sparshinyA pratikShaNan ten ten svabhAven pariNamanAt . dravyasvabhAvabhUt ev tAvatpariNAma . sa tvastitvabhUtadravyavRuttyAtmakatvAtsadavishiShTo dravyavidhAyako guN eveti sattAdravyayo- rguNaguNibhAva siddhayati ..109.. ath guNaguNinornAnAtvamupahanti — Natthi guNo tti va koI pajjAo ttIh vA viNA davvan .
davvattan puN bhAvo tamhA davvan sayan sattA ..110.. cha guNI bhavatIti pratipAdayati — jo khalu davvasahAvo pariNAmo ya khalu sphu Tan dravyasya svabhAvabhUta pariNAma panychendriyaviShayAnubhavarUpamanovyApArotpannasamastamanoratharUpavikalpajAlAbhAve sati yashchidA- nandaikAnubhUtirUpa svasthabhAvastasyotpAda, pUrvoktavikalpajAlavinAsho vyaya, tadubhayAdhArabhUtajIvatvan dhrauvyamityuktalakShaNotpAdavyayadhrauvyAtmakajIvadravyasya svabhAvabhUto yosau pariNAma so guNo sa guNo bhavati . sa pariNAma kathambhUta sanguNo bhavati . sadavisiTTho satostitvAdavishiShTobhinnastadutpAdAditrayan tiShThatyastitvan chaikan tiShThatyastitven sah kathamabhinno bhavatIti chet . ‘‘utpAdavyayadhrauvyayuktan sat’’ iti vachanAt . evan sati sattaiv guNo bhavatItyartha . iti guNavyAkhyAnan gatam . sadavaTThidan sahAve davvan ti sadavasthitan svabhAve dravyamiti . dravyan paramAtmadravyan bhavati . kin kartRu . saditi . ken . abhed- nayen . kathambhUtam . sat avasthitam . kva . utpAdavyayadhrauvyAtmakasvabhAve . jiNovadesoyan ayan jinopadesh iti ‘sadavaTThidan sahAve davvan davvassa jo hu pariNAmo’ ityAdipUrvasUtre yaduktan tadevedan vyAkhyAnam, guNakathanan punaradhikamiti tAtparyam . yathedan jIvadravye guNaguNinorvyAkhyAnan (vah vRutti – astitva) pratikShaN us -us svabhAvarUp pariNamit hotI hai .
(isaprakAr) pratham to dravyakA svabhAvabhUt pariNAm hai; aur vah (utpAd -vyay- dhrauvyAtmak pariNAm) astitvabhUt aisI dravyakI vRuttisvarUp honese, ‘sat’ se avishiShTa, dravyavidhAyak (-dravyakA rachayitA) guN hI hai . — isaprakAr sattA aur dravyakA guNaguNIpanA siddha hotA hai ..109..
ab guN aur guNIke anekatvakA khaNDan karate hain : —
214pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-