sparshinyA pratikShaNan ten ten svabhAven pariNamanAt . dravyasvabhAvabhUt ev tAvatpariNAma .
sa tvastitvabhUtadravyavRuttyAtmakatvAtsadavishiShTo dravyavidhAyako guN eveti sattAdravyayo-
rguNaguNibhAva siddhayati ..109..
ath guNaguNinornAnAtvamupahanti —
Natthi guNo tti va koI pajjAo ttIh vA viNA davvan .
davvattan puN bhAvo tamhA davvan sayan sattA ..110..
cha guNI bhavatIti pratipAdayati — jo khalu davvasahAvo pariNAmo ya khalu sphu Tan dravyasya svabhAvabhUta
pariNAma panychendriyaviShayAnubhavarUpamanovyApArotpannasamastamanoratharUpavikalpajAlAbhAve sati yashchidA-
nandaikAnubhUtirUpa svasthabhAvastasyotpAda, pUrvoktavikalpajAlavinAsho vyaya, tadubhayAdhArabhUtajIvatvan
dhrauvyamityuktalakShaNotpAdavyayadhrauvyAtmakajIvadravyasya svabhAvabhUto yosau pariNAma so guNo sa guNo
bhavati . sa pariNAma kathambhUta sanguNo bhavati . sadavisiTTho satostitvAdavishiShTobhinnastadutpAdAditrayan
tiShThatyastitvan chaikan tiShThatyastitven sah kathamabhinno bhavatIti chet . ‘‘utpAdavyayadhrauvyayuktan sat’’
iti vachanAt . evan sati sattaiv guNo bhavatItyartha . iti guNavyAkhyAnan gatam . sadavaTThidan sahAve davvan ti
sadavasthitan svabhAve dravyamiti . dravyan paramAtmadravyan bhavati . kin kartRu . saditi . ken . abhed-
nayen . kathambhUtam . sat avasthitam . kva . utpAdavyayadhrauvyAtmakasvabhAve . jiNovadesoyan ayan
jinopadesh iti ‘sadavaTThidan sahAve davvan davvassa jo hu pariNAmo’ ityAdipUrvasUtre yaduktan
tadevedan vyAkhyAnam, guNakathanan punaradhikamiti tAtparyam . yathedan jIvadravye guNaguNinorvyAkhyAnan
214pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
(vah vRutti – astitva) pratikShaN us -us svabhAvarUp pariNamit hotI hai .
(isaprakAr) pratham to dravyakA svabhAvabhUt pariNAm hai; aur vah (utpAd -vyay-
dhrauvyAtmak pariNAm) astitvabhUt aisI dravyakI vRuttisvarUp honese, ‘sat’ se avishiShTa,
dravyavidhAyak (-dravyakA rachayitA) guN hI hai . — isaprakAr sattA aur dravyakA guNaguNIpanA
siddha hotA hai ..109..
ab guN aur guNIke anekatvakA khaNDan karate hain : —
paryAy ke guN evun koI na dravya viN vishve dIse;
dravyatva chhe vaLI bhAv; tethI dravya pote sattva chhe . 110.