Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 213 of 513
PDF/HTML Page 246 of 546

 

background image
ya khalu dravyasvabhAva pariNAma sa guNa sadavishiShTa .
sadavasthitan svabhAve dravyamiti jinopadeshoyam ..109..
dravyan hi svabhAve nityamavatiShThamAnatvAtsaditi prAk pratipAditam . svabhAvastu
dravyasya pariNAmobhihita . ya ev dravyasya svabhAvabhUta pariNAma, sa ev sadavishiShTo
guN itIh sAdhyate . yadev hi dravyasvarUpavRuttibhUtamastitvan dravyapradhAnanirdeshAtsaditi
sanshabdyate tadavishiShTaguNabhUt ev dravyasya svabhAvabhUta pariNAma, dravyavRutterhi trikoTisamay-
bhinnasya suvarNasyAbhAvastathaiv suvarNapradeshebhyo bhinnasya suvarNatvaguNasyApyabhAva, tathA sattAguN-
pradeshebhyo bhinnasya muktajIvadravyasyAbhAvastathaiv muktajIvadravyapradeshebhyo bhinnasya sattAguNasyApyabhAva

ityubhayashUnyatvan prApnoti
. yathedan muktajIvadravye sangnAdibhedabhinnasyAtadbhAvastasya sattAguNen sah
pradeshAbhedavyAkhyAnan kRutan tathA sarvadravyeShu yathAsambhavan gnAtavyamityartha ..108.. evan dravyasyAstitva-
kathanarUpeN prathamagAthA, pRuthaktvalakShaNAtadbhAvAbhidhAnAnyatvalakShaNayo kathanen dvitIyA, sangnAlakShaN-
prayojanAdibhedarUpasyAtadbhAvasya vivaraNarUpeN tRutIyA, tasyaiv dRuDhIkaraNArthan cha chaturthIti dravyaguN-

yorabhedaviShaye yuktikathanamukhyatayA gAthAchatuShTayen panychamasthalan gatam
. ath sattA guNo bhavati, dravyan
1. vRutti = vartanA; astitva rahanA vah; TikanA vah .
kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
213
anvayArtha :[ya khalu ] jo, [dravyasvabhAva pariNAma ] dravyakA svabhAvabhUt
(utpAdavyayadhrauvyAtmak) pariNAm hai [sa ] vah (pariNAm) [sadavishiShTa guNa ] ‘sat’
se avishiShTa (-sattAse abhinna hai aisA) guN hai
. [svabhAve avasthitan ] ‘svabhAvamen
avasthit (honese) [dravyan ] dravya [sat ] sat hai’[iti jinopadesha ] aisA jo (99
vIn gAthAmen kathit) jinopadesh hai [ayam ] vahI yah hai . (arthAt 99vIn gAthAke
kathanamense is gAthAmen kathit bhAv sahaj hI nikalatA hai .) ..109..
TIkA :dravya svabhAvamen nitya avasthit honese sat hai, aisA pahale (99vIn
gAthAmen) pratipAdit kiyA gayA hai; aur (vahAn) dravyakA svabhAv pariNAm kahA gayA hai .
yahAn yah siddha kiyA jA rahA hai kijo dravyakA svabhAvabhUt pariNAm hai vahI ‘sat’
se avishiShTa (-astitvase abhinna aisAastitvase koI anya nahIn aisA) guN hai .
dravyake svarUpakA vRuttibhUt aisA jo astitva dravyapradhAn kathanake dvArA ‘sat’ shabdase
kahA jAtA hai usase avishiShTa (-us astitvase ananya) guNabhUt hI dravyasvabhAvabhUt
pariNAm hai; kyonki dravyakI
1vRutti (astitva) tIn prakArake samayako sparshit karatI honese