvakA kAraN hai .

1. anyaguN = sattA ke atirikta dUsarA koI bhI guN .

2. tad -abhAv = usakA abhAv; (tad -abhAv = tasya abhAva) tadbhAv atadbhAvakA lakShaN (svarUp) hai; atadbhAv anyatvakA kAraN hai .